İçeriğe atla

LGBT tarihi

LGBT tarihi, ilk çağlardan günümüze kadar gelen çok eski bir uygarlık tarihine sahiptir. Lezbiyen, gey, biseksüel ve trangender bireylerin duygusal ve cinsel birlikteliğini ifade eder.

Dünya genelinde devlet hukukları sisteminde ilk olarak rönesans ve reform hareketleriyle başlayan insan hakları hareketi 19. yüzyılda Avrupa merkezli yaşanan Fransız İhtilali ile ivme kazanmış sanayi devrimi ve Ekim Devrimi[1] ile birlikte dünya genelinde teknolojik atılım yaşanmış ve insana verilen önem artmıştır. Yine XX. yüzyıl'da yaşanan[2] yeni dünyayı şekillendiren dünya savaşlarının ardından silahlı savaş karşıtlığı kabul görmüş ve soğuk savaş dönemine[1] geçilerek, ülkeler insan ve devlet ekonomilerine ağırlık vermiştir.[1] Bu da hükûmetleri ülke ekonomisinin gelişimi için[3] vazgeçilmezi olan insana yatırım ve desteği beraberinde getirmiştir. Ancak karşı cinse olan ilgi ve kadın-erkek bireyler arasındaki evlilik ve bunu bir ürünü olarak çocuk fikri dünya tarihinde hep kabul gören cinsel yönelim ve cinseliği olmuş, dolayısıyla LGBT bireyler görmezden gelen ve tanımamaya iten bir tabu olmuştur.

Özellikle XIX. yüzyıl dünyasından önce LGBT bireyler ilkel yöntemlerle cezalandırılıyordu. Ölüm ve ağır cezalara çarptırılıyordu. Bu durum modern tarihe dek sürmüş, LGBTler Avrupa ve Amerika Birleşik Devletleri'nde başlayan 1960'lı yıllardaki LGBT sosyal hareketleri ve cinsel devrimlerden önce[4] türlü ayrımcılık ve şiddete maruz kalmıştır. Yer yer polis şiddeti ve devlet eliyle şiddete maruz kalan LGBT bireyler için ilk salt çoğunluk sağlayan ilk şiddet karşıtı hak direnişi ABD'de Stonewall ayaklanmaları ile başlamış ve bu direniş sonrası Avrupa ve ABD ülkelerinde LGBT hakları hızla gelişmiş özellikler 60'lı yıllardan sonra nefret suçu ve homofobi kavramı sıkça dillendirilmiştir. Günümüzde gelişmiş batılı ülkelerde homofobi ve nefret suçu karşıtı yasalar yapılmış, yine bazı gelişmiş batılı ülkeler LGBT bireylerin eşcinsel evlilik ve evlat edinme hakkını tanımış ve yasal zeminde kabul etmiştir.

Çizelgesi

DönemGenel tanımlamaHareketler[5]AlmanyaİsviçreAvusturyaABD
17. yüzyıl–1817Geçmiş1786–?
1817–1897Erken geçmiş, geçmiş
1897–1945Eşcinsel hareketİlk dalga1897–1933(1900–1920'ler)1920'ler
1945–1969Homophil hareketiİkinci dalga(1949)/1969–19711932–1972(1960'lar)1950–1969
1969–günümüzLGBT sosyal hareketleri1971–günümüz1972–günümüz1975–günümüz1969–günümüz

