İçeriğe atla

Köjeldey Monguş

Köjeldey Monguş
Doğum09 Ekim 1943
Çırgakı, Çöön Hemçik kojuun, Tuva Halk Cumhuriyeti
Ölüm12 Nisan 1998
MeslekÖğretmen
MilliyetTıva (Türk)
Dönem1965-1998
KonuAsıl ünü hikayecilik, şair

Köjeldey Borbakoğlu Monguş (Tuvaca: Көжелдей Борбак-оолович Монгуш) (09 Ekim 1943, Doğu Kemçik- 12 Nisan 1998) — Çağdaş Tuva edebiyatında adı geçen Tuva Türk'ü yazarı, şair,öğretmen, gazeteci.

Biyografi

09 Ekim 1943 yılında doğmuştur. 9 Ekim 1943'te Tıva Halk Cumhuriyeti'nin Doğu-Kemçik kojuun'un Çırgakı köyünde doğdu. Kızıl'da Devlet Pedagoji Enstitüsü Tabii Coğrafya Fakültesi Çadaana 1 Numaralı Okuldan mezun oldu. Tıva'daki birçok okulda öğretmen olarak çalıştı (1965-1977), "Leninçi Oruk" gazetesinin editörü (1977-1987), Tıva Cumhuriyeti Devlet Televizyon ve Radyo Şirketi'nin radyo gazetecisi (1987'den beri) olmuştur. 1998 yılında dünyadan ayrıldı.

Edebi yönü ve eserleri

1964 yılında edebi faaliyette bulunmaya başladı. Kısa öykü ve kısa roman tarzı olarak ilk kitabı "Eremaa" 1974'te yayınlandı. Doğu Sibirya tiyatro festivalinde 1. sırada yer alan "Üş Çüül Ertemnig Ool" ("Üç Bilgiye Sahip Oğul") masal oyununun yazarıdır. Başka bir oyun olan "Mungarava, Avay!" (Üzülme, Anneciğim!) yapımı büyük bir başarı oldu . Köjeldey'in nesri, Tıva edebiyatının önemli olgularından biri haline geldi. Yazar, eserlerinde olaya ve Tıva'nın tüm topraklarına hakimdir. Bir gazeteci olarak Tıva'nın her yerini dolaştı, birçok insanla tanıştı, birçok insanın kaderini biliyordu. "Dolaan burgandan kelgen urug" (Büyük Takımyıldızından Gelen Kız) gibi garip ve beklenmedik olayları tasvir etmiştir. Eserleri Tıva Türkçesinden Rusçaya ve İngilizceye çevrilmiştir. SSCB Gazeteciler Birliği, Rusya Yazarlar Birliği (1993) üyesiydi.[1]

Eserleri

  • Eremaa: öykü, 1974 (проза ному «Эремаа»)
  • Bahar Rüzgarları: Kısa Öyküler, 1977 («Часкы хаттар»)
  • Gerçek nerede?: hikâyeler, 1982 («Шын кайдал?»)
  • Öz Yurdumdan Irakta: Roman ve Kısa Öyküler, 1995 («Тѳрээн чурттан ыракка» деп проза)
  • Üş Çüül Ertemnig ool («Үш чүүл эртемниг оол»)
  • Üzülme, Anacığım

Kaynakça

  1. ^ Monguş, Köjeldey (2012). Tıva Edebiyatçı Sözlüğü. Novosibirsk: S.Kombu. s. 166. 

Dış bağlantılar

  1. Yazarın fotoğrafı ve hayatı 24 Temmuz 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. –

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Tuvaca</span> Rusyada bir Türk dili

Tuvaca, Tuva Türkçesi, Tuva dili, Rusya'ya bağlı özerk Tuva Cumhuriyetinde Tuvalar tarafından konuşulan Sayan dilleri grubundan çağdaş Türk yazı dillerinden biridir. Tuva Cumhuriyeti'ndeki 250.000 civarındaki Tuva nüfusunun yanı sıra, kuzey-batı Moğolistan'da 27.000 kişi ve Çin'in adlandırmasıyla Sincan Uygur Özerk Bölgesi'ne Türk Dünyasındaki adlandırmayla Doğu Türkistan'a bağlı Altay İli'nde 2.400 kişi bu dili konuşmaktadır. Ayrıca Buryat Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nde ve Kazakistan'da az sayıda Tuvaca konuşanlar vardır.

<span class="mw-page-title-main">Tuva Devlet Üniversitesi</span>

Tuva Devlet Üniversitesi 1995 yılında kurulan Tuva eğitim kurumu. Üniversite, kurulma aşamaları şöyle gerçekleşmiştir.

