İçeriğe atla

Kvamçireti Kalesi

Koordinatlar: 41°18′18″K 41°34′57″D / 41.30500°K 41.58250°D / 41.30500; 41.58250
Kvamçereti Kalesi
Harita
Genel bilgiler
DurumYıkıntılar
TürKale
Mimari tarzGürcü mimarisi
KonumKvamçireti, Küre, Murgul
Koordinatlar41°18′18″K 41°34′57″D / 41.30500°K 41.58250°D / 41.30500; 41.58250
Tamamlanma? Orta Çağ
Teknik ayrıntılar
MalzemeTaş

Kvamçireti Kalesi (Lazca ve Gürcüce: ქვამჩირეთის ციხე), tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Murgul ilçesine bağlı Küre köyünde, eski adı Kvamçireti olan Geniştaş mahallesinde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma kaledir.

Tarihçe

Kvamçireti Kalesi ile kalenin bulunduğu Kvamçireti (ქვამჩირეთი) köyünün adı, Lazca taş anlamındaki "kva" (ქვა) ile geniş anlamındaki "mçire" (მჩირე) kelimelerinden türemiş olan ve "geniş taş" anlamına gelen "Kvamçire"ye (ქვამჩირე) dayanır.[1] Kvamçereti Kalesi'nin bulunduğu Murgul vadisi, Orta Çağ'da Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biri olan Klarceti'de yer alır. Nitekim Osmanlılar bu vadiyi 16. yüzyılın ortalarına doğru Gürcülerden ele geçirmiştir. 1886 ve 1922 tarihli nüfus tespitleri de Murgul vadisindeki köylerin ve Kvamçireti köyünün Gürcü yerleşimleri olduğunu göstermektedir.[2][3] Bu kaleden geriye önemli ölçüde sağlam kalmış duvarlar ve bazı kalıntılar ulaşmıştır. Bunlar arasında Gürcülerin geleneksel yöntemle şarap yaptığı kvevri kalıntılarının da bulunması, kalenin Osmanlı döneminden önce, Gürcülerce inşa edilmiş olabileceğini göstermektedir.[4]

Mimari

Bugünkü Küre köyünün sınırları içinde kalan Kvamçireti Kalesi, köyün 1,5 km kuzeyinde, ulaşımı zor ve 890 metre yükseklikteki kayalık bir tepede inşa edilmiştir. Bu kaleden geriye kabaca yontulmuş orta büyüklükte taşlar ve harç kullanılarak örülmüş yüksek duvarlar kalmıştır. Kvamçereti Kalesi (45 x 30 m), iki terasa yayılır. Üst kısımdaki duvarların kalınlığı 1,9 metre, yüksekliği ise 4-5 metredir. Bu duvarlar, üzerinde yükseldiği tepenin kenarları boyunca uzanır. Kalenin duvarları önemli ölçüde zarar görmüştür. Kalede oval biçimli bir sarnıç günümüze ulaşmıştır. Kalenin bu kısmında, kalenin içinde yer alan yapıların kalıntıları bulunmaktadır. Kalenin alt kısmındaki savunma amaçlı duvarlar da düz bir hat izlemez ve kayalık tepenin kenarları takip ederek, büyük ölçüde üst kısımdaki duvarlara paralel biçimde uzanır. Kale duvarları düz bir alanı üç taraftan çevreledikten sonra üst terastaki duvarla birleşir. Alt kısımdaki kale duvarları üst kısımdakine kıyasla daha incedir ve daha fazla zarar görmüştür. Bu kısımda, Gürcülerin geleneksel şarap yapımında kullandığı ve kvevri olarak adlandırdığı şarap küpü parçaları tespit edilmiştir. Kalenin yer aldığı kayanın dibinde, muhtemelen kalenin girişine ait harçlı bir duvar kalıntısı günümüze ulaşmıştır. Kalenin yakınında bulunan ve Kvamçereti'nin bir kısımını oluşturan yerleşimi köylüler “Nakalakevi” (eski kent), kaleyi de “Kvamçiret” olarak adlandırmaktadır.[5][6]

Kaynakça

  1. ^ "İuri Siharulidze, Çaneti - I (Gürcüce: ჭანეთი - I), Batum, 1977, s. 55" (PDF). 4 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 9 Nisan 2024. 
  2. ^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, Sıra no: 1364". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Temmuz 2023. 
  3. ^ "Nurşen Gök, "Artvin Livası'nın Anavatan'a Katılışı Sırasındaki Durumuna İlişkin Belgeler", Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Sayı: 41, Mayıs 2008, s. 89-104" (PDF). 26 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 2 Temmuz 2023. 
  4. ^ 2015 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2016, s. 169. 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9123-9-9
  5. ^ 2015 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2016, s. 169 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9123-9-9
  6. ^ Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, Tiflis, 2018, s. 302, ISBN 9789941478178.

İlgili Araştırma Makaleleri

Şatberdi Kalesi, tarihsel Klarceti bölgesinde 9. yüzyılda inşa edilmiş Gürcü kalesidir. Bugün Türkiye sınırları içinde yer alan kale, Artvin ilinin merkez ilçesindeki Boselta köyünde yer alır.

