İçeriğe atla

Kırım Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti

Kırım
Qrьm ASSR
Крымская АССР
Kırım ÖSSC
1921 ve 1991-1945 ve 1992
Kırım bayrağı
Bayrak
BaşkentSimferopol
HükûmetÖzerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti
Tarihçe 
• Kuruluşu
1921 ve 1991
• Kırım Oblastı oluşu
30 Haziran 1945
• Tekrar kuruluşu
12 Şubat 1991
• Dağılışı
1945 ve 1992
Öncüller		Ardıllar
Kırım Bölge Hükümeti
Kırım Oblastı
Güney Rusya Hükümeti
Kırım Özerk Cumhuriyeti
Kırım Oblastı

Kırım Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti veya Kırım ÖSSC, (Kırım Tatarcası: Qırım Muhtar Sotsialist Sovet Cumhuriyeti; Rusça: Крымская Автономная Советская Социалистическая Республика - Krımskaya Avtonomnaya Sovetskaya Socialistiçeskaya Respublika) Kırım Yarımadası'nda Rusya SFSC'ne bağlı olarak kurulan Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'dir. Cumhuriyetin başkenti Akmescit (Simferopol).[1] Resmi dilleri Kırım Tatarcası ve Rusçadır.

1938 yılı itibarıyla Kırım rayonlarının etnik farklılıklara göre dağılımı.
Açık mavi: Kırım Tatarları
Pembe: Ruslar
Turuncu: Almanlar
Mavi: Yahudiler
Sarı: Ukraynalılar

Tarihi

1921 - 1945

Kırım ÖSSC, 18 Ekim 1921 tarihinde kurulmuştur. Nüfusunu başta Kırım Tatarları olmak üzere Ruslar, Ukraynalılar, Yunanlar ve Karaylar oluşturmuştur. Kırım Tatarlarının bir kısmı II. Dünya Savaşı'nda Nazi Almanyası ile işbirliği içerisinde oldukları için 1944 yılında Kırım Tatarı nüfusunun çoğu Orta Asya ülkelerine sürülmüştür.[2] Sürgüne gönderilen Kırım Tatarlarının sayısı 300 bine varmıştır. Ayrıca ekonomik, kültürel ve dinî hayatları üzerindeki baskılardan bunalan bir kısım Tatarlar da kurtuluşu göç etmekte bulmuşlardır.[3] Göçe zorlanan Kırım Tatarlarına 1967 yılında anayasal hakları yeniden verilmiş fakat Sovyetler Birliği'nin son günlerine kadar yurtlarına geri dönmelerine izin verilmemiştir.

30 Haziran 1945 tarihinde Rusya SFSC'ye bağlı Kırım ÖSSC kaldırılarak Kırım topraklarında Kırım Oblastı kurulmuştur.

19 Şubat 1954 tarihinde, Sovyetler Birliği Yüksek Sovyeti Prezidyumu Kırım Oblastını Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti'nden çıkarılarak Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'ne bağlanmasına karar verdi.[4][5] Bu değişikliğin gerekçesi olarak Ukrayna'nın Rus hakimiyetine girişinin 300. yıldönümü gösterilmiştir.[3]

1991 - 1992

Kırım Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin kısa süreli ikinci bir dönemi oldu. 20 Ocak 1991'deki Kırım egemenlik referandumu sonrasında Ukrayna SSC'ne bağlı bir özerk cumhuriyet hâlini aldı. Sovyetler Birliği'nin dağılmasının ardından Ukrayna bağımsızlığını elde ettiğinde, Kırım yine özerk bir cumhuriyet olarak yeni kurulan Ukrayna'nın bir parçası olarak isim değişikliğiyle devam etti.[6]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ History 4 Nisan 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce). blacksea-crimea.com.
  2. ^ Subtelny, Orest (2000). Ukraine: A History (İngilizce). Toronto Üniversitesi Yayınları. s. 483. ISBN 0-8020-8390-0. 
  3. ^ a b "Kirim'ın Rusya Federasyonu'na Bağlanmasinin Rusya'ya Komşu Ülkelere Olasi Etkileri" (PDF). Akademik Bakış Dergisi, 51. İktisat ve Girişimcilik Üniversitesi, Türk Dünyası Kırgız – Türk Sosyal Bilimler Enstitüsü. Eylül 2015. ISSN 1694-528X. 23 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mayıs 2021. 
  4. ^ "Kırım, 62 yıl önce Ukrayna'ya bağlandı". Kırım Haber Ajansı. 19 Şubat 2016. 20 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2019. 
  5. ^ "The Transfer of Crimea to Ukraine" (İngilizce). International Committee for Crimea. Temmuz 2005. 9 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2008. 
  6. ^ "Day in history – 20 January" (Rusça). RİA Novosti. 8 Ocak 2006. 30 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ağustos 2007. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Akmescit</span>

