Laçın Koridoru
Laçın Koridoru (Ermenice: Լաչինի միջանցք, romanize: Laçini micantsk; Azerice: Laçın dəhlizi veya Laçın koridoru, Rusça: Лачи́нский коридо́р, romanize: Laçinskii koridor) Ermenistan ve Dağlık Karabağ'ı birbirine bağlayan bir dağ yoludur.[1] Bu iki bölge arasındaki tek yol olarak Laçın Koridoru, sıkça Dağlık Karabağ sakinleri için bir "yaşam hattı" olarak tanımlanmıştır.[2] Koridor, de jure olarak Azerbaycan'ın Laçın rayonu sınırlarında yer alsa da, 2020 Dağlık Karabağ Ateşkes Antlaşması gereği Rus barış gücünün kontrolündedir. Koridorun bölgesine 2022 yılına kadar Zabuh, Sus köyleri ve Laçın şehri dahildi. Ancak, 26 Ağustos 2022'de bu yerleşim birimleri Azerbaycan kontrolüne geçti. Dört gün sonra Zabuh, Sus ve Laçın yerleşimlerini baypas eden yeni bir güney rotası kullanıma açıldı ve bu yol Mets Şen/Böyük Kaladeresi ve Hin Şen/Kiçik Kaladeresi köylerinden geçti.[3]
Tarihçe
Birinci Dağlık Karabağ Savaşı sırasında, Laçın koridoru Azerbaycan kuvvetleri tarafından dört yıl boyunca kuşatıldı (Ağustos 1988 - Mayıs 1992).[4] Haziran 1992'de koridor Dağlık Karabağ Cumhuriyeti Savunma Ordusu'nun kontrolüne geçti.[2] İdari amaçlar için bu koridor Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'nin Kaşatağ ilinin bir parçasıydı. Azerbaycan'ın Dışişleri Bakanı Elmar Memmedyarov, 18 Eylül 2005'te Birleşmiş Milletler'e yaptığı açıklamada "Azerbaycan'ın Dağlık Karabağ bölgesinde yaşayan Ermenilerin Ermenistan ile, Azerbaycan'ın Nahçıvan bölgesinde yaşayan Azerilerin ise ülkenin geri kalanıyla iletişim sorunudur. "Barış Yolu" olarak adlandırılması gereken sözde Laçın koridorunun, ilk aşamada çok uluslu barış güçleri tarafından güvenliği sağlanmak kaydıyla, her iki tarafça her iki yönde de kullanılmasını öneriyoruz." dedi.[5]
İkinci Dağlık Karabağ Savaşı'nın ardından, Rus arabuluculuğunda sona eren bir ateşkesle, Laçın koridoru Ermenistan ile Dağlık Karabağ arasındaki tek bağlantı noktası haline geldi.[2]
Ateşkesin ardından Laçın koridorunda yaklaşık 200 Ermeni kaldı, bunların 30'u Sus'ta, 100 ila 120'si Laçın'da ve 40'ın üzerindeki bir kısmı Zabuh (Ağavno) köyünde bulunuyordu.[6] Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev'e göre, Laçın koridoru şu anda Laçın şehrinden geçtiği için bölgede yeni bir koridor inşa edilecek ve bu yeni koridor tamamlandığında şehir Azerbaycan yönetimine geçecektir.[7]
26 Ağustos'ta Laçın ilçesinin kontrolü Azerbaycan'a devredildi. Dağlık Karabağ Cumhuriyeti yetkilileri, koridor boyunca bulunan köylerin sakinlerine tahliye için 20 gün süre verdi.[8][9] Aliyev, uzun sürede Ermeni Laçın sakinlerinin vatandaş gibi muamele göreceğini vaat etse de yasadışı yerleşimciler olarak nitelendirdiği kalan sakinlerin çıkarılmasını talep etti.[10][11] Ateşkes antlaşması kapsamında yeni bir koridor inşa edilecek ve bu da Rus barış güçleri tarafından kontrol edilecek.[9] Birçok analist, Azerbaycan'ın yeni otoyol boyunca elektrik, gaz ve internet altyapısına izin verme olasılığının düşük olduğunu düşünmektedir.[12][13]
Mart 2021'de BBC'den bir gazeteci yolu ziyaret etti ve "savaştan bu yana Ermenilerin bu yolu kimin ne için kullandığını kontrol etme yetkisinin olmadığını" rapor ederek kontrolün şu anda Ruslara ait olduğunu ekledi.[14] Dağlık Karabağ'ı Ermenistan Cumhuriyeti'ne bağlayan tek yol olarak burası sıkça Dağlık Karabağ sakinleri için bir "can simidi" olarak tanımlanmıştır.[2][9][15][16]
Güncel durum
