İçeriğe atla

Lütfi Kırdar

Lütfi Kırdar
Türkiye Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanı
Görev süresi
26 Kasım 1957 - 27 Mayıs 1960
Başbakan Adnan Menderes
Yerine geldiğiNafiz Körez
Yerine gelenNusret Karasu
İstanbul Valisi ve Belediye Başkanı
Görev süresi
8 Aralık 1938 - 16 Ekim 1949
Yerine geldiğiMuhittin Üstündağ
Yerine gelenFahrettin Kerim Gökay
Türkiye Büyük Millet Meclisi
5., 8., 10. ve 11. Dönem Milletvekili
Görev süresi
14 Mayıs 1954 - 25 Mayıs 1960
Seçim bölgesi1954İstanbul
1957İstanbul
Görev süresi
5 Ağustos 1946 - 24 Mart 1950
Seçim bölgesi1946Manisa
Görev süresi
1 Mart 1935 - 27 Aralık 1938
Seçim bölgesi1935Kütahya
Kişisel bilgiler
Doğum Mehmed Lütfi
15 Mart 1889(1889-03-15)[1]
Kerkük, Osmanlı İmparatorluğu
Ölüm 17 Şubat 1961 (71 yaşında)
Yassıada, Türkiye
Ölüm nedeni Kalp krizi
Defin yeri Zincirlikuyu Mezarlığı, İstanbul
Partisi Cumhuriyet Halk Partisi (1935-1951)
Demokrat Parti (1951-1960)
Çocuk(lar) 2
Bitirdiği okul Tıp Fakültesi, İstanbul
Mesleği Hekim, siyasetçi
Ödülleri İstiklâl Madalyası
Askerî hizmeti
Bağlılığı  Osmanlı
 Türkiye
Hizmet yılları 1912-1913, 1914-1923
Rütbesi Asteğmen
Çatışma/savaşları Balkan Savaşları, I. Dünya Savaşı, Türk Kurtuluş Savaşı

Mehmet Lütfi Kirdar[2] (15 Mart 1889,[1] Kerkük - 17 Şubat 1961, Yassıada), Türk hekim, devlet adamı, asker, Manisa ve İstanbul valisi, milletvekili ve sağlık bakanı.

Gençliği

1889 yılında Kerkük'te doğdu.[1] Abdüssamed Bey ve Ayşe Hanım'ın oğludur.[3] 1925'te Hayrunnisa (1904-1960) Hanım'la evlendi.[3] Erdem (1927) ve Üner'in (1933) babasıdır.[3] İlk ve orta öğrenimini Kerkük'te, lise öğrenimini Bağdat'ta tamamlayarak, 1908'de İstanbul'a geldi ve Tıp Fakültesine girdi. Balkan Savaşı çıkınca gönüllü olarak savaşa katılan Kırdar, savaştan sonra Darülfünun Tıp Fakültesinden (1917) mezun oldu. Meslek hayatına Necef Belediyesi Tabibi olarak başlayan Lütfi Kırdar, I. Dünya Savaşı'nın başlamasıyla orduya katıldı.

Savaştan sonra Aşiretler ve Muhacirler Genel Sağlık Hizmetleri Müdürlüğü yaparak, Erzurum Kongresinin toplandığı günlerde Kızılay Sağlık Heyeti Reisi olarak Atatürk'ün emrinde Erzurum'da görev aldı. Türk Kurtuluş Savaşı sırasında Kızılay Sağlık ve Sıhhi İmdat Ekibi Başkanı olarak görev yaptı. Millî Mücadelenin her safhasına katıldı ve İstiklal Madalyası aldı.[4]

