Kızartma tavasından ateşin içine
İngilizce kızartma tavasından ateşin içine (out of the frying pan into the fire)[1][2][3][4] deyimi, genellikle kötü ya da zor bir durumdan kurtulmaya çalışma sonucunda, kötü ya da zor bir durumdan daha kötü bir duruma düşülmesini anlatmak için kullanılır.[5] 15. yüzyıldan kalma bir masalın konusu olup daha sonra Ezop Masalları arasında yer almıştır.
Deyimin tarihçesi ve kullanımı
Bu atasözü ve buna benzer birkaç Avrupa atasözü aslında dumandan ya da yangından kaçarken alevlerin içine dalmak şeklindeki bir Yunanca deyimden türetilmiş olup Yunan Antolojisi'nde[6] ilk kayda geçmiş kullanımı Germanicus Caesar'ın (M.Ö. 15 - M.S. 19) bir şiirindedir. Orada ise, köpekten kaçan bir tavşanın denize atlayarak kurtulmaya çalışırken köpek balığına yakalanması şeklinde uygulanır. İngilizce deyimin kayda geçmiş ilk kullanımı ise, William Tyndale ile girdiği broşürler polemiğinde Thomas More tarafından olup The Confutacyon of Tyndales Answere (1532) adlı broşüründe More, rakibinin "kendini ustalıkla kızartma tavasından ateşin içine attığını" iddia etmiştir.[7]
İtalyan yazar Laurentius Abstemius 1490'larda 100 fabl masalını derleyip yazdığı Hecatomythium adlı eserinde bu deyime 20. masalda yer vermiştir. De piscibus e sartigin in prunas desilentibus başlıklı bu masalda, içinde kaynar yağ olan tavaya canlı olarak atılan balıklar anlatılmaktadır. İçlerinden biri, hemcinslerini dışarı atlayarak hayatlarını kurtarmaya çağırır, fakat bunu yaptıklarında ise yanan kömürlere düşerler ve arkadaşlarının kötü tavsiyesine lanet ederler. Masalcı bundan şu sonuca varır: 'Bu masal, mevcut tehlikelerden kaçınırken daha da kötü bir tehlikeye düşmememiz gerektiği konusunda bizi uyarıyor.'[8]
Bu masal sonraki yüzyıldan itibaren Latince Ezop masalları derlemelerine girdi fakat onu İngilizceye uyarlayan ilk kişi 1692'de Roger L'Estrange oldu.[9] Onu kısa bir süre sonra Aesop at Oxford'un anonim yazarı takip ederek oradaki "Daha ve Daha Kötü" adlı masalda balıklar "Kızartma Tavasından Ateşin İçine" kolektif bir kararla atlarlar. Burada işaret edilen kıssadan hisse ise o dönemde Polonya siyasetinde yaşanan bir olaydan alınmıştır.[10] Başka bir siyasi yorum ise, 1898'de, İspanya-ABD Savaşı arefesinde, Amerikan dergisi Puck tarafından yayınlanan ve Küba'ya ABD müdahalesinin gerekli olduğuna işaret eden bir karikatürdür (yukarıya bakınız).
Ayrıca bakınız
- Ehven-i şer ilkesi
Kaynakça
- ^ "Out of the frying pan into the fire". Cambridge Dictionary (İngilizce). 18 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Eylül 2020.
- ^ "Out of the frying pan into the fire". TheFreeDictionary.com. 2015. 5 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Eylül 2020.
- ^ "Frying Pan". Lexico Dictionaries (İngilizce). 2 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Eylül 2020.
- ^ "Frying Pan". Merriam-Webster (İngilizce). 21 Eylül 2020. 21 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Eylül 2020.
- ^ "Dictionary of Phrase and Fable" (İngilizce). 28 Ekim 2016. 28 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Eylül 2020. Editör: Rev. E. Cobham Brewer, 1895.
- ^ The Greek Anthology, çev. W.R.Paton, London 1917, Vol.III p.11.
- ^ Charles Earle Funk, A Hog on Ice and other Curious Expressions, New York 1985, p.56.
- ^ "Abstemius 20". Aesopus. 26 Ocak 2008. 18 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Eylül 2020.
- ^ L'Estrange, Roger, (Ed.) (1783) [1699]. Fables of Aesop and Other Eminent Mythologists: Abstemius's Fables (PDF). 8. Birleşik Krallık: A. Bettesworth, C. Hitch, G. Strahan, R. Gosling, R. Ware, J. Osborn, S. Birt, B. Motte, C. Bathurst, D. Browne, and J. Hodges. s. 288. 23 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 23 Eylül 2020.
- ^ Æsop at Oxford (PDF). Birleşik Krallık. 1708. ss. 27-29. 23 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 23 Eylül 2020.
