İçeriğe atla

Laach Gölü

Laach Gölü
Laacher See
Laach Gölü'nün havadan çekilmiş bir fotoğrafı.
Harita
Havza
KonumAhrweiler, Rheinland-Pfalz, Almanya
Koordinatlar50°24′45″K 7°16′12″D / 50.41250°K 7.27000°D / 50.41250; 7.27000
Ada(lar)Yok
Genel bilgiler
Akarsu (gelen)Yok
Akarsu (giden)Fulbert-Stollen kanalı
Göl türüKrater gölü
Etki alanı12,2 km2
Uzunluk1,964 km
Genişlik1,186 km
Yüzölçümü3,31 km2
Ortalama derinlik31 m
En derin noktası51 m
Su hacmi103.000.000 m3 = 0,103 km3
Kıyı uzunluğu7,3 km
Yüzey rakımı275 m
Wikimedia Commons
Almanya üzerinde Laach Gölü
Laach Gölü
Laach Gölü (Almanya)

Laach Gölü (Almanca: Laacher See) ortabatı Almanya'da, Rheinland-Pfalz eyaletinde bulunan bir kaldera gölüdür. Neredeyse 2 kilometre çapındaki göl, Rheinland-Pfalz'ın en büyük gölüdür ve ayrıca Orta Avrupa'daki en büyük kalderadır ve suyla dolu tek kalderadır.[1] Kaldera, yaklaşık MÖ 11.000'de çok şiddetli bir volkanik patlamayla oluştu.[2]

Laach Gölü çevresinin topografik haritası
Laach Gölü ve etrafındaki bölgenin haritası
Kışın Laach Gölü.

Laach Gölü, volkanik Eifel sıradağlarının kuzeydoğusunda bulunmaktadır ve Koblenz'in 24 kilometre kuzeybatısında, Bonn'un 37 kilometre güneyinde ve Ren Nehri üzerindeki Andernach kasabasının 8 kilometre batısında yer almaktadır.

Laach Gölü, deniz seviyesinden 275 metre yükseklikte bulunur ve yüzölçümü 3.31 km²'dir. Gölün uzunluğu 1.964 metre ve genişliği 1.186 metre olup, toplam kıyı uzunluğu 7,3 kilometredir.[3] Gölün ortalama derinliği 31 metredir ve en derin yeri ise 51 metredir. Laach Gölü'nün yüzeysel drenaj alanı 12,2 km²'dir.[4] Laach Gölü, kapalı havza olduğundan, gölden sızan akarsu ya da göle su taşıyan herhangi bir su kaynağı bulunmamaktadır, ancak gölün suyu, Orta Çağ'da inşa edilen Fulbert-Stollen drenaj tünelinden boşaltılmaktadır.[5]

Laach Gölü, MÖ 11.000 civarında, ilkbaharın sonlarında veya yazın başlarında patladı. Faaliyet tahminen birkaç gün sürdü ve freatomagmatik patlamalarla başlayan ve sona eren bir ana plinian patlamasından oluşuyordu. Ana patlamanın oluşturduğu şok dalgası, ağaçları 4 kilometre uzağa kadar düzleştirdi.[6]

Kül sütunu, troposferi geçip ve stratosfere ulaşıp, 35 kilometre yüksekliğe ulaştı. Yanardağın püskürttüğü tefra (piroklast), 10 kilometreye kadar vadileri kaplayan piroklastik akıntılar üretti. Kraterin yakınında tefra birikintilerin kalınlığı 50 metreyi aşıyor ve 5 kilometre ötede bile 10 metre kalınlıkta. Yaklaşık 60 kilometre kuzeydoğuya ve 40 kilometre güneydoğuya kadar piroklastik akıntılar tüm bitki ve hayvanları öldürmüş olmalıdır.[6]

Patlamada 6 km3 magma ve 16 km3 tefra püskürtüldü ve Volkanik Patlama İndeksi (VEI) 6 büyüklükteydi. Bu Pinatubo Yanardağı'nın 1991'deki patlamasının bir buçuk katıydı ve St. Helens Yanardağı'nın 1980'deki patlamasının altı katıydı.[7]

Patlamadan kaynaklanan tefra birikintileri, Ren Nehri'ni kapatarak 140 km2'lik bir baraj gölü oluşturdu. Baraj çöktüğünde, Aşağı Ren Nehri boyunca, nehir ağzına kadar büyük ve yıkıcı bir sele neden oldu ve birçok yer sular altında kaldı. Bu sel, Bonn'a kadar uzakta birikintiler bıraktı.[8]