Kaynakça

  1. ^ a b c Fırat Genç (1 Haziran 2012). "Geçmiş Ne Kadar Geçmiş: Sosyalizm ve LGBT Hareketi". antikapitalisteylem.org. 1 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2015. 
  2. ^ Ömer Akpınar (28 Mart 2013). "20. Yüzyılın En Büyük İngiliz İcadı Eşcinsel Bilim Adamı Alan Turing'e Ait". Kaos GL. 11 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2015. 
  3. ^ "Cinsellik ve Sosyalizm : LGBT Özgürleşmesinin Tarihi Politikası ve Teorisi". 18 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2015. 
  4. ^ Yıldız Tar (13 Ağustos 2013). "'Sınıf devrimcisi homofobiye cepheden saldırmalıdır'". eha.com.tr. 3 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2015. 
  5. ^ Ulrike Repnik: Die Geschichte der Lesben- und Schwulenbewegung in Österreich. (Feministische Theorie Band 48), Milena Verlag, Wien 2006, ISBN 3-85286-136-5. (Almanca)

İlgili Araştırma Makaleleri

Gey, eşcinsel anlamında bir sıfat, terim ve isim. Genellikle eşcinsel erkekleri belirtmek üzere kullanılan terim, aynı zamanda eşcinsel kadınları tanımlamak için de kullanılmaktadır. Türkçeye İngilizcedeki "gay" kelimesinden; İngilizceye ise Eski Fransızcadaki "gai" kökeninden geçmiştir. Aslen "neşeli, umursamaz" ve "canlı renkli, gösterişli" anlamlarına gelen gey terimi ilk olarak 1960'lı yıllardan itibaren erkek eşcinseller tarafından kendilerini tanımlamak amacıyla kullanılmaya başlanmıştır. İngilizcedeki "gay" kelimesinin diğer anlamlarında kullanımı da zamanla yok olmaya yüz tutmuştur. Kadın eşcinsel anlamına gelen lezbiyen kelimesi ise 1800'lü yıllardan beri kullanılmaktadır.

Transfobi, transgender veya transseksüel kişilere ya da direkt olarak transseksüelliğe karşı duyulan hoşnutsuzluğu ve olumsuz tutumu kapsamaktadır. Transfobi, toplumun cinsiyet normlarına uymayan insanlara karşı duyulan korkuyu, tiksintiyi, nefreti veya rahatsızlığı ve bunlara bağlı olarak şiddeti kapsayabilir. Genellikle homofobik görüşlerle birlikte ifade edilir ve bu nedenle sıklıkla homofobinin bir türü olarak kabul edilir. Transfobinin mağdurlarından olan çocuklar tacize, okulda zorbalığa ve/veya okul içinde şiddete, koruyucu aileleri tarafından şiddete maruz kalmaktadırlar. Yetişkin mağdurlarsa kamuoyunda alaya, tacize, sataşılmaya, şiddet ile tehdide, soyguna uğramaya ve yanlış tutuklamaya maruz kalmaktadır ve bu yüzden birçoğu toplumda güvensiz hissetmektedir. Bazıları; trans olduğu için kovulacağından veya muhafazakâr politikaların, onları korumak için yasalara karşı çıkan dindar grupların etraflarını kuşatmasının baskısından dolayı sağlık hizmetini reddediyor veya işyeri ayrımcılığıyla mücadele ediyor. Kurbanların yüksek bir oranının cinsel şiddete maruz kaldığı rapor edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Homofobi</span> homoseksüel ve LGBT bireylere karşı hoşnutsuzluk veya ön yargı

Homofobi, eşcinsellere veya eşcinselliğe karşı duyulan nefret, önyargı, hoşnutsuzluk, korku veya ayrımcılıktır. Geniş manası ile diğer cinsel yönelimlere sahip olan LGBT kişileri de içerir. Sıfat olarak, homofobisi olan kişiler homofobik olarak anılır. Homofobik davranış ilkelerini sergileyen kişinin gerçekleştirdiği eylemler bütünü "homofobi" sadece psikiyatrik bir kavram değildir. Her 48 saatte bir, eşcinsel bir kişinin homofobiyle bağlantılı şiddete maruz kalarak öldürüldüğü tahmin edilmektedir. Uluslararası Af Örgütü'ne göre yaklaşık 70 ülkede eşcinsellere şiddet uygulanmaktadır ve 8 ülkede eşcinsellere idam cezası verilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">LGBT</span> Lezbiyen, gey, biseksüel ve trans bireyler için kullanılan kısaltma

LGBT veya GLBT ya da LGBTQ+, 1990'larda LGB kısaltmasından sonra ortaya çıktı ve 1980'lerin ortaları ile sonlarından bu yana gey sözcüğü yerine kullanılarak LGBT topluluğunu temsil etmeye başladı. Birçok etkinci, gey topluluğu kullanımının eksik bir tanımlama olduğunu düşünerek LGBT topluluğu kullanımına geçti.

