İçeriğe atla

Kvevri

Yerin üstündeki bir kvevri, gömülmemiş kvevrilere bir örnek
Şaraphanede kvevrilerin gömülme süreci

Kvevri (Gürcüce: ქვევრი; veya Batı Gürcistan'da kullanıldığı adıyla çuri (ჭური) geleneksel Gürcü şarabının fermantasyonu, depolanması ve yıllandırılması için kullanılan büyük toprak kaptır. Tarihsel olarak en eski şarap üretim şeklidir.[1][2] Yumurta şeklindeki bu kaplar, kulpsuz amforalara benzer. Bu kaplar geleneksel olarak kilden yapılır ve içine konan balmumu kaba şekil verilir.[3] Bu kaplar ya toprak altına gömülmüşlerdir ya da büyük şarap mahzenlerinin zeminlerine yerleştirilmişlerdir. Kvevrilerin boyutları çeşitlilik gösterir. Kvevrilerin hacmi 20 litre ile 10,000 litre arasında değişir; 800 litrelik kvevriler tipik bir hacimdedir.[4] Büyük şarapçılık şirketleri çoğunlukla 2000 litrelik kvevri kullanırlar. Romalıların kullandığı dolium ile benzerlik gösterir.

Güney Gürcistan'ın Kvemo Kartli bölgesindeki (özellikle Dangreuli Gora, Gadaçrili Gora ve İmiri köyünde) arkeolojik kazılarla MÖ 6. milenyumdan kalma üzüm çekirdekleri ve kvevriler bulunmuştur.[5]

Bir şarap imalatçısı ve bir kvevrinin fotoğrafı, 1881

Guria'daki Atsana; İmereti'deki Makatubani, Şroşa, Tq'emlovana ve Çhiroula; ve Kaheti'deki Vardisubani köyleri geleneksel kvevri üretim yerleriydi. Zanaatkâr aileler, bu eski el sanatı bilgisini nesiller boyunca aktardılar. Kvevri üretmek için kullanılan kil, şarabın mineral içeriğini etkileyeceği için dikkatlice seçilmelidir.[6]

Şarap yapımı

Kvevride şarap yapımı, üzümlerin sıkıştırılmasınından sonra üzüm suyunun, üzüm kabuğunun, yaprak saplarının ve tohumların kvevriye dökülmesiyle gerçekleşir. Sonrasında kvevri hava almayacak şekilde mühürlenir. Ardından üzüm suyu, boşaltılıp şişelenmeden önce beş ila altı ay şaraba mayalanması için beklenir. Kvevrinin dibinde kalan cibre, (lapa halinde tohum, kabuk ve İnternod) Gürcülerin çaça dediği şekerli kısımdır. Daha sonra bu şekerli kısmın damıtılmasıyla gene çaça adını verdikleri brendiyi elde ederler. Boş kvevri ardından yıkanır, kireç ile sterilize edilir ve yeniden doldurulmaya hazır olacak şekilde balmumu ile tekrar kaplanır.

Geleneksel Gürcü şarapları tek tip bir yapım şekline sahip değildir. Geleneksel Gürcü şaraplarının yapımında genellikle, şaraplar tamamen toprağa gömülü olan kvevrilerde muhafaza edilirler, böylece kvevrinin deliği bile yer seviyesinin altında kalır. Kvevri toprağa gömülü olduğu için, amfora gözeneklerinden şaraba oksijen zar zor girer ve sadece şarabın olgunlaşması için gerekli olan bir mikro oksidasyon gerçekleşir.

Geleneksel Gürcü şaraplarından en sıra dışı ve eski yöntemle yapılan beyaz Kahetyan şarabıdır (aynı zamanda turuncu veya kehribar şarabı olarak da bilinir), gömülü kvevrideki kabuklar, tohumlar ve üzüm sapları birkaç ay boyunca ıslatılarak yumuşatılır. “Kaheti metodu" geleneksel Gürcü şarabı yapımındaki en uç akımıdır, ılımlı hizip ise "İmereti metodu" olarak adlandırılır. İmereti metodu, Kaheti metodundan kullanılan çaçanın (cibre) miktarı ve kalitesine göre ayrılır. İmereti metodunda çaçanın sadece bir kısmı, kabaca onda biri kullanılır ve yaprak sapları hiç kullanılmaz. Üretim sürecinin geri kalanı temelde aynı şekilde ilerler. İmeretyan metoduyla elde edilen şaraplar Avrupa standartlarına çok daha yakındır ve geleneksel Kaheti şarapları kadar tanenli değildir. Yine de kvevride uzun süre yıllandırılması, İmereti şarabında tartışmasız bir Gürcü etkisi hissettirir. Kaheti ve İmereti metodları arasındaki yöntem, Kartli (Orta Gürcistan) bölgesinde uygulanan geleneksel beyaz şaraptır, burada çaçanın üçte biri ve yaprak sapları kvevriye eklenir.[7]

