İçeriğe atla

L'Anse aux Meadows

L'Anse aux Meadows Ulusal Tarih Siti
UNESCO Dünya Mirası
L'Anse aux Meadows'da bir Norse sod çim ev rekreasyonu
Konum Kanada
KriterKültürel: vi[a]
Referans4
Tescil1978 (2. oturum)
BölgeAvrupa ve Kuzey Amerika
Viking yerleşim yerine yapılan temsili evler

L'Anse aux Meadows, (Fransızca: L'Anse-aux-Méduses; Türkçe: Denizanası Koyu) Kanada’nın Newfoundland ve Labrador eyaletinde bulunan Newfoundland adasının kuzeyindeki arkeolojik kazı yeri. 1960 yılında bulunan yer, Vikinglerin Grönland dışında Kuzey Amerika’da bulunan tek yerleşim yeridir. Burası, Kolomb Öncesi Okyanus Ötesi Temas teorisinin bilimsel kamuoyunda kabul edilen tek örneğidir. 1003 yıllarında Leif Ericson tarafından Vinland’da kurulmaya çalışılan koloniyle bağı olduğu düşünülmektedir.[1] Son yıllarda yapılan çalışmalarla birlikte kuruluş tarihinin 1021 yılı olduğu düşünülmektedir.[2] L’Anse aux Meadows 1978 yılında UNESCO tarafından Dünya Mirası sit alanı ilan edilmiştir.

Etimoloji

Yer ismi olan Fransızca "L'Anse aux Meadows" isminin on dokuz ve yirminci yüzyıllarda bölgedeki balıkçılar tarafından konduğu ve L'Anse aux Méduses yani Denizanası Koyu anlamına geldiği düşünülmektedir. İsim günümüzde Fransızca isminden çarpıtılarak İngilizceye çevrilmiş ve Meduses kelimesi Meadows (Çayır) olmuştur.

Keşfedilmesi ve önemi

L’Anse aux Meadows haritası

1960 yılında Norveçli araştırmacı Helge Ingstad ve arkeolog eşi Anne Stine Ingstad bölgede eski bir Viking yerleşkesinin kalıntılarını bulurlar. Arkeologlar aynı döneme ait İzlanda ve Grönland'da bulunan MS 1000 yıllarına ait arkeolojik eserler arasındaki benzerlikten burasının bir Viking yerleşkesi olduğunu belirlerler.[3]

L'Anse aux Meadows, Grönland dışında bilinen tek Viking yerleşkesidir ve Kristof Kolomb tarafından başlatılan Yeni Dünya'nın keşfinden 500 yıl önce Avrupalıların bilinen en uzaktaki coğrafi keşfidir. Bölge 1978 yılında UNESCO tarafından Dünya Mirası Sit Alanı ilan edilmiştir.

Yerleşim

Önce 1960'lı yıllarda Anne Stine Ingstad önderliğinde, 1970'li yıllarda ise Kanada Ulusal Park idaresince yürütülen kazı çalışmalarından sonra bölgenin kültür mirasının zarar görmemesi için kazı yerleri tekrar kapatılmıştır.

Yerleşim yerinin kuruluşu tarihi buluntuların da yaşıyla örtüşen bir şekilde MS 1000 yılları civarındadır.[4][5] Tam tarihin de 1021 yılı olduğu savunulabilir.[2] Sekiz ayrı binanın temeli bulunmuştur, binalarda ahşap çatı üzerine çimenle kaplı çatı bulunduğu düşünülmektedir. Buluntlara göre bazı binaların atölye olarak kullanıldığı düşünülmektedir. Bulunan temellerin en büyüğünün ölçüleri 28.8 metreye 15.6 metredir ve çok sayıda odadan oluşmaktadır. Demir işleri, marangozluk ve gemi tamiratının yanı sıra kazı yerinde Vikinglerin günlük hayatlarında kullandıkları el aletleri de bulunmuştur. Bunların arasında taştan yağ lambası, değirmen, bronzdan çengelli iğne, kemikten iğne ve yün eğirme değirmeni sayılabilir. Yün eğirme değirmeninin varlığı erkeklerin yanı sıra yerleşim yerinde kadınların da bulunduğunun kanıtıdır.[6] Yiyecek olarak bulunan ak ceviz ise bölgede yetişmediğinden Vikinglerin yiyecek bulabilmek için kuzeye gittiklerinin göstergesidir.[7] Arkeologlara göre Vikingler buraya kısa süreli olarak yerleşmişlerdir. Bölgede Vikinglerden de önce yerleşim kalıntılarına ulaşılmıştır, bunlar özellikle Vikinglerden 200 yıl kadar önce bölgede yaşayan Dorset halklarına aittir.[8][9]

