İçeriğe atla

Kızılderili Tehciri

Güney tehcirinin rotası
Tehcir rotaları

Kızılderili Tehciri (İngilizce Indian removal), 19. yüzyılda Amerika Birleşik Devletleri'nin yönetiminin politikası olarak, güneyde Mississippi Nehri'nin doğusunda yaşayan Amerika Birleşik Devletleri Kızılderililerinden Çerokiler, Çikasovlar, Çoktavlar, Krikler ve Seminolelerden oluşan Beş Uygar Kabilenin Mississippi Nehri'nin batısına ve kuzeydeki daha ufak kabilelerin Kızılderili Toprakları'na tehcir ettirilmesidir. Kızılderili Tehcir Yasasının (Indian Removal Act) Amerika Birleşik Devletleri başkanı Andrew Jackson tarafından 26 Mayıs 1830 tarihinde imzalanmasından sonra yürürlüğe konmuştur. Tehcire karşı direniş gösteren kimi kabileler Kızılderili Savaşları denen bir dizi savaşa girmişlerdir.

Güney Tehciri'nde, Gözyaşı Yolu denen sürgünde bu "Beş Uygar Kabile" günümüzdeki Oklahoma ve kısmen Kansas eyaletlerine denk gelen Kızılderili Toprakları'na yerleştirilmişlerdir. Bunların bazıları tehcire karşı güçlü bir direniş göstermiştir. Geride yalnızca bir parça kabile kalmıştır: Kuzey Carolina'da Çerokilerin Doğu Bandı, Çoktavların Mississippi Bandı, Florida'da Seminole kabilesi ve Atmore, Alabama'da Krikler.

Kuzey Tehcirinde, Eski Kuzeybatı Kabileleri bu Beş Uygar Kabileye göre daha ufak ve parçalanmış durumda olduklarından anlaşmaya dahil edilip tehcire katılmaları dönem dönem olmuştur. Şavniler, Odavalar, Potavatomiler, Sauklar ve Meskvakiler anlaşmayı imzalar imzalamaz Kızılderili Toprakları'na tehcir edildiler. 1832'de bu tehcire direniş gösteren Sauk ve Meskvakilerin reisi Kara Şahin (Makataimeshekiakiak) kendi kabilesiyle Illinois'e geri dönmüş ve direnişi savaşa çevirmiş, fakat Kara Şahin Savaşı'nda Amerika Birleşik Devletleri ordusu ve Illinois milis güçlerince yenilgiye uğratılmıştır.

Güney Tehciri

Halk Tehcirden önce Mississippi'deki nüfusları Tehcir anlaşması
(imzalanan yıl) 		Büyük göçlerin yılları göç eden ya da zorla tehcir edilenlerin toplam sayısı Güneydoğu'da kalanların sayısı Tehcir sırasında ölenler Savaş hâlinde ölenler
Çoktavlar19,554 [1] + white citizens of the Choctaw Nation + 6000 Zenci köle Dancing Rabbit Creek (1830) 1831–1836 12,500 7,000 [2]2,000–4,000+ (kolera) yok
Krikler22,700 + 900 Zenci köle [3]Cusseta (1832) 1834–1837 19,600 [4]100s 3,500 (tehcir sonrası hastalık)[5]? (İkinci Krik Savaşı)
Çikasovlar4,914 + 1,156 Zenci köle Pontotoc Creek (1832) 1837–1847 over 4,000 100s 500–800 yok
Çerokiler21,500
+ 2,000 Zenci köle 		New Echota (1835) 1836–1838 20,000 + 2,000 köle 1,000 2,000–8,000 yok
Seminoleler5,000 + kaçak köle Payne's Landing (1832) 1832–1842 2,833 [6]250–500 [7]700 (İkinci Seminole Savaşı)

Ayrıca bakınız

Dipnot

  1. ^ Foreman, p. 47 n.10 (1830 census).
  2. ^ Several thousand more emigrated West from 1844–49; Foreman, pp. 103–4.
  3. ^ Foreman, p. 111 (1832 sayımı).
  4. ^ Remini, p. 272.
  5. ^ Russell Thornton, "Demography of the Trail of Tears", p.85.
  6. ^ Prucha, p. 233.
  7. ^ Low figure from Prucha, p. 233; high from Wallace, p. 101.