Kül örtüsü, orta Fransa'dan Polonya'ya ve kuzey İtalya'dan güney İsveç'e uzanan 300.000 kilometrekarelik bir alanı kapladı. Laach Gölü patlaması, Erken Dryas Devri buzullaşmanın geri dönmesine neden olan kısa süreli iklim soğumasının tetikleyicisi olarak da görülüyor.[9]

Laach Gölü'nün birkaç kilometre altındaki yüksek sıcaklıklar ve tahmin edilen magma odası, göl yüzeyine yükselen karbondioksit kabarcıkları ve bazen küçük çaptaki volkanik depremler, Laach Gölü yanardağın sönmemiş olduğunun işaretleridir ve gelecekte tekrar patlamayacağı anlamına gelmeyebilir.[10][11] Ne zaman patlayacağını ve bölgeye ne kadar büyük risk oluşturacağını hesap etmek mümkün değil, ancak jeolojik kayıtlara göre, Eifel bölgesinde son 450.000 yılda, ortalama olarak her beş ila on bin yılda bir yanardağlar faaliyete geçmiştir ve bu Laach Gölü'nün son patlamasından bu yana açıkça geçen bir süredir.[12]

Laach Gölü'nün güneydoğusunda yükselen karbondioksit kabarcıkları
Laach Gölü'nün kenarında bulunan Maria Laach Manastırı
Laach Gölü'nün panoramik görüntüsü

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "Sagenhafte Vulkanregion Laacher See". General-Anzeiger Bonn (Almanca). 2022. Erişim tarihi: 2023-07-17.  17 Temmuz 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  2. ^ "Ausbruch des Laacher-See-Vulkans neu datiert". Archaeologie-online.de (Almanca). 2021-07-03. Erişim tarihi: 2023-07-17.  13 Haziran 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  3. ^ "Laacher See". Rhetos.de (Almanca). 2023. Erişim tarihi: 2023-07-17.  17 Temmuz 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  4. ^ Marc Szeglat (2019). "Laacher See Vulkan". Vulkane.net (Almanca). Erişim tarihi: 2023-07-17.  17 Temmuz 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  5. ^ Gerd Otto (2006). "Der Fulbert-Stollen, eine Ingenieurleistung des hohen Mittelalters?". Heimatforschung in der Eifel (Almanca). 2012-08-01 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2023-07-17.  1 Ağustos 2012 tarihinde Archive.is sitesinde arşivlendi
  6. ^ a b Oppenheimer, Clive (2011). Eruptions that Shook the World (İngilizce). Cambridge University Press. ss. 216-217. ISBN 978-0-521-64112-8. Erişim tarihi: 17 Temmuz 2023. 
  7. ^ Claudia Köhler (2005). "Gravimetrische Untersuchungen am Südrand des Laacher Sees zur Auflösung der Untergrundstruktur im Randbereich des Vulkans". Technische Universität Bergakademie Freiberg - Institut für Geologie (Almanca). 2012-08-01 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 2023-07-17.  16 Haziran 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  8. ^ Schmincke, Hans-Ulrich; Park, Cornelia; Harms, Eduard (1999). "Evolution and environmental impacts of the eruption of Laacher See Volcano (Germany) 12,900 a BP". Quaternary International (İngilizce). 61 (1): 61-72. Bibcode:1999QuInt..61...61S. doi:10.1016/S1040-6182(99)00017-8. 
  9. ^ James U. L. Baldini, Richard J. Brown, and Natasha Mawdsley (2018-07-04). "Evaluating the link between the sulfur-rich Laacher See volcanic eruption and the Younger Dryas climate anomaly" (PDF; 3,7 MB). Climate of the Past (İngilizce).  28 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  10. ^ Jens Skapski (2019-10-29). "Kleiner Erdbebenschwarm in Andernach". Juskis Erdbebennews (Almanca).  17 Temmuz 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  11. ^ "Erdbeben im Mittelrheintal/In Andernach wackelte in der Nacht die Erde". General-Anzeiger Bonn (Almanca). 2019-10-29.  30 Ekim 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  12. ^ Christoph von Eichhorn (2019-01-09). "Magmakammer unter Vulkansee füllt sich". Süddeutsche Zeitung (Almanca).  17 Temmuz 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Laach Gölü ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Yanardağ</span> Magmanın yer içinden yüzeye çıktığı veya geçmişte çıkmış olduğu, genellikle koni biçiminde, tepesinde bir püskürme ağzı bulunan dağ

Yanardağ ya da volkanik dağ, magmanın yeryüzünden dışarı püskürerek çıktığı coğrafi yer şekilleridir. Güneş Sistemi'nde bulunan kayalık gezegen ve uydularda birçok yanardağ olmasına rağmen, bu olgu, en azından Dünya'da, genellikle tektonik plaka sınırlarında görülür. Ne var ki, sıcak nokta yanardağlarında önemli istisnalar vardır. Yanardağların araştırıldığı bilim dalına volkanoloji denir.

