İçeriğe atla

La Noche Triste

La Noche Triste (Türkçe: Üzüntülü akşam), Kolomb öncesi dönemde Meksika bölgesini elinde bulunduran Aztekler ile bölgeyi ele geçirmek için saldıran İspanyol Hernan Cortes önderliğindeki konkistadorlar arasında 30 Haziran 1520 tarihinde yaşanan muharebeyi anlatır. Bu muharebede Aztek başkenti Tenochtitlan'da Aztek imparatoru II. Montezuma'yı rehine tutan İspanyolların imparatoru öldürmesi üzerine ayaklanan Aztekler İspanyollara saldırmış, Cortes önderliğindeki konkistadorlar ve ağırlıklı olarak Tlaxcalalılardan oluşan yerli müttefikleri büyük kayıplar vererek şehri terk etmek zorunda kalmıştır. Muharebenin adı Cortes ve diğerlerinin geride bıraktıkları ganimetler ve kaybettikleri silah arkadaşları için duydukları üzüntüyü tariflemek için kullandıkları tanımdan gelmiştir.

Öncesi

İspanyollarca gerçekleştirilen Tapınak katliamı
Ayrıca bakınız: Tenochtitlan Kuşatması

Cortes ve konkistadorlar Amerika'ya adım attıklarında yerel halklarla ilk temaslarında özellikle ateşli silahlar ve atlar yerli halklar üzerinde korku salmıştır. Silahların öldürücü etkisine şahit olan Amerika halkları topraklarına çıkan bu yabancılara saygı ile karışık bir korku ile yaklaşmışlardır. Bu ruh halinden faydalanan sayıca az ancak teçhizata sahip Cortes ve adamları Aztek başkenti Tenochtitlan'a 8 Kasım 1519 tarihinde gelirler. Kendileri için özel olarak hazırlanan bir konutta başkentin kalbine yerleşirler. Cortes, İspanyolların sayıca az olmasının verdiği dezavantajı ortadan kaldırmak için Aztek imparatoru II. Montezuma'yı sarayında rehin alır. Montezuma Cortes'in isteklerini harfiyen yerine getirirken halkının işgalcilere karşı isyan etmesini de önlemeye çalışarak tanrıların Azteklerin İspanyollarla işbirliği yapmasını emrettiğini bildirecektir. Ancak Aztek halkı arasında İspanyollar ve işbirlikçileri Tlaxcala savaşçılarının başkentin içindeki varlıkları artan rahatsızlıkların kaynağı olur.

1520 yılının Haziran ayında Meksika Körfezi'ne ulaştığı haber edilen bir İspanyol birliği Cortes'in planlarını altüst eder. Gelen İspanyol kuvvet Küba valisi Velázquez tarafından gönderilen Pánfilo de Narváez komutasındaki askerî birliktir. Amacı ise valinin emirlerine karşı gelen Cortes'i tutuklamaktır. Bu haber üzerine hızla kıyıya ilerleyen Cortes, Tenochtitlan'da güvenilir komutanı Pedro de Alvarado'yu bırakır. Sahilde Narváez'i yenen Cortes, mağlup İspanyol askerleri Azteklerin ellerindeki altınları anlatarak kendi safına çekmeyi başarır. Kuvvetleri artmış bir şekilde başkente dönmeye koyulur.

Cortes'in yokluğu sırasında Pedro de Alvarado Azteklerin kendisine saldıracağına dair bir istihbarat alır. Kendisine planlanan saldırıdan önce davranan Alvarado dini bir festival için ana tapınakta toplanmış olan Aztek asillerini ve rahiplerini öldürtür.[1] Bunun üzerine Aztek halkı İspanyolların bulundukları binaların etrafını sarar. Montezuma hala İspanyolların elinde mahkûm olmasına rağmen Aztekler yeni kral olarak Cuitláhuac'ı seçerler. Bu sırada şehre dönen Cortes esir Montezuma'dan halka hitap etmesini ister. Azteklere hitap eden Montezuma, İspanyolların şehirden sağ salim çıkartılmasını istese de taş ve oklarla karşılanır. Halkı tarafından reddedilen Montezuma birkaç gün sonra yaralarından dolayı ölür.

