İçeriğe atla

Kür Şad

Bu sayfa oyun ve roman karakteri Kür Şad hakkındadır. Tarihi şahsiyet için Chieh-she-shuai maddesine ve başlığın diğer anlamları için, Kürşat ve Kürşad sayfalarına bakınız.

Kür Şad, Türk edebiyat tarihinin bir figürüdür.[1][2] Sabahattin Ali'nin kaleme aldığı Esirler adlı piyesin[3] ve Nihal Atsız'ın kaleme aldığı Bozkurtların Ölümü adlı romanın karakterlerinden biridir. Karakter gerçek bir kişi olan Chieh-she-shuai'dan esinlenmiştir.

Sabahattin Ali'nin Kür Şad'ı

Sabahattin Ali'ye ait üç perdelik oyun, Türk tarihindeki Kürşad İhtilali'nden esinlenilerek yazılmıştır.

Oyundaki olaylar M.S 7. yüzyılda Çin'in Si-Gan-Fu kentinde geçmektedir. Çinliler ile yapılan savaşta yenilmiş olan Türkler esir edilmiş ve ülkelerinden ayrılmışlardır. Bazı Türkler Çin'e getirilip çeşitli mahallelere yerleştirilirken, Türk hanedan ailesinden olanlar ise Çin sarayına yerleştirilmiştir. Saraya yerleşenlerden biri olan Kürşad, imparatorun yanında belirli bir makama gelmiştir. Çin İmparatoru iyi kalpli biridir, Türk halkı ile hanedanın varisi olan Yulu Hanı çok sevmekte ve onu kızına almayı düşünmektedir. Kürşad ise imparatorun kızını sevmektedir fakat bazı tarihi gerekçeleri ile bunu hatırına bile getirmek istemez. Kürşad kendisini Türk halkının bağımsızlığına adamış ve bunun için bir grup kurarak önce isyan çıkarmayı ardından da bağımsızlığa kavuşmayı planlamaktadır. Kürşad, Yulu Han ile imparatorun kızı olan Hyungyu'yu kaçırarak Türklerin bağımsızlığını hedeflemektedir. Kürşad dışında imparatorun kızını seven Çin veziri Ven Çing'de vardır. Bir rekabet ortamı oluşunca da Hyungyu Kürşad'ı sevdiğini söyler. Türklerin bağımsızlığı ile sevdiği arasında kalan Kürşad son olarak Türklerin bağımsızlığını seçer. Ven-Çing ise Kürşad'ın yaptığı diğer planları öğrenir ve bunlara önlem alır. Zamanla olaylar değişir ve kanlı çatışmalar çıkar. Bu çatışmalarda zor duruma düşen Kürşad'ı siyah giysili bir genç korur. Ven Çing ise gence saldırmadan Kürşad'ı öldürmek ister. Kürşad'a yardım eden genç taktığı peçenin düşmesi sonrasında aslında Hyungyu olduğu ortaya çıkar. Kürşad ile Ven Çing arasındaki çatışmalarda araya giren Hyungyu ölür. Ven Çing kaçmaya başlayınca Kürşad tarafından yakalanır ve öldürülür. Kürşad, Hyungyu'nun ölüsü etrafına toplanan halkın karşısında aslında onu sevdiğini ve ölümüne kendisinin neden olduğunu söyler. Kürşad kanlı çatışmalar sonrasında başarıya ulaşamamıştır fakat bütün bunları dinleyen imparator, Türkler konusunu konuşmak üzere bakanların toplanmasını emreder.[3]

