İçeriğe atla

Lê Duẩn

Resmi portresi, 1978

Lê Duẩn (7 Nisan 1907 - 10 Temmuz 1986), Vietnamlı komünist politikacı. 1950'lerin sonlarında parti hiyerarşisinde yükseldi ve 1960'taki 3. Ulusal Kongre'de Vietnam Komünist Partisi (VCP) Merkez Komitesi Genel Sekreteri oldu. Hồ Chí Minh'in kolektif liderlik yoluyla yönetme politikasını sürdürdü 1960'ların ortalarından (Hồ'nin sağlığı bozulduğunda) 1986'daki kendi ölümüne kadar, Vietnam'daki en üst düzey karar vericiydi.

Fransız Çinhindi'nin Annam Koruma Bölgesi'ndeki Quảng Trị Eyaletinde Lê Văn Nhuận olarak alt sınıf bir ailede doğdu Ailesi ve çocukluğu hakkında çok az şey biliniyor. Devrimci düşüncelerle ilk kez 1920'lerde demiryolu katibi olarak yaptığı çalışmalarla tanıştı. Lê Duẩn, 1930'da Çinhindi Komünist Partisi'nin (gelecekteki Vietnam Komünist Partisi) kurucu üyesiydi. 1931'de hapsedildi ve 1937'de serbest bırakıldı 1937'den 1939'a kadar parti basamaklarını tırmandı 1939'da bu kez Güney'de bir ayaklanmayı kışkırttığı gerekçesiyle yeniden tutuklandı. Lê Duẩn, Ağustos 1945'te Komünistlerin önderliğindeki başarılı Ağustos Devrimi'nin ardından hapisten çıktı.

Birinci Çinhindi Savaşı (1946-1954) sırasında Lê Duẩn, Güney Vietnam'da aktif bir devrimci liderdi. 1951'den 1954'e kadar bir Parti organı olan Güney Vietnam Merkez Ofisine başkanlık etti. 1950'lerde Lê Duẩn, Güney Vietnam'a karşı giderek daha saldırgan hale geldi ve savaş yoluyla yeniden birleşme çağrısında bulundu 1950'lerin ortalarından sonlarına doğru Lê Duẩn, eski parti Birinci Sekreteri Trường Chinh'i gölgede bırakarak Parti içindeki ikinci en güçlü politika yapıcı haline geldi. 1960'a gelindiğinde, Parti başkanı Hồ'dan sonra resmi olarak en güçlü ikinci Parti üyesiydi. 1960'lar boyunca Hồ'nin sağlığı kötüleşti ve Lê Duẩn onun sorumluluklarının çoğunu üstlendi. 2 Eylül 1969'da Hồ öldü ve Lê Duẩn, Kuzey'in en güçlü figürü oldu.

1960 yılında Genel Sekreter oldu ve Hồ Chí Minh'den sonra resmi olarak partinin ana kişiliği oldu. Hồ'nin ölümünden sonra Lê Duẩn, Kuzey Vietnam'ın liderliğini devraldı. 1955'ten 1975'e kadar olan Vietnam Savaşı boyunca, saldırıyı zaferin anahtarı olarak görerek saldırgan bir duruş sergiledi. Güney Vietnam, 1976'da Kuzey Vietnam'la yeniden birleşip parti yeniden yapılandırılınca, Partinin Genel Sekreteri oldu. Lê Duẩn ve arkadaşları gelecek konusunda aşırı iyimserdi. İkinci Beş Yıllık Plan (1976–1980) başarısız oldu ve Vietnam ekonomisini krize soktu. Sınıra yakın Vietnam köylerine yapılan sürekli saldırılarda binlerce kişinin öldürülmesi nedeniyle, bir dizi başarısız diplomatik girişimin ardından Aralık 1978'de Vietnam'ın Kamboçya'yı işgalini destekledi. 7 Ocak 1979'da Çin destekli soykırımcı Demokratik Kampuchea'daki Kızıl Khmer rejimini devirerek işgale katıldılar. Bunun Vietnam ile Çin arasındaki ilişkiler üzerinde ciddi bir etkisi oldu ve Vietnam buna etnik Çinli Hoa halkının bir süreliğine sınır dışı edilmesiyle karşılık verdi. Çin, 1979'da Vietnam'ın kuzey sınırında Çin-Vietnam Savaşı olarak anılacak olan bir işgal gerçekleştirdi, ancak kısa sürdü ve sonuçsuz kaldı. O andan itibaren Vietnam, Sovyetler Birliği ile daha yakın bir ittifak sürdürdü ve 1978'de Comecon'a katıldı.