Muharebe

Yabancı ve düşman topraklarda yoğun saldırı altında kalan Cortes barut ve su kaynaklarının tükenmek üzere olduğunu görünce şehirden gece kaçma planları yapar. Azteklerin savunmasını güçsüzleştirmek için elçilerle temas kurarak bir haftalık ateşkes ilan edilmesini ister. Ateşkesin ardından eğer İspanyolların şehirden güven içinde ayrılmalarına izin verilirse ellerindeki tüm altın ve değerli eşyaları iade edecekleri sözünü verir. Tenochtitlan'daki şehir merkezi konumundaki adaya ulaşımı sağlayan sekiz köprüden dördü Aztekler tarafından imha edilmiş durumda olduğu için Cortes taşınabilir bir köprü olarak da kullanılabilen bir sal inşa ettirir. Ayrıca adamlarına verdiği talimatta Cortes yanlarına sadece taşıyabilecekleri ağırlıkta değerli eşya almalarını salık verir.[2]

30 Haziran 1520 gecesi Cortes ve ordusu bulundukları yerden çıkarak batıya doğru Tlacopan istikametinde yola çıkarlar. Bu yönde bir barikat olmadığı için rahatlıkla ilerleyen İspanyollar kısa süre sonra başka bölgedeki Aztek muhafızlar tarafından görülür. Alarm verildikten sonra başlayan muharebe çok şiddetli geçer. Gölün üzerinde seyyar köprü, kanolar ve karada yapılan kanlı çarpışmalar sırasında İspanyollar ve yerli müttefikleri kanlı bir mücadelenin ardından Tacuba'da kıyıya çıkmayı başarırlar. Kıyıya varan ilk ekip içinde Cortes de bulunsa da İspanyolların çoğu kanlı muharebede ağır yaralanmış veya öldürülmüştür. Adamlarını kurtarmak için geri dönen Cortes komutanlarından Pedro de Alvarado'yu ağır yaralı olarak bulunca ağlayacak ve yenilgisinin derecesini algılayacaktır.[3] Cortes ile birlikte sadece konkistadorların az bir kısımı Tenochtitlan'dan kaçış sırasında hayatta kalabilir. Toplarını tamamen kaybetmiş, atlarının çok azını kurtarabilmişlerdir. Toplam İspanyol kayıplarına dair bir belirsizlik bulunmaktadır. Cortes 154 İspanyol ve 2000 yerlinin öldüğünü iddia etse de sayının bundan çok olduğu aşikardır.[4] Ayrıca İspanyollara hizmet eden siviller; yerli kadınlar, aşçılar, hizmetçiler Aztekler tarafından öldürülür. Cortes'in karısı olan ve aynı zamanda tercümanlığını da yapan La Malinche kaçan ekip içindedir.

Sonu

Otumba Muharebesi

Şehirden uzaklaşmaya çalışan İspanyollar ile Aztekler arasında Zumpango Gölü civarında çok sayıda muharebe olur. İki hafta sonra Teotihuacan yakınlarında yapılan Otumba Muharebesinde İspanyollar kendilerini ısrarla takip eden Azteklerle savaşırlar. Bu muharebede Aztekleri ağır bir yenilgiye uğratan Cortes, müttefiki olduğu Tlaxcala topraklarına gidecek ve güç toplayacaktır.[5] Bundan sonra yeni bir ordu oluşturan Cortes Aztek başkentine saldıracak ve çiçek hastalığı nedeniyle binlerce askerini kaybetmiş olan Tenochtitlan'ı uzun süren bir muharebenin ardından ele geçirecektir.

Kaynakça

  1. ^ Bakınız Tapınak katliamı
  2. ^ Buna rağmen askerlerin önemli bir kısmı yağmaladıkları altınları ve değerli eşyaları geride bırakmaya yanaşmayacak ancak kaçış sırasında bu yüzden yakalanarak öldürülecektir.
  3. ^ Konkistador Bernal Díaz de Castillo’nun anlatımına göre Historia verdadera de la conquista de la Nueva España 22 Mayıs 2011[Tarih uyuşmuyor] tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İspanyolca) 21 Mayıs 2011 tarihinde erişilmiştir
  4. ^ Sefere katılan görgü tanığı Thoan Cano ölü sayısını 1170 olarak verirken, sefere katılmayan başka bir tarihçi Francisco López de Gómara 450 İspanyolun öldüğünü yazar.
  5. ^ Muharebe sırasında Cuitláhuac ölünce yerine Cuauhtémoc geçecektir.

