İçeriğe atla

La Malinche

Azteklerin ezeli düşmanı Tlaxcala ile İspanyol konkistadorlar La Malinche sayesinde müttefik oluyor

La Malinche (1496 veya 1505 – 1529, bazı kaynaklara göre 1550) Malintzin, Malinali veya Doña Marina, Meksika Körfezi bölgesinden Nahualı kadın, Meksika'nın İspanyol konkistadorlar tarafından ele geçirilmesi sürecinde önemli rol oynamış ve Hernán Cortés'ın çevirmeni, danışmanı ve nikahsız karısı olacaktır. Cortés'den doğan çocuğu Avrupalı ve yerel halkların karışımı olan Mestizoların ilk temsilcisi sayılır. Bugün Meksika'da La Malinche hala çok zıt özellikleriyle gündemde yer alır. Çoğunlukla halkına ihanet eden bir hain olarak değerlendirilse de yeni Meksika ulusunun sembolik anası olarak da değerlendirilmektedir. İsminden türetilen malinchista Meksika'da hain anlamında kullanılmaktadır.[1]

Hayatı

Geçmişi

Gençliğiyle ilgili çok az bilgi bulunmaktadır. Hayatı hakkında bilinenlerin çoğu Cortés'in resmî tarih yazarı olan Francisco López de Gómara ve İspanyol konkistadorların[2] yazdıklarından öğrenilmiştir.

Díaz'a göre Malinche bugünkü Coatzacoalcos'da bulunan Paynala kralının kızıdır. Aztek İmparatorluğu ile Mayalar arasındaki bu bölge o dönemde sınır bölgesi olarak kabul edilmektedir. Gençliğinde babası öldükten sonra annesi yeniden evlenmiş ve yeni evlilikten doğan bir erkek evlatın saltanatı önünde engel olmaması için Xicalango'daki Maya köle tacirlerine satılmış ya da verilmiştir. Díaz'a göre Malinche'nin ailesi kent halkını kandırmak için yakın zamanda ölen bir kölenin çocuğunu Malinche olarak göstermişlerdir.

Meksika’nın keşfi

Malinche ilk kez Nisan 1519 tarihinde Potonchan'daki Maya kralı Chontal tarafından İspanyollara armağan olarak verilen yirmi köle kız arasında Avrupalılarla temas eder. O dönemdeki yaşı tam olarak bilinmemekle beraber yirmili yaşlarda olduğu düşünülmektedir. Ayrıca çarpıcı güzelliğiyle Avrupalıların dikkatini hemen çekmiştir. Cortés'in onu özellikle seçip düzenlediği seferdeki en yetkili asil olan Alonzo Hernando Puertocarrero'ya hediye etmesi bunun bir işaretidir. Puertocarrero'nun İspanya kralı V. Carlos'un sarayına Cortés'in elçisi olarak gidince Cortés onu kendisine alacaktır.

O dönemdeki yerli ve İspanyol kaynaklarına göre birkaç hafta içinde genç kadın o dönemde iletişim dili olan Nahuatl dilinden Maya diline çeviri yapmaya başlar. İspanyol rahip Gerónimo de Aguilar Maya dilini anlayabildiği için[3] Malinche ile birlikte Cortés'in tercümanları olurlar. Daha sonra La Malinche İspanyolca öğrenince tek tercüman olacaktır.

1519 yılının sonlarına doğru İspanyollar Aztek başkenti Tenochtitlan'a yerleştiklerinde La Malinche'in Azteklerle İspanyollar arasında tercümanlık yapacak kadar İspanyolca bildiğini görüyoruz. Dönemin kaynaklarında La Malinche'in Azteklerin küçük İspanyol Ordusunu yok etme planlarını öğrenip Cortés'i uyardığı ve hatta Aztekleri tuzağa düşürmek için onlardan gibi davrandığı anlatılır. 1521 yılında Tenochtitlan'ın düşmesi ve 1522 yılında oğlu Don Martín Cortés'in doğmasından sonra La Malinche ile ilgili yazılanlarda bir kopukluk yaşanır. Cortés'in 1524-26 yılları arasında çıktığı başarısız Honduras seferinde La Malinche yeniden görülür. Yucatán ormanlarındaki sefer sırasında İspanyol hidalgo Juan Jaramillo ile evlenecektir. Bundan sonra kendisine dair bilgi bulunmamaktadır. Hatta ölüm tarihinde bile belirsizlik vardır. Bazı kaynaklar ölüm tarihini 1529 olarak verirken bazıları 1551 olarak bildirmektedir.

