İçeriğe atla

Kümülonimbus

Kümülonimbus bulutu
Cumulonimbus capillatus incus
Cumulonimbus capillatus incus
kısaltmasıCb
sembol
genusCumulonimbus
yükseklik2,000–16,000 m
(6,500–60,000 ft)
sınıflandırmasıD Ailesi (Dikey gelişimli)
görünümüdikey gelişimli ve örs yapılı bulutlar
özellikleriçoğunlukla yoğun sağanak fakat kuru havalarda virga şeklinde olabilir
Cumulonimbus incus ve örs yapısı

Kümülonimbus (Cb), kümülüs bulutlarının dikey olarak gelişerek büyümesiyle oluşan konvektif fırtına bulutu. Tabanı 4 km altında bulunur. Kümülonimbus tek başına, gruplar halinde veya soğuk cephe hattı boyunca termodinamik kararsızlığa bağlı olarak cumulus congestus bulutundan gelişebilir.

Görünüşü

Üst bölümünün bir kısmı genellikle düzgün, ipliksi ya da çizgilidir, bu kısma şeklinden dolayı örs adı verilir. Örs kısmı cirrostratus ve cirrus gibi bulutlardan oluşur. Ancak, her cumulonimbus bulutunda örs yapısı oluşmaz. Havanın nem oranı ile doğru orantılı olarak bulut tabanı alçalır. Nem oranının azaldığı sıcak yaz günlerinde bulut tabanının deniz seviyesinden yüksekliği 3 kilometreyi aşabileceği gibi, kışın deniz üzerinden geçen soğuk havanın etkisi ile gelişen kar kümülonimbuslarının taban yüksekliği 500 metrenin de altına inebilir. Ayrıca tabanı daha alçakta bulanan kümülonimbuslar yıldırım açısında daha tehlikelidir.[1]

Bulutun tepe yüksekliği, tepe enverziyonun seviyesine ve termodinamik kararsızlığa bağlı olarak 11 kilometre yukarıda bulanabilir. Öte yandan kışın deniz veya göl etkisi ile gelişen kümülonimbuslar yaz aylarında görülenlere göre oldukça sığ durumdadırlar. Bunların hem tabanları yere çok yakındır, hem de tepe yükseklikleri 5 kilometreyi pek geçmez.

Çoğu kez koyu renkte bu bulutun tabanı çevresinde onunla birleşmiş ya da birleşmemiş durumda aksesuar bulutlar da eşlik edebilir.

Yağış bulutun aşağı yönlü akımın (downdraft) olduğu yerde görülür; bu yağış hava aşırı kuruysa yere ulaşamadan buharlaşan türden olabilir, buna virga denilir.

Şu ana kadar hiçbir cumulonimbus bulutun içi görüntülenmemiştir. Sadece sağ çıkan çok nadir görgü tanıkları ve radarlar sayesinde bilgi sahibi olunmuştur.

Etkileri

Kümülonimbus bulutu hafif rüzgârlı veya durgun bir havada tek bir konvektif hücreden meydana geliyorsa, genellikle kısa süreli sağanak yağışlara neden olur. Zira, diğer bütün kümüliform bulutlarında olduğu gibi kümülonimbus bulutları konveksiyon sonucu yukarı taşınan hava parseli (updraft) ile beslenir. Bulut yağış üretmeye başladığı zaman yağmurla beraber hava hem buharlaşmaya bağlı olarak ısı kaybetmeye başlayacak, hem de aşağı yönlü hava hareketi gelişecektir. Bu durum cumulonimbus bulutunun ömrünün kısa sürede tamamlanmasına neden olur; fırtına bulutu önce kümülüs kongestus bulutlarına bölünmesine ardından cirrus spissatus, altostratus ve stratocumulus bulutlarına dönüşüm geçirerek ortadan kaybolur.

Cumulonimbus calvus

Rüzgârın yeterince güçlü olduğu çevrelerde gelişen kümülonimbuslar daha ısrarcı ve etkilidir. Bunun sebebi, cumulonimbusların aşağı ve yukarı yönlü hava akım bölgelerinin birbirinden bağımsız yerlerde konumlanmasıdır. Böylece tek bir konvektif hücredeki gibi ömürleri kısa sürede tamamlanmaz. Özellikle atmosferin yukarı seviyelerin rüzgârın açısal değişimi de mevcutsa, bu bulutların hortum ve hamleli rüzgâr yapma ihtimali daha fazladır. Hortumlar kendi çevresinde rotasyon gücü fazla olan cumulonimbusların altında görülür. Öte yandan, tropik fırtınalarda aslında rotasyon gücü fazla olan cumulonimbusların sıcak okyanus üzerinde daha gelişmiş bir formudur, bunlar coriolis kuvvetinin de etkisiyle sürüklenerek kasırgalara dönüşebilirler.