Vinland Sagalarıyla bağlantısı

Vikinglerin yıllara göre coğrafi yayılmaları

Viking sagaları veya efsaneleri sözlü edebiyatın yazıya aktarılmış halidir. Bunlardan en bilinenleri olan iki İzlanda Sagası olan; Grönlandlıların Efsanesi ve Kızıl Eric'in Efsanesinde Grönland'ın batısında bulunan ve Vinland (üzüm/şarap diyarı) olarak adlandırılan bölgeye yerleşilmesi anlatılır. Efsanelere göre bu koloniler uzun ömürlü olmamıştır. Bunu sebepleri arasında, yerel Viking topluluğu arasında baş gösteren iç huzursuzluklar ve yerel halk olan Skrælinglerle süren çatışmalar belirtilir.

L'Anse aux Meadows'un gerçekten Vinland olup olmadığı ile ilgili olarak bilim insanları arasındaki genel kanı burasının Vinland değil sadece ileri bir karakol veya kışlık kamp olduğu yönündedir. Vinland olarak tanımlanan Viking yerleşim yerinin daha güneyde, Saint Lawrence Nehri ve New Brunswick dolaylarında olduğu sanılmaktadır[10]

Notlar

  1. ^ İstisnai düzeyde evrensel bir anlam taşıyan olaylar veya yaşayan gelenekler, fikirler, inançlar veya sanatsal ve edebî eserlerle doğrudan veya somut olarak bağlantılı olması.

Kaynakça

  1. ^ "26 Ağustos 2003 tarihli Daily Mail haberi, 03 Kasım 2009 tarihinde erişilmiştir". 28 Şubat 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2009. 
  2. ^ a b "Bilim insanları Vikingler'in Kuzey Amerika'ya geldiği tarihi belirledi". Anadolu Ajansı. 23 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2021. 
  3. ^ Canada Parks sitesi, 03 Kasım 2009 tarihinde erişilmiştir
  4. ^ "Reidar Nydal'in 1989 yılına ait konuyla ilgili makalesi, 03 Kasım 2009 tarihinde erişilmiştir" (PDF). 3 Eylül 2009 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2020. 
  5. ^ "Kanada Ansiklopedisi, 03 Kasım 2009 tarihinde erişilmiştir". 18 Eylül 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2009. 
  6. ^ "Canada Parks sitesi, 03 Kasım 2009 tarihinde erişilmiştir". 29 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2009. 
  7. ^ "Canada Parks sitesi, 03 Kasım 2009 tarihinde erişilmiştir". 5 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2009. 
  8. ^ "Canada Parks, 03 Kasım 2009 tarihinde erişilmiştir". 24 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2009. 
  9. ^ Vikingler bölgedeki yerli halka Skræling demektedir. Vikinglerin Kuzey Amerika’daki genel olarak Vinland olarak bilinen yerleşimlerinden yoğun Skræling saldırıların kaçmak üzere ayrıldıklarını ve ana vatanlarına daha yakın toprakları tercih ettikleri düşünülmektedir.
  10. ^ "Canada Parks, 03 Kasım 2009 tarihinde erişilmiştir". 22 Mayıs 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2009. 

Konuyla ilgili yazılan eserler

  • A.S. ve H. Ingstad, The Norse Discovery of America (1986)
  • G.Jones, The Norse Altantic Saga (1986)

Ayrıca bakınız

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Grönland</span> Danimarka Krallığına bağlı federe özerk bölge

Grönland, Atlas Okyanusu'nun kuzeyinde, 2.166.086 km² ile kuzey kutbundaki en büyük buz örtüsüyle kaplı, Danimarka Krallığı'na bağlı özerk bir bölgedir. Kanada Arktik Adaları'nın doğusunda, Arktik ve Atlantik okyanusları arasında yer alan dünyanın en büyük adasıdır. Grönland, jeopolitik olarak Avrupa'nın bir parçasıdır. Ülkenin başkenti ve en büyük şehri Nuuk'tur. Fizyografik olarak Kuzey Amerika kıtasının bir parçası olmasına rağmen Grönland, 986'dan başlayarak bin yıldan fazla bir süredir siyâsî ve kültürel olarak Avrupa ile ilişkilendirilmiştir. Sakinlerinin çoğunun ataları Alaska'dan Kuzey Kanada'ya göç eden ve 13. yüzyılda yavaş yavaş adaya yerleşmeye başlayan İnuitlerdir.

