Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi
Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Bayrak  Arma | |||||||||||
 Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi'nin kontrolündeki bölgeler. | |||||||||||
| Tür | Suriye'nin de facto özerk bölgesi | ||||||||||
| Başkent | Ayn İsa[1] | ||||||||||
| En büyük şehir | Rakka | ||||||||||
| Resmî dil(ler) | Tüm bölgeler:
Cezire Bölgesinde: Münbiç Bölgesinde: | ||||||||||
| Hükûmet | Libertaryen sosyalist federe yarı-doğrudan demokrasi[2][3][4][5][6][7] | ||||||||||
| |||||||||||
| Tarihçe | |||||||||||
| |||||||||||
| Yüzölçümü | |||||||||||
• Toplam | 50.000 km2[11] | ||||||||||
| Nüfus | |||||||||||
• 2018-2021 tahmini sayımı | ≈4,500,000[12][13] | ||||||||||
| Para birimi | Suriye lirası (SYP) | ||||||||||
| Trafik akışı | sağ | ||||||||||
| Telefon kodu | 9632 | ||||||||||
| İnternet alan adı | .sy | ||||||||||
Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi (KDSÖY)[14] Suriye'nin kuzeydoğu kesimindeki Suriye Kürdistanı'nda Arap, Çerkes, Kürt, Süryani[15] ve Türkmenlerin[16] yaşadığı, Ekim 2019 itibarıyla de facto özerk olan yönetim alanı. PYD tarafından bölgede önce özerk kantonlar, sonrasında federasyon ilan edilmiş; fakat hiçbiri Suriye hükûmeti[17] veya diğer ülkeler tarafından tanınmamıştır. İsviçre'de ve birçok Avrupa ülkesinde temsilcilikleri vardır.[18]
İsim
"Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi" birçok farklı adla anılmaktadır. Suriye'nin kuzey bölgeleri için kullanılan isimler arasında "Suriye Kürdistanı" (Kürtçe: Kurdistana Sûriyê), "Batı Kürdistan", (Kürtçe: Rojavayê Kurdistanê), "Güneybatı Kürdistan" (Kürtçe: Başûrê Rojavaya Kurdistanê) ve Rojava (Kürtçede batı) isimleri bulunmaktadır.[19] Bölge Büyük Kürdistan'ın dört parçasından biri olarak belirtilir.[20] Kuzeydoğu Suriye'deki Cezire ili çevresi Suriyeli Süryaniler tarafından Gozarto (Süryanice: ܓܙܪܬܐ), olarak adlandırılır ve tarihi Süryani vatanının parçası olarak görülür.[21]
17 Mart 2016'da bölgenin de facto yönetimi tek taraflı olarak federal bir hükûmetin kuruluşunu ilan etmiş ve Rojava - Kuzey Suriye Demokratik Federasyonu adını kabul etmişlerdir. (Kürtçe: Federaliya Demokratîk a Rojava – Bakurê Sûriyê; Arapça: الفدرالية الديمقراطية لروج آفا – شمال سوريا; Süryanice: ܦܕܪܐܠܝܘܬ݂ܐ ܕܝܡܩܪܐܛܝܬܐ ܠܓܙܪܬܐ ܒܓܪܒܝܐ ܕܣܘܪܝܐ.[22][23][24][25]
Bölgenin Aralık 2016'da güncellenen yönetim anayasası Kuzey Suriye Demokratik Federasyonu (Kürtçe: Federaliya Demokratîk a Bakûrê Sûriyê; Arapça: الفدرالية الديمقراطية لشمال سوريا; Süryanice: ܦܕܪܐܠܝܘܬ݂ܐ ܕܝܡܩܪܐܛܝܬܐ ܕܓܪܒܝ ܣܘܪܝܐ).[26][27][28][29] adını kullanmıştır.
