İçeriğe atla

Lütfi el-Haffar

Lütfi el-Haffar
Arapçaلطفي الحفار
11. Suriye Başbakanı
Görev süresi
24 Şubat 1939 - 5 Nisan 1939
BaşkanHaşim el-Etâsî
Yerine geldiğiCemil Merdam Bey
Yerine gelenNasuhi el-Buhari
Kişisel bilgiler
Doğum 18 Şubat 1885(1885-02-18)
Şam, Osmanlı Suriyesi, Osmanlı İmparatorluğu
Ölüm 4 Şubat 1968 (82 yaşında)
Şam, Suriye

Lütfi el-Haffar (Arapça: لطفي الحفار) (18 Şubat 1885 - 4 Şubat 1968)[1] Suriyeli bir iş adamı ve siyasetçidir. Ulusal Blok'un kurucu üyesiydi ve 1939'da Suriye'nin 11. başbakanı olarak görev yaptı.

Erken kariyer

El-Haffar, Şamlı zengin bir tüccar ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. Kariyerinin erken dönemlerinde çoğunlukla ailesinin ticaret işleriyle uğraştı. Şam Ticaret Odasına 1922 yılında katıldı ve 1924 yılında başkan yardımcısı oldu. 1923 yılında Şam'daki su sıkıntısına yanıt olarak el-Haffar, Guta bölgesindeki Ayn el-Ficeh kaynağından Şam şehrine su pompalayan ve şehirdeki ilk modern kamusal su sistemini inşa eden Ayn el-Ficeh Su İşleri Şirketini kurdu. Proje kısa sürede başarılı oldu ve Barada Nehri'nden gelen suyun sulama gibi başka amaçlar için kullanılmasına olanak sağladı.[2]

Siyasi kariyer

Fransız mandası

El-Haffar'ın siyasete katılımı milliyetçi lider Abdurrahman Şahbandar ile kurduğu ittifak sayesinde oldu. Şahbandar ve Haffar, Fransız Mandası altındaki Suriye'de ilk siyasi parti olan Halk Partisini kurdu. Parti, Büyük Suriye'nin birliğini ve Fransız Mandası'nın kaldırılmasını savunuyordu.[2] Parti kısa bir süre sonra Cebel el-Dürzi'deki 1925 ayaklanmasıyla bağlantısı olduğu şüphesiyle Fransız yetkililer tarafından yasaklandı.[3] İsyanın ardından Fransızların Şam'ı bombalaması üzerine el Haffar, Fransızlara karşı silahlı direnişin siyasi mücadele lehine sona erdirilmesi çağrısına öncülük etti.[2]

El-Haffar Nisan 1926'da bayındırlık ve ekonomi bakanı olarak Ahmed Nami'nin kabinesine katıldı, ancak iki ay sonra Fransız müdahalesini protesto ederek istifa etti. Manda yetkilileri tarafından tutuklandı ve 1928 yılına kadar gözaltında tutuldu.[2]

Ulusal Blok

El-Haffar, 1928 yılında bir dizi milliyetçi liderle birlikte Beyrut'ta Ulusal Blok'u kurdu. Haşim el-Etasi liderliğindeki Blok, Fransız işgaline karşı siyasi direnişin merkezi şemsiye grubu haline geldi. El-Haffar 1928 yılında Suriye'nin ilk cumhuriyetçi anayasasını hazırlamakla görevlendirilen ulusal anayasa meclisine seçildi.[2]

El-Haffar 1936 Suriye genel grevinin aktif bir katılımcısı ve organizatörüydü. Grev altmış gün sürdü ve el-Haffar, Fransa tarafından atanan başbakan Taceddin el-Hasani'ye karşı düzenlenen bir gösteri sırasında tutuklandı. Protestoları sona erdirmek için Fransa, Blok'u müzakereler için Paris'e davet etti ve sonunda Fransa-Suriye Bağımsızlık Antlaşması imzalandı. Temmuz ayında parlamento seçimleri yapıldı ve Ulusal Blok ezici bir çoğunlukla seçildi. El-Etasi devlet başkanı, Cemil Merdam Bey ise başbakan seçildi. El-Haffar, Temmuz 1938'e kadar Merdam Bey'in kabinesinde maliye bakanı olarak görev yaptı.[2]

24 Şubat 1939'da el-Haffar, Devlet Başkanı el-Etasi tarafından başbakan olarak atandı. Eğitim portföyüne de başkanlık ettiği kabine iki aydan kısa sürdü ve el-Haffar'ın eski müttefiki Şahbandar liderliğinde büyüyen bir muhalefetle karşı karşıya kaldı.[2]