Akmescit veya Simferopol, Ukrayna'ya bağlı Kırım Özerk Cumhuriyeti'nin de jure başkentidir. Kırım konusunda, Ukrayna ile Rusya arasında toprak anlaşmazlığı söz konusudur. Bu anlaşmazlık sonucunda Rusya, Kırım'ı ilhak etmiştir. İlhak edilişinden sonra Rusya Federasyonu'na bağlı Kırım Cumhuriyeti'nin, de facto başkenti olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Kırım Tatarları</span> Türklerin kıpçak kolundaki topluluk

Kırım Tatarları ya da Kırımlılar, anayurtları Karadeniz'in kuzeyindeki Kırım yarımadası olan Türkî halktır. 1783'te Kırım Hanlığı'nın Rusya tarafından ilhak edilmesiyle birlikte Osmanlı Devleti'ne zorunlu göçe tabi tutulmuşlar ve kendi vatanlarında azınlığa düşmüşlerdir. SSCB döneminde Stalin'in emriyle 18 Mayıs 1944'te sürgüne uğrayarak nüfuslarının yarısını yitirmişlerdir. SSCB'nin yıkılmasıyla sürüldükleri topraklardan Kırım'a geri dönmeye başlayan halk, Ukrayna'nın ana Müslüman unsurunu oluşturur.

<span class="mw-page-title-main">Kırım Tatarcası</span> Türk dillerinin Kıpçak koluna ait bir dil

Kırım Tatarcası ya da Kırımca, Türk dillerinin Kıpçak koluna ait bir dildir. Ancak bazı Oğuz grubuna ait özelliklere de sahiptir. Romanya'nın Dobruca yöresinde konuşulan şekline Dobruca Tatarcası adı verilir.

<span class="mw-page-title-main">Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti</span> Sovyetler Birliğinin nüfus ve yüzölçümü bakımından en büyük ve kurucu cumhuriyeti

Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti (RSFSC) (Rusça: Росси́йская Сове́тская Федерати́вная Социалисти́ческая Респу́блика; Rossiyskaya Sovetskaya Federativnaya Sotsialistiçeskaya Respublika), Sovyetler Birliği'nin nüfus ve yüzölçümü bakımından en büyük ve kurucu cumhuriyetidir.

<span class="mw-page-title-main">Sivastopol</span> Kırım yarımadasında Karadeniz kıyısında bulunan bir liman kenti

Sivastopol, Osmanlı döneminde Akyar, Ukrayna'da Kırım yarımadasında Karadeniz kıyısında bulunan bir liman kentidir. Nüfusu 328.600'dür (2004).

<span class="mw-page-title-main">Başkurdistan Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti</span>

Başkurdistan Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti veya Başkurtistan ÖSSC, Rusya SFSC içindeki bir Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'dir.

<span class="mw-page-title-main">Buryat Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti</span>

Buryat Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti veya Buryat ÖSSC, Rusya SFSC içindeki bir Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'dir.

<span class="mw-page-title-main">Türkistan Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti</span>

Türkistan Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti veya Türkistan ÖSSC, Rusya SFSC içinde 30 Nisan 1918'de kurulan Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti. Orta Asya'da ilk olarak kurulmuş Sovyet devleti, ayrıca "Türkistan" ismiyle kurulmuş SSCB'ye bağlı ilk büyük Türk devletidir. Başkenti Taşkent'tir.

<span class="mw-page-title-main">Karakalpak Özerk Oblastı</span>

Karakalpak Özerk Oblastı veya Karakalpak ÖO, Türkistan Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti ve Harezm Sovyet Halk Cumhuriyeti topraklarında Rusya SFSC'ye bağlı Kazakistan Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti içinde kurulan Sovyet Sosyalist Özerk Bölge'dir. Başkenti Nukus'tur.

Sovyetler Birliği Özerk Cumhuriyetleri, Sovyetler Birliği içindeki bazı halklar için oluşturulan yönetim birimleridir. Bu özerk cumhuriyetlerin statüsü ülkeyi oluşturan cumhuriyetlerden düşük olup, ülkedeki özerk oblastlardan ve özerk okruglardan daha yüksektir.

<span class="mw-page-title-main">Kırım Tatar Sürgünü</span> Kırım Tatar soykırımı

Kırım Tatar Sürgünü veya Kırım Tatar Soykırımı, Sovyet hükûmeti tarafından yürütülen ve Josef Stalin adına hareket eden NKVD Başkanı Lavrenti Beriya tarafından organize edilen 18-20 Mayıs 1944'te en az 191.044 Kırım Tatarının etnik temizliği ve kültürel soykırımıdır. NKVD üç gün içinde çoğunlukla kadınları, çocukları, yaşlıları, hatta komünistleri ve Kızıl Ordu üyelerini, bin kilometre uzaklıktaki Özbek SSC'ye sınır dışı etmek için sığır trenlerini kullandı. Kırım Tatarları, Stalin'in Sovyetler Birliği'ndeki nüfus transferi politikası tarafından kapsanan birkaç etnik gruptan biriydi.