Ağustos 2022'de, Azerbaycan Laçın etrafındaki yolun kendi tarafını inşa etse de Ermenistan henüz inşa etmedi. 2 Ağustos'ta yerel Ermeni yetkililer, Azerbaycan tarafının, mevcut olandan farklı bir güzergahta Ermenistan ile iletişim kurma talebini kendilerine ilettiğini bildirdi.[17] Laçın etrafındaki çatışmaların yeniden başlamasının ardından Ermenistan Güvenlik Konseyi Sekreteri Armen Grigoryan, Ermeni tarafının henüz yeni bir yol inşa planına onay vermemesinden dolayı Azerbaycan'ın Laçın koridoru talebinin yasa dışı olduğunu belirtti. Azerbaycan, Ermenistan'ın kendi kısmını geciktirmekle suçladı, çünkü Azerbaycan'ın sorumlu olduğu kısım zaten inşa edilmişti. 4 Ağustos'ta Ermenistan Bölgesel Yönetim ve Altyapı Bakanı Gnel Sanosyan, Laçın'a alternatif bir yolun aktif olarak devam ettiğini ve 2023 baharında tamamlanacağını belirtti.[18] 5 Ağustos'ta yerel Ermeni yetkililer, Laçın, Zabuh ve Sus gibi yerleşim yerlerinde yaşayanlara 25 Ağustos'a kadar evlerini terk etmeleri gerektiğini ve ardından bu kasabaların Azerbaycan'a devredileceğini söyledi.[19][20] Bazı Ermeni sakinler evlerini yakarak terk etti.[21] 26 Ağustos itibarıyla Azerbaycan, Laçın, Sus ve Zabuh dahil Laçın koridorundaki köylerin kontrolünü yeniden ele geçirdi.[22] Kısa süre sonra, Mets Şen/Böyük Kaladeresi ve Hin Şen/Kiçik Kaladeresi köylerinden geçen güneydeki alternatif rota kullanıma açıldı.[3]
12 Aralık 2022 tarihinden itibaren kendilerinin "çevre aktivistleri" olduğunu iddia eden birtakım Azerbaycan vatandaşları,[23][24] Laçın koridorunu ablukaya aldı ve 270 çocuk dahil olmak üzere 1.100 kişinin evlerine geri dönememesine neden oldu.[25][26] Ardından Azerbaycan, 13-16 Aralık arasında Ermenistan'dan Dağlık Karabağ'a doğalgaz tedarikini keserek Dağlık Karabağ'daki 120.000 Ermeni sakini insani kriz riskiyle karşı karşıya bıraktı.[27][28] BM Genel Sekreteriği, Fransa, Yunanistan, Hollanda, Rusya, Kanada ve birçok diğer ülke tarafından, yapılan bu abluka kınandı.[29][30][31][32][33] Konu, Avrupa Konseyi Parlamenter Meclisinin gündeminde de yer almaktadır.[34][35]
Ayrıca bakınız
- Laçın Harekâtı
Kaynakça
- ^ "Azerbaijan enters Nagorno-Karabakh district after peace deal". aljazeera.com. Al Jazeera. 20 Kasım 2020. 23 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
The Russian peacekeeping force of some 2,000 troops has deployed to the administrative centre of the region, Stepanakert, and set up checkpoints and observation posts along the strategic Lachin corridor connecting Nagorno-Karabakh with Armenia.
- ^ a b c d "Lachin is a ghost-town -- a crowd of burned-out,..." UPI (İngilizce). 17 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2023.
- ^ a b Shahverdyan, Lilit; Kucera, Joshua (15 Eylül 2022). "Armenians warily travel along "the new road" to Karabakh | Eurasianet". Eurasianet. 22 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2023.
- ^ "Dates and facts around Nagorno-Karabakh's 30-year long conflict". euronews (İngilizce). 5 Nisan 2016. 5 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2023.
- ^ "UN General Assembly 2005" (PDF). 29 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 13 Nisan 2023.
- ^ Sara Petrosyan (22 Şubat 2021). "Փոքրաթիվ հայեր դեռևս բնակվում են Քաշաթաղում, բայց դա ռուսների քմահաճույքով է պայմանավորված". hetq.am. Hetq. 22 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2023.
- ^ "İlham Əliyev: "Yeni dəhliz hazır olandan sonra Laçın şəhəri bizə qaytarılacaq"". BBC Azerbaijani Service (Azerice). 1 Aralık 2020. 21 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2023.
