İçeriğe atla

Kırşehirli Âşık Said

Âşık Said ya da Kırşehirli Âşık Said (1835, Toklumen, Kırşehir – 1910, Toklumen), 19. yüzyılda yaşamış bir Türk halk ozanıdır. "Said" mahlasının yanı sıra "İlhami" mahlasını da kullanmıştır.

Yaşam öyküsü

Âşık Said, 1835 yılında Kırşehir'e bağlı Toklumen köyünde doğmuştur, Değirmencioğulları ailesine mensuptur.[1] Okuma ve yazmayı köy hocasından öğrenen Said, 18 yaşında Kayseri'ye göçüp medresede 2 buçuk yıl eğitim görmüştür.[2] Askerlik hizmetini Yemen'de ve Balkanlarda yapmıştır.[3] Küçük yaşlarda kendi başına saz çalmayı öğrenmiş, yirmili yaşlarda türkülerini icra etmeye başlamış, 45 yaşından sonrasında ise saz çalmayı ve türkü söylemeyi bırakmıştır.[1] Üç kez evlenmiş, birçok çocuğu olmuştur. Çocuklarından biri de 1968 yılında ölmüş halk ozanı Âşık Seyfullah'tır.[4] Âşık Said 75 yaşında ölmüştür, Toklumen'de adına dikilimiş bir anıt bulunmaktadır.

Sanatı

Âşık Said; Âşık Musa, Dadaloğlu ve Karacaoğlan'dan etkilenmiştir. Türkü ve bozlakları kendi üslubuyla ve açık bir şekilde söylemiştir. Eserlerinde aşk, hasret, vatan, gurbet, doğa gibi çeşitli konuları işlemiştir. Söylediklerinde dinî unsurlar içeren sözcük ve tamlamalar mevcuttur ve durak kaygısı gütmemiştir.[3]

Destan-ı İlhamî adlı üç başlıktan oluşan destan türündeki eserinde Osmanlı İmparatorluğu'nun buhranlı yıllarından, 93 Harbi'nden, taht değişimlerinden bahsetmiş ve ülkenin içinde bulunduğu sıkıntılı durumu eleştirmiştir.[3]

Kaynakça

  1. ^ a b Duman, Mustafa. "Said, Kırşehirli". teis.yesevi.edu.tr. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. 2 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  2. ^ Tural, Sadık K. (2002). Türk Dünyası Edebiyatçıları Ansiklopedisi. Türk Dünyası Ortak Edebiyatı Projesi. 2. Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları. 
  3. ^ a b c Yusuf Küçükdağ; Yaşar Erdemir; Bekir Şahin, (Ed.) (2020). "Arşivlenmiş kopya". Ahilik Ansiklopedisi. 1. Ankara. s. 271-272. 15 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2024. 
  4. ^ Obruk, Cahit (1983). Kırşehirli Âşık Said. Ankara: Ulus Matbaası. ss. 11-12. 

İlgili Araştırma Makaleleri

Türklerin Anadolu'ya geldikten sonra edebiyatları iki gruba ayrılmıştır. Arapça ve Farsçayı çok iyi bilen aydınların oluşturduğu "Yüksek Zümre Edebiyatı" ve İslam öncesinden gelen sözlü bir "Halk Edebiyatı". Anadolu'ya göç eden Türkler arasında aynı ayrım devam etti. Medrese eğitimi gören aydın kesim Arap ve Fars edebiyatlarının tesirini devam ettirirken, halk yine saz şairleri aracılığıyla halk edebiyatını devam ettirdi. Dolayısı ile Anadolu Türk Edebiyatı iki grupta incelenmektedir. Bu gruplardan biri halk edebiyatıdır.

Âşık halk edebiyatı, halk diliyle ve hece vezniyle meydana getirilen, saz eşliğinde söylenen şiirlerden oluşan geleneksel Türk edebiyatı dalıdır. âşıkların oluşturduğu eserlerin bütününe verilen isimdir.Halk edebiyatı içerisinde yer alır. Anonim ürünlerin dışında kalan şiirlerin oluşturduğu edebi ürünler toplamıdır. Kimi âşıkların başından geçen ve yaygınlaşıp ünlenen hikâyeler de âşık edebiyatı içinde incelenir.

Âşık Dertli, Türk halk ozanı. Bolu Çağa'nın Şahnalar köyünde doğdu. Asıl adı İbrahim ve mahlası Lütfi'dir. Geçimini aşık kahvelerinde saz çalıp şiir söyleyerek sağlamıştır. İstanbul, Konya ve Mısır'da bulunmuştur. Divan, halk ve tekke edebiyatlarındaki geniş kültürü sayesinde daha sağlığında yaygın bir şöhret kazanmış, divanı taş baskısıyla birçok defa basılmıştır. Fuzûlî, Âşık Ömer, Gevheri gibi şairlerin etkilerini taşıyan Dertli, çağının öbür saz şairleri gibi aruzla gazeller, divanlar, kalenderiler yazmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Murat Çobanoğlu</span> Halk ozanı

Murat Çobanoğlu, Türk halk ozanı.