Gey dostu; LGBT kültürü içerisinde eşcinseller arasındaki bireysel ilişkileri ifade eden eşcinsel ilişki ve eşcinsel seksi destekleyen, tüm yönelimlere saygılı olan, eşit davranan ve onları yargılamayan bir çevre yaratmak amacıyla eşcinsellere ve LGBT topluluğunun her üyesi dahil olmak üzere; açık ve onları hoş karşılayan, diğer mekanlardaki olabilecek homofobik tavırlara ve yasaklara karşı gey mekanları, politikaları, insanları veya kurumları ifade eder. Gelişmiş batı ülkelerinde ve yine birçok medeni ülkede eşcinsellerin kendilerini rahat hissettikleri, onlara özel; saunalar, sinemalar ve gey dostu konaklama ile diğer LGBT mekanları bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Almanya'da LGBT hakları</span>

Almanya'da eşcinsellik, açıklık ve tolerans ile baskı ve toplu katliâm arasında değişen olay, durum ve tavırlara şahit olmuş çalkantılı bir tarihe sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">LGBT'lere yönelik şiddet</span> LGBTlere yönelik bir şiddet

LGBT'lere yönelik şiddet, diğer adıyla eşcinsel, gey düşmanlığı, eşcinsel karşıt odaklı karşı cins tarafından uygulanan şiddettir.

<span class="mw-page-title-main">Azerbaycan'da LGBT hakları</span>

Azerbaycan'da LGBT hakları, Azerbaycan sınırları içerisindeki eşcinsel bireylerin yaşam biçimidir. Azerbaycan'da LGBT bireyler için hiçbir yasal güvence bulunmamakla birlikte ülke genelinde homofobik yaklaşım bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">LGBT turizmi</span>

LGBT turizmi ya da gey turizmi olarak adlandırılan LGBT bireylere yöneliktir turistik etkinliklerdir. LGBT bireylere son yıllarda toplumsal yapıda geniş kabul uygulaması başlatılmış, kapsamı; eşcinsel turiste yönelik gerçekleştirilen bu etkinlik veya mekanlar Avrupa ülkeleri ve bazı Kuzey Amerika ülkelerinde özellikle yaygındır. Genellikle bu yerler cinsel yönelim ve cinsiyet kimliği ayrımı olmaksızın LGBT'lere, açık alanlarda kabul etmeyen, farklı cinsel yönelime yer vermeyen, kalıplaşmış, gelenekçi hizmet anlayışına sahip iş veya mekanların aksine, özgür, kişisel güvenliklerini sağlayan, daha sağduyulu olma eğiliminde, eşcinsel topluluğa şiddete karşı güvenlikli, cinsel çeşitliliği isteyen yerler olma özelliği gösterir.

<span class="mw-page-title-main">Sırbistan'da LGBT hakları</span>

Sırbistan'da LGBT hakları, Sırbistan sınırları içerisindeki eşcinsel bireylerin yaşam biçimidir. Sırbistan'da LGBT bireyler sık sık hukuki sorunlarla karşı karşıya kalabilir. Erkek ve kadın hemcins cinsel aktivite Sırbistan'da yasal, ancak ülkede eşcinsel ilişki ve birlikteliklere yönelik anayasada ayrımcılık karşıtı bir yasa mevcut değildir.

