İçeriğe atla

LADEE

Lunar Atmosphere and Dust Environment Explorer
Ay yörüngesindeki LADEE'nin sanatsal bir tasviri
Görev türüAy atmosferi araştırması
UygulayıcıNASA
COSPAR kimliği2013-047A Bunu Vikiveri'de düzenleyin
SATCAT no.39246
Web sitesinasa.gov/ladee
Görev süresiAna görev: 100 gün
Genişletilmiş görev: 28 gün
Toplam: 223 gün
Uzay aracı özellikleri
GövdeMCSB
ÜreticiAmes Araştırma Merkezi
Fırlatma ağırlığı383 kg (844 lb)[1]
Yakıtsız ağırlık248,2 kg (547 lb)[1]
Yük ağırlığı49,6 kg (109 lb)[1]
Boyutlar1,85×1,85×2,37 m (6,1×6,1×7,8 ft)[1]
Güç295 watt[1]
Görev başlangıcı
Fırlatma tarihi7 Eylül 2013, 03.27 (7 Eylül 2013, 03.27) UTC[2]
RoketMinotaur V
Fırlatma yeriWallops LP-0B
ÜstleniciOrbital[1]
Görev sonu
Tasfiye türüYörüngeden çıkarılma
Parçalanma tarihi18 Nisan 2014 (18 Nisan 2014), ~04.30 UTC
Yörünge parametreleri
Referans sistemiSelenosentrik[3]
Periselene yüksekliği25-50 km (16-31 mi)[4]
Aposelene yüksekliği60-80 km (37-50 mi)[4]
Eğiklik157 derece[4]
Süre111,5 ila 116,5 dakika[1]
DevirPlanlanmış (bilim aşaması)
Ay yörünge aracı
Yörüngeye yerleşme6 Ekim 2013, 10.57 UTC

Görev amblemi  

Lunar Atmosphere and Dust Environment Explorer (LADEE, Türkçe: Ay Atmosferi ve Toz Ortamı Kaşifi)[5] NASA'nın Ay araştırması ve teknoloji gösterisi göreviydi. 7 Eylül 2013 tarihinde Orta Atlantik Bölgesel Uzay Üssü'nden (Mid-Atlantic Regional Spaceport) bir Minotaur V roketi ile fırlatıldı.[6]

NASA Ames Araştırma Merkezi, uzay aracının tasarım ve üretim süreci ile görevin günlük işlevlerinden sorumluyken, Goddard Uzay Uçuş Merkezi algılayıcılar ve teknoloji gösterisi yüklerini çalıştırmanın yanı sıra fırlatma operasyonunu yönetti. Görev, yaklaşık 280 milyon dolara mal oldu.[7]

LADEE, yedi aylık görevi süresince Ay'ın ekvatoru etrafındaki yörüngesinde, Ay'ın ekzosferini ve çevresindeki tozu incelemek için cihazlarını kullandı. Araçta bulunan toz algılayıcısı (LDEX), nötral kütle spektrometresi (NMS) ve morötesi görünür ışık spektrometresi (UVS) cihazlarının yanı sıra bir lazer iletişim terminalinin (LLCD) teknoloji gösterisiydi.[8] Görev 18 Nisan 2014'te, LADEE'nin kontrol cihazları aracılığıyla kasıtlı olarak Ay'ın uzak yüzündeki[9][10] Sundman V kraterinin[11] doğu kenarına yakın bir yere çarptırılmasıyla sona erdi.

Kaynakça

  1. ^ a b c d e f g "Press Kit: Lunar Atmosphere and Dust Environment Explorer (LADEE) Launch" (PDF). NASA.gov. Ağustos 2013. 17 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 8 Eylül 2013. 
  2. ^ Garner, Rob (2 Nisan 2014). "LADEE Launch". NASA.gov. 9 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2014. 
  3. ^ Graham, William (6 Eylül 2013). "Orbital's Minotaur V launches LADEE mission to the Moon". NASAspaceflight.com. 23 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2013. 
  4. ^ a b c Blau, Patrick. "LADEE - Mission and Trajectory Design". Spaceflight 101. 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2014. 
  5. ^ "LADEE Mission Overview". NASA.gov. 6 Eylül 2013. 25 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Aralık 2013. 
  6. ^ "Lunar Atmosphere and Dust Environment Explorer (LADEE)". National Space Science Data Center Master Catalog. NASA. 13 Ağustos 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  7. ^ "Lunar Atmosphere and Dust Environment Explorer (LADEE) Launch - Press Kit" (PDF). NASA. Ağustos 2013. 23 Kasım 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2013. 
  8. ^ "Missions - LADEE - NASA Science". NASA. 15 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2022. 
  9. ^ Chang, Kenneth (18 Nisan 2014). "With Planned Crash, NASA Lunar Mission Comes to End". The New York Times. 28 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2014. 
  10. ^ Dunn, Marcia (18 Nisan 2014). "NASA's Moon-Orbiting Robot Crashes Down as Planned". ABC News. 21 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2014. 
  11. ^ Neal-Jones, Nancy (28 Ekim 2014). "NASA's LRO Spacecraft Captures Images of LADEE's Impact Crater". NASA. 21 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ekim 2014. 