Lê, 1986'daki ölümüne kadar Genel Sekreter olarak kaldı. Hanoi'de öldü; halefi başlangıçta Trường Chinh'di Lê Duẩn, Lê Dung olarak da biliniyordu ve halk arasında "anh Ba" (üçüncü kardeş) olarak biliniyordu.

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Vietnam Savaşı</span> 1955-1975 yılları arasında yapılan ve Kuzey Vietnam zaferi ile sonuçlanan savaş

Vietnam Savaşı veya İkinci Çinhindi Savaşı, Doğu Bloku ülkeleri olan Kuzey Vietnam, Çin ve Sovyetler Birliği ile ABD ve ABD destekçisi anti-komünist Güney Vietnam arasında yaşanan savaştır. Kore Savaşı'ndan sonra Soğuk Savaş'ın ikinci sıcak çatışması olmuştur. ABD, 1963-1973 yılları arasında savaşa dâhil olmuş ve 60.000 kadar asker kaybetmiştir. ABD kamuoyu, savaşa girilmesini sorgulamış ve savaştan sonra Anti-Amerikancılık yükselmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Laos</span> Güneydoğu Asyada bir ülke

Laos resmî adı ile Laos Demokratik Halk Cumhuriyeti, denize kıyısı olmayan bir Güneydoğu Asya ülkesidir. Başkenti Vientiane'dir. Luang Prabang, Savannakhet ve Pakse diğer büyük şehirleridir. Laos, tek partili sosyalist bir cumhuriyet olarak yönetilir. Batıda Tayland ve Myanmar, doğuda Vietnam, kuzeyde Çin, güneyde Kamboçya tarafından çevrelenmiştir. Myanmar 235 km, Çin 423 km, Vietnam 2.130 km, Kamboçya 541 km ve Tayland'a 1.754 km sınırı vardır.

<span class="mw-page-title-main">Doğu Bloku</span> Soğuk Savaş döneminde Orta ve Doğu Avrupanın sosyalist devletler grubu

Doğu Bloku, Komünist Blok, Sovyet Bloku ya da Demir Perde, Soğuk Savaş döneminde Sovyetler Birliği ve onun Doğu ve Orta Avrupa'daki müttefiklerini tanımlamak üzere kullanılmış olan bir terimdir. 1947'de, başta Polonya Halk Cumhuriyeti, Romanya Sosyalist Cumhuriyeti, Bulgaristan Halk Cumhuriyeti, Macaristan Halk Cumhuriyeti, Çekoslovakya Sosyalist Cumhuriyeti ve Doğu Almanya olmak üzere komünist rejim altına giren birçok ülke Moskova'dan yönetilen bir blok hâline gelmiş bulunuyordu.

<span class="mw-page-title-main">Vietnam</span> Güneydoğu Asya ülkesi

Vietnam (Vietnamca: Việt Nam (

<span class="mw-page-title-main">Ho Chi Minh</span> Vietnam bağımsızlık hareketinin önderi ve Vietnam Demokratik Cumhuriyetinin ilk başkanı

Ho Chi Minh, Vietnam bağımsızlık hareketinin önderi ve Vietnam Demokratik Cumhuriyeti'nin ilk başkanı. Gerçek adı Nguyễn Tất Thành, Nguyễn Ái Quốc, Bác Hồ' 'dur

<span class="mw-page-title-main">Birinci Çinhindi Savaşı</span> 1946 ile 1954 yılları arasında, Fransa ve destekçileri ile Kuzey Vietnam ve destekçileri arasında, Çinhindinde meydana gelen savaştır

Birinci Çinhindi Savaşı ya da Fransa-Vietnam Savaşı, 1946 ile 1954 yılları arasında, Fransa ve destekçileri ile Kuzey Vietnam ve destekçileri arasında, Çinhindi'nde meydana gelen savaştır. 1954'teki Cenevre Konferansı sonucunda Fransa; Vietnam, Kamboçya ve Laos'tan çekilmiş ve bu devletler bağımsızlıklarına kavuşurken Vietnam, 17. Enlem sınır olmak üzere Kuzey ve Güney olarak ikiye bölünmüştür.