Tarihi

Geçmişte kvevriler, brendi, tahıl, tereyağı, peynir ve çeşitli diğer bozulabilir gıda maddelerinin depolanmasında da kullanılıyordu, ancak Gürcistan'da kvevrilerin en çok kullanıldığı alan her zaman şarap yapımı olmuştur. Kvevri gibi büyük seramik depolama kapları birçok ülkede yapılır, fakat sadece Gürcistan, İspanya (vino de tinaja, vino de pitarra) ve Portekiz'de (vinho de talha) bu kaplar şarap üretimi için kullanılır.[8]

Kvevriyi kullanan şarap üreticileri, şarabının doğası gereği stabil ve tanen bakımından zengin olduğunu, bu yüzden daha uzun ömür ve lezzet sağlamak için eklenen kimyasal koruyucuların gereksiz olduğunu iddia ediyor. Kvevri şarabında bulunan tanenler, protein içeriğini sınırlar ve bulanıklığı önler.[9]

Rusya'nın Gürcü şarabı pazarında bir kandırmaca yaşandığı için, Gürcistan bu eski şarap yapım yöntemini yeniden canlandırdı ve dünya çapında ilgi çekti.[10] Gürcistan'daki çeşitli ticari şaraphaneler yurt dışına kvevri şarapları ihraç ediyor ve Avrupa ile Amerika'daki bazı şarap üreticileri şaraplarını kvevriler ile üretiyor.[11][12]

Sovyetler Birliği döneminde, bu çok pahalı şarap üretim yöntemi sadece öz tüketim veya karaborsa için kullanılıyordu. Günümüzde, bu geleneksel süreçte şarabını üreten ve ihraç eden bazı şirketler vardır. Kahetyan usulü amfora şarabı, yalnızca Avrupa şaraplarından çok farklı olan lezzetiyle değil, aynı zamanda daha yüksek polifenol içermesiyle de kendine hastır.

Kvevri ve kvevrideki şarapçılık geleneği, 2011'de Gürcistan'ın Somut Olmayan Kültürel Mirasları listesine eklenmiştir.[13][14] 2013'te, UNESCO Gürcülerin geleneksel kvevrilerde şarap yapma geleneğini Somut Olmayan Kültürel Miras Listelerine eklemiştir.[15]

Tao-Klarceti

Tarihsel Gürcistan'ın birer parçası olan ve bugün Türkiye sınırları içinde bulunan Tao, Klarceti ve Şavşeti gibi bölgelerde kvevrilerin tespit edilmiş olması, bu bölgelerin geleneksel Gürcü şarap üretiminin bir parçası olduğunu göstermektedir. Bu geleneksel Gürcü şarap küplerinin kalıntıları Şavşat ilçesinin Sataplia, Ardanuç ilçesinin Gelaşeni, Artvin'in merkez ilçesine bağlı Çedila gibi köylerde yer alan kale veya yeraltı depolarında tespit edilmiştir.[16][17][18]

"Kvevri" veya "qvevri"

Gürcücede iki farklı 'k' sesi vardır: ქ (normal 'k', Türkçedeki gibi) ve კ (gırtlaksıl 'k'). Kvevri (Gürcüce: ქვევრი) normal 'k' ile yazılır, ancak Gürcüce bir klavye ile yazıldığında, 'k' için tahsis edilen tuş aslında 'q' tuşudur; bu nedenle Gürcüler her zaman İngilizcedeki 'q' harfi ile bu kelimeyi yazar. Bu yanıltıcı heceleme o zamandan beri yurtdışında oldukça yaygınlaşmıştır ve birçok resmi yayında bile kullanılmaktadır (ö. UNESCO belgeleri, &c.).[19]