Meksika’nın fethindeki etkisi

Konkistadorlar için güvenilir bir tercümana sahip olmak çok önemliydi. Bernal Díaz del Castillo, bizzat gördüklerini yazdığı eserde büyük hanımefendi Doña Marina olarak bahsettiği La Malinche olmasaydı Yeni İspanya'da ve Meksika'da kimsenin ne dediğini anlayamayacaklarını aktarır. Diğer bir konkistador olan Rodríguez de Ocana fetihlerdeki başarılarının önce Tanrının sonra da Doña Marina sayesinde olduğunu aktarır.

La Malinche ile ilgili yerel halkın yazdıkları ise daha ilginçtir. Tlaxcala el yazmalarında Cortés neredeyse yanında o olmadan resmedilmezken La Malinche tek başına karar yetkisine sahip olarak resmedilmiştir.

Adının kökeni

La Malinche'yi sarmalayan gizem isminde de görülür. Doğumdaki gerçek ismi bilinmezken, ilk olarak İspanyollara hediye edilen kızların arasındayken vaftiz edilince yaygın bir İspanyol kadın adı olan Marina ismi verilmiştir. Nahua halkı tarafından Malintzin olarak tanındığı bilinmektedir. İspanyollar tarafından neden Marina olarak çağrıldığını bilinmiyor, Malintzin ismine en yakın İspanyol isim olan Malinche ismi bu yüzden verilmiş olabilir. Bazı yerel halklar tarafından Cortés'e de Malinche denildiğinden hareketle Mãlin’in komutanı anlamına geldiği ve Marina için kullanılmadığı da iddia edilmektedir.

Meksika kültüründeki yeri

Malinchismo deyimi günümüzde Meksika'da kendi vatanlarına ve halkına ihanet eden kişiler için kullanılmaktadır. Aynı zamanda özellikle Avrupalılarla kültürlerini paylaşan ve onlarla evlenenler de bu şekilde tanımlanmaktadır. Genel kanının aksine bazı tarihçiler La Malinche'nin halkını koruduğunu iddia ederek tercümanlık yaptığı zamanlarda iki tarafın da çıkarlarını düşünerek orta yolun bulunmasını sağladığını savunurlar. Bu bakış açısına göre, yerel halkla iletişim kuramamış olacak olan İspanyollar daha vahşi ve acımasız olabilecektir. Aztek İmparatorluğunun yıkılmış olmasına rağmen yerel kültürlerin ve tarihin kaybolmamasını buna bağlayanlar vardır. Ancak bu fikre karşı olarak eğer yerel halkla iletişim kurulmasaydı Cortes'in bu kadar çabuk fetihleri tamamlayamayacağı, uzun vadede de Azteklerin yeni savaş aletlerine ve yöntemlerine uyum sağlayabileceği ileri sürülmektedir.

La Malinche Latin Amerikalı sanatçılar tarafından farklı şekillerde yansıtılmıştır. Son dönemlerde daha çok Meksika ulusunun iyiliğini isteyen ve sanki Meryem Ana ile özdeşleştirilen bir hale bürünse de genel olarak halkına ihanet etmiş bir hain olarak görülür.

Kaynakça

  1. ^ İlgili çeviri (İngilizce) 29 Aralık 2020 tarihinde erişilmiştir
  2. ^ En öne çıkanları Andrés de Tapia ve Bernal Díaz del Castillo’dur. Díaz’ın eseri olan Historia Verdadera de la Conquista de la Nueva España (Yeni İspanya’nın Fethinin Gerçek Tarihi) dönemi en iyi yansıtan eserlerden kabul edilmektedir.
  3. ^ Rahip bir deniz kazasının ardından Yucatán bölgesinde Mayaların yıllarca esiri olmuştur.

Ayrıca bakınız

Konuyla ilgili yayınlar

  • Castellanos, Francisco (1992). Los Grandes Calumniados de México, Primera Edición edición, Diana. ISBN 968-13-2324-6.
  • Díaz del Castillo, Bernal (1575). Historia Verdadera de la Conquista de la Nueva España, Vigésimo Segunda Edición edición, Porrúa. ISBN 970-07-6081-2.
  • Maura, Juan Francisco (2005). Españolas de ultramar. Valencia: Universidad de Valencia. [1] 29 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 27 Aralık 2009 tarihinde erişilmiştir.
  • Malintzin. Miguel A. Menéndez. Populibros La Prensa. México, 1964 ISBN 968-1170-26-2

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Meksika</span> Kuzey Amerika yer alan bir ülke

Meksika, resmî adıyla Birleşik Meksika Devletleri (İspanyolca: Estados Unidos Mexicanos,

<span class="mw-page-title-main">Meksiko</span> Meksikanın başkenti

Meksiko, Meksika'nın 32 federal yapılanmasından biri, ülkenin başkenti ve nüfus bakımından en büyük şehri. "Alfa" bir küresel şehir olup, Amerika kıtasının en önemli finansal merkezlerinden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Aztekler</span>

Aztekler, Mezoamerika'da bugünkü orta Meksika bölgesinde 14. ve 16. yüzyıllar arasında yaşamış bir Orta Amerika halkıdır. Zengin bir mitoloji ve kültürel mirasa sahip Azteklerin başkenti, günümüzde Meksiko'nun bulunduğu Texcoco Gölü'nün ortasında yer alan Tenochtitlan kentiydi. Aztekler, büyük bir uygarlık kurmuşlardı.