6 Eylül 2018'de Suriye Demokratik Konseyi kararı ile bölge için Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi (Kürtçe: Rêveberiya Xweser a Bakur û Rojhilatê Sûriyeyê; Arapça: الإدارة الذاتية لشمال وشرق سوريا; Süryanice: ܡܕܰܒܪܳܢܘܬ݂ܳܐ ܝܳܬ݂ܰܝܬܳܐ ܠܓܰܪܒܝܳܐ ܘܡܰܕܢܚܳܐ ܕܣܘܪܝܰܐ) adını Fırat, Afrin, Cezire bölgeleri ve Rakka, Münbiç, Tabka ve Deyrizor yerel sivil konseyleri için kullanmaya başlamıştır.[1][30][31]
Yönetim, kimi kaynaklarda "Demokratik Özerk Yönetim" olarak da anılmaktadır.[32][33]
Tarih
Suriye İç Savaşı sırasında, Suriye'deki Kürtler Suriye Kürt Ulusal Konseyi (KNC) adı altında 2011 yılının 26 Ekim'inde Irak'a bağlı Kürdistan Bölgesel Yönetimi'nin Erbil kentinde imzalanan anlaşmayla tek bir çatıda toplandı.[34] Önceleri KNC ile anlaşma sağlanamayınca bağımsız olarak hareket etme kararı alan PYD, Beşar Esad rejiminin Kürt bölgelerinden çekilmesi sonrasında KNC ile uzlaşmaya gitti. 12 Temmuz 2012'de PYD ve Suriye Kürt Ulusal Konseyi uzlaşmasıyla 12 Temmuz 2012 tarihinde Erbil'de Kürt Yüksek Komitesi'nin kuruluşu ilan edildi.[] Aynı yıl Kürt Yüksek Komitesi'nin yönetiminde Suriye'deki Kürt alanlarını yönetmek için PYD ve KNC'nin katılımıyla YPG kuruldu. YPG, 19 Temmuz 2012'de Kobani'yi, ertesi gün Afrin ve Derik'i ele geçirdi.[]
İç savaşta Irak ve Şam İslam Devleti'ne karşı mücadele veren bazı Arap ve Kürt gruplar, 8-9 Aralık 2015'te el-Malikiye'de düzenledikleri toplantının ardından 10 Aralık günü yapılan açıklamayla Suriye Demokratik Güçleri'nin siyasi kanadı olarak Suriye Demokratik Konseyi adlı 13 üyeli parlamentonun kurulduğunu duyurdu.[35][36][37] 12 Aralık'ta yapılan seçimde, Buğday Dalgası Hareketi lideri Heysem Menna ile Demokratik Toplum Hareketi lideri İlham Ahmed, parlamentonun eş başkanları olarak seçildi.[38][39]
PYD ve birçok siyasi parti tarafından 16 Mart 2016 tarihinde de facto statüsünde federasyon ilan edildi. Kurulan federasyon Suriye'de bulunan Kürt kantonlarının ortak kararı ile deklare edilmiş ve kurulmuştur. Beşar Esad'ın kabul edilmeyeceğini açıklamasından sonra PYD Lideri Salih Müslim tarafından Suriye'de bağımsız devlet kurabileceklerinin resti çekilmiştir.
Oluşturulan Kuzey Suriye Federasyonu'nda eşbaşkanlardan biri Kürt diğeri Araplardan seçilmiştir. Meclis eşbaşkanlarına Cezire Kantonu eşbaşkanı Hediye Yusuf ve Tel Abyad Özerklik Yönetimi eşbaşkanı Mensur El-Selum getirildi. Eşbaşkanları 200 kişiden oluşan kurucu meclis seçti. Meclisin yürütme konseyi ise 31 kişiden oluşmuştur. Öte yandan Arap ve Türkmen Aşiretleri Birliği, yaptığı yazılı açıklamada, Suriye'nin kuzeyinde herhangi bir federasyonu kabul etmediklerini duyurdu.[40]
Irak Bölgesel Kürt Yönetimi başkanı Mesud Barzani Suriye'de oluşacak Kuzey Suriye Federasyonu oluşumuna destek verdiklerini duyurdu.[41][42][43]
20 Ekim 2021'de Katalonya Parlamentosu Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi'ni resmen tanıdı ve Katalonya Parlamentosu, Rojava Özerk Yönetimi'ni resmen tanıyan ilk Parlamento oldu.
2024 yılının Ağustos ayında 7 kantona bağlı toplam 6 büyükşehir, 40 şehir ve 105 beldede yurttaşlar sandık başına gidecek. Yönetim 11 Haziran tarihinde seçimlere gidecekken 6 Haziran'da yaptığı açıklamayla seçimi 2024'ün Ağustos ayına ertelemiştir.[44]
Ordu
Yönetimin silahlı kuvvetleri Suriye Demokratik Güçleri'dir. SDG'ye Kürt çoğunluklu Halk Koruma Birlikleri (YPG) önderlik etmektedir. YPG, 2004 Kamışlı Olayından sonra PYD tarafından kurulmuş, ancak ilk olarak Suriye İç Savaşı'nda aktif olmuştur.