Nihâl Atsız'ın Kür Şad'ı

Kendisi aynı zamanda tarihçi olan Hüseyin Nihal Atsız konuyu kendi kaleme almıştır böylece Türk Edebiyatının en etkili tarihsel anlatılarından biri olan "Bozkurtların Ölümü" adlı eser doğmuştur. Kürşad bu sayede öyle popüler olmuştur ki Türkiye'de pek çok kişi çocuğuna Kürşad ismini vermiştir. 1939 yılında Hüseyin Nihal Atsız Kopuz dergisine verdiği yazısında "Kür Şad" 'dan bahsedip üniversite meydanında tek parçalı sade bir taşla kırk bir kılıçtan ibaret bir abidenin dikilmesini önerdi.[4] Daha sonra 1946 yılında kaleme aldığı Bozkurtların Ölümü romanında "Kür Şad" karakterini kullandı. 1947 yılında ise Kür Şad dergisini yayımlamaya başladı ve derginin ilk sayısı için "En Büyük Türk Kahramanı Kür Şad" adlı yazıyı bizzat yazıp "Yarınki Türkeli"nde Kür Şad için ulu bir anıt düşündüğünü açıkladı.[5]

Bozkurtların Ölümü

Çocukluk adı "Şu Tigin" olup "Kara Kağan" tarafından "Kür Şad" denildi.[6] Tarihi şahsiyet olan Chieh-she-shuai'nin babası Şipi Kağan olduğu halde roman karakteri "Kür Şad" 'ın babası "Çuluk Kağan"'dır.[7][8][9]

Kara Kağan'ın, Türk töresine uymak için evlendiği[10] İ-çing Katun[11] tarafından zehirlenerek öldürüldüğünden kuşkulanılıyordu.

Kür Şad, ağabeyi Tulu Han (Yaşar Şad, Yaşar Tigin) Peping'e giderken yolda öldürüldükten sonra, Peping beyi yapılan oğlu Urku'yu[12] Çin esaretinden kurtarıp kağan yapmak için uğraşmıştır.

Kaynakça

  1. ^ Göktürk Ömer Çakır, ""Kür Şad"ın Gerçekliği Hakkında", Orkun dergisi, Sayı: 147, Mayıs 2010[]
  2. ^ "Göktürk Ömer Cakır'ın Not Defteri". 22 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2012. 
  3. ^ a b Bedri Aydoğan, Çukurova Üniversitesi. "Sabahattin Ali'nin Yaşamı ve Yapıtlarına Genel Bir Bakış" (PDF). 4 Haziran 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2016. 
  4. ^ Hüseyin Nihâl Atsız, "Cihan Tarihinin En Büyük Kahramanı: Kür Şad", Kopuz, Sayı: 3, 1939.
  5. ^ Hüseyin Nihâl Atsız, "En Büyük Türk Kahramanı Kür Şad", Kür Şad, Sayı: 1, 3 Nisan 1947, s. 3.
  6. ^ "Bozkurtların Ölümü Birinci Bölümü III Kara Kağan". 2 Ocak 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mart 2010. 
  7. ^ "Bozkurtların Ölümü Birinci Bölümü II Bağtur Şad". 7 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mart 2010. 
  8. ^ "Nihâl Atsız, Bozkurtlar, Ötüken, 1974, Baskı: 10, s. 31". 3 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2010. 
  9. ^ "Nihâl Atsız, Bozkurtların destanı, Ötüken, 1976, Baskı: 2, s. 86". 3 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2010. 
  10. ^ "Bozkurtların Ölümü Üçüncü Bölümü I Bir Yıl Sonra". 10 Haziran 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mayıs 2010. 
  11. ^ Kimin, Şipi, Çula ve Kieli kağanlarının eşi Yi Cheng'den esinlenmiş bir karakterdir.
  12. ^ "Bozkurtların Ölümü Üçüncü Bölümü II Can Acısı ve Gönül Acısı". 12 Haziran 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mayıs 2010. 

Dış bağlantılar

Türk Tarihinde Kürşad, Prof.Dr.Saadettin Gömeç [1][]

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Göktürk Kağanlığı</span> Türk adını kullanan ilk Türk devleti

Göktürk Kağanlığı, asıl ismiyle Türk Kağanlığı Göktürkler tarafından kurulmuş ve 552-744 yılları arasında Orta ve İç Asya'da hükümdarlık sürdürmüş bir Türk imparatorluğudur ve bozkırların ilk model devletidir. Asya Hun İmparatorluğu'ndan sonra 2. Büyük Devlet lakabını almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Nihal Atsız</span> Türk yazar

