İçeriğe atla

Laddu

Laddu
Ülke(ler)Hindistan
TürüNohut unu, İrmik
Ana malzemelerUn, şeker, ghee, kuru meyveler

Laddu veya laddoo Hint yarımadasından şeker şurubu veya jaggery (şeker kamışı ve hurma veya palmiye özünden yapılan konsantre ürün) ve çeşitli malzemelerden yapılan derin yağda kızartılan küre şeklinde bir tatlıdır. Hint tatlıları arasında belki de en evrenseli ve en eskisidir.[1]

Laddu özellikle Hindu tanrısı Ganeşa ile ilişkilendirilen kutlamalar ve dini bayramlarda servis edilir.[1][2][3]

Tarihçe

Arkeolojik kazılar, MÖ 2600 dolaylarında arpa, buğday, nohut ve maş fasulyesi gibi baklagiller ve tahıllardan yapılan "yiyecek toplarının" İndus Vadisi Uygarlığı'nda tüketildiğini ortaya çıkarmıştır.[4][5]

3.-4. yüzyıla ait Sanskritçe tıbbi metin Sushruta Samhita‘da ladduka‘dan jaggery, yer fıstığı ve susamın bal ile kaplanmış küçük topları olarak bahsedilir. Bu toplar antiseptik olarak ve ağızdan alınan ilaç olarak kullanıldı. Ancak, laddunun tatlı olarak ilk belgeli bahsi 11. yüzyılda Batı Hindistan’ın yemek kitabı Lokopakara ‘da geçer. Kitap, top haline getirilen ve yağda kızartılan shavige (pirinç şehriyesi), ghee yağı ve şeker şurubu ile laddu tarifleri verir. 15. yüzyıl Hint yemek kitabı Nimetname-i-Nasiruddin-Shahi, beyaz un, kurutulmuş meyveler, gül suyu, kafur ve misk ile yapılan laddu tarifleri verir.[1]

Çeşitleri

Besan laddusu

Besan (nohut unu) ladduları

Besan laddu en yaygın çeşittir. Hazırlamak için besan (nohut unu) sıcak ghee (arı tereyağı) içinde kızartılır. Daha sonra şeker ve kakule tozu karıştırılır. Karışım top haline getirilir, soğuyup katılaşmaya bırakılır.[1][6]

Motichoor laddu

Motichoor laddular

Motichoor (Hintçe'de "ezilmiş inciler" demektir)[7] laddu, şeker şurubuna batırılmış küçük kızarmış nohut hamuru topları olan boondiden yapılır.[1][8]

Thaggu ke laddu

Thaggu ke ("Cheat's") laddu, khoa (yoğunlaştırılmış süt), irmik ve beyaz şeker'den yapılır. Thaggu ke laddu Hindistan, Kanpur'un bir spesiyalitesidir. Mahatma Gandi'nin bir takipçisi olan Mattha Pandey tarafından icat edilmiştir. Pandey, Hindistan'da İngilizler tarafından popülerleştirilen beyaz şeker için Gandhi'nin "beyaz zehir" dediğini ve hastalığa neden olduğunu duydu. Laddusu beyaz şekerden yapıldığından ladduya bu adı vermiştir.[1]

Shahi laddu

Shahi (kraliyet) laddusu, peda ve barfi tatlılarının öğütülerek hamur haline getirilmesi ve kakule, kuru meyveler ve fındık ile karıştırılıp top haline getirilmesiyle yapılır. Vark (yenilebilir folyo) ile süslenir.[1]

Hindistan cevizi laddusu

Hindistan cevizli laddular

Birden fazla hindistan cevizli laddu tarifi vardır. En eski olan Narayl Nakru, Çola Hanedanı zamanına kadar uzanır. O zamanlar, gezginler ve savaşçılar için keşif gezilerinde şans sembolü olarak paketlenen bir şekerlemeydi.[9]

Yenilebilir sakızlı laddu

Hindistan'da yenilebilir sakızlı ladu geleneksel olarak emziren annelerin süt üretimine yardımcı olduğu için verilir.[10][11] Bu laddulara Marathice'de dinkache ladoo ve Hintçe'de gond ka laddu denir. Ana malzemesi babhul ağacından toplanan arap zamkı'dır. Hindistan cevizi, badem, kaju fıstığı, hurma, Hint cevizi ve kakule gibi baharatlar, haşhaş tohumu, ghee yağı ve şeker diğer malzemeleridir.[12]

