Kızılcahamam
| Kızılcahamam | |
|---|---|
 Kızılcahamam'ın kızılötesi görüntüsü | |
 Ankara'nın Türkiye'deki konumu | |
 İlçe sınırları haritası | |
| Ülke | Türkiye |
| İl | Ankara |
| Coğrafi bölge | Karadeniz bölgesi |
| İdare | |
| • Kaymakam | Can Aksoy[1] |
| • Belediye başkanı | Süleyman Acar (AK Parti) |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 1.762 km² |
| Rakım | 975 m |
| Nüfus (2018) | |
| • Toplam | 32.647 |
| • Kır | - |
| • Şehir | - |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| Posta kodu | 06890 |
| İl alan kodu | 0312 |
| İl plaka kodu | 06 |
Kızılcahamam, eski ismiyle Yabanabad,[3] Ankara ilinin kuzey kısmında yer alan bir ilçesidir. E5 Ankara-İstanbul Devlet karayolu üzerindedir. Kızılcahamam, Çubuk, Kahramankazan, Ayaş, Güdül, Çamlıdere ilçeleri ile Bolu ve Çankırı illeri arasında kalır. Dağlık ve ormanlık bir ilçe olan Kızılcahamam, 1712 kilometrekarelik bir alanı kaplar. İç Anadolu ile Karadeniz arasında geçişi sağlar. Köroğlu Dağları ilçenin en önemli dağı, Sakarya Irmağı'nın kollarından biri olan Kirmir Çayı da ilçedeki en önemli akarsudur. Ankara'ya içme suyu sağlayan Kurtboğazı, Eğrekkaya ve Akyar barajları Kızılcahamam Belediyesi sınırları içerisinde kalmaktadır.
Tarihçe
Kızılcahamam'da yerleşimin ne zaman başladığı bilinmemekle beraber, ilk çağlara kadar uzanmadığı tahmin edilmektedir. İlk önce Hititlerin daha sonra da sırasıyla Friglerin, Lidyalıların, Perslerin, Galatların, Romalıların ve Bizanslıların hakimiyetinde kalmıştır. 1071 Malazgirt Meydan Muharebesi'nden sonra Türkler Anadolu'nun her bir yerine akınlar yapmaya başlamışlar, 1073 yılında Ankara ve civarına gelerek çevreye yayılmışlardır. Oğuz boylarının adlarına Kızılcahamam ilçesinde ve çevresinde sıkça rastlamak mümkündür. Buna göre Malazgirt Zaferi'nden sonra Anadolu'ya yerleşen Oğuz Türkleri bugünkü bölge insanının kökenini teşkil etmektedir. 1071 Malazgirt Zaferi'nden sonra Selçuklu Devleti Anadolu'ya akınlar yaparak 1073 yılında Ankara ve civarını ele geçirmişlerdir. Selçuklu Devleti'nin yıkılmasıyla beyliklerin hüküm sürmesinden sonra 1356 yılında Osmanlı Sultanı Orhan Gazi'nin oğlu Süleyman Paşa tarafından alınan Ankara ve civarı Osmanlıların eline geçmiştir. 1356 yılından itibaren Ankara Sancağı'na bağlı bir kaza olan Yabanabad'ın ilçe merkezi Demirciören köyü olmuştur. 1880 yılında ilçe merkezi bugünkü Pazar beldesine nakledilmiş ve 1915 yılına kadar buradan idare edilmiştir. Yol güzergahında olması ve şifalı suların bulunması sebebiyle ilçe merkezi 1915 yılında Pazar beldesinden alınarak Kızılcahamam'a taşınmıştır. Ankara yıllıklarında Kızılcahamam ismi Yabanabad olarak geçmektedir. Kızılcahamam için Evliya Çelebi Seyahatnâme'sinde,
On gün yaban ovasında gezdik, bu da Engürü (Ankara) sancağı içinde yüz parça mamur köyü olan Subaşılık'tır ve hafta pazarı olan bir ilçedir.
diyerek bahsetmektedir.[4]
Fosil kayıtları
Anadolu'daki ilk insansı kalıntıları Fikret Ozansoy tarafından Kızılcahamam ilçesinde bulunmuş ve bunlara Ankarapithecus meteai adı verilmiştir.[5][6]
Spor etkinlikleri
Kızılcahamamspor, Ankara ilinin yeşil-beyaz renkli köklü takımlarındandır.