Yekaterina Tanova — Tuva Türklerinden şair, öykücü, dramaturg, tercüman. 1930 yılının Mart 27-de Süt-Gölün Karaçıraada doğmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Salçak Toka</span> Tuvalı siyasetçi (1901-1973)

Salçak Toka, Tuva yazar ve devlet idarecisi. General. Sosyalist İşçi kahramanı. Tuva Halk Cumhuriyeti'nin cumhuriyet ödülünü aldı. Bağımsız Tuva Halk Cumhuriyeti'ni Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği ile birleştirdi.

Salim Sürünool Batı Hemçik yöresindeki Akka'da doğmuştur. Tıvalı şair, nesir ustası, mütercim, Tıva ulusunun milli yazarlarından biri olup Çağdaş Tuva edebiyatında tanınmış bir kalemdir.

Vladimir Seren-ool, , Tıva Türkleri roman yazarı.

Viktоr Şоgjаpоviç Kök-ооl — Tuva Türkleri arasında ünlü bir oyun yazarı, yönetmen, Tıvа edebiyatının önde gelen yazarlarından biridir. Rusya Sovyet Sosyalist Federasyonu Cumhuriyeti'nin önde gelen, Tıvа Sovyet Sosyalist Özerk Cumhuriyeti'nin milli sanatçısı idi.

Dorju Bayanoğlu Monguş — Çağdaş Tuva edebiyatında adı geçen Tuva Türk'ü yazarı, şair, çevirmen.

Monguş şu anlamlara gelebilir:

Oleg Sagan-ool — Tıvalı şair, nesir ustası, yazar, oyun yazarı.

Karaküske Çoodu, Tıvalı yazar, şair, gazeteci.

Eker-ool Keçil-ool — Tıvalı yazar, şair, çevirmen.

Aleksey Dügeroğlu Arapçor (Ekim 8, 1925 doğ.) — Tıva şair, folklor derlemecisi. RSFSRnin okullarının ünlü öğretmeni. TÇE üyeliğinde bulunmuştur.

Aleksandr Palmbah, Rus yazar, romancı, filolog, çevirmen ve Türkolog. Sovyet bilim insanı. Tıva Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti bilim çalışmalarının bilinen araştırmacısı. Eski ve Çağdaş Türk dili - Tıva dili araştırmacısı, Tıva edebiyatı bölümünün kurucularından birisidir. Tıva alfabesi ve Tıva dilinin ilk kez dilbilgisi alanının kurucularından. Rusça-Tıvaca (1953) ve Tıvaca-Rusça sözlüklerin oluşturulmasını projeleyen, editörlüğünü üstlenen kişidir.

Şomaadır Kuular Süthöl yöresinde Hör-Tayga'da doğmuştur. Tıva Türklerinden gazeteci-yazar, romancı.

Kuular Arakçaa Tıva Arat Cumhuriyetinin Uluğhem kojuun idaresine bağlı Çaa-Höl beldesinin Kaşpal köyünde doğmuştur. Tıva Türklerinden bilim insanı, ilk Tıva Türk'ü profesörü, filolog, yazar. Tuva Devlet Üniversitesi'nin Tıva dili ve edebiyatı bölümünün kurucusu ve ilk bölüm başkanı.

Mannayool Monguş . Tıva Arat Cumhuriyetinin Övür bölgesi Handagaytı beldesinde doğmuştur. Tıva bilim insanı, tarih bilimi doktoru, Tıva Sosyal Bilimler Enstitüsünün başlıca emektarı. Tıvаnın arkeolojisine, etnografyasına ve tarihine dair 150 kadar makalenin, 3 ilmi çalışmanın (monografi) yazarıdır. Tuva Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti–nin ünlü akademisyeni. «Tıvаnıñ XX. çüs çıldа аldаrlıg kijilеri» adlı devle kitabında adı geçen ender kişilerden biridir.

Tıva Türkleri yazarlar veya Tıva kökenli yazarlar, yazdıkları eserleri ile Tıva edebiyatı grubunda sayılabilen yazarlardır. Bunların çoğu, Tuvaca yazan yazarlarla, Tıva Cumhuriyeti'nde doğmuş ya da büyümüş Tıva kökenli yazarlardır. İçlerinde sadece Tuvaca veya Rusça yazanlar olduğu gibi her iki dilde de yazanlar da vardır.

Çürgüy-ool Dorju (Tıva Türkçesi: Чүргүй-оол Михаил оглу Доржу, Çürgüy-ool Mihail oğlu Dorju; 16 Ekim 1949, Tıva - 9 Ekim 2018, Tuva asıllı yazar, dilbilimci ve yayıncıdır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.