1940 yılında Şahbandar bir suikast sonucu öldürüldü ve el-Haffar, Ulusal Blok'un diğer üç lideriyle birlikte bir Fransız askeri mahkemesinde yargılandı. El-Haffar, Bağdat'a kaçtı ve mahkeme tarafından beraat ettirilene kadar orada kaldı. Şükri el-Kuvvetli'nin 1943-1946 yılları arasındaki devlet başkanlığı döneminde el-Haffar, Sadullah el-Cabiri ve Faris el-Huri başbakanlığındaki üç farklı kabinede içişleri bakanı olarak görev yaptı.[2]

Bağımsızlık

1947'de Ulusal Blok, Ulusal Parti ve Halk Partisi olmak üzere iki rakip partiye bölündü. El-Haffar Ulusal Parti'ye katıldı ve partinin genel sekreteri oldu. Genelkurmay Başkanı Hüsnü Zaim'in askeri darbesiyle Kuvvetli yönetimi devrilene kadar Başbakan Merdam Bey'in yardımcısı olarak görev yaptı. El-Haffar, Kuvvetli'nin müttefiklerinin çoğuyla birlikte tutuklandı. Eski Lübnan Başbakanı Abdülhamid Karami'nin doğrudan müdahalesi sonrasında serbest bırakıldı.[2]

Sonraki yıllar

Lütfi el-Haffar'ın Suriye siyasetindeki rolü daha sonraki yıllarda azaldı ve 1950'lerde hiçbir resmî görevde bulunmadı. Mısır ve Suriye arasında 1958'de kurulan birliğe karşı çıktı ve 1961'de birliği sona erdiren askeri darbeyi destekleyen ayrılık bildirisini imzaladı. Mart 1963'te Baas liderliğindeki darbenin ardından siyasetten çekildi.[2]

Kızı Selma Kuzbari Suriyeli bir yazar ve aktivist olarak babasının hayatını ve çalışmalarını 1995 tarihli Lütfi el-Haffar: 1885-1968 adlı kitapta bir araya getirdi.[4]

Kaynakça

  1. ^ "Lutfi al-Haffar .. A Life March Full of Struggle And Fight" (PDF). 25 Temmuz 2016. 28 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2020. 
  2. ^ a b c d e f g h i j Moubayed, Sami M. (2006). Steel & Silk: Men & Women Who Shaped Syria 1900–2000. Cune Press. ss. 235-238. ISBN 1-885942-41-9. 
  3. ^ Kédourie, Elie (1974). Arabic political memoirs and other studies. Routledge. s. 49. ISBN 978-0-7146-3041-0. 
  4. ^ Mouallem, Joseph (Winter–Bahar 2006). "Remembering Salma al-Haffar Kuzbari". Al Jadid: A Review & Record of Arab Culture and Arts. 10 Kasım 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2021. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Şükri el-Kuvvetli</span> Suriyeli siyasetçi (1891-1967)

Şükri el-Kuvvetli, bağımsızlık sonrası Suriye'nin ilk devlet başkanıydı. Kariyerine Osmanlı İmparatorluğu'nun Arap topraklarının bağımsızlığı ve birliği için çalışan bir muhalif olarak başladı ve bu nedenle aktivizmi nedeniyle hapsedildi ve işkence gördü. Suriye Krallığı kurulduğunda, Kuvvetli bir hükûmet yetkilisi oldu, ancak monarşizmden hayal kırıklığına uğradı ve cumhuriyetçi Bağımsızlık Partisini kurdu. Kuvvetli, 1920'de Suriye'yi kontrol altına alan Fransızlar tarafından derhal ölüme mahkûm edildi. Daha sonra, Suriye-Filistin Kongresi'nin baş büyükelçisi olarak görev yaptığı ve Suudi Arabistan ile özellikle güçlü bağlar geliştirdiği Kahire'ye yerleşti. Bu bağlantılarını Büyük Suriye İsyanı'nı (1925-1927) finanse etmek için kullandı. 1930'da Fransız yetkililer Kuvvetli'yi affetti ve Kuvvetli ardından Suriye'ye döndü ve yavaş yavaş Ulusal Blok'un başlıca lideri oldu. 1943'te Suriye devlet başkanı seçildi ve üç yıl sonra ülkenin bağımsızlığını sağladı.

<span class="mw-page-title-main">Me'mun el-Küzberi</span> Suriyeli avukat, akademisyen ve siyasetçi (1914-1998)

Me'mun el-Kuzberî, Suriyeli siyasetçi, başbakan ve devlet başkanı vekili.

<span class="mw-page-title-main">Haşim el-Etâsî</span> Suriyeli siyasetçi ve üç kez devlet başkanı (1875-1960)

Haşim el-Etâsî, 1936'dan 1939'a, 1949'dan 1951'e ve 1954'ten 1955'e kadar Suriye devlet başkanı olarak görev yapmış Suriye milliyetçisi siyasetçi ve devlet adamı.