Gazi Üniversitesi Kızılcahamam MNT Kadın Futbol Takımı, Kadınlar 1. Ligi'nde mücadele etmektedir.
Kızılcahamam Güreş Takımı, bazı başarılar yakalamış olup Türklerin "ata sporu" sayılan güreşi ilçede yaşatmaktadır. Ayrıca her yıl ilçe festivallerinde geleneksel olarak yağlı güreş müsabakaları yapılmaktadır.
Turizm
Kaplıcalar
Roma döneminden beri kullanıldığı bilinen Kızılcahamam kaplıcaları Türkiye çapında ün kazanmıştır. Kızılcahamam genellikle Soğuksu Millî Parkı, kaplıcaları, otelleri, maden suları, tarihi yerleri ve festivalleri ile tanınır. Termal suları'nın pek çok hastalığa iyi geldiği söylenmektedir. Ankara'ya yakınlığı nedeniyle özellikle hafta sonları çok sayıda günübirlik ziyaretçiyi ağırlamaktadır. Pazar günleri kurulan ilçe pazarında civar köylerden gelen köylüler, getirdikleri yöresel ve doğal ürünleri pazarlarlar. Son yıllarda yapılan büyük oteller kongre ve toplantılara ev sahipliği yapmakta, bu yolla ilçe turizmine büyük katkılar sağlamaktadırlar.
Şehitler Ağacı
Türkiye Cumhuriyetinde, 1980 yılından bu güne kadar, görevi başında yaşamını yitirmiş askerleri temsilen, askerlerin künyelerinin asılı olduğu anıt bir sedir ağacı bulunmaktadır.[7] Anıt ağacın önünde 81 ilden getirilen toprak konularak oluşturulmuş Türkiye Haritası vardır.[8]
Nüfus
| Yıl | Toplam | Şehir | Kır |
|---|---|---|---|
| 1927[9] | 53.678 | 535 | 53.143 |
| 1935[10] | 52.782 | 1.131 | 51.651 |
| 1940[11] | 55.343 | 1.409 | 53.934 |
| 1945[12] | 57.090 | 1.989 | 55.101 |
| 1950[13] | 61.922 | 2.053 | 59.869 |
| 1955[14][a] | 45.697 | 3.259 | 42.438 |
| 1960[15] | 47.228 | 4.124 | 43.104 |
| 1965[16] | 42.649 | 5.202 | 37.447 |
| 1970[17] | 36.645 | 6.017 | 30.628 |
| 1975[18] | 36.686 | 7.050 | 29.636 |
| 1980[19] | 35.513 | 8.620 | 26.893 |
| 1985[20] | 32.162 | 10.796 | 21.366 |
| 1990[21] | 34.456 | 12.856 | 21.600 |
| 2000[22] | 33.623 | 16.195 | 17.428 |
| 2007[23] | 25.288 | 16.655 | 8.633 |
| 2008[24] | 25.900 | 16.767 | 9.133 |
| 2009[25] | 25.522 | 16.810 | 8.712 |
| 2010[26] | 25.203 | 16.726 | 8.477 |
| 2011[27] | 24.966 | 16.605 | 8.361 |
| 2012[28] | 24.635 | 16.504 | 8.131 |
| 2013[29] | 26.694 | 26.694 | veri yok |
| 2014[30] | 25.767 | 25.767 | veri yok |
| 2015[31] | 25.179 | 25.179 | veri yok |
| 2016[31] | 25.021 | 25.021 | veri yok |
| 2017[31] | 24.947 | 24.947 | veri yok |
| 2018[31] | 32.647 | 32.647 | veri yok |
| 2019[31] | 28.350 | 28.350 | veri yok |
| 2020[31] | 27.507 | 27.507 | veri yok |
Not: Büyükşehir yasası nedeniyle köyler mahalle statüsüne geçtiğinden 2013'ten itibaren kır nüfusu tabloda yer almamıştır.