<span class="mw-page-title-main">Santorini</span> Ege Denizinde Yunanistana bağlı ada

Santorini, Thira ya da Santoron, Ege Denizi'nde, Yunanistan'ın 200 km güney doğusunda yer alan volkanik adalar grubu.

<span class="mw-page-title-main">Nemrut Dağı (Bitlis)</span> Uyumakta olan aktif bir yanardağ

Nemrut Dağı ya da Nemrut Stratovolkanı, Bitlis'in Ahlat, Güroymak ve Tatvan ilçeleri sınırları içerisinde, Doğu Anadolu Bölgesi'nde yer alan yüksek dağlardan biridir. Dağın büyük bölümü Ahlat ilçesi sınırları içerisinde bulunmaktadır. Van Gölü'nün batısında yer almaktadır. Nemrut, uyuyan aktif bir yanardağdır ve 1441 yılında son kez lav çıkışı olmuştur. Tepesindeki kraterde Nemrut Gölü yer alır. Krater etrafında, en yüksek tepe olan Sivritepe 2935 m, Doğu Nemrut Tepesi 2625 m, güneydeki Tursuktepe 2828 m ve batıda Nemrut Dağı Tepesi 2801 m yüksekliğindedir.

<span class="mw-page-title-main">Tendürek Dağı</span> Türkiyede bir volkanik dağ

Tendürek Dağı (Ermenice:Թոնդրակ) Ağrı ve Van illerinin arasında İran sınırının yakınında bulunan bir stratovolkandır. Nuh'un Gemisi'nin muhtemel konumu yakınlarında olmasıyla bilinen bu yanardağ oldukça büyüktür; kurumuş lav akıntıları düz bir arazi üzerinde yaklaşık 650 km²'lik bir alanı kaplar. Dağın iki ana yapısı, zirve krateri olan Büyük Tendürek ve ana kraterin doğusunda bulunan Küçük Tendürek'tir. Yamaçları çok yumuşak olup, ismini aldığı kalkanı andırır. Tendürek Dağı'nın, Hawaii adasındaki volkanlar gibi akışkan lav püskürttüğü bilinmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Surtsey</span> İzlandada ada

Surtsey, İzlanda'nın güney kıyıları yakınında bulunan volkanik bir ada. Adı, İzlandaca "Surtur'ün adası" anlamına gelir. 63.30° Kuzey, 20.62° Batı koordinatlarında bulunan ada, İzlanda'nın en güneydeki ve en genç toprak parçasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Kaldera</span>

Kaldera, volkanik patlama sonucu toprağın çökmesiyle oluşmuş volkanik yer şekli. Bazen volkanik kraterlerle karıştırılmaktadır. Kelime, İspanyolcada ‘caldera’ ve Latincede ‘calderia’ denilen 'pişirilmiş çömlek' anlamına gelmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Nemrut Gölü</span> Türkiyede bir krater gölü

Nemrut Gölü, dünyanın ikinci, Türkiye'nin en büyük krater gölü olup, adını MÖ 2100'de yaşamış Babil Hükümdarı Nemrut'tan almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Süper yanardağ</span> süper lav volcano

Süper yanardağlar bilinen en büyük volkanlar olup normal yanardağların hilâfına magma haznesinin büyüklüğünden dolayı patlamalardan sonra bir volkan konisi yerine yerde dev boyutlarda kalderalar (göçükler) oluştururlar.

<span class="mw-page-title-main">İtalya'da volkanizma</span>

İtalya, volkanik hareketlerin sıklıkla görüldüğü, Avrupa kıtası üzerindeki tek yanardağa sahip ülkedir. İtalya’daki volkanik hareketlerin temel nedeni, Avrasya Plakası ve Afrika Plakasının birbirine çarptığı bölgede bulunmasıdır. İtalya’daki yanardağlardan fışkıran lav, bir plakanın diğerinin altına girerek eriyen kayaçların püskürtülmesi sonucu oluşur.