<span class="mw-page-title-main">Hernán Cortés</span>

Hernán Cortés, İspanya adına Meksika'yı işgal eden denizcidir. Hernando veya Fernando olarak da bilinir, ancak tüm mektuplarını Hernán Cortés ismiyle imzalamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Tenoktitlan</span>

Tenochtitlan antik Aztek İmparatorluğu’nun başkentidir. Texcoco Gölü'nde bulunan bir ada üzerine inşa edilmiştir. 1520'lerde Hernan Kortez yönetimindeki İspanyol “Conquistador”lar (fatih) tarafından çok büyük oranda tahrip edilen şehrin üzerine, o zaman kurulan Yeni İspanya’nın başkenti olarak Mexico şehri kuruldu. Şehri çevreleyen Texcoco Gölü de belli bir süre sonra büyük bir oranda kurutuldu.

<span class="mw-page-title-main">Yucatán</span> Meksikanın doğusunda yer alan bir eyalet

Yucatán, Meksika'nın doğusunda yer alan bir eyalet. Yucatán Yarımadasının kuzeyinde yer alır. Yucatan yarımadası üç eyalet içerir. Komşuları Quintana Roo ve Campeche'dir. Meksika Körfezi'ne kıyısı vardır. Meksika'nın 31. eyaletidir. Yucatan eyaletinin başkenti Mérida dır.

<span class="mw-page-title-main">Chichén Itzá</span>

Chichen Itza, Meksika'nın Yucatán Yarımadası'nda, Valladolid ve Mérida arasında yer alan, Kristof Kolomb öncesi dönemde kurulmuş bir İtza Maya kentidir. Muhtemelen bir dönem Yucatan'ın dini merkezi olmuştur. Günümüzde Meksika'nın en çok ziyaret edilen ikinci arkeolojik sit alanıdır. Chichen-Itza'daki El Castillo (kale) adıyla tanınan Kukulkan piramidinin yüksekliği üst platforma nazaran 24 m'dir. 7 Temmuz 2007'de seçilen dünyanın yeni yedi harikasından biridir. Efsaneye göre kent 10. yüzyılda Quetzalcoatl önderliğindeki Toltekler'ce alınmıştır. Kentteki önemli yapılar şunlardır:

<span class="mw-page-title-main">Kolomb öncesi Amerika</span>

Kolomb öncesi Amerika, Amerika olarak adlandırılan bölgede Avrupalı sömürgecilerin varlığının hissedilir derecede olan döneme kadarki tarihsel dönemi kapsar. Bu uzun dönem Eski Taş Çağından Orta Çağa kadar uzanır. Teknik olarak Kolomb öncesi dönem Kolomb'un 1492 ile 1504 yılları arasında yaptığı yolculuklara vurgu yapsa da bu tarihsel dönem yerli Amerika halkların egemenliğinin Avrupalılarca sona erdirilmesine kadar sürer, bu bazı durumlarda Kolomb'un Yeni Dünya'ya gelişinden sonra birkaç yüzyıl sürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Aztek İmparatorluğu</span> Tenochtitlan, Texcoco ve Tlacopan şehirlerinin ittifağı

Aztek Üçlü İttifakı veya Aztek İmparatorluğu, üç Aztek şehrinin ittifakıdır: Tenochtitlan, Texcoco ve Tlacopan. Bu şehir devletleri Meksika'da 1428 yılından 1521 yılına kadar İspanyol konkistador Hernán Cortés önderliğindeki İspanyollar ve yerel müttefikleri tarafından yenilinceye kadar hüküm sürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Tetzkoko</span>

Tetzkoko, Meksika'da Kolomb öncesi Amerika döneminde Aztek şehir devleti. Texcoco Gölü'nün doğu kıyısında yer alıyordu ve Aztek başkenti Tenochtitlan kuzeydoğusundaydı. Şehir günümüzde Meksiko şehrine bağlı Texcoco ilçesindedir. Kolomb öncesi dönemde Texcoco Aztek Üçlü İttifakı üyesi olmuştur. İspanyol konkistadorların Meksika'yı işgal ettikleri dönemde Aztek başkenti Tenochtitlan’dan sonra en önemli ikinci kentti. Bu dönemde 450 hektarlık arazide 24 bin nüfusa sahip olduğu bilinmektedir.

