İçeriğe atla

Károly Ereky

Károly Ereky
Macaristan Gıda Bakanı
Görev süresi
17 Ağustos 1919 - 24 Kasım 1919
Yerine geldiğiBéla Térfi
Yerine gelenIstván Szabó de Nagyatád
Kişisel bilgiler
Doğum Wittmann Károly
20 Ekim 1878(1878-10-20)
Estergon, Avusturya-Macaristan
Ölüm 17 Haziran 1952 (73 yaşında)
Vác, Macaristan
Partisi Bağımsız
Bitirdiği okul Budapeşte Teknoloji ve Ekonomi Üniversitesi
Mesleği Siyasetçi · ziraat mühendisi

Károly Ereky (20 Ekim 1878 - 17 Haziran 1952), Macar ziraat mühendisi. ' Biyoteknoloji ' terimi onun tarafından 1919'da ortaya atıldı.[1] Bazıları tarafından biyoteknolojinin "babası" olarak kabul edilir.[2][3][4]

İlk yılları

Ereky, 18 Ekim 1878'de Macaristan'ın Esztergom kentinde Károly Wittmann olarak doğdu. Babası István Wittmann ve annesi Mária Dukai Takách idi. İlk Macar kadın şair olan Judit Dukai Takách (1795-1836) akrabalarından birisidir. 1893 yılında adını Ereky olarak değiştirmiştir. Üç erkek kardeşi vardı: Jenő, Ferenc ve István. Ereky, Gramer okulunu Sümeg ve Székesfehérvár'da bitirdi. Budapeşte Teknik Üniversitesi'ne girdi ve 1900'de teknik mühendislik diploması aldı.

Ereky ile önde gelen elektrik mühendisi ve Wittmann osiloskopunun mucidi olan yurttaşı Franz Wittmann arasında bir aile bağı olabilir.

Kariyer

Daha sonra 1905 yılına kadar Avusturya'nın Viyana kentinde çeşitli kağıt ve gıda endüstrisi şirketlerinde makine tasarımcısı olarak çalıştı. Budapeşte'ye taşındı ve József Teknik Üniversitesi'nde yardımcı doçent oldu. 1919'da Macaristan Gıda Bakanı oldu. Macarca yazılmış ve Almanca olarak yayınlanan yüzden fazla yayın yazdı. Ereky ayrıca hem Almanca hem de İngilizce konuşabiliyordu.

1922'de klorofilin mekanizmaları ve hayvanların beslenmesinde nasıl kullanılabileceği üzerine bir kitap yazdı. 1925'te olası bir besin kaynağı olarak yaprak proteinleri üzerine bir kitap yazdı ve ticari bir ürün olarak da tanıtımını yaptı.

Biyoteknoloji

Ereky, 1919'da Macaristan'da "Biyoteknoloji" kelimesini, Berlin'de Biotechnologie der Fleisch-, Fett- und Milcherzeugung im landwirtschaftlichen Grossbetriebe (Büyük Ölçekli Tarım Çiftliğinde Et, Yağ ve Süt Üretiminin Biyoteknolojisi) adlı kitabında yayınladı.

Ereky, kitabında hammaddeleri daha kullanışlı bir ürüne dönüştürmeye dayalı bir teknoloji tanımladı.[5] Bin domuz barındıran bir mezbaha ve ayrıca 50.000 domuz kapasiteli bir besi çiftliği inşa etti ve yılda 100.000'den fazla domuz yetiştirdi. Girişim muazzamdı ve dünyanın en büyük ve en kârlı et ve yağ işletmelerinden biri haline geldi. Ereky, 20. yüzyıl boyunca biyoteknolojinin, gıda ve enerji kıtlığı gibi toplumsal krizlere çözümler sağlayabileceğini öngördü. Ereky için "biyoteknoloji" terimi, ham maddelerin biyolojik olarak sosyal açıdan faydalı ürünlere dönüştürülebildiği süreci ifade ediyordu.

Kitap Almanya'da birkaç hafta içinde birkaç bin kopya sattı. 1921'de kitap Hollandaca'ya çevrildi.

İkinci Dünya Savaşı ve ölümden sonra

19 Eylül 1946'da Ereky, Macaristan'daki karşı-devrimci rolü nedeniyle Halk Mahkemesi tarafından 12 yıllığına Vác hapishanesine gönderildi. 17 Haziran 1952'de 74 yaşında hapishanede öldü.