Nüfus
2020'de yapılan nüfus sayımına göre bölgede mültecilerle birlikte 4.5 milyon insan yaşamaktadır.[] Rojava halkının çoğunluğu Kürtlerden oluşmaktadır. Cezire Kantonu'nda az sayıda Arap yerleşim yeri vardır. Süryaniler, Türkmenler, Çerkesler, Yezîdîler ve Ermeniler bölgedeki azınlık halklarındandır.[45][46]
Ekonomi
Hayvancılık, tarım ve petrol bölgenin ana gelir kaynağını oluşturmaktadır. Fırat Nehri ile iç içe olması sebebiyle bölge verimli topraklara, canlı ve kirletilmemiş bir doğaya sahiptir. Suriye'nin petrol yataklarının yüzde 90'ı bu bölgede bulunmaktadır. Yönetim ve ABD merkezli Delta Crescent Energy LLC adlı şirket arasında imzalanan anlaşmaya göre petrol çıkarılmaktadır.[47]
Mevcut durumda bölgedeki kuyulardan günde ortalama 150 bin varil petrol üretilir.[] DSG'nin kontrolündeki Rakka ve Deyrizor’da ise El Omer, El Temek ve Koniko sahaları günde 400 bin varil petrol üretebilecek kapasiteye sahiptir.
Bazı araştırmaların sonuçlarına göre, DSG’nin kontrol ettiği bölgelerdeki petrolün günlük geliri (varili 30 dolardan) 10 milyon dolardır.[48]
Eğitim
Kamışlı'da Rojava Üniversitesi faaliyet göstermektedir. Üniversite'de tıp, mühendislik, kimya, tarımcılık gibi 11 adet fakülte bulunmaktadır. Eğitim dili Kürtçe ve Arapçadır. Suriye merkezi hükümeti ile müfredatlar üzerinde devam eden anlaşmazlıklar ve müzakereler vardır..
Kültür
Rojava'nın kültürü Mezopotamya kültürü, İslam dini ve geleneksel Arap ve Kürt kültürü etrafında biçimlenmiştir. Buna karşın Rojava çeşitlilikler içinde yüksek bir kozmopolit toplum ve canlı bir kültüre sahiptir. İslam etkisi Arap ve Kürt kültürünün mimari, müzik, giyim, mutfak ve yaşam tarzında görülebilmektedir.
Din
Kuzey ve Doğu Suriye'deki Kürt ve Arapların çoğu İslam'ın Sünnî mezhebine bağlıyken, Süryaniler genellikle Süryani Ortodoks, Keldani Katolik, Süryani Katolik veya Doğu Asur Kilisesi'ne bağlılardır. Yezidilik gibi başka inançlara mensup olanlar da vardır. Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi ve bölgedeki hakim PYD partisi laiktir.[49][50]
Kantonlar ve şehirler
Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi Bölgesi toplum sözleşmesine göre: Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi Bölgesi, Cizre, Deyrizor, Rakka, Fırat, Menbic, Afrin-Şehba ve Tabka olmak üzere 7 kantondan meydana geliyor, kantonlarda şehir ve beldelerden oluşuyor.[51][52][53][54]
| Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi Bölgesi Kantonları | Resmi adı | Büyükşehirler | Eş Başkanlar | Hükûmet | Önceki seçim | Gelecek seçim | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Afrin-Şahba Kantonu | Arapça: مقاطعة عفرين Kürtçe: Kantona Efrîn-Şehba | Afrin | Remzi Şehmuz Ebdil Hemid Mistefa | TEV-DEM | Ocak 2014 | |||
| Cezire Kantonu | Arapça: مقاطعة الجزيرة Kürtçe: Kantona Cizîrê Süryanice: ܟܢܛܢ ܓܨܪܛܐ | Haseke Kamışlı | Elizabet Gavriye Hüyein Taza El Azam | TEV-DEM | Ocak 2014 | |||
| Fırat Kantonu | Arapça: قاطعة كوباني Kürtçe: Kantona Fırat | Kobani | Berivan Hesen Halit Birgil | TEV-DEM | Ocak 2014 | |||
 | Deyrizor Kantonu | Arapça: مناطق الشهباء Kürtçe: Kantona Dêrazor | Yok | Mohammed Ahmed Haddro Ayman el-Hafez | TWDS | Şubat 2016 | ||
| Rakka Kantonu | Arapça: المجلس الإتحادي Kürtçe: Kantona Reqa | Rakka | - | TEV-DEM | Mart 2016 | ||
| Menbic | Kürtçe: Kantona Minbic | Menbic | ||||||
| Tabka | Kürtçe: Kantona Tebqa | Yok | ||||||
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ a b "New administration formed for northeastern Syria". Kurdistan24 (İngilizce). 9 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2019.