<span class="mw-page-title-main">Maar</span> lav ve magmanın oluşturduğu, geniş, hafif kabarmış krater

Maar, püskürme veya patlamayla birlikte lav ve magmanın oluşturduğu, geniş, hafif kabarmış bir kraterdir. Maar tipik olarak suyla dolu ve sığ krater gölü görünümündedir. İsmi yerel Alman lehçesi olan Daun'dan gelir ve Latincesi mare (deniz)dir. Maarlar 60 metreden 2000 metre çapa ve 10 metreden 200 metreye kadar derinliğe sahip olabilirler ve çoğunlukla doğal göldeki gibi suyla doludurlar. Çoğu maar volkanik kayaların alçak kenarında oluşmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye'deki yanardağlar</span> Vikimedya liste maddesi

Bu, Türkiye'deki uykuda ve sönmüş yanardağların listesidir.

<span class="mw-page-title-main">Clark Gölü Ulusal Parkı ve Koruma Bölgesi</span>

Clark Gölü Ulusal Parkı ve Koruma Bölgesi, güneybatı Alaska'da bulunan bir ABD millî parkıdır.

<span class="mw-page-title-main">Katmai Ulusal Parkı ve Koruma Bölgesi</span>

Katmai Ulusal Parkı ve Koruma Bölgesi, Alaska'nın güneyinde yer alan, boz ayılarıyla ve Ten Thousand Smokes Vadisi 'yle ünlü bir ABD ulusal parkı.

<span class="mw-page-title-main">Katmai Dağı</span> Amerikada bir dağ

Katmai Dağı, ABD'nin Alaska eyaletinin güneyinde Alaska Yarımadası üzerinde tümüyle Katmai Ulusal Parkı ve Koruma Bölgesi içinde bulunan masif bir aktif stratovolkan dağıdır..

<span class="mw-page-title-main">Novarupta</span>

Novarupta, ABD'nin Alaska eyaletinin güneybatısında ve Alaska Yarımadası üzerinde bulunan bir aktif yanardağdır.

Erken Dryas Devri,, son Buzul Maksimumunun (LGM) 20.000 BP civarında geri çekilmeye başlamasından sonra kademeli iklim ısınmasını geçici olarak tersine çeviren geç buzullar arası dönemden sonra buzul koşullarına geri dönmesidir. Bir gösterge cinsi olan Alp-tundra kır çiçeği Dryas octopetala'nın adını almıştır. Yaprakları bazen İskandinavya'nın göl çökelleri gibi geç buzul ve genellikle mineralojenik zengin çökellerde bol miktarda bulunur.

Pleistosen dönemi volkanik patlamalar, Kuvaterner'in alt dönemi olan Pleistosen yaklaşık 2.588 milyon yıl önce başlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Tambora Dağı</span> Sumbawadaki aktif bir stratovolkan

Tambora Dağı veya Tomboro Dağı, Endonezya'nın Küçük Sunda Adaları'ndan biri olan ve hem kuzeyi hem de güneyi okyanusal kabuk ile çevrili Sumbawa'daki aktif bir stratovolkandır. Tambora, altındaki aktif yitim zonu tarafından oluşturulmuştur. Bu da Tambora Dağı'nın 4.300 metre (14.100 ft) yüksekliğe ulaşmasını sağlamıştır. Yanardağ, Nisan 1815'teki patlamasından önce Endonezya takımadasında en yüksek zirvelerden biriydi. Dağın içindeki büyük bir magma odasının on yıllar boyunca dolmasıyla 1815'te meydana gelen patlama ile dağdaki volkanik olaylar tarihi bir zirveye ulaştı.

<span class="mw-page-title-main">1815 Tambora Dağı patlaması</span>

1815 Tambora Dağı patlaması, Volkan Patlama İndeksi (VEI)'nde 7 alarak tarihte kaydedilmiş en büyük patlamalardan biridir. MS 180 yılındaki Taupo Gölü patlamalarından bu yana bu dereceyi alan doğrulanmış tek patlamadır.

<span class="mw-page-title-main">Ol Doinyo Lengai</span>

Ol Doinyo Lengai, Maasai dilinde "Tanrı'nın Dağı" anlamına gelen adıyla, Tanzanya'nın Arusha Bölgesi'ndeki Natron Gölü'nün güneyinde, Gregory Rift'te bulunan aktif bir yanardağdır. Doğu Afrika rift'i volkanik sisteminin bir parçası olarak, natrokarbonatit lav üretir. Ol Doinyo Lengai'nin 1960 patlamasıyla, karbonatit kayaçlarının magmadan türetildiği görüşünü doğrulayan jeolojik araştırmalara yol açtı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.