Tuharisi, tarihsel Gürcistan’ın güneybatı kesiminde erken Orta Çağ kale-kentidir. Tao ile Klarceti bölgelerinin sınırında yer aldığı, 11. ve 15-16. yüzyıllara ait yazılı kaynaklardan belirtilmiştir. Bir görüşe göre kale, günümüzde Artvin ilinin Yusufeli ilçesinde, kale, kilise ve yapı kalıntılarının günümüze ulaştığı Erkinis köyünde bulunuyordu.

Çançahi Kalesi, tarihsel Samtshe bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Posof ilçesine bağlı ve eski adı Çançahi olan Savaşır köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma kaledir. Köyün adının Savaşır olarak değiştirilmesinden sonra Savaşır Kalesi olarak da adlandırılmıştır.

Suagara Kalesi, Artvin ilinin Ardanuç ilçesinde, bugün Soğanlı adını taşıyan Suagara köyünde Orta Çağ'dan kalma kaledir. Eklevana (ეკლევანა) mahallesinde bulunduğu için Eklevana Kalesi olarak da bilinmektedir.

Kvamçereti, Murgul Vadisi'ndeki eski yerleşimlerden biridir ve günümüzde Artvin ilinin Murgul ilçesine bağlı Küre köyünün bir mahallesidir.

<span class="mw-page-title-main">İspir Kalesi</span>

İspir Kalesi, tarihsel Speri bölgesinde, bugün Erzurum ilinin İspir ilçesinin idari merkezi olan İspir kasabasında Orta Çağ'dan kalma kaledir.

Arila Kalesi, tarihsel Samtshe bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Posof ilçesine bağlı ve eski adı Arila olan Süngülü köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma kaledir.

<span class="mw-page-title-main">Kavkasidzeler Kalesi</span>

Kavkasidzeler Kalesi, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Yusufeli ilçesine bağlı Tekkale köyünün Kaledibi mahallesinde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kaledir. Çoruh Nehri'nin sol kıyısında, bir kayanın tepesinde inşa edilmiş olan kaleden geriye sur bölümleri ile tek nefli kilise kalmıştı. Ancak bu yapılar 2023 yılında Yusufeli Barajı suları altında kalmıştır.

Parnaki Kalesi, Pernek Kalesi veya Pernek Oğlan Kalesi olarak da bilinir, Erzurum ilinin Oltu ilçesine bağlı ve eski adı Parnaki olan İriağça köyünde Orta Çağ'dan kalma kaledir. Parnaki Kalesi halk arasında Oğlan Kalesi, hemen yakınındaki Avçala Kalesi de Kız Kalesi olarak bilinir.

Mamanelisi Kalesi, tarihsel Şavşeti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı ve eski adı Mamanelisi olan Yavuzköy'de Orta Çağ'dan kalma bir kaledir.

Murgul Kalesi, Artvin ilinin Murgul ilçesinde, Murgul kasabası ile eski adı Gurbin olan Petek köyü tasında, Murgul Çayı'nın sol kıyısında Orta Çağ'dan kalma bir kaledir. Gurbin köyünün sınırları içinde bulunan ve Gurbin Kalesi adını taşıyan kaleye daha sonra Murgul Kalesi denmiştir.

Thiladzuri Kalesi, tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Borçka ilçesine bağlı ve eski adı Thiladzuri olan Zorlu köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kaledir.

İtlieti Kalesi, tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin merkez ilçesine bağlı Taşlıca köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kaledir. Ortadan kalkmış bir köy olan İtlieti bulunduğu için bu adla adlandırılmaktadır. Kale, Hatila Vadisi'nde bulunduğu için Hatila Kalesi olarak da adlandırılmaktadır.

Bice Kalesi, Bica Kalesi olarak da bilinir, tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Ardanuç ilçesine bağlı ve eski adı Bice olan Tütünlü köyünde Orta Çağ'dan kalma bir kaledir.

Heviskari Kalesi, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Yusufeli ilçesine bağlı ve eski adı Nigzovani olan Demirköy'de Orta Çağ'da Gürcülerden kalma kaledir. Heviskari Kalesi, Demirköy'ün eski adından dolayı Nigzevan Kalesi, bugünkü adından dolayı ise Demirköy Kalesi olarak da bilinir.

Sihçeki Kalesi, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Erzurum ilinin Oltu ilçesine bağlı ve eski adı Sihçeki olan Güzelsu köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kaledir.

Kvartshana Kalesi, tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin merkez ilçesine bağlı ve eski adı Kvartshana olan Bakırköy'de Orta Çağ'da Gürcülerden kalma kaledir.

Baketi Kalesi veya Bakta Kalesi, tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin merkez ilçesine bağlı ve eski adı Baketi olan Dikmenli köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kaledir.

Bedazori Kalesi, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Yusufeli ilçesine bağlı Cevizlik köyünde, eski adı Bedazori olan Akmeşe mahallesinde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kaledir. Cevizlik köyünün eski adından dolayı Çimçimi Kalesi olarak da bilinir.

Mindieti Kalesi, tarihsel Maçaheli bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Borçka ilçesine bağlı ve eski adı Mindieti olan Maral köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma kaledir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.