Kaynakça

  • Anderson, William L., ed. Cherokee Removal: Before and After. Athens, Georgia: University of Georgia Press, 1991. ISBN 0-8203-1482-X.
  • Ehle, John. Trail of Tears: The Rise and Fall of the Cherokee Nation. New York: Doubleday, 1988. ISBN 0-385-23953-X.
  • Foreman, Grant. Indian Removal: The Emigration of the Five Civilized Tribes of Indians. Norman, Oklahoma: University of Oklahoma Press, 1932, 11th printing 1989. ISBN 0-8061-1172-0.
  • Prucha, Francis Paul. The Great Father: The United States Government and the American Indians. Volume I. Lincoln, Nebraska: University of Nebraska Press, 1984. ISBN 0-8032-3668-9.
  • Prucha, Francis Paul. American Indian Treaties: The History of a Political Anomaly. University of California Press, 1994. ISBN 0-520-20895-1.
  • Remini, Robert V. Andrew Jackson and his Indian Wars. New York: Viking, 2001. ISBN 0-670-91025-2.
  • Satz, Ronald N. American Indian Policy in the Jacksonian Era. Originally published Lincoln, Nebraska: University of Nebraska Press, 1975. Republished Norman, Oklahoma: University of Oklahoma Press, 2002. ISBN 0-8061-4332-1 (2002 edition).
  • Thornton, Russell. American Indian Holocaust and Survival: A Population History Since 1492. Norman, Oklahoma: University of Oklahoma Press, 1987. ISBN 0-8061-2074-6.
  • Wallace, Anthony F.C. The Long, Bitter Trail: Andrew Jackson and the Indians. New York: Hill and Wang, 1993. ISBN 0-8090-1552-8 (paperback); ISBN 0-8090-6631-9 (hardback).
  • Zinn, Howard. "A People’s History of the United States: American Beginnings to Reconstruction". Vol. 1. New York: New, 2003. ISBN 978-1-56584-724-8.

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Amerika Birleşik Devletleri Kızılderilileri</span>

Kızılderililer ya da Amerika Yerlileri veya kısaca Yerliler, Amerika Birleşik Devletleri'nde yaşayan Kızılderililer için kullanılan ortak birleştirici ad. Dilce birbiriyle akraba olmayan en az iki ayrı grupta toplanırlar: Sibirya kökenli olan Na-Dene dilleri ile Na-Dene dilleri dışındaki bütün Kızılderili dillerini içeren Amerind dilleri.

<span class="mw-page-title-main">Apaçiler</span> Amerika Birleşik Devletlerinin yerli halklarından oluşan birkaç grup

Apaçiler ya da Apaşlar, Amerika Birleşik Devletleri'nin Arizona, New Mexico ve Oklahoma eyaletlerinde yaşayan, Güneybatı Kızılderilileri kültür grubundan, Atabaskların Güney Atabaskları bölümünden ve Güney Atabask dillerine giren Ova Apaçicesi, Hikarilaca, Lipanca, Meskalero-Çirikavaca ile Batı Apaçicesi adlı dilleri konuşan Kızılderilileri topluca niteleyen ortak addır. Kendilerini Apaçi olarak nitelendiren kişi sayısı 2000 yılı rakamlarına göre 56.060 olup en yakın akrabaları Navaholardır.

<span class="mw-page-title-main">Algonkinler</span>

Algonkinler, Kanada'nın Québec ve Ontario eyaletinde yaşayan Anişinabelerden Algonkin halklarının Kuzey Algonkinleri grubundan Kuzeydoğu Kızılderilileri kültür grubundan bir Kızılderili halkı. Diğer Kanada Kızılderilileri gibi Algonkinler de yasal olarak Kızılderili rezervi adı verilen kamp benzeri toplama yerleşimlerde yaşamak zorundadırlar.

<span class="mw-page-title-main">Krikler</span>

Krikler veya diğer kullanımıyla Muskogiler, Kuzey Amerika'nın orta güneyini uzun süre kontrol etmiş olan bir Kızılderili halkı. Günümüzde Oklahoma, Alabama, Georgia ve Florida eyaletlerinde yaşarlar. En yakın akrabaları Seminolelerdir. Her iki halk da Maskoke dillerine giren aynı dili konuşur.