Kaynakça

  1. ^ Hugh Johnson: Hugh Johnsons Weingeschichte, Hallwag Verlag, 1989, S 14, ISBN 3-444-10370-0
  2. ^ G. Binder, S. Ghvanidze: "Georgiens Weinwirtschaft im Umbruch", Deutsches Weinbau Jahrbuch 2012, Verlag Ulmer Stuttgart, ISBN 978-3-8001-7678-6, S. 170–184.
  3. ^ "Robert Steidl: Amphorenweine - gestern und heute, Vortrag beim Symposium der Vereinigung Österreichischer Önologen und Weinforscher Orange & Co - neue Weine begeistern die Konsumenten - begeistern sie auch die Experten?, 13. Dezember 2013, Kompetenzzentrum Weinbau der Höhere Bundeslehranstalt und Bundesamt für Wein- und Obstbau, Klosterneuburg" (PDF). 1 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Temmuz 2019. 
  4. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 24 Nisan 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Temmuz 2019. 
  5. ^ T. Glonti, Traditional technologies and history of Georgian wine (Abstract, PDF file) 5 Haziran 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., in Le Bulletin de l'Organisation internationale de la vigne et du vin, July–August-September 2010
  6. ^ "Arşivlenmiş kopya". 9 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Temmuz 2019. 
  7. ^ "Qvevri winemaking technology and instructions for red, rose, orange and white wines". www.domainegeorgia.com. 1 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Temmuz 2019. 
  8. ^ A.J.M. Silva, "Les vins au goût d’argile : anatomie d’une tradition plurimillénaire. Le cas d’étude portugais du vin de talha"(https://www.academia.edu/10205544/Les_boissons_Les_vins_au_go%C3%BBt_d_argile_anatomie_d_une_tradition_plurimill%C3%A9naire._Le_cas_d_%C3%A9tude_portugais_du_vin_de_talha_ 10 Temmuz 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..)
  9. ^ "About qvevri". www.biowine.ge. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Temmuz 2019. 
  10. ^ "Arşivlenmiş kopya". 1 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Temmuz 2019. 
  11. ^ "Qvevri Project". Qvevri Project. 7 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Temmuz 2019. 
  12. ^ "Georgia: Betting on Clay and Kvevri for Entrée into International Wine Markets". Eurasianet. 7 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Temmuz 2019. 
  13. ^ "არამატერიალური კულტურული მემკვიდრეობა" [Intangible Cultural Heritage] (PDF) (Gürcüce). National Agency for Cultural Heritage Preservation of Georgia. 26 Ekim 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ekim 2017. 
  14. ^ "UNESCO Culture for development indicators for Georgia (Analytical and Technical Report)" (PDF). EU-Eastern Partnership Culture & Creativity Programme. Ekim 2017. ss. 82-88. 26 Ekim 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ekim 2017. 
  15. ^ "UNESCO - Intangible Heritage Home". ich.unesco.org. 13 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Temmuz 2019. 
  16. ^ ""Evidence of ancient wine found in Georgia a vintage quaffed some 6,000 years BC"". 9 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Aralık 2021. 
  17. ^ 2015 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2016, s. 55, 76 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9123-9-9
  18. ^ 2016 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2017, s. 161 17 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9470-8-7
  19. ^ "Arşivlenmiş kopya". 21 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Temmuz 2019. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Gürcistan</span> Kafkasyada bir ülke

Gürcistan, Karadeniz'in doğu kıyısında, Güney Kafkasya'da yer alan ülkedir. Eski Sovyet cumhuriyetlerinden biri olan Gürcistan'ın kuzeyinde Rusya, doğusunda Azerbaycan, güneyinde Ermenistan ve güneybatısında Türkiye yer alır. Ülkenin batı sınırını Karadeniz belirler.

<span class="mw-page-title-main">Gürcüler</span> Gürcistana özgü Kafkas etnik grubu

Gürcüler veya Kartveliler, günümüzde büyük bölümü Gürcistan’da yaşamakta olan Kafkasya halkı. Gürcüler ayrıca Azerbaycan, İran, Rusya, Türkiye, ABD ve Avrupa’nın bazı ülkelerine de dağılmıştır. Tarihsel antropoloji açısından Gürcüler; Svanlar, Lazlar ve Megreller ile aynı kökenden gelen bir Kartveli halkı olarak kabul edilir. Halkın büyük çoğunluğu bir Kartveli dili olan Gürcüce konuşmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Gürcüce</span>

Gürcüce, bir Kafkas halkı olan Gürcülerin konuştuğu dil. Gürcistan'ın resmî ve öğretim dilidir. Modern Gürcüce, Kartli diyalekti temelinde gelişmiş ve 5. yüzyıldan itibaren Gürcü edebiyatının tek dili olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Kaheti Krallığı</span>