Hüseyin Nihâl Atsız, Türk yazar, Türkolog, şair, düşünür ve öğretmendir. Türklerin tarihini konu edindiği edebî eserleri ve tarih araştırmaları olan Atsız, Türkçü-Turancı ve ırkçı dünya görüşüne sahiptir. Yaşamının son yıllarında İslam dinini "Araplar tarafından Araplar için kurulmuş bir din" olarak nitelendirerek eleştirmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Doğu Göktürk Kağanlığı</span> Göktürk devletinin ikiye ayrılmasıyla kurulmuş bir Türk devleti

Doğu Göktürk Kağanlığı, 582-630 yılları arası varlığını sürdüren tarihi Türk devleti. 582 yılında bölünen Göktürk Kağanlığı'nın doğu kısmıdır.

<i>Bozkurtların Ölümü</i> Roman

Bozkurtların Ölümü, Nihal Atsız'ın Maltepe'de 13 Nisan 1946'da tamamladığı Göktürk Kağanlığı tarihinden bir bölümü ve Kür Şad Destanı'nı anlattığı romanıdır.

<i>Bozkurtlar Diriliyor</i> Hüseyin Nihâl Atsızın yazdığı bir roman

Bozkurtlar Diriliyor, Hüseyin Nihal Atsız'ın 15 Nisan 1949'da yazmayı bitirdiği ve Kür Şad'ın ölümünden sonra İkinci Doğu Göktürk Kağanlığı'nın kuruluşu ve Dokuz Oğuz, Tang Hanedanı ile yaşanmış mücadelelerini anlattığı romanıdır.

Kürşat veya Kürşad, Anadolu Türkçesinde bir erkek adı olarak kullanılmaktadır.

A-shih-na Chieh-she-erh ya da A-shih-na Chieh-she-shuai veya Ashina Jiesheshuai, Geleneksel: 阿史那結社率 / Basit.: 阿史那结社率 , Pinyin: āshǐnà jiēshèshuai, Wade-Giles: ashihna chieh-she-shuai, Orta Çağ Çincesi: (Guangyun): ʔɑ-ʃĭə˥-nɑ˩ kiet-ʑĭa˥-ʃĭuĕt, d. ? - ö. 19 Mayıs 639), Doğu Göktürk Kağanlığında Aşina ailesinin mensuplarından ve Çin Tang Hanedanında Chunglangchiang lığa kadar yükseltilen Fan-chiang lardandır. Şipi Kağan'ın oğullarından olup "Tuli Kağan" unvanını kullanan Ashina Shihpopi 'nin kardeşidir. Türk tarihçiliğinde, ilk kez Nihal Atsız tarafından kullanılan Kürşad adıyla bilinmektedir.

Şipi Kağan, Serbi Kağan veya Sibir Kağan 609-619 tarihleri arasında kağanlık yapan Doğu Göktürk Kağanlığı hükümdarıdır. Yami Kağan'ın oğullarındandır.

<span class="mw-page-title-main">Li Shimin</span>

Li Shimin, İmparator Taizong ya da Tai Tsung, 626-649 yılları arasında Çin imparatoru.

Li Simo, Çelebi Kağan(Çince tam unvanı: Geleneksel: 乙彌泥熟俟利苾可汗 / Basit.: 乙弥泥熟俟利苾可汗, Wade-Giles: Iminishu Ch'ilipi K'ohan, Pinyin: yǐmíníshú qílìbié kěhàn, Orta Çağ Çincesi: : dʐʰĭə˥-lĭək-bʰĭĕt kʰɑ˥-ɣɑn˩˥, aslı adı: 阿史那思摩 Ashina Simo, Çince adı: 李思摩 Li Simo, d. 583 - ö. 647; Changan), İl Kağan'ın babası olan Yami Kağan'ın kuzeni Tuğluk Şad (咄六設)'ın oğlu. Doğu Göktürklerin Çin Tahakkümü Devri (630-681)'nde, önce Tang Hanedanı'nın generali ve daha sonra 639 - 644 yılları arasında Doğu Göktürk Kağanlığı'nın kağanı.