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta LADEE ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Ay</span> Dünyanın doğal uydusu

Ay, Dünya'nın tek doğal uydusu ve Güneş Sistemi içindeki beşinci büyük doğal uydudur. Dünya ile Ay arasında ortalama merkezden merkeze uzaklık 384.403 km, yani Dünya'nın çapının yaklaşık otuz katı kadardır. Jeofiziksel açıdan Ay, gezegen kütleli gök cismi veya uydu gezegendir. Kütlesi, Dünya'nın kütlesinin %1,2'si ve çapı 3.474 km (2.159 mi) ile Dünya'nın yaklaşık dörtte biri kadardır. Yüzeyinde kütleçekim etkisi yerçekiminin yaklaşık %17'sidir. Ay, Dünya'nın yörüngesinde bir turunu 27 gün 7 saatte tamamlar. Dünya, Ay ve Güneş geometrisinde görülen periyodik değişimler sonucunda her 29,5 günde tekrar eden Ay'ın evreleri oluşur.

<span class="mw-page-title-main">Apollo 15</span> Apollo Projesinin dördüncü ay yüzeyine iniş programı

Apollo 15, Amerika Birleşik Devletleri'nin Apollo programındaki dokuzuncu mürettebatlı ve Ay'a iniş yapan dördüncü görevi olmuştu. Bu görev, Ay'da daha uzun süre kalınan ve daha önceki inişlere göre bilime daha fazla odaklanan ilk J göreviydi. Apollo 15, Ay taşıtının ilk kez kullanıldığı görev oldu.

<i>Stardust</i> (uzay aracı)

Stardust, NASA tarafından 7 Şubat 1999'da fırlatılan 385 kilogram ağırlığındaki bir robotik uzay sondasıydı. Ana görevi, Wild 2 kuyruklu yıldızının saçından toz örnekleri elde edilmesinin yanı sıra, kozmik toz örnekleri toplamak ve bunları analiz için Dünya'ya getirmekti. Bu görev, türünün ilk örnek getirme göreviydi. Wild 2 kuyruklu yıldızına giderken yanından geçti ve asteroit 5535 Annefrank'ı inceledi. Ana görev, 15 Ocak 2006'da örnek getirme kapsülü Dünya'ya döndüğünde başarıyla tamamlandı.

<span class="mw-page-title-main">Jet İtki Laboratuvarı</span>

Jet İtki Laboratuvarı (JPL), NASA'nın La Cañada Flintridge, Kaliforniya, ABD'de bulunan merkezinde olan ve ABD federal hükûmeti tarafından finanse edilen araştırma ve geliştirme merkezi. Kaliforniya Teknoloji Enstitüsü yakınlarında NASA için yönetilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Falcon Heavy</span>

Falcon Heavy, SpaceX tarafından tasarlanmış ve üretilmiş, kısmen yeniden kullanılabilen bir ağır yük fırlatma aracıdır. Falcon Heavy, Falcon 9 fırlatma aracının bir uyarlamasıdır ve Falcon 9 roket çekirdeğinin yanı sıra, Falcon 9 ilk aşamasından türetilmiş olan, fazladan iki adet sonradan eklenen roketten oluşmaktadır. Bu yapılandırma Alçak Dünya yörüngesine (ADY) çıkarılabilen görev yükü miktarını yaklaşık 54 tona yükseltecektir, bununla karşılaştırılacak olursa Falcon 9 v1.1 aracı 13 ton'a kadar görev yükünü ADY'ye çıkarabilmektedir. Falcon Heavy için ilk fırlatma 6 Şubat 2018 tarihinde başarılı olarak gerçekleşmiştir.

Google Lunar X Prize (GLXP) veya Moon 2.0, 2007-2018 yılları arasında X Prize Foundation tarafından organize edilen ve Google'ın sponsorluğunda gerçekleştirilen bir bilim ve teknoloji ödülü yarışmasıydı. Yarışma, Ay yüzeyinde bir robotun indirilmesi, Ay yüzeyinin üzerinde 500 metre ilerlemeyi ve görüntüleri ve verileri Dünya'ya geri gönderilmesini kapsamaktaydı.