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Meksiko</span> Meksikanın başkenti

Meksiko, Meksika'nın 32 federal yapılanmasından biri, ülkenin başkenti ve nüfus bakımından en büyük şehri. "Alfa" bir küresel şehir olup, Amerika kıtasının en önemli finansal merkezlerinden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Aztekler</span>

Aztekler, Mezoamerika'da bugünkü orta Meksika bölgesinde 14. ve 16. yüzyıllar arasında yaşamış bir Orta Amerika halkıdır. Zengin bir mitoloji ve kültürel mirasa sahip Azteklerin başkenti, günümüzde Meksiko'nun bulunduğu Texcoco Gölü'nün ortasında yer alan Tenochtitlan kentiydi. Aztekler, büyük bir uygarlık kurmuşlardı.

<span class="mw-page-title-main">Hernán Cortés</span>

Hernán Cortés, İspanya adına Meksika'yı işgal eden denizcidir. Hernando veya Fernando olarak da bilinir, ancak tüm mektuplarını Hernán Cortés ismiyle imzalamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Tenoktitlan</span>

Tenochtitlan antik Aztek İmparatorluğu’nun başkentidir. Texcoco Gölü'nde bulunan bir ada üzerine inşa edilmiştir. 1520'lerde Hernan Kortez yönetimindeki İspanyol “Conquistador”lar (fatih) tarafından çok büyük oranda tahrip edilen şehrin üzerine, o zaman kurulan Yeni İspanya’nın başkenti olarak Mexico şehri kuruldu. Şehri çevreleyen Texcoco Gölü de belli bir süre sonra büyük bir oranda kurutuldu.

Cuauhtémoc, 1520'den 1521 yılına kadar Aztek başkenti Tenoştitlan hükümdarı (tlatoani) olarak görev yapmış, son Aztek hükümdarı. Cuauhtemōc ismi "kartal gibi inen" anlamına gelir; bu, bir kartalın kanatlarını kapatıp avına saldırmak üzere hızla aşağıya daldığı anı belirterek, saldırganlık ve kararlılığı ima etmektedir.

El Dorado kayıp altın şehir, Güney Amerikalı bir kabile reisinin vücuduna altın tozu dökerek göldeki ritüel yıkanmalarının yarattığı İspanyol kökenli bir efsanedir.

<i>Age of Empires II: The Conquerors</i> 2000 video oyunu

Age of Empires II: The Conquerors Age of Empires II: The Age of Kings'in genişleme paketi ve Age of Empires Serisi'nin dördüncüsü olan gerçek zamanlı strateji oyunu.

<span class="mw-page-title-main">Pedro de Valdivia</span> İspanyol konkistador ve Şilinin ilk valisi

Pedro de Valdivia, İspanyol konkistador ve Şili'nin ilk valisi. Valdivia, Santiago, Concepción şehirleri başta olmak üzere, bölgedeki birçok şehrin kurucusudur.

<span class="mw-page-title-main">Aztek İmparatorluğu</span> Tenochtitlan, Texcoco ve Tlacopan şehirlerinin ittifağı

Aztek Üçlü İttifakı veya Aztek İmparatorluğu, üç Aztek şehrinin ittifakıdır: Tenochtitlan, Texcoco ve Tlacopan. Bu şehir devletleri Meksika'da 1428 yılından 1521 yılına kadar İspanyol konkistador Hernán Cortés önderliğindeki İspanyollar ve yerel müttefikleri tarafından yenilinceye kadar hüküm sürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Tetzkoko</span>

Tetzkoko, Meksika'da Kolomb öncesi Amerika döneminde Aztek şehir devleti. Texcoco Gölü'nün doğu kıyısında yer alıyordu ve Aztek başkenti Tenochtitlan kuzeydoğusundaydı. Şehir günümüzde Meksiko şehrine bağlı Texcoco ilçesindedir. Kolomb öncesi dönemde Texcoco Aztek Üçlü İttifakı üyesi olmuştur. İspanyol konkistadorların Meksika'yı işgal ettikleri dönemde Aztek başkenti Tenochtitlan’dan sonra en önemli ikinci kentti. Bu dönemde 450 hektarlık arazide 24 bin nüfusa sahip olduğu bilinmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Tlakopan</span>

Tlakopan, Kolomb öncesi Amerika uygarlıklarındandır, Texcoco Gölü'nün batı kıyısındadır. Aztek Üçlü İttifakı üyesi şehir devletidir.