By Wladimir van Wilgenburg
- ^ "A Dream of Secular Utopia in ISIS' Backyard". New York Times. 24 Kasım 2015. 8 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2016.
- ^ Jongerden, Joost (5-6 Aralık 2012). "Rethinking Politics and Democracy in the Middle East" (PDF). 15 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ekim 2016.
- ^ Ocalan, Abdullah (2011). Democratic Confederalism (PDF). ISBN 978-0-9567514-2-3. 7 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2013.
- ^ Ocalan, Abdullah (2 Nisan 2005). "The declaration of Democratic Confederalism". KurdishMedia.com. 6 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2013.
- ^ "Bookchin devrimci mücadelemizde yaşayacaktır". Savaş Karşıtları. 26 Ağustos 2006. 5 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2013.
- ^ Wood, Graeme (26 Ekim 2007). "Among the Kurds". The Atlantic. 28 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2013.
- ^ Fetah, Vîviyan (17 Temmuz 2018). "Îlham Ehmed: Dê rêxistinên me li Şamê jî ava bibin". www.rudaw.net (Kürtçe). Rudaw Media Network. 9 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2019.
- ^ "Syrian Kurds declare new federation in bid for recognition". Middle East Eye. 17 Mart 2016. 16 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2019.
- ^ "Amina Omar ,Ryad Derrar elected as co-chairs of MSD" (İngilizce). 27 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2019.
- ^ "War Statistics / Syrian War Statistics - Syrian Civil War Map". Syrian Civil War Map - Live Middle East Map/ Map of the Syrian Civil War. 4 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2019.
- ^ Fabrice Balanche. "Sectarianism in Syria's Civil War" (PDF). The Washington Institute for Near East Policy. s. 24. 22 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Ekim 2019.
- ^ https://web.archive.org/web/20170819022240/https://peaceinkurdistancampaign.com/2017/07/07/rojava-as-home-to-over-two-million-idps/ | arşivtarihi = 22 Eylül 2018 | erişimtarihi = 25 Nissan 2021| ölüurl = hayır }}
- ^ "في بيان.. هيئة المرأة تعلن إطلاق حملة حماية حقوق الطفل - AANES". aanesgov.org (İngilizce). 21 Ağustos 2024. 22 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ağustos 2024.
- ^ "A Mountain River Has Many Bends". 20 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2019.
- ^ "'Rojava modelinin önünde çok önemli sınavlar var'". Agos. 6 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2019.
- ^ Suriyeli Kürtler federasyon ilan etti, Şam 'tanımıyoruz' dedi 19 Ağustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., BBC Türkçe, 17 Mart 2016.
- ^ "Türkiye'den İsviçre'ye 'Rojava Temsilciliği' tepkisi". www.rudaw.net. 10 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ekim 2021.
- ^ "Yekîneya Antî Teror a Rojavayê Kurdistanê hate avakirin". Ajansa Nûçeyan a Hawar (Kürtçe). 7 Nisan 2015. 9 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2015.
- ^ Kurdish Awakening: Nation Building in a Fragmented Homeland, (2014), by Ofra Bengio, University of Texas Press
- ^ Awde, Nicholas; Lamassu, Nineb; Al-Jeloo, Nicholas (2007). Aramaic (Assyrian/Syriac) Dictionary & Phrasebook: Swadaya-English, Turoyo-English, English-Swadaya-Turoyo (İngilizce). Hippocrene Books. s. 300. ISBN 9780781810876.