<span class="mw-page-title-main">Ermenistan'da LGBT hakları</span>

Ermenistan'da LGBT hakları, 2003 yılından bu yana yasaldır ancak LGBT hakları ülkenin kuruluşundan bu yana değişmiş değildir. Eşcinsellik Ermenistan toplumunun bir kısmında tabu konusu olmaya devam etmekle birlikte LGBT bireyler için ayrımcılık karşıtı yasa yoktur. Erkek ve kadın hemcins cinsel aktivite cinsel rüşt yaşını gözetmek şartıyla yasaldır. Ancak ülkede eşcinsel ilişki ve birlikteliklere yönelik haklar ve anayasada ayrımcılık karşıtı bir yasa mevcut değildir. Yine ülkede eşcinsellik karşıtlığı yaygın olmasına karşın ülke genelinde ihbar olmaması da dikkat çekmektedir.

Türkiye'de nefret cinayeti kurbanı LGBT'lerin yer aldığı sıralı isim listesi. Türkiye'de onyıllardır LGBT'ler cinayetleri yaşanmaktadır. Türkiye'de, ülke geneli eşcinsellere yönelik nefret çok yaygındır. Sayısız cinayet kurbanı LGBT'lerden işbu listede kaynaklandırılabilen Türk nefret suçu kurbanı LGBT'ler yer almaktadır.

LGBT topluluğu veya LGBT toplumu, lezbiyen, gey, biseksüel ve transgender (LGBT) bireylerin ortak çıkarları, sorunları ve hedefleri doğrultusunda birleşmesi, bir bütün haline gelmesi. LGBT olup farklı sorunları olan gruplar, topluluklar, altkültürel hareketler, gey mahalleleri ve LGBT örgütlerinden oluşmaktadır. Bu amaçla oluşturulan LGBT topluluğu eşcinsel bireylerin insan hakları hareketinin temelini attı.

Roşin Çiçek cinayeti veya kamuoyunda cinsel rüşt yaşını tamamlamadığı için kısaltma adıyla bilinen adıyla R.Ç cinayeti, Diyarbakır'da eşcinsel olduğu için babası ve iki amcası tarafından toplamda on dört yerinden kurşunlanarak öldürülen nefret cinayeti kurbanı 17 yaşındaki eşcinsel çocuğun öldürülmesi olayı. Cinayetten önce eşcinsel olduğu gerekçesiyle ailesi ve yakın çevresi tarafından dışlanarak şiddete maruz kalan ve bu nedenle evden kaçan Roşin Çiçek, 2 Temmuz 2012 tarihinde babası ve iki amcası tarafından öldürülmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Endonezya'da LGBT hakları</span>

Endonezya'da yaşayan LGBT bireyler, LGBT olmayan vatandaşların yaşamadığı yasal zorluklara ve önyargılara maruz kalmaktadır. Geleneksel kültürde eşcinsellik ve çapraz giyinme kabul edilmemektedir; bunun kamu politaka seviyesinde etkileri vardır. Örneğin, hemcins çiftler, heteroseksüel evli çiftlerin sahip olduğu yasal korumalardan yararlanamaz. Endonezya'da livâta karşıtı kanun bulunmamaktadır ve karşılıklı rızalı, ticari olmayan ve özel alanda yer alan hemcins cinsel eylemler halihazırda cezalandırılmamaktadır. Ancak Endonezya kanunları LGBT topluluğunu ayrımcılık ve nefret suçlarından korumamaktadır. Endonezya halihazırda hemcins evliliğini tanımamaktadır. Temmuz 2015'te Endonezya Diyanet İşleri Bakanı, hemcins evliliklerinin Endonezya'da kabul edilemez olduğunu söyledi, zira topluma kökleşmiş dini normlar eşcinselliğe şiddetle karşıymış. Endonezya'da toplumsal uyuma verilen önem nedeniyle hakların önemi yerine görevlerin önemi vurgulanmaktadır. Bu nedenle LGBT hakları dahil olmak üzere ülkenin insan hakları durumu gayet kırılgandır. Buna rağmen, Endonezya'daki LGBT topluluğu giderek daha görünür, siyasi alanda ise daha etkin hale gelmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Sovyetler Birliği'nde LGBT tarihi</span>