<span class="mw-page-title-main">Potavatomiler</span>

Potavatomiler, Amerika Birleşik Devletleri'ne bağlı Michigan, Wisconsin ve Oklahoma eyaletleri ile Kanada'nın Ontario eyaletinde yaşayan Anişinabelerden Kuzeydoğu Kızılderilileri kültür grubundan bir Kızılderili halkı. Diğer ABD Kızılderilileri ve Kanada Kızılderilileri gibi Potavatomiler de yasal olarak Kızılderili rezervasyonu (ABD) ya da Kızılderili rezervi (Kanada) adı verilen kamp benzeri toplama yerleşimlerde yaşamak zorundadırlar.

<span class="mw-page-title-main">Pushmataha</span>

Pushmataha, Mississippi'de yaşayan bir Kızılderili kabilesi olan Çoktavlar'ın önemli bir şefidir. 1805 yılında kabilesinin başına geçti. Amerika Konfederasyonu'na katılması için Tecumseh Pushmataha'yı ikna etti ve 1812 Savaşı'nda Büyük Britanya'ya karşı savaştı. Amerikan ordusunda onun bu başarısından dolayı Kızılderili General diye anılmaya başlandı. 1824 yılında Washington'da solunum yolu hastalığı sebebiyle öldü.

<span class="mw-page-title-main">Kızılderili Tehcir Yasası</span>

Kızılderili Tehcir Yasası, 28 Mayıs 1830 tarihinde ABD başkanı Andrew Jackson tarafından imzalanan ve Mississippi Nehri'nin doğusunda yaşayan yerli Amerika Birleşik Devletleri Kızılderililerinin yurtlarından çıkarılmasına yönelik bir Birleşik Devletler hükûmet politikasıdır. Mississippi'nin doğusundaki topraklara göçmen akınının hızlandığı 1820'lerin ortalarında beyazlar barışçı Yerlileri bile yurtlarından sürmeye yöneldiler. Başkan Andrew Jackson'ın desteklediği bu tutum Yerli İskân Yasası'yla resmi bir nitelik kazandı. Yasa Yerlileri topraklarından çıkarmak için anlaşmalar yapılmasını öngörüyordu, ama çoğu kez zora başvuruldu. Beş Uygar Kabile olarak anılan güneydoğudaki Çikasov, Çoktav, Seminole, Çeroki ve Krik kabileleri kendi ekili arazilerini bırakıp sürekli tapu vaadiyle Yerli Toprakları denen tanımadıkları bir bölgeye gitmeyi kabul etmediler. Bunların çoğunun kendilerine ait evleri, temsili yönetimleri, misyoner okullarına giden çocukları ve çiftçilik dışında meslekleri vardı. 1830'larda 100 bin kadar Yerli askerî güç kullanılarak batıya göçe zorlandı. Gözyaşı Yolu olarak tarihe geçen bu zorunlu göç sırasında çoğu kelepçeli olan Yerlilerin dörtte biri yolda öldü.

<span class="mw-page-title-main">Anişinabeler</span>

Anişinabeler ya da Anişinabe halkları, Kanada ile Amerika Birleşik Devletleri'nde yaşayan Algonkin halklarının Merkezi Algonkinler ile Kuzey Algonkinleri gruplarından Kuzeydoğu Kızılderilileri ile Subarktik Kızılderilileri kültür grubundan bir Kızılderili halk grubu. Algonkin dilleri ailesinin Merkezî Algonkin dilleri grubunun Anişinabe dilleri (Ojibwe–Potawatomi) alt grubundan dilleri konuşurlar ve en yakın akrabaları kendileri gibi Merkezî grupta yer alan Kriler, Menominiler, Şavniler gibi Kızılderililerdir. Diğer Kanada Kızılderilileri ve ABD Kızılderilileri gibi Anişinabeler de yasal olarak Kızılderili rezervi (Kanada) ya da Kızılderili rezervasyonu (ABD) adı verilen kamp benzeri toplama yerleşimlerde yaşamak zorundadırlar.