<span class="mw-page-title-main">Faroe Adaları</span> Kuzey Atlantikte bulunan Danimarkaya bağlı özerk adalar topluluğu

Faroe Adaları, Kuzey Atlantik'te bulunan bir adalar birliğidir. Birleşik Krallık'ın 200 km kuzeybatısında, Norveç ile İzlanda'nın arasında bulunan özerk ülke, Grönland ile beraber Danimarka Krallığının parçasıdır. Toplam yüzölçümü 1400 km2 olmakla beraber Ekim 2017'de nüfusu 50322 kişiydi. İkinci Dünya Savaşı sonrası bağımsızlığını ilan etse de Danimarka hükûmeti tarafından tanınmadı, iki yıl sonra tekrar Danimarka Krallığı'na bağlandı ve özerk bölge ilan edildi

<span class="mw-page-title-main">Vikingler</span> Denizcilik, ticaret ve akıncılıkla uğraşan İskandinav kökenli kavim

Vikingler ya da Norslar, İskandinavyalı korsan ve tüccar kavimlerdir. Aslında "Viking" veya "Nors" bir millet adı değildir; Danlara, Norveçlilere, İsveçlilere ve diğer İskandinavlara kim olduklarına bakmaksızın verilen isimdir. Bu adlandırma Eski Norsçadaki Vikingr (yağmacı) sözcüğünden gelir ve Viking Çağı boyunca tüm Kuzey Cermenleri bu adla anılmıştır. Vikinglerin ataları antik Cermen halkları, konuştukları dil(ler) ise Cermen dil ailesine bağlı İskandinav dilleridir. Vikingler ömürlerinin büyük bir kısmını denizlerde geçirmiş olan savaşçı bir halktır. 8 - 11. yüzyıllar arasında kuzeybatı Avrupa'da birçok yeri ele geçirmişlerdir. Viking akınları ile birlikte birçok manastır yok olmuştur. Olaya tanıklık eden ve hayatta kalarak Avrupa'nın çeşitli bölgelerine dağılan keşişlerin dramatik ve trajik anlatımları, yüzyıllarca sürecek bir Viking korkusu ve düşmanlığı yaratmıştır. Vikingleri kaba, ilkel, medeniyetten uzak bir kavim olarak betimlemişlerdir. Bu anlatımların etkisiyle, Avrupalıların Viking kültürüne uzun süre kayıtsız kaldıkları anlaşılmaktadır. Göçebe ve savaşçı bir kavim olan Vikinglerin yazılı geleneği olmayışı, kültür izlerinin sürülmesini güçleştirmektedir. Yazılı kaynakların zayıflığına ve Batılı kaynaklardaki olumsuz Viking imajına karşılık, arkeolojik veriler, incelikli bir Viking maddi kültürünün varlığına işaret etmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Nunavut</span> Kanadada bir bölge

Nunavut, Kanada'nın Kuzey Kanada denen en kuzeyinde İnuitlerce meskun olan en yeni bölgesi. Gerçek sınırları 1993 yılında çizilmesine rağmen, resmî olarak 1 Nisan 1999 tarihinde Nunavut Yasası ve Nunavut Land Claims Agreement Yasası gereği Kuzeybatı Toprakları'ndan ayrılarak kurulmuştur. Dünya'nın en kuzey kalıcı yerleşim yeri olan Alert, Nunavut burada bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Kızıl Erik</span> Norveçli kâşif