Cumhuriyet dönemindeki hizmetleri

Türk Kurtuluş Savaşından sonra 1923'te Viyana ve Münih'te göz hastalıkları ihtisası yaptı. 1924'te Türkiye'ye döndü ve İzmir Sıhhat Müdürlüğüne tayin edildi. Kendi isteğiyle 1933'te İzmir Memleket Hastanesi göz kliniğine atandı. 1935'te Kütahya'dan milletvekili oldu. 1935-1936 CHP Balıkesir İl başkanlığı yaptı.1936'da atandığı Manisa valiliğindeki görevi bittikten sonra Manisa Şehir Meclisi kararıyla fahri hemşehrilik unvanı verilerek ismi Turgutlu'daki bir caddeye konuldu.[5] 1938'de İstanbul valiliğine ve belediye başkanlığına atandı. Bu son görevi 12 yıl sürdürdü. İstanbul Harbiye'deki Spor ve Sergi Sarayı, Açıkhava Tiyatrosu, Dolmabahçe'deki İnönü Stadyumu, Taksim Meydanı, Taksim Gezisi ve Atatürk Bulvarı onun döneminde yapıldı. 1940 yılında ise Taksim Kışlası yıktırıldı.

Lütfi Kırdar'ın Zincirlikuyu Mezarlığı'ndaki kabri.

1949'da İstanbul valiliği ve belediye başkanlığından alındı. Aynı yılın Aralık ayında yapılan ara seçimlerde Cumhuriyet Halk Partisi'nden Manisa Milletvekili olarak Meclise girdi (1949-1950). 14 Mayıs 1950'deki milletvekili seçiminde kaybetti. 1954 seçimlerinde Demokrat Parti'den İstanbul bağımsız milletvekili oldu. 1957'de yeniden milletvekili oldu. Son Adnan Menderes hükûmetinde Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanı (1957-1960) olarak görev yaptı. 27 Mayıs Darbesine kadar bu görevde kaldı.

27 Mayıs'ta tutuklandı. Yargılandığı Yassıada'da 17 Şubat 1961’de geçirdiği bir kalp krizi sonucu öldü. 19 Şubat 1961'deki olaylı bir cenaze töreninden sonra Zincirlikuyu Mezarlığı'na gömüldü. Erdem Kırdar ve Üner Kırdar isimli iki oğlu vardır.

Adının yaşatıldığı yerler

Kaynakça

  1. ^ a b c Lütfi Kırdar'ın Zincirlikuyu Mezarlığı'ndaki kabri.
  2. ^ "TBMM Albümü 2. Cilt (1950-1980)" (PDF). TBMM Basın ve Halkla İlişkiler Müdürlüğü. 12 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 29 Kasım 2021. 
  3. ^ a b c "TÜRK PARLAMENTO TARİHİ TBMM - V. DÖNEM 1935-1939 II. CİLT" (PDF). 21 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  4. ^ "Lütfi Kırdar Kimdir". 4 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  5. ^ "Turgutluların Bir Cemilesi" (PDF). Tan (gazete). 11 Aralık 1938. 9 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 7 Aralık 2020. 

Siyasi görevi
Önce gelen:
Nafiz Körez
Türkiye Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanı
26 Kasım 1957 - 27 Mayıs 1960
Sonra gelen:
Nusret Karasu
Önce gelen:
Muhittin Üstündağ
İstanbul Valisi ve Belediye Başkanı
8 Aralık 1938 - 16 Ekim 1949
Sonra gelen:
Fahrettin Kerim Gökay

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Celâl Bayar</span> 3. Türkiye cumhurbaşkanı (1950–1960)

Mahmut Celalettin Bayar, Türk ekonomist, siyasetçi ve eski cumhurbaşkanı. Çağdaş Türkiye'nin siyasi yaşamının çeşitli dönemlerinde önemli roller oynamış olan Bayar, Meclis-i Mebusan üyesi, cumhuriyet döneminde iktisat vekili, Mustafa Kemal Atatürk'ün son başbakanı ve 1950-1960 arasında Türkiye'nin üçüncü ve asker kökenli olmayan ilk cumhurbaşkanı olarak görev yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Refik Koraltan</span> 8. Türkiye Büyük Millet Meclisi başkanı

Bekir Refik Koraltan, Türk bürokrat ve siyasetçi. Demokrat Parti döneminde, 1950 ile 1960 yılları arasında Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı görevinde bulunmuştur.