<span class="mw-page-title-main">Anişinabe dilleri</span>

Anişinabe dilleri ya da Ojibva-Potavatomi dilleri, Kanada ile Amerika Birleşik Devletleri'nde yaşayan yaşayan Anişinabeler tarafından konuşulan Algonkin dilleri ailesinin Merkezî Algonkin dilleri grubundan Kızılderili dil grubudur.

<span class="mw-page-title-main">Amerikan Kızılderili Hareketi</span>

Amerikan Kızılderili Hareketi ABD'de Minneapolis, Minnesota'da 1968 yılında spiritüellik, liderlik ve egemenlik gündemi üzerine kurulan Kızılderili aktivist organizasyonudur. Organizasyonun kurucuları Dennis Banks, George Mitchell, Herb Powless, Clyde Bellecourt, Harold Goodsky, Eddie Benton-Banai ve pek çok sayıda Minneapolis yerlileridir. Oglala Lakota doğumlu Russell Means, 1970'lerde protestolara dahil olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Dennis Banks</span>

Dennis J. Banks, Leech Lake Kızılderili Rezervasyonu'nda Anişinabe olarak doğan Kızılderili lider, öğretmen, konuşmacı, aktivist ve yazar. Banks ayrıca Nowa Cumig olarak bilinir. Ojibva dilinde adı "yerin merkezi'nde" anlamına gelir. 1968 yılında Minneapolis Kızılderilileriyle Amerikan Kızılderili Hareketi'ni kurmuş, uzun yıllar lideri olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Amerika Birleşik Devletleri Kızılderililerinin yatılı okulları</span>

ABD yerli yatılı okulları /Alaska'daki Eskimolar dahil/ ya da ABD Kızılderili yatılı okulları /Eskimo hariç Kıta ABD'si/, Amerika Birleşik Devletleri'nde ABD Kızılderilileri ile Alaska yerlilerine 19. yy sonu ile 20. yy başlarında eğitim-öğretim verilen okullardır. Değişik Hristiyan misyonerleri tarafından özellikle Batı ABD'deki nüfusu az olan bölgelerdeki Kızılderili rezervasyonlarında başlatılmışlardır. Bunun karşılığı olarak ABD hükûmeti tarafından bu dinî kurumlara ödeme yapılmıştır. Carlisle Indian Industrial School meslek lisesinin asimilasyon modeli esas alınarak Kızılderili İşleri Bürosu (BIA) tarafından ek yatılı okullar kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Indiana Kızılderili tehcirleri</span>

Indiana Kızılderili tehcirleri, Amerika Birleşik Devletleri'nin yönetiminin politikası olarak Kızılderili Tehcir Yasası'nın Amerika Birleşik Devletleri başkanı Andrew Jackson tarafından 26 Mayıs 1830 tarihinde imzalanmasından sonra Indiana eyaletindeki Amerika Birleşik Devletleri Kızılderililerine karşı 1830'ların başlarında başlanan ve çoğunlukla 1846 yılında bitirilen tehcirler silsilesidir. Önce Şavniler ile Miami-Illinois dilini konuşan Wea kabilesinin Kanada ya da Missouri'ye tehciri başlamıştır. Kalan önemli kabilelerden Miamiler ile Potavatomiler daha önceden imzalanan antlaşmalar gereği Kızılderili rezervasyonlarına kapatılmışlardır.

<span class="mw-page-title-main">Seminoleler</span>

Seminoleler, Amerika Birleşik Devletleri'nin Florida eyaletinde yaşarlarken sonradan Kızılderili Tehciri sırasında Oklahoma'ya yerleştirilen, Güneydoğu Kızılderilileri kültür grubundan Maskoke halklarının Krikler ile Mikasukiler kabileleri tarafından oluşturulan birleşik bir Kızılderili halkı. Maskoke dilleri ailesine giren Krikçe ile Mikasukice konuşurlar ve en yakın akrabaları Alabamalar, Koasatiler, Çoktavlar ve Çikasovlar gibi Kızılderililerdir. Diğer ABD Kızılderilileri gibi Seminoleler de yasal olarak Kızılderili rezervasyonu adı verilen kamp benzeri toplama yerleşimlerde yaşamak zorundadırlar.