Kaheti Krallığı Doğu Gürcistan'da, Kaheti bölgesinde kurulmuş ilk başkenti Gremi ve daha sonra Telavi olan Geç Orta Çağ/Erken Modern Çağ monarşisiydi. 1465 yılında Gürcistan Krallığı'nın dağılması süreciyle ortaya çıkmış ve birkaç kısa aralıklarla 1762 yılında Bagrationi Hanedanı'nın Kahetili kolunun başarısıyla Kaheti ve komşusu Kartli Krallığı'nın birleşmesi dönemine kadar varlığını sürdürmüştür. Karışık tarihinin büyük bir kısmında Kaheti, Gürcü Krallığı'nı etki alanında tutmak için çaba gösteren bunun sonucu olarak birçok askeri çatışma ve sürgünlere yol açan Safevi Devleti'nin vasalıydı.

<span class="mw-page-title-main">Kartli Krallığı</span>

Kartli Krallığı Batı Gürcistan'ın Kartli bölgesinde başkenti Tiflis olan Geç Orta Çağ / Yakın Çağ Gürcü monarşisidir. 1478 yılında Gürcistan Krallığı'nın dağılma süreciyle ortaya çıkmış ve Bagrationi Hanedanı'nın Kahetili kolunun başarısı sayesinde 1762 yılında komşusu Kaheti Krallığı ile birleşene dek varlığını sürdürmüştür. Bu dönemin çoğunda krallık Safevi hanedanlıklarının vasalıydı ancak belirli aralıklarla özellikle 1747 yılından sonra bağımsızlığını sürdürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Bagrati Katedrali</span> Kutaisi, Gürcistanda 11. yüzyıla ait katedral

Yaygın olarak Bagrati Katedrali olarak bilinen Dormition Katedrali ya da Kutaisi Katedrali, Gürcistan'ın İmereti bölgesindeki Kutaisi şehrinde yer alan 11. yüzyıldan kalma bir katedraldir. Orta Çağ Gürcü mimarisinin başyapıtı olan katedral, yüzyıllar boyunca ağır bir hasar gördü; 1950'ler itibaren kademeli bir şekilde yeniden yapılandırıldı ve 2012 yılına kadar önemli koruma çalışmaları yapıldı. Kutaisi'nin merkezinde, Ukimerioni Tepesi üzerinde yer almaktadır. 1994 yılında UNESCO tarafından Dünya Mirası olarak ilan edilmiştir. 2017 yılında, katedralin bütünlüğüne ve özgünlüğüne zarar veren yeniden inşa çalışmaları nedeniyle Dünya Mirasları listesinden çıkarılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">I. Teimuraz</span>

I. Teymuraz (1589–1663), Bagrationi hanedanından 1606-48 arasında Kaheti kralı. 1625-32 arasında aynı zamanda Kartli kralıydı. On altı yaşında tahta çıktı ve bundan dolayı krallığı bir süre annesi Ketevan idare etti. Teymuraz şair olarak da Gürcü edebiyatında önemli yere sahiptir.

Kindzmarauli, yerli cins üzümden elde edilen ve doğal olarak yarı tatlı kırmızı Gürcü şarabı. Saperavi cinsi üzümden elde edilir.

<span class="mw-page-title-main">Gremi</span> mimari anıt

Gremi 16. yüzyıldan kalma bir mimari anıttır. Kraliyet Kalesi ve Büyük melekler Kilisesinden oluşan yapı, Gürcistan'ın Kaheti bölgesinde konumlanmıştır. Bu kompleks, Gremi kasabasından geriye kalan tek şeydir ve günümüzde Kvareli ilinin aynı isme sahip köyünde bulunmaktadır, Gürcistan'ın başkenti Tiflis'in 175 km doğusundadır.

<span class="mw-page-title-main">Kvetera Kilisesi</span> Gürcü Ortodoks Kilisesi

Kvetera Kilisesi Gürcistan'ın Kaheti bölgesindeki tarihi müstahkem şehri Kvetera'da bulunan Gürcü Ortodoks Kilisesidir. Ahmeta şehrinin yaklaşık 10 kilometre batısında, İlto nehrinin sağ kıyısında bulunur. Kvetera Kilisesi, 10. yüzyılın başlarında inşa edilmiştir. Kilise, 24 Ekim 2007'den beri UNESCO Dünya Mirası listesindedir.