Türleri

  • Kümülonimbus kalvus: tepesinde kabarcıklar vardır,örs ya da telli bir yapı gözlenmez, kümülüs kongestus bulutuna benzer ama ondan büyüktür. Calvus latincede kel demektir.
  • Kümülonimbus kapillatus: Lifli veya saçaklı telli yapıda bulut tepesi vardır.

Çeşitleri

  • Kümülonmbus inkus: Kümülonimbus kapillatus bulutunun tam bir örs benzeri tepesi olan alt türüdür.

Aksesuar bulutlar

  • Kümülonimbus mammatus.
  • Kümülonimbus pannus.
  • Kümülonimbus pileus.
  • Kümülonimbus praecipitatio.
  • Kümülonmbus tuba.
  • Kümülonimbus velum.
  • Kümülonimbus virga.

Kaynakça

  1. ^ Jeff Haby 27 Haziran 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. The Ultimate Weather Education Website

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Kümülonimbus ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Hava durumu</span> atmosferin fiziksel koşulları

Hava durumu ya da kısaca hava, yaşam ve insan aktiviteleri üzerindeki etkisini de göz önüne almak koşuluyla atmosferin belirli bir anda, belirli bir bölgedeki hali. Bazen çoğul olarak havalar şeklinde kullanılır. Hava durumu kavramı ile genellikle uzun dönemde gerçekleşen yani iklimsel değişimler değil, atmosferdeki kısa dönemde gerçekleşen değişimler kastedilir. Gökyüzünün görüş, bulutluluk, nem, yağış, sıcaklık ve rüzgâr durumu gibi çeşitli özelliklerini ifade eder.

<span class="mw-page-title-main">Bulut</span> serbest bir hava kütlesinde toplanmış, gözle görülebilir su damlacıkları, buz kristalleri veya her ikisinin karışımından oluşan yapı

Bulut, serbest bir hava kütlesinde toplanmış, gözle görülebilir su damlacıkları, buz kristalleri veya her ikisinin karışımından oluşan yapıdır. Bulutlar yer seviyesinden yüksekte bulunur. Yer seviyesinde oluşan sığ bulut katmanları ise sis olarak adlandırılır.

<span class="mw-page-title-main">Hortum (meteoroloji)</span> kümülus bulutları ile bağlantılı olarak silindir şeklinde dönerek gezen bir rüzgâr türü

Hortum, kümülus bulutları ile bağlantılı olarak silindir şeklinde dönerek gezen bir rüzgâr türüdür. Bu "hortum" bulutlardan yere kadar uzanır ve büyük yıkıcı güce sahip olan bir doğa felaketidir. Hortumlar hakkında bir bilimsel teori ilk olarak 1917 yılında Alfred Wegener tarafından üretilmiştir ve bu teori günümüzde de doğru olarak kabul edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Yağmur</span>

Yağmur, atmosferik su buharından yoğunlaşan ve daha sonra yerçekiminin etkisiyle düşen su damlacıklarıdır. Yağmur, su döngüsünün önemli bir bileşenidir ve Dünya'daki tatlı suyun çoğunun birikmesinden sorumludur. Hidroelektrik santralleri, mahsul sulama ve birçok ekosistem türü için uygun koşullar için su sağlar.

<span class="mw-page-title-main">Kümülonimbus inkus</span>

Kümülonimbüs inkus stratosferik kararlılık seviyesine ulaşan tepesi örs şeklinde bir kümülonimbüs bulutu türüdür. Adı latincede örs anlamına gelen incusdan türemiştir.

<span class="mw-page-title-main">Dolu</span> katı bir yağış türü

Dolu, bir yağış türü. Kule tipi bulutlardaki düşey hava sirkülasyonuna kapılan bulut damlacıklarının bulut içindeki 0 ile -40 derece santigrat seviyelerini geçerken tabaka tabaka büyümesi ile oluşur.

<span class="mw-page-title-main">Konveksiyonel yağış</span>

Konveksiyonel yağış ısınan hava parselinin, her 300 metre mesafede adyabatik olarak 3 derece soğuyarak içeriğindeki nemin yoğunlaşması sonucu oluşan kümüliform bulutlarının neden olduğu yağıştır. Yükselen hava parselinin sıcaklığı çevredeki havadan daha sıcak olduğu müddetçe hava yükselmeye devam eder ve parselin daha sıcak olduğu atmosfer tabakalarında hava kararsızdır. Çevresel sıcaklık ile parsel sıcaklığının birbirine eşit olduğu yükseklik denge seviyesi olarak adlandırılır. Denge seviyesinden itibaren hava kararlıdır ve aşağı yönlü hava akımı başlar. Denge seviyesi ne kadar yüksekte bulunursa, kümülonimbus bulutlarının dikey gelişme imkânı bir o kadar fazladır. Parsel sıcaklığı ile çevresel sıcaklık arasındaki fark çok fazla olan bir bölgede, dikey rüzgâr da fazla olduğundan oluşabilecek konvektif bir fırtınanın hortum ve dolu yapma kabiliyeti artar.