Kaynakça

  1. ^ Biotechnologie der Fleisch-, Fett-, und Milcherzeugung im landwirtschaftlichen Grossbetriebe: für naturwissenschaftlich gebildete Landwirte verfasst. P. Parey. 8 Haziran 1919. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2022 – Hathi Trust vasıtasıyla. 
  2. ^ "The founding father of biotechnology: Károly (Karl) Ereky, auths, Fári, M.G. & Kralovánszky, U. P., International Journal of Horticultural Science 2006, 12 (1): 9–12 Agroinform Publishing House, Budapest, Printed in Hungary ISSN 1585-0404" (PDF). 7 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  3. ^ "What Is Biotechnology? | An Introduction to Biotechnology". Biotechnology.amgen.com. 17 Ocak 2014. 5 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2020. 
  4. ^ "Biotechnology Definition". Investopedia. 6 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2022. 
  5. ^ Fiechter (ed.), History of Modern Biotechnology I, p. 153

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Macaristan Krallığı</span> Orta Avrupada uzun yıllar hüküm süren bir krallık

Macaristan Krallığı, Orta Çağ'dan 20. yüzyıla kadar yaklaşık bin yıl boyunca Orta Avrupa'da varlığını sürdüren bir monarşiydi. Macaristan Prensliği, ilk kral I. István'ın 1000 yılı civarında Estergon'da taç giymesi üzerine bir Hristiyan krallığı olarak ortaya çıktı; ailesi 300 yıl boyunca monarşiyi yönetti. 12. yüzyıla gelindiğinde krallık Avrupalı bir güç haline geldi.

<span class="mw-page-title-main">Lajtabánság</span>

Lajtabánság veya Leitha Banate, Avusturya'nın şu anda Burgenland federal eyaletinin bulunduğu bölgede kısa ömürlü bir batı Macar eyaletiydi. 4 Ekim ve 10 Kasım 1921 tarihleri arasında, Trianon Antlaşması'nın ve Macar Krallığı ordusunun geri çekilmesinin ardından ve Venedik protokolüne göre bölgede Sopron plebisitinin düzenlenmesinin ardından vardı.

<span class="mw-page-title-main">Miklós Horthy</span> Macar asker ve siyasetçi (1868–1957)

Miklós Horthy de Nagybánya, Macar asker ve siyasetçi. 1 Mart 1920 - 15 Ekim 1944 tarihleri arasında Macaristan Kral Naibi olarak görev yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Arminius Vambery</span> Macar coğrafyacı (1832-1913)

Arminius Vámbéry veya Ármin Vámbéry, Macar asıllı bir müsteşrik, Türkolog ve seyyah.

<span class="mw-page-title-main">Karl Mannheim</span>

Karl Mannheim, 20. yüzyılın ilk yarısında çalışmalarını yürütmüş Macar-Alman sosyolog ve düşünür. Bilgi sosyolojisinin kurucularından biri olduğu kadar klasik sosyolojide de kilit bir figürdür. Mannheim en çok, kısmî ve toplam ideolojileri birbirinden ayırdığı, belirli sosyal gruplara özgü kapsamlı dünya görüşlerini ve ayrıca mevcut sosyal düzenlemeler için modası geçmiş destek sağlayan ideolojileri temsil ettiği Ideology and Utopia (1929-1936) adlı kitabıyla tanınır.

<span class="mw-page-title-main">Károly Grósz</span> Macar siyasetçi

Károly Grósz Macarca telaffuz: [ˈkaːroj ˈɡroːs] Macar komünist siyasetçi. 1988 ila 1989 yılları arasında Macar Sosyalist İşçi Partisi'nin Genel Sekreterliğini yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">István Tisza</span> Macar siyasetçi (1861-1918)

Kont István Tisza de Borosjenő et Szeged Macar siyasetçi, siyaset bilimci, başbakan ve Macar Bilimler Akademisi üyesi. Yaşamının en öne çıkan dönemi ikinci defa başbakan olduğu sırada Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun I. Dünya Savaşı'na girmesidir. Daha sonra Krizantem Devrimi sırasında aynı zamanda Macaristan'ın Avusturya ile olan siyasi birliğini bitirdiği gün olan 31 Ekim 1918'de suikaste uğrayarak öldürülmüştür. Tisza Avusturya Macaristan imparatorluğu'nun çifte monarşi rejimini desteklemiştir ve o zamanların liberal-muhafazakâr ittifakı içinde yer almıştır.

<span class="mw-page-title-main">István Bethlen</span> Macaristan başbakanı (1874-1946; hd. 1921-1931)

Kont István Bethlen de Bethlen Macar aristokrat ve siyasetçi. 1921 ila 1931 yılları arasında Macaristan başbakanı olarak görev yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">János Kádár</span> Macaristan başbakanı (1912-1989, hd. 1956-1958 & 1961-1965)

János Kádár, Macar devlet adamı, politikacı, Macar Sosyalist İşçi Partisi Genel Sekreteri, 1956 yılından, emekli olduğu 1988 tarihine kadar 32 yıl boyunca Macaristan'a Başkanlık yapmış komünist lider. İlerlemiş yaşı ve buna bağlı sağlık problemleri yüzünden 1988 yılında emekli olmak zorunda kalıncaya kadar Parti Genel Sekreterliği görevini sürdürdü ve görevini daha genç reformcu kadrolara devretti.