<span class="mw-page-title-main">Kaguya</span>

Kaguya (Japonca: かぐや) veya resmi adıyla SELENE (Selenological and Engineering Explorer), Hiten sondasından sonra Japonya'nın ikinci Ay yörünge aracıydı. Uzay ve Uzay Bilimleri Enstitüsü (ISAS) ve Japonya Ulusal Uzay Geliştirme Ajansı (NASDA) tarafından üretilen uzay aracı, 14 Eylül 2007 tarihinde Tanegashima Uzay Merkezi'nden fırlatıldı. Bir yıl sekiz ay boyunca başarılı bir şekilde Ay yörüngesinde döndükten sonra, 10 Haziran 2009'da Gill kraterinin yakınında Ay yüzeyine çarpması talimatı verildi.

<span class="mw-page-title-main">Chang'e 1</span>

Chang'e 1, Çin Ulusal Uzay İdaresi tarafından geliştirilen bir Ay uzay sondasıdır. Çin Ay Keşif Programı'nın ilk aşamasının bir parçası olup adını Çin Ay tanrıçası Chang'e'den almaktadır. Chang'e 1, bir mikrodalga radyatör kullanarak Ay'ın pasif, çok kanallı, uzaktan mikrodalga algılamasını gerçekleştiren ilk ay sondasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Chang'e 2</span>

Chang'e 2, Çin Ulusal Uzay İdaresi tarafından geliştirilen bir Ay uzay sondasıdır. Çin Ay Keşif Programı'nın ilk aşamasının bir parçası olup 2007'de fırlatılan Chang'e 1'in devamıdır. Chang'e 2'nin tasarımında Chang'e 1 ile benzerlik göstermesine karşın, daha gelişmiş bir yerleşik kamera da dahil olmak üzere bazı teknik yenilikler yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Chang'e 5-T1</span>

Chang'e 5-T1, Çin Ulusal Uzay İdaresi tarafından geliştirilen bir deneysel Ay uzay sondasıdır. Xichang Uydu Fırlatma Merkezi'nden 23 Ekim 2014 tarihinde fırlatılmış olup Çin Ay Keşif Programı'nın son aşamasının bir parçasıdır ve Chang'e 5 görevinde kullanılmak üzere planlanan kapsül tasarımının atmosfere giriş testlerini gerçekleştirmek üzere tasarlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">InSight</span>

InSight, Mars gezegeninin derin iç kısımlarını incelemek için tasarlanmış robotik bir iniş aracıydı. Lockheed Martin Space tarafından üretildi, NASA'nın Jet İtki Laboratuvarı (JPL) tarafından yönetildi ve bilimsel araçlarının çoğu Avrupa ajansları tarafından üretildi. Görev, 5 Mayıs 2018 tarihinde saat 11:05:01 UTC'de bir Atlas V-401 fırlatma aracıyla başlatıldı ve 26 Kasım 2018 tarihinde saat 19:52:59 UTC'de Mars'taki Elysium Planitia'ya başarıyla iniş gerçekleştirildi. InSight, Mars'ta 1440 sol boyunca faaliyetini sürdürdü.

<span class="mw-page-title-main">Chang'e 4</span>

Chang'e 4 ilk defa Ay'ın Uzak Tarafı'na yumuşak iniş yapan Çin Ay Keşif Programı görevi. Robotik iniş takımı ve keşif aracı 7 Aralık 2018'de fırlatıldı. 3 Ocak 2019'da Ay'a iniş yaptı.

<i>Perseverance</i> (keşif aracı) Keşif aracı

Perseverance, NASA'nın Mars 2020 görevinin bir parçası olarak Mars'taki Jezero kraterini keşfetmek amacıyla tasarlanmış bir Mars keşif aracıdır. Yaklaşık bir otomobil büyüklüğündedir. Jet İtki Laboratuvarı tarafından üretilmiştir ve 30 Temmuz 2020 11:50 UTC'de fırlatılmıştır. Keşif aracının Mars'a başarıyla indiğine dair onay 18 Şubat 2021 20:55 UTC'de alındı. Perseverance, 5 Ekim 2024 itibarıyla, inişinden bu yana 1290 sol boyunca Mars'ta aktif durumdadır. Keşif aracının varışının ardından NASA, iniş bölgesini Octavia E. Butler İniş Alanı olarak adlandırdı.