- ^ "Karabakh authorities demand villagers quickly evacuate ahead of handover to Azerbaijan | Eurasianet". eurasianet.org (İngilizce). 10 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2023.
- ^ a b c "Fears for new Nagorno-Karabakh crisis as Azerbaijan threatens key road link | Eurasianet". eurasianet.org (İngilizce). 28 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2023.
- ^ "Illegally settled people should be removed from the city of Lachin, the villages of Zabukh and Sus: Azerbaijan's President". Apa.az (İngilizce). 28 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2023.
- ^ "Azerbaijan retakes control of three Karabakh settlements | Eurasianet". eurasianet.org (İngilizce). 26 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2023.
- ^ amartikian (12 Ağustos 2022). "Corridor of discord: about a new road that will link Armenia and Nagorno-Karabakh". English Jamnews (İngilizce). 12 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2023.
- ^ "What to Watch for as Armenia-Azerbaijan Peace Talks Gain Momentum". Stratfor. 29 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2023.
- ^ "Who Won the Karabakh War?". bbc.co.uk. BBC. 26 Mart 2021. 27 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2023.
- ^ "The Lachin Corridor: Russian Peacekeepers Securing Artsakh's Lifeline". CIVILNET (İngilizce). 10 Mart 2021. 11 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2023.
- ^ "Blockade of the Lachin corridor to Nagorno-Karabakh". Globe Echo (İngilizce). 16 Aralık 2022. 17 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2023.
- ^ "Обострение в Нагорном Карабахе: что происходит и почему это важно". 3 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi – www.bbc.com vasıtasıyla.
- ^ "Новая война в Карабахе? В Баку и Ереване винят друг друга и оглядываются на Москву". 8 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi – www.bbc.com vasıtasıyla.
- ^ "Lachin residents given 20 days to leave homes ahead of Azerbaijan handover". OC Media (İngilizce). 5 Ağustos 2022. 5 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2023.
- ^ LLC, Helix Consulting. "Айк Ханумян предупредил жителей Ахавно и Бердзора, что до 25 августа они должны покинуть свои дома – главы общин - aysor.am - Горячие новости из Армении". www.aysor.am. 8 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Узел, Кавказский. "Азербайджанские пожарные прибыли в Лачин после поджогов армянами своих домов". Кавказский Узел. 21 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2023.
- ^ "Azerbaijani forces are stationed in Lachin, Karabakh: President Aliyev". Daily Sabah (İngilizce). 26 Ağustos 2022. 26 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2023.
- ^ "Азербайджанские "активисты" блокируют дорогу из Карабаха в Армению. Одновременно в Карабахе пропал газ" [Azerbaijani "activists" are blocking the road from Karabakh to Armenia. At the same time, gas disappeared in Karabakh]. BBC News Русская Служба. 12 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2023.
- ^ "Armenia, Azerbaijan tensions rise over blocked road". news.yahoo.com (İngilizce). 15 Aralık 2022. 16 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Azerbaijanis again block the road to Karabakh". Eurasianet. 12 Aralık 2022. 13 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2023.
- ^ "Blockade of Nagorno-Karabakh". Caucasian Knot. 19 Aralık 2022. 26 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2023.
- ^ Gray, Sébastien (13 Aralık 2022). "Azerbaijan Cuts off Gas to Artsakh, Blocks Lachin Corridor". Atlas News. 9 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2023.
- ^ "Азербайджан возобновил подачу газа в Нагорный Карабах". Kommersant. 16 Aralık 2022. 19 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2023.
- ^ "Foreign Ministry calls on Azerbaijan to end Lachin corridor blockade | eKathimerini.com". www.ekathimerini.com. 15 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "UN Chief Urges Reopening Of Karabakh-Armenia Corridor". www.azatutyun.am. 15 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Lachin Corridor: Greece calls on Azerbaijani authorities to ensure security of movement". news.am. 15 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "French Foreign Ministry urges to resume traffic via Lachin corridor". tass.com. 15 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Reports are concerning: Dutch PM comments on situation in Lachin Corridor". armenpress.am. 15 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "PACE decides to discuss Azerbaijan's closure of Lachin corridor". News.am. 23 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "PACE's debates on Lachin corridor are scheduled for January 26". News.am. 24 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2023.
Dış bağlantılar
- Ermeniler ve Azeriler, Nisan Savaşı'nın Başlangıcının İkinnci Yıldönümünü Anıyor 13 Haziran 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