Çin-Sovyet Ayrılığı, dönemin iki büyük komünist devleti olan Çin ve Sovyetler Birliği (SSCB) arasında 1960-1989 yılları arasında Marksizm-Leninizm'e dair teorik ve ideolojik tartışmalardan kaynaklanan ciddi bir diplomatik ayrılıktır. Sovyetler Birliği Komünist Partisi Genel Sekreteri Josef Stalin'in 1953 yılındaki ölümünden sonra Nikita Kruşçev tarafından başlatılan destalinizasyon ve barış içinde bir arada yaşama politikaları sonucunda doktriner ayrılıklar kısmen başlamış, 1969'da zirveye ulaşmış ve farklı yollarla 1980'lerin sonuna kadar sürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Vietnam Ulusal Kurtuluş Cephesi</span> Kuzey ve Güney Vietnamın yeniden birleştirilmesi amacıyla oluşturulan silahlı örgüt

Vietnam Ulusal Kurtuluş Cephesi ya da Vietkong, 20 Aralık 1960'ta Güney Vietnam yönetiminin çökertilmesi, Kuzey ve Güney Vietnam'ın yeniden birleştirilmesi amacıyla oluşturulan silahlı örgüt.

<span class="mw-page-title-main">Vietnam Komünist Partisi</span> Vietnam siyasi partisi

Vietnam Komünist Partisi (VKP) Vietnam'da iktidarda olan ve ülkede yasal tek parti olan siyasi partidir. Marksizm-Leninizmi benimser. Çoğunluk basında ve halk arasında Đảng (parti) veya Đảng ta (partimiz) olarak anılır.

<span class="mw-page-title-main">Võ Nguyên Giáp</span>

General Võ Nguyên Giáp Vietnam Halk Ordusundan emekli eski asker ve politikacı. Katıldığı belli başlı savaşlar, I. Hindiçini Savaşı (1946-1954) ve Vietnam Savaşı'dır (1960-1975). Katıldığı belli başlı muharebeler ise Lang Son (1950); Hoa Binh (1951-1952); Dien Bien Phu (1954); Nguyen Hue Saldırısı (1972); ve son Ho Chi Minh harekâtıdır (1975). Giap aynı zamanda bir gazetecidir ve Ho Chi Minh’in Viet Minh hükûmetinde içişleri bakanlığı yapmıştır. Viet Minh ve Vietnam Halk Ordusu komutanıdır, savunma bakanlığı yapmıştır, Lao Dong Partisinin Politbüro üyesi olmuştur. Vietnam Bağımsızlık Savaşı'nda Ho Chi Minh’den sonra en tanınan askeri komutandır ve savaşın sonuna dek gerçekleşen bütün askerî operasyonlara önderlik etmiştir.

Domino taşlarının devrildiklerinde sırayla yanlarındaki taşları da devirmeleri esasına dayalı oyundan esinlenerek, Amerikalı siyasetçilerin Soğuk Savaş döneminde bir ülkenin komünist idare altına düşmesinin komşu ülkelere de komünizmin yayılmasına sebebiyet verebileceği varsayımına dayanan teorileri.

<span class="mw-page-title-main">Norodom Sihanuk</span>

Norodom Sihanuk, 1941-1955 ve 1993-2004 yılları arasında iki defa Kamboçya Kralı olarak tahtta kalmıştır. 7 Ekim 2004 yılında tahtı kendi isteğiyle oğlu Norodom Sihamoni'ye devretmiştir. Tahta ilk çıkışından itibaren ‘Baba-Kral’ olarak bilinmekteydi. Uzun kariyeri boyunca Kamboçya'yı çeşitli unvanlar ile yönetti, Kamboçya'nın hem Kralı hem de Başbakanı olarak görev yaptı. Sihanuk'un yaşamı boyunca Kamboçya, Fransız sömürge yönetimi, bağımsız krallık (1953–1970), cumhuriyet (1970–1975), Kızıl Kmer rejimi (1975–1979), komünist bir rejim (1979–1989), bir eyalet (1989–1993) ve yine krallık rejimlerini yaşamıştı.