Alternatif tahıllı tariflerde ise sakızın bir kısmı nohut unu, Vigna mungo, ragi (Marathice'de nachani denir) ve buğday gibi tahıl ve baklagil unu ile yer değiştirir.[13]

Tapınak ladduları

Bazı Hindu tapınakları’nın kendi laddu çeşitleri vardır. Bunlar tanrılara sunulur ve daha sonra prasada (kutsallaştırılmış yiyecek) olarak adanmışlara sunulur. Hindistan, Tirupati'deki Venkateswara tapınağında hizmet edilen besan laddu, "en ünlü tapınak laddusu olarak anılır. Hindistan, Ghatgaon'daki Maa Tarini tapınağı, hindistan cevizi ve khoa'dan yapılan ladduları servis eder. Hindistan, Tiruchendur'daki Subramaniya Swamy tapınağındaki özel laddu tilki kuyruğu darısından yapılır.[1][6]

Diğerleri

Buğday unu ladduları
Til (susamlı) laddular
Prinç unu ladduları

Racastan'da laddular buğday unundan, Maharaştra'da susamdan, Kerala'da pirinç unu'ndan ve Andhra Pradeş'te pirinç gevreğinden yapılır. Rendelenmiş hindistan cevizi, kavrulmuş nohut, fındık ve kuru üzüm isteğe bağlıdır.[1]

Dünya rekoru

Bu zamana kadar yapılan en büyük ladu 29,465 kg ağırlığındadır.

En büyük laddu 29,465 kilogram (64,96 lb) ağırlığında ve PVVS Mallikharjuna Rao tarafından 6 Eylül 2016'da Tapeswaram, Andhra Pradeş’te ölçülmüştür.[14] Laddu, geleneksel Boondi tarifine göre yapılmıştı. Yapımında ghee, rafine yağ, kaju fıstığı, şeker, badem, kakule ve su kullanıldı.

Popüler kültürde

Susam Sokağı‘nın "Rakhi Yolu" bölümünde laddu tercih edilen bir Hint tatlısıdır. Elmo, Hint Rakhi festivali kutlamalarında laddu yaparken ve keyifle yerken gösterilir.[15]

Eylül 2012'de Hindistan'ın Andhra Pradeş kentindeki Ganeşa festivali için 6.300 kg ağırlığında laddu yapılmıştır. Bunun bilinen en büyük laddu olduğu iddia edilmiştir.[16]

English Vinglish filminin başkahraman Shashi Godbole (Sridevi) hayatını kazanmak için laddoo yapıp satan bir ev hanımıdır.[17]

Netflix 'in Mighty Little Bheem dizisinin birkaç bölümünde de laddu vardır.[18]