<span class="mw-page-title-main">Artemis 1</span> Ay ve Marsta insan keşfine olanak sağlayacak bir dizi görevin ilk aşaması

Artemis I, Kasım 2022'de gerçekleştirilen fırlatmayla başlamış mürettebatsız bir Ay yörüngesi göreviydi. NASA'nın Artemis programının ilk büyük uzay uçuşu olan Artemis I, ajansın elli yıl önce sona eren Apollo programından sonra Ay'a dönüşünü simgeliyordu. Orion uzay aracı ve Space Launch System (SLS) roketinin ilk entegre uçuş testiydi ve ana amacı, sonraki Artemis görevlerine hazırlık olarak Orion uzay aracını ve özellikle de ısı kalkanını test etmekti. Bu görevler, Ay'da yeniden insan varlığı oluşturmayı ve Mars'ın araştırılması da dahil olmak üzere gelecekteki bilimsel çalışmalar için gereken teknolojileri ve ticari yaklaşımları göstermeyi amaçlamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Firefly Aerospace</span>

Firefly Aerospace, Austin, Teksas merkezli, yörüngeye ticari fırlatmalar için fırlatma araçları geliştiren bir Amerikan özel havacılık firmasıdır. Şirket, DADA Holdings tarafından yönetilen 75 milyon dolarlık A Serisi yatırım turunu Mayıs 2021'de tamamladı. Mevcut şirket, eski Firefly Space Systems şirketinin varlıklarının Mart 2017'de EOS Launcher tarafından satın alınmasıyla kuruldu ve daha sonra Firefly Aerospace olarak yeniden adlandırıldı.

<i>Opportunity</i> (keşif aracı) NASA Mars keşif aracı

Opportunity, 2004'ten 2018 yılına kadar Mars'ta faaliyet göstermiş olan robotik bir keşif aracıdır. Opportunity Mars'ta 5111 sol boyunca faaliyetini sürdürmüştü. NASA'nın Mars Exploration Rover programının bir parçası olarak 7 Temmuz 2003 tarihinde fırlatılan araç, ikizi Spirit'in (MER-A) gezegenin diğer tarafına inişinden üç hafta sonra 25 Ocak 2004'te, Meridiani Planum'a iniş yaptı. Spirit, planlanan 90 sol faaliyet süresiyle 2009 yılında mahsur kalana ve 2010'da iletişimini kesene kadar işlev görürken, Opportunity inişten sonra 5111 sol boyunca çalışır durumda kalabildi. Güneş enerjisi kullanarak pillerinin sürekli şarj edilmesiyle gücünü ve kilit sistemlerini korudu, güç tasarrufu için toz fırtınaları gibi olaylar sırasında kış uykusuna yattı. Bu dikkatli operasyon, ilk taslak planı 14 yıl, 47 gün aşarak, Opportunity için tasarlanan ömrün 57 katı boyunca çalışmasını sağladı. Keşif aracı, NASA ile en son temasa geçtiği 10 Haziran 2018 tarihine kadar 45,16 kilometre mesafe kat etmişti.

<span class="mw-page-title-main">Lunar Flashlight</span>

Lunar Flashlight, gelecekte robotlar veya insanlar tarafından kullanılmak üzere Ay'daki su buzu çökellerini araştırmak, yerlerini saptamak, boyutunu ve bileşimini tahmin etmek için geliştirilen düşük maliyetli bir CubeSat Ay yörünge görevidir.

Bu, Güneş Sistemi'nin keşfine odaklanması planlanan uzay araçlarının, uzay aracının fırlatılma tarihine göre sıralanmış bir listesidir.

<span class="mw-page-title-main">Ay görevleri listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Ay'ın insan tarafından keşfedilmesinin bir parçası olarak, Dünya'nın doğal uydusunu incelemek amacıyla çok sayıda uzay görevi gerçekleştirildi. Ay'a inişlerden Sovyetler Birliği'nin Luna 2'si, yüzeyine başarıyla ulaşan ilk uzay aracıydı ve 13 Eylül 1959'da kasıtlı olarak Ay'a çarpmıştı. 1966'da Luna 9, kontrollü yumuşak iniş gerçekleştiren ilk uzay aracı olurken, Luna 10 yörüngeye giren Luna 10 yörüngeye giren ilk görev olurken, 1968'de Zond 5 yaşam formlarını (kaplumbağaları) Ay'ın yakınına taşıyan ilk görev oldu.

<span class="mw-page-title-main">Europa Clipper</span>

Europa Clipper, NASA tarafından geliştirilmekte olan bir uzay sondasıdır. 14 Ekim 2024'te fırlatılan uzay aracı, Jüpiter'in yörüngesindeyken Galilei uydularından biri olan Europa'yı bir dizi yakın uçuşla incelemek üzere geliştiriliyor. NASA'nın gezegensel bir görev için şimdiye kadar geliştirdiği en büyük uzay aracıdır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.