Sovyetler Birliği'nde LGBT tarihi, Sovyetler Birliği'nde LGBT tarihini konu alır. Sovyetler Birliği'nde eşcinselliğin durumu üç ana dönemde incelenir. Ekim Devrimi sonrası dönemde 1917-1933 arasında homoseksüellik suç olmaktan çıkarılarak eşcinseller kanun önünde önceki ve sonraki döneme göre daha avantajlı bir konuma sahip olmuştur. Bu yılların akabinde Stalin döneminden itibaren kanunlarca "hastalık" olarak nitelendirilmiştir. 1934-1986 yılları arasında yeniden suç kapsamına alınarak kamuoyuna duyurulmaksızın kovuşturma ve hukuki süreçlere tabi tutulmuştur. 1987-1990 yılları arasında ise kamuya açık tartışmalara izin verilmiş; bilim, akademi ve edebiyatta çeşitli konularla ele alınmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Kazakistan'da LGBT hakları</span>

Kazakistan'da lezbiyen, gey, biseksüel ve transseksüel (LGBT) hakları sınırlıdır. Kazakistan'daki LGBT kişiler, LGBT üyesi olmayanların yaşamadığı yasal durumlar, sosyal zorluklar ve ayrımcılıkla karşı karşıyadırlar. Hem erkek hem de kadınların eşcinsel ilişkileri Kazakistan'da yasaldır, ancak aynı cinsiyetten çiftler ve aynı cinsiyetten çiftler tarafından yönetilen aileler için yasal korumalar geçerli değildir.

<span class="mw-page-title-main">Belarus'ta LGBT hakları</span>

Belarus'ta lezbiyen, gey, biseksüel ve transgender (LGBT) bireyler, LGBT olmayan sakinlerin uğramadığı yasal sorunlarla yüz yüzedir. Belarus'ta hemcins cinsel aktiviteler hem erkekler hem de kadınlar için yasaldır. Hemcins çiftlerin başta olduğu hanehalkları, karşı cins çiftlere mevcut olan aynı yasal korunmalara sahip değildir.

<span class="mw-page-title-main">Ukrayna'da LGBT hakları</span>

Ukrayna'da lezbiyen, gey, biseksüel ve transgender (LGBT) bireyler, LGBT olmayan sakinlerin karşılaşmadığı yasal zorluklara uğrayabilir. Özel alanda rıza gösteren iki yetişkin arasındaki ticarî amaçla yapılmayan hemcins cinsel ilişkileri Ukrayna'da yasaldır, ancak Ukrayna toplumunda LGBT bireylere dair hoşgörüsüz tavırlar yaygındır ve karşı cins çiftlerine mevcut olan yasal korunmalar hemcins çiftlerine mevcut değildir.

<span class="mw-page-title-main">Slovakya'da LGBT hakları</span>

Slovakya'da lezbiyen, gey, biseksüel ve transgender (LGBT) bireyler, LGBT olmayan sakinlerin karşılaşmadığı yasal zorluklara uğrayabilir. Slovakya'da hemcins cinsel ilişkileri hem erkekler hem de kadınlar için yasaldır, ancak karşı cins çiftlerine mevcut olan yasal korunmalar, hemcin çiftlerinin başta olduğu hanehalklarına mevcut değildir. Slovakya'da hemcins çiftleri eşit miras haklarına sahiptir, ancak hemcins evlilikleri veya sivil birliktelikler tanınmamaktadır. Komşu ülke Çekya'dan farklı olarak, Slovakya'da LGBT haklarına dair muhafazakâr tutumlar daha yaygındır.