<span class="mw-page-title-main">Ukrayna</span> Doğu Avrupada yer alan bir ülke

Ukrayna, Doğu Avrupa'da bir ülkedir. 603.549 km² yüzölçümüyle tamamı Avrupa'da olan en büyük ülkedir. Doğuda ve kuzeydoğuda Rusya, kuzeyde Belarus, batıda Polonya ve Slovakya güneybatıda Macaristan, Romanya ve Moldova'nın komşusudur. Ayrıca güneyde Karadeniz ve Azak Denizi'ne kıyısı bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Kırım Özerk Cumhuriyeti</span> Ukrayna yasalarına göre Kırım Anayasası tarafından yönetilen özerk bir cumhuriyet

Kırım Özerk Cumhuriyeti,, Ukrayna'nın özerk cumhuriyeti. Sovyetler Birliği döneminde varlık gösteren Kırım Oblastı ile aynı sınırlara sahiptir. Kırım Oblastı 1954'te Rusya SFSC'den Ukrayna SSC'ye geçti. 20 Ocak 1991'deki referandumdan sonra Ukrayna SSC içerisinde bir özerk cumhuriyet hâlini aldı. Sovyetler Birliği dağıldığında ve Ukrayna bağımsızlığını elde ettiğinde, Kırım yeni kurulan Ukrayna'nın parçası olarak kaldı.

<span class="mw-page-title-main">Rusya'nın Kırım'ı ilhakı</span>

Kırım'ın ilhakı, Ukrayna'ya bağlı bir yarımada olan Kırım'ın, 18 Mart 2014'te Rusya tarafından ilhak edilmesi olayıdır. O tarihten beri yarımadada Kırım Cumhuriyeti ve Sivastopol federal şehri olmak üzere iki federal birim bulunmaktadır. Bu federal birimler 2016'ya kadar Kırım Federal Bölgesi'ni oluştururken günümüzde Güney Federal Bölgesi'nin parçasıdır. 2014 Doğu Ukrayna protestolarının bir sonucu olan ilhaktan önce, 2014 Ukrayna devriminin sonrasında Rusya'nın Kırım'a askerî müdahalesi gerçekleşti.

<span class="mw-page-title-main">Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti bayrağı</span>

Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti bayrağı, 10 Mart 1919'da Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin simgesi olarak kabul edilen bayrak. resmî bayrak ayrıntıları Sovyetler Birliği'nin 1991'de dağılmasından önce birçok kez değişti, ancak hepsi Ekim Devrimi'ni temsil eden kızıl bayrağı temel aldı. 21 Kasım 1949'da Ukrayna SSC Yüksek Sovyet Başkanlığı kararnamesine göre, alttaki mavi "halkın kudretini ve güzelliğini" ve Bohdan Khmelnytsky'nin mavi bayrağını simgelemektedir.

<span class="mw-page-title-main">Sovyetler Birliği Kuruluş Antlaşması</span> Sovyetler Birliğinin kurulduğu 1922 tarihli belge

Sovyetler Birliği Kuruluş Antlaşması, genellikle Sovyetler Birliği olarak bilinen Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği'nin (SSCB) resmi olarak kurulduğu anlaşmadır. De jure birkaç Sovyet cumhuriyetinin birliğini yasalaştırdı ve yeni bir merkezileştirilmiş federal hükûmet kurdu burada anahtar işlevler Moskova'da merkezileştirildi.

<span class="mw-page-title-main">Kırım</span> Karadenizdeki bir yarımada

Kırım, Doğu Avrupa'da, Karadeniz'in kuzey kıyısında yer alan ve Karadeniz ile Azak Denizi tarafından çevrelenen Ukrayna’da bulunan bir yarımada. Ukrayna'nın Herson Oblastı'nın güneyinde ve Rusya'nın Kuban bölgesinin batısında bulunmaktadır. Perekop Kıstağı ile Herson Oblastı'na bağlanmaktadır ve Kerç Boğazı ile Kuban'dan ayrılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Kırım Cumhuriyeti</span> Rusyanın işgalindeki Ukrayna toprakları

Kırım Cumhuriyeti, Rusya'nın Kırım Yarımadası üzerinde bulunan bir federal birimi. Cumhuriyetin başkenti ve en büyük şehri olan Simferopol, Sivastopol federal şehrinden sonra Kırım'ın ikinci büyük şehridir. 2014 itibarıyla cumhuriyetin nüfusu 1.891.465'tir.

<span class="mw-page-title-main">Sovyetler Birliği'nde Kırım Tatarları</span> Sovyetler Birliği sınırları içerisinde içinde yaşayan Kırım Tatarı kişi veya grupları betimler.

Sovyetler Birliği'nde Kırım Tatarları, Sovyetler Birliği sınırları içerisinde içinde yaşayan Kırım Tatarı kişi veya grupları betimler.

<span class="mw-page-title-main">1991 Kırım Egemenlik Referandumu</span>

1991 Sovyetler Birliği referandumundan iki ay önce Ukrayna SSC'nin Kırım Oblastı'nda 20 Ocak 1991'de egemenlik referandumu yapıldı. Seçmenlere, 1945'te lağvedilmiş olan Kırım Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyetini yeniden kurmak isteyip istemedikleri soruldu. Bu öneri, seçmenlerin %94'ü tarafından onaylandı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.