<span class="mw-page-title-main">Macaristan Krallığı (1526-1867)</span>

Macaristan Krallığı, 1526 ve 1867 yılları arasında Kutsal Roma İmparatorluğu'nun dışında bir devlet olarak mevcuttu; ancak 1804'te Avusturya İmparatorluğu haline gelen Habsburg Monarşisi'nin topraklarının bir parçasıydı. 1526'daki Mohaç Muharebesi sonrası ülke iki taçlı kral tarafından yönetilmiştir. Başlangıçta, Habsburg yönetimi altındaki toprakların kesinliği tartışmalıdır çünkü her iki yönetici de tüm krallığı talep ediyorlardı. Bu istikrarsız dönem, János Sigismund Zápolya'nın İmparator II. Maximilian'ın lehine Macaristan Kralı olarak tahttan feragat ettiği 1570 yılına kadar sürmüştür.

William Andrew ("Willy") Pogany, çocuk kitaplarıyla diğer kitaplara çizimler yapan Macar çizerdir. Çağdaşları arasında C. Coles Phillips, Joseph Clement Coll, Edmund Dulac, Harvey Dunn, Walter Everett, Harry Rountree, Sarah Stilwell Weber ve N.C. Wyeth yer almaktadır. Efsanelerle masallar üzerine kalem ve mürekkep çizimleriyle ünlüdür. Pogany'nin çalışmalarının büyük bir kısmı Art Nouveau olarak tanımlanmıştır. Pogany'nin sanatsal tarzı, masal üzerine yoğunlaşmış ve genellikle perilerle su perileri gibi efsanevi hayvanların motiflerini barındırmaktadır. Botanik detaylara büyük önem vermiştir. Suluboya, yağlı boya ve özellikle kalem ve mürekkeple sıcak pastel sahneler kullanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Károly Kós</span> Rumen siyasetçi

Károly Kós, Macar mimar, yazar, çizer, politikacı.

<span class="mw-page-title-main">Vilmos Tkálecz</span>

Vilmos Tkálecz, 1919'da Prekmurje Cumhuriyeti'nin valisi olarak görev yapan Macar-Sloven okul müdürü ve politikacıydı.

<span class="mw-page-title-main">Alfréd Haar</span> Macar matematikçi (1885-1933)

Alfréd Haar Macar matematikçi. 1904'te Göttingen Üniversitesi'nde okumaya başladı. Doktora tezi, David Hilbert tarafından denetlendi. Haar ölçüsü, Haar dalgacığı ve Haar dönüşümü onun onuruna verilmiştir. 1912-1919 yılları arasında Kaloşvar'daki Franz Joseph Üniversitesi'nde öğretmenlik yaptı. Frigyes Riesz ile birlikte Szeged Üniversitesi'ni matematik merkezi haline getirdi. Ayrıca Riesz ile birlikte Acta Scientiarum Mathematicarum dergisini kurdu.

<span class="mw-page-title-main">Macar mutfağı</span> Macaristanın mutfak gelenekleri

Macar mutfağı, Macaristan ulusunun ve onun birincil etnik grubu olan Macarların mutfağının karakteristik özelliklerini ortaya koyar. Geleneksel Macar yemekleri öncelikle et, mevsim sebzeleri, meyveler, ekmek, süt ürünleri ve peynirlere dayanmaktadır.

Macar İzci Derneği Macaristan'ın ulusal İzcilik organizasyonu, 1912'de kurulmuş ve 1922'de Dünya İzcilik Teşkilatı'na üye olmuş, 1948 yılında İzcilik faaliyetlerinin yasaklanması sonrası, 1990'da ülkede İzciliğin yeniden doğuşu ile birlikte tekrar üye olmuştur. Derneğin başlıca kurucuları, Alajos Izsóf, Béla Megyercsy, Gyula Papp ve Sándor Sík sayılmaktadır. 1 Ekim 2020 itibarıyla MCSSZ bünyesinde 13.000 üzerinde izci bulunmaktadır.

Naomi Devil, Macar ressam ve grafik tasarımcı.

<span class="mw-page-title-main">Macaristan Cumhuriyeti (1919–1920)</span>

Macar Cumhuriyeti, Ağustos 1919 ile Şubat 1920 arasında eski Macaristan Demokratik Cumhuriyeti'nin orta ve batı kesimlerinde var olan kısa ömürlü bir cumhuriyetti. Bu cumhuriyet, bugünkü Macaristan'ın çoğunu ve bugünkü Avusturya, Slovakya ve Slovenya'nın bazı kısımlarını kontrol ediyordu. Devlet, Macaristan-Romanya Savaşı'nın ardından, 31 Ekim 1918'den önce statükoya dönmeye çalışan karşı-devrimci güçler tarafından kuruldu.

<span class="mw-page-title-main">Artúr Görgei</span> Macar siyasetçi

Artúr Görgei de Görgő et Toporc, Macar Devrim Ordusu'nun en büyük generallerinden biri olarak tanınan Macar askeri lideridir.

<i>Müzik Kutusu</i> (film) Costa Gavras filmi

Müzik Kutusu, Costa-Gavras'ın savaş suçlusu olmakla itham edilen Macar asıllı Amerikalı bir göçmenin hikâyesini anlattığı 1989 yapımı bir filmdir. Olay örgüsü, onu savunan avukat kızının gerçeği ortaya çıkarmak için verdiği mücadele etrafında döner.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.