<span class="mw-page-title-main">Cemil Merdam Bey</span> Suriyeli siyasetçi (1895-1960)

Cemil Merdam Bey, Suriyeli bir politikacıydı. Şam'da önde gelen aristokrat bir ailenin çocuğu olarak doğdu. Osmanlı generali, devlet adamı ve Sadrazam Lala Mustafa Paşa'nın ve sondan bir önceki Memlük Hükümdarı Kansu Gavri'nin soyundan gelmektedir. Paris'te siyaset bilimi okulunda okudu ve siyasi kariyeri orada başladı.

<span class="mw-page-title-main">Ahmed Nami</span> II. Abdülhamidin damadı, Suriyenin 2. devlet başkanı

Damad Ahmed Nami, Suriye'nin ikinci devlet başkanı, beşinci başbakanı. II. Abdülhamid'in kızı Ayşe Osmanoğlu ile evlenerek Osmanlı Hanedanı'na damat olmuştur. Arapçayı pek konuşamayan Çerkes ve Türk kökenli biriydi.

<span class="mw-page-title-main">1963 Suriye askerî darbesi</span> Baas Partisini Suriyede iktidara getiren askeri darbe

1963 Suriye askeri darbesi ya da Suriye hükûmetinin adlandırmasıyla 8 Mart Devrimi, Arap Sosyalist Baas Partisi'nin Suriye Bölgesel Şubesi Askerî Komitesi tarafından 8 Mart 1963'te gerçekleştirilen askerî bir darbeydi. Planlamada ve bu planın uygulanmasında, partinin Irak Bölgesel Şubesinin Şubat 1963'te gerçekleştirdiği askerî darbeden esinlenilmişti.

Ulusal Partisi 1947'de kurulan ve 1963'te Suriye Baas Partisinin bir darbeyle tek parti yönetimi kurmasının ardından kapatılan bir Suriye siyasi partisidir. Suriye'de önce Osmanlılara karşı çıkan ve daha sonra Fransız mandasından bağımsızlık talep eden Ulusal Blok'un devamıdır. Parti, en büyük desteği Şamlı eski muhafızlar ve sanayiciler arasında gördü. Başta Haşimi yönetimindeki Irak ve Ürdün'ü desteklemesine rağmen; artan halk desteğinin ardından 1949'dan itibaren başta Suudi Arabistan, Mısır, Lübnan ve Filistin Mandası olmak üzere Suriye'nin güneyindeki Arap ülkeleri ve bölgeleriyle daha yakın ilişkileri destekledi. 1940'larda ve 1950'lerin başında hakim parti iken, yerini Haşimi yanlısı rakibi Halk Partisi aldı. Halk Partisine benzer şekilde, Ulusal Parti de toprak sahipleri tarafından desteklendi.

<span class="mw-page-title-main">Selahaddin el-Bitar</span> Suriyeli siyasetçi (1912-1980)

Selahaddin el-Bitar, 1940'ların başında Mişel Eflak ile birlikte Arap Baas Partisini kuran Suriyeli politikacı. 1930'ların başında Paris'te Eflak ile birlikte öğrenci olarak, ikisi milliyetçilik ve sosyalizmin yönlerini birleştiren bir doktrin formüle etti. Bitar daha sonra Suriye'deki birkaç Baasçı hükûmette başbakan olarak görev yaptı, ancak parti daha radikal hale geldikçe partiden yabancılaştı. 1966'da ülkeden kaçtı, çoğunlukla Avrupa'da yaşadı ve 1980'de suikaste uğrayana kadar siyasi olarak aktif kaldı.

<span class="mw-page-title-main">1947 Suriye parlamento seçimleri</span>

Suriye'de 7 Temmuz 1947'de parlamento seçimleri yapıldı ve bazı seçim bölgelerinde ikinci tur 18 Temmuz'da yapıldı. 1946'daki resmi bağımsızlıktan bu yana yapılan ilk seçimlerdir.

<span class="mw-page-title-main">Nazım el-Kudsi</span> Suriyenin ilk devlet başkanı

Nazım el-Kudsi, 14 Aralık 1961'den 8 Mart 1963'e kadar Suriye Devlet Başkanı olarak görev yapan Suriyeli bir politikacı.

1961 Suriye askerî darbesi, Suriye Ordusu subaylarının 28 Eylül 1961'de Birleşik Arap Cumhuriyeti'nin dağılması ve bağımsız bir Suriye Cumhuriyeti'nin restorasyonu ile sonuçlanan bir ayaklanmasıydı.

<span class="mw-page-title-main">Taceddin el-Hasani</span> Suriyeli siyasetçi (1885-1943)

Taceddin el-Hasani, Fransızlar tarafından atanan bir Suriye lideri ve politikacı. Şam'da Müslüman alimlerden oluşan bir ailede doğup büyüdü. Babası, 19. yüzyılın sonlarında en saygın İslam alimlerinden biri olan Bedreddin el-Hasani idi.