<span class="mw-page-title-main">Âşık Paşa</span> Osmanlı dönemi Türk şairi

Âşık Paşa, Türk şâir ve mutasavvıf.

<span class="mw-page-title-main">Köroğlu</span> efsanevi Türk halk ozanı

Köroğlu, hem bir Türk destan kahramanının adıdır, hem de 16.yüzyılda yaşayıp büyük ün kazanmış bir halk ozanının mahlasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Âşık Alesker</span>

Âşık Alesker, 19. yüzyıl Azerbaycan saz üstadlarının en önemli temsilcisi, Azerbaycan aşık edebiyatının klasiklerinden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Neşet Ertaş</span> Türk halk ozanı

Neşet Ertaş, Türk halk ozanı, Türkmen/Abdallık kültürünün ve müzik geleneğinin son büyük temsilcisidir. "Bozkırın Tezenesi" olarak da tanınır.

<span class="mw-page-title-main">Âşık Veysel</span> Türk halk ozanı (1894-1973)

Âşık Veysel, gerçek adıyla Veysel Şatıroğlu, Türk halk ozanı ve şair. Afşar boyunun Şatırlı obasına mensup olan Veysel Şatıroğlu, Gülizar ve Ahmet Şatıroğlu çiftinin çocuklarından biri olarak 25 Ekim 1894'te Sivas Vilayeti'nin Tenos kazasında doğdu. Çocukken görme yetisini kaybetmesine rağmen şiirlerinde hoşgörü, sevgi, birlik ve beraberlik, vatanseverlik ve tabiat konularını işleyen Âşık Veysel; "Uzun İnce Bir Yoldayım", "Dostlar Beni Hatırlasın", "Kara Toprak" ve "Güzelliğin On Para Etmez" gibi birçok eser bıraktı. Türkiye'de âşıklık geleneğinin en önemli temsilcilerinden birisi olarak kabul gören Veysel, Türkçeyi en yalın ve güçlü şekilde kullanan isimlerden birisi olarak kabul edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Davut Sulari</span>

Davut Sularî, gerçek adıyla Davut Ağbaba,, Türk halk müziği sanatçısı ve âşık.

Kayıkçı Kul Mustafa, Türk halk edebiyatının Bektaşî koluna bağlı halk ozanı. Şairin doğum ve ölümüyle ilgili net bilgiler bulunmamakla beraber; 17. yüzyıl ozanı olduğu belirlenebilmiştir. Kimi kaynaklarca 1658'de öldüğü rivayet edilmektedir. Ancak bu iddianın tersi olarak 1659'dan sonra öldüğünü savunan araştırmalar da vardır. Edebiyatçı Ahmet Kabaklı ise Kayıkçı Kul Mustafa'nın ölümünün 1646'dan sonra gerçekleştiğini söylemektedir.

Aşık Gülabi, Türk halk ozanı.

Âşık, Anadolu, Güney Kafkasya ve İran'da sürdürülen, genellikle bağlama veya başka bir telli müzik aleti eşliğinde söylenen sözlü halk müziği geleneğini icra eden kişidir. Aşıklık geleneği, Türk kökenli ve Türkler arasında yaygın olan Anadolu, Ortadoğu ve Orta Asya'ya özgü bir halk şairliği türüdür. Türkçe "Ozan" kavramı ile de ifade edilir.

Hacı Taşan, Türkmen Abdal halk ozanı, Türk halk müziği sanatçısı. Abdal müziğinin en önemli isimlerinden birisidir.

Genç Osman Destanı, 17. yüzyılda Kayıkçı Kul Mustafa tarafından yazılan ve Türk halk edebiyatının en önemli epik eserlerinden biri sayılan duygusal koçaklamadır. Yapıtta Osman adındaki genç bir yeniçerinin savaş sırasındaki yiğitliği ve ölümü anlatılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Ali Kızıltuğ</span> Halk ozanı

Ali Kızıltuğ, Türk halk ozanı.

Ali İzzet Özkan,, Türk âşık.

Cahit Obruk, Türk şair, edebiyat araştırmacısı ve öykücü.

Destan, Âşık edebiyatında bir nazım şeklidir. Kökeninin Farsça "dâstân" kelimesi olduğu düşünülmektedir. Destan “hikâye, masal, sergüzeşt, manzum hikâye (kıssa), vak‘a, tarih, roman ve hayvan masalı (fabl)” gibi anlamlara da gelmektedir. Destan, şekil itibarıyla koşmaya benzemektedir. Ancak ezgisel olarak farklılık gösterebilir. 40 dörtükten, 100 dörtlüğe kadar örnekleri görülmektedir.

Bekir Umut ya da bilinen adıyla Âşık Mesleki, Türk halk ozanı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.