Yönetim
Belediye başkanları
| Seçim | İsim | Parti | |
|---|---|---|---|
| 1984 | Fethi Albayrak | Anavatan Partisi | |
| 1989 | Esen Ali Sezen | Doğru Yol Partisi | |
| 1994 | Yaşar Yıldırım | Büyük Birlik Partisi | |
| 1999 | Salih Öztürk | Milliyetçi Hareket Partisi | |
| 2004 | Adem Özbekler | Adalet ve Kalkınma Partisi | |
| 2009 | Coşkun Ünal | Milliyetçi Hareket Partisi | |
| 2014 | Muhittin Güney | Adalet ve Kalkınma Partisi[32] | |
| 2019 | Süleyman Acar | ||
| 2024 | |||
- Yaşar Yıldırım, 1994 Türkiye yerel seçimleri'nde BBP'den seçildi, daha sonra istifa ederek MHP'ye katıldı.
Ulaşım
Kızılcahamam Ankara'ya 79 km, E-89 kara yolu ve TEM otoyoluyla 45 dakika uzaklıktadır. Esenboğa Havaalanı'na ise 1 saat uzaklıktadır. İstanbul'a kara yolu ile uzaklığı da 350 km'dir.
Notlar
Kaynakça
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 28 Mart 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Eylül 2015.
- ^ "1/11" (PDF). 5 Nisan 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2012.
- ^ "Nişanyan Yeradları". nisanyanmap.com (İngilizce). 31 Mayıs 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2021.
- ^ "İLÇEMİZİN TARİHİ". www.kizilcahamam.gov.tr. 4 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ekim 2022.
- ^ Focus dergisi 21 Eylül 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Ankara Kızılcahamam yakınlarındaki Sinaptepe'de Prof. Dr. Fikret Ozansoy, hominoid evrimine ilişkin ilk fosilleri buluyor. Adını 1957'de, Ankarapithecus meteai koyduğu bu fosil, daha sonra Ankara maymunu şeklinde de tanındı.
- ^ "Anadolu Medeniyetleri Müzesi - Kazan Sinap Kazısı'nı yapmakta ve bulguları sergilemektedir". 22 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Kasım 2008.
- ^ "Kızılcahamam Belediyesi | Gezilecek Yerin Detay". www.kizilcahamam.bel.tr. 20 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2023.
- ^ "81 ilden toprağın getirildiği Anıt Ağacı'ndaki törenle şehitler anıldı İhlas Haber Ajansı". IHA. 20 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2023.
- ^ "Fasikül I: Mufassal Neticeler İcmal Tabloları" (PDF). 28 Teşrinevvel 1927 Umumî Nüfus Tahriri. DİE. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2021.
- ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 20 İlkteşrin 1935 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "Vilâyetler, kazalar, Nahiyeler ve Köyler İtibarile Nüfus ve Yüzey ölçü" (PDF). 20 İlkteşrin 1940 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 20 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2016.
- ^ . "1945 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "Vilayet, Kaza, Nahiye ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 22 Ekim 1950 Umumi Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "1955 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021.
- ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
- ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
- ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ^ a b c d e f
- "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
- "Kızılcahamam Nüfusu - Ankara". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021.
- "Ankara Kızılcahamam Nüfusu". nufusune.com.
- ^ "wikipedia". 19 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Eylül 2014.