<span class="mw-page-title-main">Sis</span> atmosferik olay

Sis, yatay görüş mesafesini 1 km'nin altına düşüren bir hava olayıdır. Stratüs bulutlarının yerde veya yere yakın seviyede oluşması olarak da bilinir. Hava içindeki su buharının yoğuşması veya donarak kristalleşmesi sonucu ortaya çıkan çok küçük su damlacıkları veya buz kristallerinden meydana gelir. Görüşü fazla düşürmeyen hafif sise pus denir.

<span class="mw-page-title-main">Avusturya coğrafyası</span>

Bu madde Avusturya coğrafyasını anlatmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Süper hücre</span> atmosferin yukarı seviyelerindeki açısal rüzgâr yön değişiminin fazla olduğu aşırı termodinamik kararsızlığa bağlı olarak dikey rüzgârların fazla olduğu bölgelerde ortaya olan kuvvetli bir oraj biçimi

Süper hücre, atmosferin yukarı seviyelerindeki açısal rüzgâr yön değişiminin fazla olduğu aşırı termodinamik kararsızlığa bağlı olarak dikey rüzgârların fazla olduğu bölgelerde ortaya olan kuvvetli bir oraj biçimidir.

<span class="mw-page-title-main">Kümülüs</span>

Kümülüs bulutu yahut Küme bulutu, tabanı düz, görünümü genellikle "pamuk gibi" olan bir bulut tipi.

<span class="mw-page-title-main">Kümülüs kongestus</span>

Kümülüs Kongestus ya da diğer bir adıyla kule yapan kümülüs (TCU), çok kısa süreli sağanak yağışlara neden olan, termodinamik kararsızlığın ve tepe enverziyonunun çok yukarı seviyelerde kaldığı çevrelerde gelişen bir kümüliform bulut türüdür.

<span class="mw-page-title-main">Kümülonimbus kalvus</span>

Kümülonimbus kalvus, olgunluk aşamasına gelmemiş, dikey gelişimi devam eden bir kümülonimbus bulutu. Kümülüs kongestus bulutları gibi sağanak yağış yapma kapasitesi vardır. Daha gelişme aşamasını sürdürdüğü için, bulut tepesinde kümülonimbus kapillatus taki gibi lifli, telli bir yapı veya kümülonimbus inkusdaki gibi örs yapısı bulunmaz. Zaten calvus latincede kel anlamına gelir, gel denmesinin nedeni de, diğer kümülonimbus türleri gibi telli, saçaklı yapının bulunmayışıdır. Kümülonimbus kalvus bulutu, kümülüs kongestusdan gelişir, aslında onun büyük halidir, gelişmesi devam ederse kümülonimbus kapillatusa dönüşür..

<span class="mw-page-title-main">Cephe (meteoroloji)</span>

Hava cephesi, hava yoğunluğu, rüzgar, sıcaklık ve nem gibi çeşitli özelliklerin farklı olduğu, hava kütlelerini ayıran bir sınırdır. Bu farklılıklar nedeniyle bozulan ve istikrarsız olan hava koşulları çoğunlukla sınırda ortaya çıkar. Örneğin, soğuk cepheler gökgürültülü fırtına bantları ve kümülonimbus yağışları getirebilirken veya fırtına hatları öncesinde oluşabilirken, sıcak cephelerden önce genellikle tabakalı yağış ve sis gelir. Yaz aylarında, kuru hatlar denilen daha ince nem değişimleri şiddetli hava koşullarını tetikleyebilir. Her zaman rüzgarın değişmesine rağmen bazı cephelerde hiç yağış görülmez ve bulutluluk azdır.

<span class="mw-page-title-main">Dalgalanma işaretleri</span>

Dalgalanma izleri, deniz dibinde, akarsu depolarında ve kumullar üzerinde, meydana gelen küçük dalgalar biçimindedir ve tabaka yüzeylerinde görülürler.Değişik hızda hareket eden iki ortam arasındaki sınır yüzeyinin dalgalanmasıyla oluşur. Simetrik dalgalanma izleri düzenli salınım hareketlerine bağlı olarak meydana gelirler. Asimetrik dalgalanma izleri da dik yamaç, rüzgarın ve akıntının ilerlediği yöne bakar.