Kaynakça

  1. ^ a b c d e f g h i The Bloomsbury Handbook of Indian Cuisine. Bloomsbury Publishing. 2023. ss. 269-270. 14 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2023. 
  2. ^ "Sweet shops make hay in Diwali shine". The New Indian Express. 31 Ekim 2013. 21 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2019. 
  3. ^ Sangeetha Devi Dundoo (31 Ekim 2013). "As good as home". The Hindu. 23 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2019. 
  4. ^ Agnihotri, Rajesh (1 Haziran 2021). "Microscopic, biochemical and stable isotopic investigation of seven multi-nutritional food-balls from Indus archaeological site, Rajasthan (India)". Journal of Archaeological Science: Reports (İngilizce). Cilt 37. s. 102917. doi:10.1016/j.jasrep.2021.102917. ISSN 2352-409X. 24 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2021. 
  5. ^ Tewari, Mohita (25 Mart 2021). "Harappan people ate multigrain, high-protein 'laddoos': Study". The Times of India. 19 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2021. 
  6. ^ a b Collingham, Lizzie (2007). Curry : a tale of cooks and conquerors. Oxford: Oxford University Press. s. 105. ISBN 978-0195320015. 14 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2018. 
  7. ^ "Motichoor Ladoo (Laddu): A Sweet Dip in the History of India's Favourite Festive Treat". 2 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ağustos 2022. 
  8. ^ Krondl, Michael (2011). Sweet invention a history of dessert. 1st. Chicago, Ill.: Chicago Review Press. s. 17. ISBN 9781569769522. 14 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2018. 
  9. ^ Madhulika Dash (16 Ekim 2004). "Food Story: The journey of ladoo from a medicine to the much-loved Indian sweet". The New Indian Express. 27 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Eylül 2015. 
  10. ^ Kajale, Neha, et al. "Effect of traditional food supplements on nutritional status of lactating mothers and growth of their infants." Nutrition 30.11 (2014): 1360-1365.
  11. ^ Singh, Mayank (2012). "Traditional Herbal Care of Human Health in Jaunpur (U.P.)" (PDF). Indian J. L. Sci. 1 (2). ss. 61-65. 9 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 13 Nisan 2016. 
  12. ^ "Dinkache ladoo, Gund ladoo, Gond Ladoo, Gond Ka Laddu.....Easy Recipes on CuisineCuisine.com". cuisinecuisine.com. 22 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Nisan 2016. 
  13. ^ Naidu, Bhargavi G., Kirti J. Shirke, and Anuradha Shekhar. "Research Paper Open Access." (2012).
  14. ^ "Largest laddu (individual)". Guinness World Records. 19 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ekim 2018. 
  15. ^ "Episodes". Sesame Workshop. 26 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2018. 
  16. ^ "6,300 kg Tapeswaram laddu creates record". The New Indian Express. 6 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2012. 
  17. ^ Bhandari, Aparita (4 Ekim 2012). "Bollywood veteran Sridevi returns in English Vinglish". Toronto Star (İngilizce). ISSN 0319-0781. 12 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ekim 2017. 
  18. ^ "Tiny Indian superhero a mighty hit with young fans on Netflix". South China Morning Post (İngilizce). 8 Ekim 2020. 7 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ocak 2023. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Helva</span> Bir çeşit tatlı

Helva, Türkiye'de, Balkan ülkelerinde ve pek çok Orta Doğu ülkesinde yaygın bir tatlı. Temel malzemeleri un ya da irmik, yağ, şeker, süt, kaymaktır. Türk mutfağında özellikle un helvası, irmik helvası ve tahin helvası yaygındır. Hindistan ve Bangladeş'te bezelye ve havuçtan mamul koyu kıvamlı bir akıcı tatlı olarak da yapılmaktadır. Türkiye gelenek ve göreneklerine göre doğumlarda, ölümlerde, askere giderken, hac dönüşünde, okula başlayan çocuklar için, yeni bir eve sahip olunca, okul bitince, yağmur dualarında, kuzunun sütten kesilme günü olan "yoğurt bayramı"nda, "çiğdem düğünü"nde çeşitli helvalardan biri yapılır ve eşe dosta dağıtılır. İslam kültüründe, 3 Aylar diye bilinen aylarının ilk gününde ev helvası yapılarak küçük kaseler içerisine konularak kapı atlamadan her komşuya dağıtılır.

<span class="mw-page-title-main">Baklava</span> şerbetli bir Türk tatlısı

Baklava Türk, Orta Doğu, Balkan ve Güney Asya mutfaklarında yer etmiş önemli bir hamur tatlısıdır. İnce yufkaların arasına yöreye göre ceviz, antep fıstığı, badem veya fındık konarak yapılır. Genel olarak şeker şerbeti ile tatlandırılır. Ayrıca bal şerbeti de kullanılabilir. Bazı ticari firmalar kendi özel şerbetlerini kullanırlar.

<span class="mw-page-title-main">Hint mutfağı</span>

Hint mutfağı, genellikle bol baharatlı yemeklerden oluşan bir mutfaktır.

<span class="mw-page-title-main">Aşure</span> Türk ve komşu ülkeler mutfağından jöleli bir tatlı

Aşure, tahıllar, meyveler, kuru meyveler ve kuruyemişlerden oluşan bir karışımdan yapılan bir tatlıdır.