<span class="mw-page-title-main">Irkçılık-Turancılık Davası</span> Dava

Irkçılık-Turancılık Davası, 7 Eylül 1944'te başlayan ve 29 Mart 1945'e kadar süren, Türk siyasetinde önde gelen 23 ismin Irkçılık-Turancılık suçlamasıyla yargılandığı sürecin adıdır. Toplam 65 oturum sürmüştür. Yargılama sonucunda Zeki Velidi Togan, Hüseyin Nihal Atsız, Alparslan Türkeş, Reha Oğuz Türkkan, Cihat Savaş Fer, Nurullah Barıman, Fethi Tevetoğlu, Nejdet Sançar, Cebbar Şenel ve Cemal Oğuz Öcal çeşitli cezalara çarptırıldılar.

<span class="mw-page-title-main">Süt-Göl (il)</span> Tuva Cumhuriyetinde bir idari bölge

Süt Göl İli — Tuva Cumhuriyetinde 17 idari bölgeden biridir. Bölgenin idari merkezi — Sug-Aksı.

Ch'u-lo Kağan (Çince: 處羅可汗/处罗可汗, : chùluo kěhàn, : ch'u-lo k'o-han, : ,diğer adları: Ilteber Shad. 619- 621 tarihleri arasında kağanlık yapan Doğu Göktürk Kağanlığı hükümdarıdır. Yami Kağan' ın oğludur.

Aşina Nişufu veya Eski Türkçe İni Çor Börü 679-680 yılları arasında isyan etmiş Göktürk tigini ve Doğu Göktürk kağanı. Adı 7. asır Çin kroniklerinde geçer. Yaşamı hakkında çok az bilgi vardır. Bu yüzden, yalnızca hükümdarlık adı bilinmekte halk arasında kullanılan Türkçe adı hakkında bir bilgi bulunmamaktadır. Göktürkleri kuran Aşina hanedanı üyesi olduğu için, adında yer alan Aşina ifadesi "Göktürk" hanedanına mensup olduğunu belirtmektedir. Kendine bağlı olan destekçileri tarafından öldürülmüştür.

Ashina Funian, Doğu Göktürk Kağanlığı'nda hüküm sürmüş (680-681) Göktürk kağanı. Funian, hakkında bugün ele geçen bilgiler Çin kroniklerinden elde edildiği için Çince literasyonlu adından ayrı olarak Türkçe bir adının olup olmadığı bilinmemektedir. Aşina hanedanının bir üyesi olup İl Kağan'ın yeğenidir.

Ériş Kül Kağan, 7. yüzyılda Batı Göktürk Kağanlığı'nda hüküm süren Göktürk Kağanı. Kimi tarihçilere göre ise adı, "kar kaplanı" anlamına gelen "İrbiz"dir. Bazı tarihçiler tarafından Hazarların ilk kağanı olarak gösterilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Tang'ın Doğu Türklerine seferi</span>

Tang Hanedanlığı tarafından tehdit olarak algılanan İllig Kağan'a karşı; Seyanto Hanlığı ile kurulan ittifak ordusuyla Doğu Göktürk Kağanlığı üzerine yönelen askerî seferdir.

<span class="mw-page-title-main">Yen-Men Kalesi Kuşatması</span>

Yen-Men Kalesi Kuşatması, Çin-Sui Hanedanı Yang-ti'nin bugün Taiyuan adıyla bilinen şehrin kalesinde Doğu Göktürk Kağanlığı ordusu tarafından 615'te kuşatılması olayıdır. Kuşatma sonrasında, Sui Hanedanlığı'nın ülke içerisindeki otoritesi iyice zayıflamış ve Sui Hanedanlığı yıkılmıştır.

Ming Şa Savaşı, 17 Ocak 707 tarihinde Kapgan Kağan komutasındaki Göktürk ordusu ile Çaça Sengün komutasındaki Tang ordusu arasında gerçekleşmiş bir savaştır.

Esirler, Sabahattin Ali'ye ait üç perdelik oyun, Türk tarihindeki Kürşad İhtilali'nden esinlenilerek yazılmıştır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.