<span class="mw-page-title-main">Gürcü şarabı</span>

Gürcistan, dünyada en erken şarap üretimine başlayan ülkelerden biridir. Transkafkasya'nın verimli vadileri 8000 yıldır üzüm yetiştiriciliğine ve şarap üretimine ev sahipliği yapmaktadır. Gürcistan tarihinde binlerce yıldır şarap üretimi ve onun önde gelen ekonomik rolü nedeniyle, Gürcistan'da şarap ulusal kimlikle iç içe ve ayrılmaz olarak kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Saperavi</span>

Saperavi Gürcistan'a özgü; asidik, teinturier tipi bir üzüm çeşididir ve bölgenin en iyi bilinen şaraplarının çoğunun yapımında kullanılır. Ermenistan, Moldova, Ukrayna, Özbekistan, Azerbaycan, New York Eyaleti ve Kuzeydoğu Ohio ve Türkiye'de Artvin ilinde az miktarlarda yetiştirilmektedir. Yaprakları 3 loblu, iri ve yuvarlaktır. Meyveleri türüne bağlı olarak orta ila büyük, eliptik veya yuvarlak, koyu mavimsi ve ince kabukludur; yaklaşık 5 aylık olgunlaşma süresi vardır.

<span class="mw-page-title-main">Rkatsiteli</span>

Rkatsiteli, beyaz şarap yapımında kullanılan bir üzüm türüdür.

I. Giorgi, Bagrationi Hanedanı'ndan, 1389'dan 1392'ye kadar Batı Gürcü krallığı İmereti'nin kralıdır.

<span class="mw-page-title-main">Artvin'de bağcılık</span> bağcılık kültürü

Artvin'de bağcılık, dünyanın en eski bağcılık geçmişine sahip Gürcistan'ın tarihsel bölgeleri olan Lazeti, Klarceti ve Şavşeti bölgelerindeki geleneğe dayanmaktadır. Nitekim geleneksel Gürcü şarap küpleri olan Kvevri (ქვევრი) kalıntıları Şavşat ilçesinin Otluca, Ardanuç ilçesinin Güleş, Artvin'in merkez ilçesinde Bağcılar gibi yerlerde ortaya çıkarılmıştır. Öte yandan Gürcistan'ın Acara ve Guria bölgeleri ile Artvin'de benzer asma cinslerinin varlığı da bunu işaret etmektedir. Bu asma cinslerinin bazılarının adları, bugünkü Artvin bölgesindeki yer adlarıyla ilişkilidir. Livanura, Klarculi, Şavşuri, Orcohuli, Hopaturi gibi üzüm türleri bunların başında gelir. Klarceti-Şavşeti bölgelerinden Gürcistan'a götürülen asma cinslerine, götüldüğü yerlere atfen Livanura, Klarculi, Şavşuri gibi adlar sonradan verilmiş olup özgün adları bilinmemektedir. Bunların dışında, Gürcistan'ın genelinde yaygın olan şaraplık üzüm Saperavi, Artvin ilinin Berta vadisinde, "Gverda (Güverda) Bağları" olarak bilinen bağlarda yetiştirilmektedir.

Gürcistan kültürü, ülkenin uzun tarihi ile beraber gelişmiş, Gürcü dili ve alfabesi üzerine dayanan güçlü bir edebiyat geleneği ve eşsiz bir ulusal kültür barındırmaktadır. Bu özelliği güçlü bir ulusal kimlik sağlayarak tarih boyunca tekrarlanan yabancı işgali ve asimilasyon çabalarına rağmen Gürcü kimliğinin korunmasına yardımcı olmuştur.

Kvamçireti Kalesi, tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Murgul ilçesine bağlı Küre köyünde, eski adı Kvamçireti olan Geniştaş mahallesinde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma kaledir.

Bice Kalesi, Bica Kalesi olarak da bilinir, tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Ardanuç ilçesine bağlı ve eski adı Bice olan Tütünlü köyünde Orta Çağ'dan kalma bir kaledir.

Heviskari Kalesi, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Yusufeli ilçesine bağlı ve eski adı Nigzovani olan Demirköy'de Orta Çağ'da Gürcülerden kalma kaledir. Heviskari Kalesi, Demirköy'ün eski adından dolayı Nigzevan Kalesi, bugünkü adından dolayı ise Demirköy Kalesi olarak da bilinir.

Bedazori Kalesi, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Yusufeli ilçesine bağlı Cevizlik köyünde, eski adı Bedazori olan Akmeşe mahallesinde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kaledir. Cevizlik köyünün eski adından dolayı Çimçimi Kalesi olarak da bilinir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.