Atmosferik termodinamik, dünya üzerindeki ısının, iklim veya hava koşulları dahilinde işe dönüşmesini inceleyen alandır. Klasik termodinamikin kurallarını takip eden atmosferik termodinamik nemli hava,bulutların oluşumu, astronomik conveksiyon, sınır tabakası meteorolojisi,ve atmosferdeki dikey durağanlık gibi fenomenlerin üzerinde çalışır. Atmosferik termodinamik şemalarfırtına tahmin araçlarının geliştirilmesinde kullanılır. Atmosferik termodinamik Sayısal hava modellerinde bulut mikrofizik ve konveksiyon (iklim) parametrizasyonlara için bir temel teşkil eder ve pek çok iklimi göz önünde tutmak için kullanılır buna konvektif –denge iklimi modeli de dahil.

<span class="mw-page-title-main">Mammatus</span>

Mammatus ya da mammatocumulus olarak bilinen bu bulutlar, meme şekline benzedikleri için bu ismi almışlardır. Mamma kelimesi İngilizcede aynı zamanda meme anlamına gelir. Bu bulutların nasıl oluştuklarıyla ilgili çeşitli düşünce ve teori bazında söylemler ortaya atılsa da, şu düşünce daha çok benimsenmiştir ki; mammatus bulutları konvektif bir fırtınanın diverjansı (yayılması) sonucunda oluşmuşlardır. Olgunluk aşamasına gelmiş bir Kümülonimbus inkus bulutunun daha fazla yükselemeyip bölgede sürekli yayılma hareketi göstermesi sonucunda oluştukları, yani o bölgede sıkışıp kalmaları sonucunda oluştukları gözlemlenmiştir. Garip olan bir şey de şudur ki; mammatus bulutlarının gözlemlendiği yerlerde hava anlatıldığı gibi çok durağan da olabilir, bir fırtınanın esip gürledikten sonraki dağılma aşamasında da oluşup ortalığa bir gizem de katabilir. Meme şeklini tam olarak nasıl aldığı ise yine teorik olarak şöyle açıklanabilir; olgunlaşıp yeterli ağırlığa ulaşan çok soğuk yağmur bulutu her ne kadar yükünü boşaltıp aşağı yönlü bir hareket oluşturmak istese de, bulutun hemen altındaki çok sıcak ve kuru havanın buna engel olması bulutun fiziğinin bu şekli almasına neden olabilir. Aslında bu, tıpkı içi soğuk su dolu bir balonu alttan ısıtmaya benzer. Balon ne kadar ısınsa da içindeki soğuk su, balonun direncini koruyacak ve balonun patlayıp suyunu boşaltmasını engelleyecektir. Bu esnada da bulut yatay rüzgarların etkisinde kalacak ve yavaş yavaş dağılacaktır.

Bulut fiziği, fiziksel işlemlerdeki çalışmalardır ve bu oluşuma, büyümeye ve atmosfer bulutlarının çökelmesine yol açar. Bulutlar sıvı suyu mikroskobik damlacıklar halinde içerir, buzların küçük kristalleri veya ikisi de. Bulut damlacıkları başlangıçta su buharının yoğunluğunun yoğun çekirdeğin üzerinde olmasıyla oluşur aynı zamanda Köhler teorisine göre havanın aşırı doymuşluğu kritik değeri aşar. Kelvin etkisinden dolayı bulut yoğunlaşma çekirdeği bulut damlacıkları formasyonu için gereklidir, eğimli yüzeyden dolayı bu buhar basıncındaki doyma ile tasvir edilebilir. Küçük çapta, aşırı doymuşluk miktarı yoğunlaşmanın çok büyük olması için gereklidir, bu doğal bir şekilde gerçekleşmez. Raoult ilkesi, çözelti nasıl buhar basıncına bağlı bunu tasvir eder. Yüksek konsantrasyonda, bulut damlacıkları küçük olduğunda, çekirdeğin oluşumu dışından küçük olması aşırı doymuşluk gerektirir.

<span class="mw-page-title-main">Atmosfer döngüsü</span>

Atmosferik döngü veya sirkülasyon, havanın büyük ölçekli hareketidir ve okyanus sirkülasyonu ile birlikte termal enerjinin Dünya yüzeyinde yeniden dağıtıldığı bir araçtır. Dünya'nın atmosfer döngüsü yıldan yıla değişir ancak sirkülasyonunun büyük ölçekli yapısı sabit kalır. Daha küçük ölçekli hava sistemleri - orta enlem çöküntüleri veya tropikal konvektif hücreler - kaotik bir şekilde meydana gelir ve bunların uzun vadeli hava tahminleri pratikte on günden fazla veya teoride bir aydan fazla yapılamaz.

<span class="mw-page-title-main">Downburst</span>

Downburst veya aşağı yönlü hava patlaması, oraj veya sağanaktan kaynaklanan kuvvetli ve aşağıya doğru olan yerel hava hareketidir. Serin veya soğuk havanın dışarıya doğru gerçekleşen bu patlaması, yer ve yere yakın seviyelerde yere çarptıktan sonra yatay olarak yayılıp kuvvetli rüzgarla birlikte hasar yaratır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.