<span class="mw-page-title-main">Nguyễn Minh Triết</span>

Nguyễn Minh Triết, Vietnam eski devlet başkanıdır. 27 Haziran 2006 tarihinde 464 oy ile Vietnam Millet Meclisi tarafından seçildi. Daha önce Ho Şi Minh kenti Vietnam Komünist Partisi'nin başkanı oldu. Vietnam başkanlığına Politbüro hükûmet politikası karar vermektedir. 2006'dan 2011'e kadar politbüro'nun dördüncü düzey üyesiydi. Görev süresi mayıs ayında sona ermiştir. Kıdemli Politbüro üyesi Truong Tan Sang yerine geçmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Trương Tấn Sang</span>

Trương Tấn Sang, 2011'den 2016'ya kadar Vietnam'ın yedinci Cumhurbaşkanı olarak görev yapan Vietnamlı siyasetçi. Başbakan Nguyễn Tấn Dũng ve Parti genel sekreteri Nguyễn Phú Trọng ile birlikte Vietnam'ın önde gelen liderlerinden biriydi. Temmuz 2011'de Trương Tấn Sang, Vietnam Ulusal Meclisi tarafından Vietnam Sosyalist Cumhuriyeti devlet başkanı seçildi ve görevinden emekli olan selefi Nguyễn Minh Triết tarafından aday gösterildi.

<span class="mw-page-title-main">Kuzey Vietnam</span> Güneydoğu Asyada eski devlet (1945-1976)

Kuzey Vietnam, resmî adıyla Vietnam Demokratik Cumhuriyeti, 1945-1976 yılları arasında Güneydoğu Asya'da var olmuş komünist devlet.

Đồng Sĩ Nguyên, Vietnamlı eski asker ve siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Roman Karmen</span> Sovyet savaş kameramanı, film yönetmeni ve senarist

Roman Lazareviç Karmen Ukrayna yahudisi asıllı sovyet savaş kameramanı, film yönetmeni ve senarist. Belgesel film tarihinin en etkili figürlerden biri olarak kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Savaş Kalıntıları Müzesi (Ho Chi Minh Kenti)</span>

Savaş Kalıntıları Müzesi Ho Chi Minh Kenti (Saigon), Vietnam'da bulunan bir savaş müzesidir. Müzede, Birinci Çinhindi Savaşı ve the Vietnam Savaşı'na ait kalıntılar sergilenmektedir.

Khmer Issarak "gevşek yapılandırılmış" bir anti-Fransız ve anti-sömürge bağımsızlık hareketiydi. Ayrıca hareket “amorf” olarak etiketlendi. Issarak 1945'te kuruldu ve her biri kendi lideri olan birkaç gruptan oluşuyordu. Issarak çetelerinin çoğu, 1945'te İkinci Dünya Savaşı'nın sona ermesi ile 1953'te Kamboçya'nın bağımsızlığı arasında aktif olarak savaştı. Khmer Issarak'ın ilk hedefleri bağımsızlık kazanmak için Fransızlara karşı savaşmaktı. Daha sonra, Kamboçya hükümetini devirmek bazı Issarak gruplarının gündemi oldu. Üstelik, Issarak terimi başlangıçta komünist olmayanlara atıfta bulunuyordu, ancak 1950'lerin başında Việt Minh güdümlü gerillalar, diğer komünist olmayan güçleri birleştirmek adına kendilerine Issarak adını verdiler.

<span class="mw-page-title-main">Võ Văn Thưởng</span>

Võ Văn Thưởng, Vietnamlı siyasetçi. Thưởng, Asya ülkesi Vietnam'da 2 Mart 2023-21 Mart 2024 tarihleri arasında devlet başkanı olarak görev yapmıştır.