<span class="mw-page-title-main">Itzcoatl</span>

Itzcoatl 1427 ila 1440 yılları arasında hüküm süren dördüncü Aztek imparatoru. Onun döneminde Aztekler Tepanek boyunduruğundan kurtularak imparatorluklarının temellerini atmıştır.

<span class="mw-page-title-main">La Malinche</span>

La Malinche Malintzin, Malinali veya Doña Marina, Meksika Körfezi bölgesinden Nahualı kadın, Meksika'nın İspanyol konkistadorlar tarafından ele geçirilmesi sürecinde önemli rol oynamış ve Hernán Cortés'ın çevirmeni, danışmanı ve nikahsız karısı olacaktır. Cortés'den doğan çocuğu Avrupalı ve yerel halkların karışımı olan Mestizoların ilk temsilcisi sayılır. Bugün Meksika'da La Malinche hala çok zıt özellikleriyle gündemde yer alır. Çoğunlukla halkına ihanet eden bir hain olarak değerlendirilse de yeni Meksika ulusunun sembolik anası olarak da değerlendirilmektedir. İsminden türetilen malinchista Meksika'da hain anlamında kullanılmaktadır.

Tlaşkala Kolomb öncesi Amerika’da Orta Meksika bölgesinde yer alan uygarlıktır. Tlaxcala esas olarak dört ayrı şehir devletinin konfederasyonudur. Bu şehirler; Ocotelolco, Quiahuiztlan, Tepeticpac ve Tizatlan şehirleridir. Şehirler sırayla tüm Tlaşkala yönetimini alırlar.

<i>Sharpes Gold</i>

Sharpe's Honour, Bernard Cornwell’in aynı adlı roman dizisinden televizyona uyarlanan Sharpe adlı film dizisinin altıncı bölümüdür. İngiliz ITV kanalında ilk olarak 1995 yılında gösterilen filmde Sean Bean ve Daragh O'Malley başrollerdedir. Diğer bölümlerden farklı olarak konusu Bernard Cornwell tarafından yazılan hiçbir romana dayanmamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Otumba Muharebesi</span>

Otumba Muharebesi, Otumba yakınlarında Aztekler ile İspanyollar arasında yapılmış bir savaştır. Sayıca az ama silahları daha üstün olan İspanyol ordusu, kendisinden kat kat yüksek mevcuttaki Aztek Ordusuna ezici bir yenilgi yaşatmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Tarasca devleti</span>

Tarasca devleti, Kolomb öncesi Amerika'da Orta Meksika bölgesindeki devlettir. Devlet yaklaşık olarak bugünkü Meksika'nın Michoacán eyaleti sınırlarına karşılık gelir. İspanyol istilası döneminde Mezoamerika bölgesinde Azteklerden sonra en büyük ikinci devletti.

<span class="mw-page-title-main">Tapınak Katliamı</span>

Tapınak katliamı, 20 Mayıs 1520 tarihinde Aztek başkenti Tenochtitlan'da İspanyol konkistadorlar tarafından yapılan katliamdır.

<span class="mw-page-title-main">Bernal Díaz del Castillo</span>

Bernal Díaz del Castillo, İspanyol konkistador ve sonraki dönem Guatemala sömürge valisi. Dönemi özellikle sıradan askerin gözünden çok iyi anlatan Historia Verdadera de la Conquista de la Nueva España adlı eserin yazarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Tenoştitlan Kuşatması</span>

Tenoştitlan Kuşatması, Aztek İmparatorluğu'nun başkenti Tenoştitlan'ın, İspanyol İmparatorluğu ile müttefikleri tarafından yapılan kuşatmadır. 26 Mayıs-31 Ağustos 1521 tarihleri arasında gerçekleşen kuşatma sonrasında şehir İspanyolların egemenliğine girmiş ve Aztek İmparatorluğu yıkılarak topraklarının İspanyollarca fethi tamamlanmıştır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.