<span class="mw-page-title-main">Kızılderili savaşları</span> Kuzey Amerika yerlilerinin beyaz yerleşimciler tarafından boyunduruk altına alınması

Kızılderili savaşları ya da ABD Kızılderili savaşları, Yeni Dünya'da Kuzey Amerika'nın yerlisi ABD Kızılderilileri ile Eski Dünya'dan gelen Avrupalı göçmen yerleşimciler arasında patlak veren ve 1622-1924 yıllarında aralıklı olarak asırlara yayılan Amerikan Bağımsızlık Savaşı öncesi ve sonrası bir dizi çatışmalar silsilesidir. Savaşın ana sebebi, keşfedildiği andan itibaren Amerika kıtasını doğudan işgal etmeye başlayan Avrupalı sömürgecilerin sürekli artması ve bu artış sonunda yerlileri batıya sürmeleridir. Bu savaşlar Amerika kıtasının doğu kıyısından batı kıyısına kadar genişlemenin mukadder olduğunu ifade eden Kader Manifestosu gibi ideolojiler tarafından teşvik edildiği gibi, politik kaygıyla zorla ya da antlaşmalarla Kızılderili Tehciri gibi etnik temizlik hareketleri de savaşların tetikleyici unsurlarıdır. Bu savaşlar sırasında ABD Kızılderili katliamları da görülür.

<span class="mw-page-title-main">Paluslar</span>

Paluslar, Amerika Birleşik Devletleri'nin güneydoğu Washington, kuzey merkezî Idaho ve kuzeydoğu Oregon eyaletlerinde Palouse bölgesinde yaşayan, Plato Kızılderilileri kültür grubundan ve Sahaptinlerden göçebe bir Kızılderili halkı. Diğer ABD Kızılderilileri gibi Çinuklar da yasal olarak Kızılderili rezervasyonu adı verilen kamp benzeri toplama yerleşimlerde yaşamak zorundadırlar. En yakın akrabaları diğer Sahaptinler ile Nimipulardır.

<span class="mw-page-title-main">Kuzey Amerika'daki Kızılderili katliamları listesi</span>

Kuzey Amerika'daki Kızılderili katliamı, Amerika'nın Avrupalılarca sömürgeleştirilmesi sürecinde çoğunlukla Amerika Birleşik Devletleri topraklarında ABD Kızılderililerine karşı Avrupa'dan göç eden Beyaz yerleşimciler ile bunların soyundan gelen Amerikalılar tarafından gerçekleştirilen katliamları nitelendirdiği gibi, Kızılderililer tarafından diğer Amerika yerlilerine ya da Beyaz yerleşimcilere karşı yapılan katliamları da belirtir. Katliamların bir kısmı ABD Kızılderili savaşlarının parçası olarak gelişmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Kızılderili soykırımları</span> Kuzey Amerika, Orta Amerika, Güney Amerika ve Karayiplerdeki Kızılderili halklarının soykırımı

Kızılderili soykırımları, Kristof Kolomb'un 1492'de Amerika Kıtası'na ulaşmasından sonraki beş asır boyunca Avrupalılar tarafından kıtanın yerlileri olan Kızılderililere karşı yapılan soykırımlardır.

<span class="mw-page-title-main">Yukiler</span>

Yukiler, Amerika Birleşik Devletleri'nin kuzeybatı Kaliforniya eyaletinde yaşayan, avcı ve toplayıcı, Kaliforniya Kızılderilileri kültür grubundan Kızılderili halkı. En yakın akrabaları dilce Yuki-Vapo dilleri ailesini oluşturan Vapolardır. Diğer ABD Kızılderilileri gibi Yukiler de da yasal olarak Kızılderili rezervasyonu adı verilen kamp benzeri toplama yerleşimlerde yaşamak zorundadırlar. Diğer kabilelerle birlikte bugün Round Valley Indian Tribes of the Round Valley Reservation adlı rezervasyonda yaşaşarlar. Soykırıma uğrayan Yukilerin dilleri de 20. yüzyılda tükenmiştir.

Yanaca ya da Yana dili, Amerika Birleşik Devletleri'nin kuzeymerkezî Kaliforniya eyaletinde yaşamış olan Yanalar tarafından konuşulmuş Hoka ailesinden Amerind Kızılderili dili. Halkının son temsilcisi olan İşi'nin 1916'da ölümü üzerine dil de tükenmiştir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.