Nevzat Ayaz,, Türk siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Refik Şevket İnce</span>

Mehmet Refik İnce, Türk siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Hasan Polatkan</span> Türk siyasetçi ve maliyeci

Hasan Polatkan, Kırım Tatarı kökenli Türk siyasetçi ve maliyeci. Mayıs ile Aralık 1950 arasında kısa bir dönem Çalışma Bakanlığı görevine getirildi. 1950-60 yılları arasında ise Maliye Bakanlığı görevinde bulundu. 27 Mayıs Darbesi sonrası başlatılan Yassıada Yargılamaları sonrası Başbakan Adnan Menderes ve Dışişleri Bakanı Fatin Rüştü Zorlu ile birlikte İmralı adasında idam edildi.

<span class="mw-page-title-main">Fatma Şakir Memik</span> Türk hekim ve politikacı

Fatma Şakir Memik, Türk tıp doktoru ve siyasetçidir.

<span class="mw-page-title-main">İhsan Sabri Çağlayangil</span> Türk siyasetçi (1908–1993)

İhsan Sabri Çağlayangil, Türk siyasetçi ve diplomat. 1965-1971 ve 1975-1977 arasında Dışişleri Bakanlığı, 1979-1980'de Cumhuriyet Senatosu Başkanlığı ve Cumhurbaşkanı Vekilliği yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Turan Güneş</span> Türk siyasetçi ve bilim insanı

Turan Güneş, Türk siyasetçi ve bilim insanıydı.

Ahmet Kemal Hadımlı, Türk bürokrat.

<span class="mw-page-title-main">Selim Sarper</span> Türk diplomat ve siyasetçi (1899-1968)

Selim Rauf Sarper, Türk diplomat ve siyasetçi.

Sümer Oral, Türk siyasetçidir. 16, 17, 18, 19, 20 ve 24. dönem Manisa ve 21. dönem İzmir milletvekili olarak TBMM'de yer almıştır.

Nafiz Körez, Türk siyasetçi ve doktor.

<span class="mw-page-title-main">Kâzım Yurdakul</span>

Kâzım Yurdakul, Türk siyasetçidir.

<span class="mw-page-title-main">Mümtaz Tarhan</span>

Mehmet Mümtaz Tarhan, Türk avukat, siyasetçi, spor yöneticisidir. Eski T.C. Çalışma Bakanı ve İstanbul valisi. Gençlerbirliği Spor Kulübü'nün 10'uncu başkanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Yusuf Hikmet Bayur</span> Türk siyasetçi ve tarihçi (1891-1980)

Yusuf Hikmet Bayur, Türk siyasetçi ve tarihçi. Türk devrim tarihi konusundaki çalışmalarıyla tanınmıştır. 1933–1934 yılları arasında İsmet İnönü tarafından kurulan hükûmette Türkiye Cumhuriyeti Millî Eğitim Bakanı olarak yer almıştır. Bu görevinden önce 1932–1933 ve 1927–1928 yılları arasında Türkiye Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliği görevini sürdürmüştür. 1925–1927 yılları arasında Yugoslavya, 1928–1931 yılları arasında ise Afganistan Büyükelçisi olmuştur.

Osman Sabri Adal, Türk bürokrat.

Kenan Yılmaz, Türk siyasetçidir.

<span class="mw-page-title-main">Selahattin Adil</span> Türk asker ve siyasetçi

Selahaddin Adil, Türk asker ve siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Üner Kırdar</span> Türk uluslararası memur

Üner Kırdar, emekli Türk diplomattır.

Orhan Ocakoğlu,, Türk tüccar, siyasetçi.