Kızıl Erik veya Erik Thorvaldsson, Norveçli kâşif. Orta Çağ ve İzlanda destanı kaynaklarında Grönland'daki ilk yerleşimi kurduğu bilinmektedir. Saçının ve sakalının renginden dolayı büyük olasılıkla "Kızıl" lakabını kazanmıştır. İzlanda destanına göre, Thorvald Asvaldsson'un oğlu olarak Norveç'in Rogaland kentinin Jæren bölgesinde doğdu. Kuzey Amerika'ya ilk kez ayak basan Avrupalı Leif Ericson'un babasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Kolomb öncesi okyanus ötesi temas</span>

Kolomb öncesi okyanus ötesi temas, Kristof Kolomb'un 1492 yılında Amerika kıtasına ayak basmasından önce Amerika yerli halklarıyla diğer kıta halkları – Afrika, Asya, Avrupa ve Okyanusya - ile olduğu iddia edilen temasları kapsar. Çeşitli dönemlerde tarihi, arkeolojik ve kültürel kanıtlara dayanılarak değişik iddialar ortaya atılsa da sadece tek bir temas kanıtlanmıştır. Akademik çevrelerce ispatlanmış olarak kabul edilen temas Avrupalı halklardan Vikinglerin Kanada Newfoundland’da MS 1021 yılında L'Anse aux Meadows yerleşimini kurmalarıdır. Diğer tüm temas iddiaları akademik çevreler tarafından dayanaksız olarak reddedilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Vinland Haritası</span> Harita

Vinland Haritası, 15. yüzyıla ait olduğu iddia edilen ve özellikle Kuzey Amerika’daki Viking keşiflerinin gösterildiği Dünya haritası. Haritanın 20. yüzyılda hazırlanan sahte bir harita olduğuna dair şüpheler bulunmaktadır. Harita Afrika, Asya ve Avrupa kıtalarının yanı sıra Grönland’ı ve Grönland’ın güneybatısında ve Atlantik Okyanusunda Vinland olarak isimlendirilen bir toprak parçasını da gösterir. Haritada bu bölgenin Avrupalılarca 11. yüzyılda ziyaret edildiği iddia edilmektedir.

Skræling, Grönland’da yaşayan Vikinglerin Grönland’da yaşayan Thule halkına verdikleri isim. Buradaki Vikingler, Vinland olarak adlandırdıkları bölgede Kuzey Amerika kıtasına yaptıkları keşiflerde karşılaştıkları yerel halkları da bu isimle tanımlamışlardır.

<span class="mw-page-title-main">Vinland</span> Kuzey Amerika’da bulunan bir bölgeye MS 1000 yıllarında Vikingler tarafından verilen isim

Vinland, Kuzey Amerika’da bulunan bir bölgeye MS 1000 yıllarında Vikingler tarafından verilen isim.

<span class="mw-page-title-main">Kolomb öncesi Amerika</span>

Kolomb öncesi Amerika, Amerika olarak adlandırılan bölgede Avrupalı sömürgecilerin varlığının hissedilir derecede olan döneme kadarki tarihsel dönemi kapsar. Bu uzun dönem Eski Taş Çağından Orta Çağa kadar uzanır. Teknik olarak Kolomb öncesi dönem Kolomb'un 1492 ile 1504 yılları arasında yaptığı yolculuklara vurgu yapsa da bu tarihsel dönem yerli Amerika halkların egemenliğinin Avrupalılarca sona erdirilmesine kadar sürer, bu bazı durumlarda Kolomb'un Yeni Dünya'ya gelişinden sonra birkaç yüzyıl sürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Danegeld</span>

Danegeld, Viking savaşçılarının topraklarını yağmalamasına karşı saldırıya uğrayan bölge yöneticileri tarafından Vikinglere verilen vergidir. 11. yüzyıl boyunca bu vergiye geld veya gafol denmiş, danegeld deyimi 12. yüzyılla beraber kullanılmaya başlanmıştır. 9 - 11. yüzyıl arasında Viking saldırılarına yoğun olarak maruz kalan İngiltere ve Fransa'da krallık siyaseti hâline gelmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Staffordshire definesi</span>

Staffordshire definesi Anglosakson dönemine ait olarak bulunan en büyük altın, gümüş ve metal içeren define buluntusudur. Define, 5 Temmuz 2009 tarihinde İngiltere'nin Staffordshire kontluğu yakınlarındaki Lichfield'e bağlı Hammerwich köyündeki bir tarlada bulunmuştur. 3500 adet parçadan oluşan define genelde savaşla ilgili malzemelerden oluşmakta, içinde kadınların kullanımına ait bir eşya bulunmamaktadır. Bulunan eşya MS 7. ve 8. yüzyıla ait olarak tarihlendirildikleri için Yedi krallık dönemi İngilteresi'ndeki Mercia Krallığı'na ait olduğu düşünülmektedir.