<span class="mw-page-title-main">Künefe</span> bir çeşit tatlı

Künefe, kıyılmış filo hamuru, veya alternatif olarak ince irmik hamuruyla yapılan, şeker bazlı şurupla beslenen ve tipik olarak peynir veya pıhtılaşmış krema, fıstık veya fındık gibi diğer malzemelerin dahil edilmesiyle yapılan, geleneksel bir Ortadoğu tatlısı. Arap Ligi'nde, özellikle Levant ve Mısır'da, Filistinliler arasında popülerdir. Buna ek olarak Türkiye, Yunanistan, Balkanlar ve Güney Kafkasya'da varyantları ve popülerliği bulunmaktadır.

Balıkesir mutfağı, Balıkesir ve çevresine ait yemek kültürü.

<span class="mw-page-title-main">Şambali</span> Türk mutfağından tatlı

Şambali veya Şam tatlısı, Türk mutfağından irmikli bir tatlıdır. Yoğurt, irmik, un ana malzemeleridir. Karışım yağlanmış tepsiye dökülerek üzerine badem veya yer fıstığı dizilir. Öncelikle üzeri kızarana kadar fırında pişirilir. Şeker, su ve limon suyundan oluşan kaynatılmış şerbet sıcak vaziyette üzerine dökülür. Soğuk biçimde servisi yapılır.

<span class="mw-page-title-main">Sex on the Beach</span>

Sex on the Beach, pek çok şekilde yapılabilen bir kokteyl türüdür.

Samosa, baharatlı patates, soğan, bezelye, tavuk ve diğer etler veya mercimek gibi lezzetli bir dolgu ile Güney Asya'nın kızartılmış veya fırınlanmış bir hamur işidir. Bölgeye göre üçgen, koni veya yarım ay gibi farklı şekillerde olabilir. Samosalara çoğu zaman Hint turşusu(chutney) eşlik eder ve Orta Çağ veya daha öncelerine kökenleri vardır. Samosalar, Güney Asya, Batı Asya, Güneydoğu Asya, Akdeniz ve Afrika'nın yerel mutfaklarında popüler bir başlangıç, meze veya atıştırmalıktır. Bu bölgelerden gelen göç ve kültürel yayılma nedeniyle, günümüzde samosalar çoğu zaman diğer bölgelerde hazırlanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Un</span> öğütülmüş tahıl

Un, tahılların öğütülmesiyle elde edilen ince toza verilen addır. Başta ekmek ve hamur işleri olmak üzere pek çok gıdanın temel bileşenidir. Genellikle buğdaydan elde edilen toza sadece un denir. Arpa, yulaf, çavdar, mısır, nohut gibi bitkilerden elde edilen un ise, yaygın olarak o tahılın adıyla birlikte mısır unu, arpa unu biçiminde adlandırılır.

<span class="mw-page-title-main">Tayland mutfağı</span>

Tayland mutfağı Tayland'ın milli mutfağıdır. Birden fazla Güneydoğu Asya geleneğini harmanlamıştır ve hafif hazırlanmış, güçlü aromatik unsurlar ihtiva eden yemekleriyle tanınır. Tayland mutfağında baharatlar çok yaygın kullanılmaktadır. Diğer Asya mutfaklarında olduğu gibi Taylandlı şefler de yemeklerde denge, detay ve çeşitliliğe çok önem verirler. Tayland yemeklerinde, her bir yemekte ya da tüm sofrada, ekşi, tatlı, tuzlu ve acı olmak üzere dört ana lezzetin dengesi gözetilir.

<span class="mw-page-title-main">Elmalı turta</span>

Elmalı turta dünyanın en popüler turtalarından biridir. Bir elmalı turtanın ana maddesi elma ve hamurdur. Bunun dışında bazen krema ya da dondurma koyulur veya çedar peyniri yanında servis edilir. Elmalı turta genellikle "à la Mode" tarzında servis edilir. Pastada genellikle çift taraflı pasta yapımı ile üst ve altta hamur kullanılır; üst taraf çapraz şeritler dokunmuş dairesel veya pasta kafesi olabilir. Turtada esas kullanılan Bramley, İmparatorluk, Kuzey Spy ya da Granny Smith gibi elma türleri, daha sade ve normal elmalardan daha asidiktir. Pasta meyvesi taze, konserve veya kurutulmuş elma olabilir.