<span class="mw-page-title-main">Ata Bey el-Eyyubi</span> Suriyeli siyasetçi (1877-1951)

Ata Bey el-Eyyubi Suriye devlet başkanı ve başbakanı olarak görev yapan bir Osmanlı memuruydu. Suriye'nin Şam kentinde, önde gelen bir siyasi ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi, İstanbul'da kamu yönetimi okudu ve profesyonel kariyerine Osmanlı kamu hizmetinde başladı.

<span class="mw-page-title-main">Halid el-Azm</span> Suriyeli siyasetçi (1903-1965)

Halid el-Azm, Suriye'nin ulusal lideri ve beş kez başbakan ve 4 Nisan - 16 Eylül 1941 tarihleri arasında devler başkanı vekili idi. Suriye'nin en önde gelen siyasi ailelerinden biri olan el-Azm ailesinin üyesiydi ve bir Osmanlı diyanet nazırının oğluydu.

<span class="mw-page-title-main">İzzet en-Nus</span> Suriyeli siyasetçi (1912-1976)

İzzet en-Nus 20 Kasım - 14 Aralık 1961 tarihleri arasında Suriye devlet başkanı ve başbakanı olan Suriyeli bir politikacı.

<span class="mw-page-title-main">Selim Hatum</span> Suriyeli asker ve siyasetçi (1928-1967)

Selim Hatum, 1960'larda Suriye siyasetinde önemli bir rol oynayan Suriye Ordusu subayıydı. Arap Sosyalist Baas Partisinin Suriye Bölgesel Kolunun bir üyesi olarak 1966'da Suriye'de gerçekleşen ve yine bir Baasçı olan Emin el-Hafız hükûmetini deviren darbede etkili oldu. Aynı yıl, yeni hükûmeti kuran ancak kendisini önemli bir pozisyondan uzaklaştıran meslektaşlarına karşı kendi bölgesi olan Cebel el-Dürzi'de bir ayaklanma başlattı. Hakkında tutuklama emri çıkarılması üzerine Suriye'den kaçtı, ancak 1967'de geri döndü ve daha sonra hapse atılarak idam edildi.

<span class="mw-page-title-main">Mansur el-Atraş</span> Suriyeli siyasetçi (1925-2006)

Mansur el-Atraş, Suriyeli bir siyasetçi ve gazetecidir. El-Atraş, üniversite arkadaşlarıyla birlikte 1947'de Baas Partisinin ve Suriye bölgesel kolunun kurucu üyelerindendi. Edib Çiçekli'nin devlet başkanlığı sırasında (1951-54) hükûmet karşıtı bir aktivist oldu ve iki kez mahkûm edildi. Çiçekli'nin, El-Atraş'ın babası Sultan el-Atraş'ın desteğini kazanmak için yaptığı başarısız bir girişim sebebiyle serbest bırakıldı. Çiçekli'nin bir askerî darbe sonucu devrildiği 1954'te el-Atraş, parlamento seçimlerinde milletvekili seçilse de Said el-Gazi hükûmetinde görev alma teklifini reddetti. Birleşik Arap Cumhuriyeti döneminde (1958-61), Mısır'ın Pan Arabist Cumhurbaşkanı Cemal Abdünnâsır'ın destekçilerindendi. Suriye'nin Birleşik Arap Cumhuriyeti'nden ayrılmasına karşı çıktı ve bunu protesto etmek için art arda gelen ayrılıkçı hükûmetlerde görev alma tekliflerini geri çevirdi.

<span class="mw-page-title-main">Abdülvehhâb Havmad</span> Suriyeli siyasetçi, avukat, kriminolog ve profesör (1915-2002)

Abdülvehhâb Havmad Suriyeli siyasetçi, avukat, kriminolog ve profesör.

<span class="mw-page-title-main">Sabri el-Aseli</span> Suriyeli siyasetçi (1903-1976)

Sabri el-Aseli Suriyeli bir siyasetçidir ve üç kez Suriye başbakanı olmuştur. Ayrıca 1958 yılında Birleşik Arap Cumhuriyeti'nin başkan yardımcısı olarak görev yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">1936 Suriye genel grevi</span> 1936da Suriyedeki Fransız yönetimine karşı protesto

1936 Suriye genel grevi, Fransa'nın Suriye ve Lübnan'ı işgal politikalarına tepki olarak düzenlenen 50 günlük bir grevdi. Grev eylemi ülkeyi iki ay boyunca felç etti ve Fransa'yı Ulusal Blok ile Fransa-Suriye Bağımsızlık Antlaşması'nı müzakere etmeye zorladı.