Thule kültürü ya da Proto-İnuitler, MS 1000 yılında Kuzey Alaska kıyılarını bırakıp doğuya doğru genişleyerek Kanada'ya, 13. yüzyılda da Grönland'a ulaşan kültür. Bu kültürü oluşturan Arktika insanları günümüzdeki İnuit Eskimolarının atalarıdır. Bu süreçte, bölgede daha önce görülen Dorset kültürünün yerini alır. Thule kültürü ile günümüz İnuitleri arasında biyoloji, kültür ve dil bağı vardır. Adı, 1953 yılında Qaanaaq olarak değiştirilen kuzeybatı Grönland yerleşimi Thule'den gelir. Kuzey Germenleri (Vikingler) tarafından Skræling adıyla anılmışlardır.

<span class="mw-page-title-main">Ragnar Lodbrok</span> Viking savaşçısı ve kral

Ragnar Lodbrok veya Lothbrok, efsanevi Viking savaşçı ve kral. Eski Nors dilinde başta Ragnarssona þáttr olmak üzere çok sayıda sagaya konu olmuştur.

Ælla İngiltere'deki Anglosakson Northumbria kralıdır. Hükümdarlık dönemine dair kesin bilgiler olmamakla beraber Eski Nors dilindeki Ragnarssona þáttr sagasındaki baş karakterlerdendir.

Skjaldmö, İskandinav kültürü ve mitolojisinde savaşçı olmayı seçen kadın. Çok sayıda saga ve benzer tarih eserlerinde adı geçer. Gotlar, Cimbriler ve Marcomanniler gibi Cermen kavimlerinde de görülmüştür. Efsanevi Valkürlerin bu kadın savaşçılardan esinlendiği düşünülmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Büyük Viking Ordusu</span>

Büyük Viking Ordusu, 865 yılında Danimarka ve güney İsveç'ten yola çıkarak İngiltere'yi istila eden birleşik silahlı kuvvete verilen addır. Bu döneme kadar Viking saldırıları genellikle vur-kaç şeklinde olmuş, özellikle yağma amaçlanmıştır. Büyük Viking Ordusunun ise amacı yeni topraklar fethetmek olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Valhalla Rising (film)</span>

Valhalla Rising, 2009 yılı İngilizce çekilen Danimarka yapımı bir tarihi macera filmidir. Yönetmenliğini Nicolas Winding Refn'in yaptığı filmde başrolde Mads Mikkelsen bulunmaktadır. Film 1096 yılında geçmektedir ve Norman asıllı bir savaşçının hayatı anlatılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Thorfinn Karlsefni</span>

Thorfinn Karlsefni Thórdarson İzlandalı bir kaşifti. 1010 yılı civarında, eşi Gudrid Thorbjarnardóttir ve takipçileriyle birlikte orada kalıcı bir yerleşim yeri kurmak için kısa süreli bir girişimle Leif Eriksson'un Vinland'a giden rotasını takip etti.

Kuzey Amerika'nın Avrupalı denizciler ve coğrafyacılar tarafından keşfedilmesi, büyük Avrupa güçlerinin ekonomik, dini ve askeri genişleme amacıyla kıtayı haritalandırma ve keşfetme çabasıydı. Bu keşfin savaşçı ve hızlı doğası, komşu Avrupa ülkelerinin hiçbir ülkenin Amerika'dan yeterli zenginlik ve güç elde etmemesini ve Avrupa kıtasında askeri açıdan dengeleri bozmasını sağlamak için bir dizi karşı eylemin sonucudur. 15. yüzyılın sonlarından 17. yüzyılın başlarına kadar sürdü ve esas olarak İspanya, İngiltere, Fransa ve Portekiz tarafından finanse edilen keşiflerden oluşuyordu. Ayrıca Amerika'nın Avrupa tarafından sömürgeleştirilmesi için Amerikan kolonileri maddesine bakın.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.