<span class="mw-page-title-main">Tatlı patatesli turta</span>

Tatlı patatesli turta, Amerika'nın güney eyaletlerin geleneksel tatlılarından biridir. Bu turta küçük hindistan cevizi gibi baharatla tatlandırılmış tatlı patates püresi, buharlaştırılmış süt, şeker ve yumurtadan yapılan harcını tart hamuruna doldurularak yapılır. Vanilya veya limon özleri de harcına eklenebilir. Patates harcı patates püre, süt ve yumurta oranına bağlı olarak farklı kıvamlarda hazırlanabilir. Özellikle Amerika'da Şükran Günü ve Noel bayramlarında hazırlanır.

Chick-O-Stick, bir kalıp şeker ürünüdür. 1950'lerden bu yana Atkinson Candy Company tarafından üretildi. Öncelikle yer fıstığı yağı, toz şeker, mısır şurubu ve kızarmış hindistan cevizinden yapılır, renklendiriciler ve koruyucu maddeler eklenir. Şekerin şekersiz bir versiyonu da var.

<span class="mw-page-title-main">Puran poli</span> Hint yemeği

Puran Poli Hindistan'ın Dekan Yaylasından gelen bir tatlı yassı ekmek türüdür. Nohut, koyu esmer palmiye özunden elde edilen jaggery şekeri, düşük proteinli beyaz un, kakule, küçük hindistan cevizi, saf yağ ve su ile hazırlanan hamur bazı yörelerde noğut yerine hint güvercin bezelyesi veya maş fasulyesi kullanılıyor. Kuru meyve ve zerdeçal da eklenebilir. Puran poli Hindu bayramları Holi ve Ganesh Chaturthi için hazırlanır.

Bağdat hurma tatlısı şerbetli bir tatlıdır. İlk olarak Güngör Sevinç 1971 yılında bu tatlıyı üretmiştir. Malzemeleri un, şeker, yumurta, yoğurt ve özel 10 baharat karışımından oluşur.Şerbet ve Hindistan cevizi üzerine dökülerek servis yapılır.

<span class="mw-page-title-main">Pirinç keki</span>

Bir pirinç keki, tek bir nesne halinde şekillendirilmiş, yoğunlaştırılmış veya başka şekilde birleştirilmiş pirinçten yapılan herhangi bir gıda maddesi olabilir. Pirincin yenildiği birçok farklı kültürde çok çeşitli pirinç kekleri mevcuttur ve özellikle Asya'da yaygındır. Yaygın varyasyonlar arasında pirinç unuyla yapılan kekler, öğütülmüş pirinçten yapılanlar ve birlikte sıkıştırılmış veya başka bir bağlayıcı madde ile birleştirilmiş tam pirinç tanelerinden yapılanlar bulunur. Pirinç kekleri genellikle çeşitli türlerde.

<span class="mw-page-title-main">Umman mutfağı</span>

Umman mutfağı Arap, İran, Hint, Asya, Doğu Akdeniz ve Afrika mutfaklarından etkilenmiştir. Yemekler genellikle tavuk, balık ve kuzu etinin yanı sıra pilavdan yapılır. Umman'daki yemeklerin çoğu, zengin bir baharat, bitki ve turşusu karışım içerir.

<span class="mw-page-title-main">Abbâsî mutfağı</span>

Abbâsî mutfağı,Abbâsîler dönemindeki mutfak kültürüdür. İslâm'ın ilk yıllarında son derece sade olan beslenme tarzı, Abbâsîler döneminde giyim-kuşam, ev süsleme, sanat ve edebiyat gibi alanlardaki gelişime paralel olarak ilerleme kaydeder. Mutfak ile ilgili günümüze kadar gelen en eski el yazması onuncu yüzyıla ait olan İbn Sayyar el-Varrak'ın “Kitabu’l Tabih” adlı eseridir. Bu eser dokuzuncu yüzyılın başında Bağdad'da yer alan yüksek mutfak kültürü ile ilgili kanıtlar içermektedir. Kitâbü't-Tabîh Muhammed bin el-Hasan bin Muhammed bin el-Karim el-Bağdadi yazdığı yemek kitabıdır. Abbasi dönemine ait yemekleri derlemiştir.

<span class="mw-page-title-main">Şeki helvası</span>

Şeki helvası, Azerbaycan'ın Şeki bölgesine özgü bir helvadır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.