Tlaşkala Kolomb öncesi Amerika’da Orta Meksika bölgesinde yer alan uygarlıktır. Tlaxcala esas olarak dört ayrı şehir devletinin konfederasyonudur. Bu şehirler; Ocotelolco, Quiahuiztlan, Tepeticpac ve Tizatlan şehirleridir. Şehirler sırayla tüm Tlaşkala yönetimini alırlar.

<i>Sharpes Gold</i>

Sharpe's Honour, Bernard Cornwell’in aynı adlı roman dizisinden televizyona uyarlanan Sharpe adlı film dizisinin altıncı bölümüdür. İngiliz ITV kanalında ilk olarak 1995 yılında gösterilen filmde Sean Bean ve Daragh O'Malley başrollerdedir. Diğer bölümlerden farklı olarak konusu Bernard Cornwell tarafından yazılan hiçbir romana dayanmamaktadır.

La Noche Triste, Kolomb öncesi dönemde Meksika bölgesini elinde bulunduran Aztekler ile bölgeyi ele geçirmek için saldıran İspanyol Hernan Cortes önderliğindeki konkistadorlar arasında 30 Haziran 1520 tarihinde yaşanan muharebeyi anlatır. Bu muharebede Aztek başkenti Tenochtitlan'da Aztek imparatoru II. Montezuma'yı rehine tutan İspanyolların imparatoru öldürmesi üzerine ayaklanan Aztekler İspanyollara saldırmış, Cortes önderliğindeki konkistadorlar ve ağırlıklı olarak Tlaxcalalılardan oluşan yerli müttefikleri büyük kayıplar vererek şehri terk etmek zorunda kalmıştır. Muharebenin adı Cortes ve diğerlerinin geride bıraktıkları ganimetler ve kaybettikleri silah arkadaşları için duydukları üzüntüyü tariflemek için kullandıkları tanımdan gelmiştir.

Teresa telenovela ve Televisa tarafından başrollerini Angelique Boyer, Aarón Díaz, Sebastián Rulli ve Ana Brenda Contreras'ın paylaştığı Meksika yapımı pembe dizidir. Meksika tarihinin en yüksek reytingli dizilerinden birisidir. Dizide Teresa Chavez karakterine hayat veren Angelique Boyer bu rolü sayesinde TvyNovelas ödülü kazanarak, 22 yaşında bu ödülün sahibi olan en genç kadın aktris unvanını almıştır. Dizi 151. bölümde final yapmıştır. Amerika, Hırvatistan, Bahreyn, İsrail gibi ülkelerde de yayınlanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Tarasca devleti</span>

Tarasca devleti, Kolomb öncesi Amerika'da Orta Meksika bölgesindeki devlettir. Devlet yaklaşık olarak bugünkü Meksika'nın Michoacán eyaleti sınırlarına karşılık gelir. İspanyol istilası döneminde Mezoamerika bölgesinde Azteklerden sonra en büyük ikinci devletti.

<span class="mw-page-title-main">Tapınak Katliamı</span>

Tapınak katliamı, 20 Mayıs 1520 tarihinde Aztek başkenti Tenochtitlan'da İspanyol konkistadorlar tarafından yapılan katliamdır.

<span class="mw-page-title-main">Bernal Díaz del Castillo</span>

Bernal Díaz del Castillo, İspanyol konkistador ve sonraki dönem Guatemala sömürge valisi. Dönemi özellikle sıradan askerin gözünden çok iyi anlatan Historia Verdadera de la Conquista de la Nueva España adlı eserin yazarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Aztek İmparatorluğu'nun İspanyollar tarafından fethi</span>

Aztek İmparatorluğu'nun İspanyollar tarafından fethi, 1519-1530 yılları arasında İspanyol İmparatorluğu'nun rakip yerli devletlerinin desteği ile Aztek İmparatorluğu'nu işgalidir. Bu fetih Amerika kıtasındaki İspanyol kolonileşmesinin en önemli olaylarından biri olarak görülmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Tenoştitlan Kuşatması</span>

Tenoştitlan Kuşatması, Aztek İmparatorluğu'nun başkenti Tenoştitlan'ın, İspanyol İmparatorluğu ile müttefikleri tarafından yapılan kuşatmadır. 26 Mayıs-31 Ağustos 1521 tarihleri arasında gerçekleşen kuşatma sonrasında şehir İspanyolların egemenliğine girmiş ve Aztek İmparatorluğu yıkılarak topraklarının İspanyollarca fethi tamamlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Miguel León-Portilla</span>

Miguel León-Portilla, Meksikalı tarihçi antropolog, yazar ve filozof.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.