- ^ "Syria civil war: Kurds declare federal region in north". Aljazeera (İngilizce). 17 Mart 2016. 27 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2019.
- ^ Bradley, Matt; Albayrak, Ayla; Ballout, Dana. "Kurds Declare 'Federal Region' in Syria, Says Official". Wall Street Journal. ISSN 0099-9660. 17 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mart 2016.
- ^ "Reşnivîsa Hevpeymana Civakî ya Federaliya Demokratîk a Bakurê Sûriyeyê – ANHA". ku.hawarnews.com. 14 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2019.
- ^ "Hevpeymana Civakî ya Federaliya Demokratîk ji bo Bakurê Sûriyê". 29 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2019.
- ^ "Second day of Northern Syria Constituent Assembly conference takes place" (İngilizce). Hawar News Agency. 28 Aralık 2016. 11 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Aralık 2016.
- ^ "Syrian Kurdish groups, allies say approve blueprint for federal system". Reuters. 29 Aralık 2016. 12 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2017.
- ^ "'Rojava' no longer exists, 'Northern Syria' adopted instead". Kurdistan24. 31 Aralık 2016. 25 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2017.
- ^ "ܩܝܡܐ ܟܢܘܫܝܝܐ ܕܦܕܪܐܠܝܘܬ݂ܐ ܕܝܡܩܪܐܛܝܬܐ ܕܓܪܒܝ ܣܘܪܝܐ". 2 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2019.
- ^ "Final statement of Autonomous Administration of North, East Syria - ANHA | Ajansa Nûçeyan a Hawar". 19 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2019.
Autonomous Administration of North East Syria
- ^ "Amina Omar : Autonomous Administration its purpose to serve people". hawarnews.com. 19 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2019.
Consolidation of administrations - ANHA | Ajansa Nûçeyan a Hawar
- ^ "The Autonomous Administration in Northern Syria: Questions of Legitimacy and Identity". Omran Center for Strategic Studies. 26 Temmuz 2018. 1 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2019.
- ^ "20 başlıkta Rojava demokratik özerk bölgesi". CNN Türk. 14 Ekim 2014. 23 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2019.
"Demokratik Özerk Yönetim" olarak adlandırılan Rojava'da Kurucu Meclis 6 Ocak 2014'te özerk yönetimin anayasası olan "Toplumsal Sözleşme"yi hazırladı
- ^ Suriye’de PKK’yı meşru savunma gücü ilan ettiler, Hürriyet, 23 Temmuz 2012.
- ^ Taştekin, Fehim (10 Aralık 2015). "Muhalifler bölündü". Hürriyet. 2 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2019.
- ^ "Kurdish-Arab coalition in Syria forms political wing" (İngilizce). Al Jazeera. 11 Aralık 2015. 26 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2019.
- ^ "Executive Board of Democratic Syria Assembly elected" (İngilizce). Fırat Haber Ajansı. 13 Aralık 2015. 20 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2019.
- ^ "Demokratik Suriye Meclisi eş başkanları seçildi". Evrensel. 12 Aralık 2015. 17 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2019.
- ^ "Haytham Manna Elected Joint Chairman of Syrian Democratic Council". The Syrian Observer (İngilizce). 14 Aralık 2015. 23 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2019.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 6 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2019.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 17 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2019.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 17 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2019.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 11 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2019.
- ^ "ROJAVA SEÇİME GİDİYOR- 6 büyükşehir, 40 şehirde oy kullanılacak". www.rudaw.net. 10 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ağustos 2024.
- ^ "Revenge for Sinjar: Syrian Kurds free Islamic State slaves | Reuters". web.archive.org. 19 Ağustos 2017. 19 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Nisan 2021.
- ^ 1. 19 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Nisan 2021.
- ^ "Prof. Dr. Caşın: ABD'li şirketin YPG/PKK ile yaptığı petrol anlaşması uluslararası hukuka aykırı". Anadolu Ajansı. 29 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Nisan 2021.
- ^ "Suriye petrolünün kaçta kaçı DSG'nin kontrolünde?". www.rudaw.net. 28 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Nisan 2021.
- ^ "The Revolutionaries of Bethnahrin". 14 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Enzinna, Wes (24 Kasım 2015). "A Dream of Secular Utopia in ISIS' Backyard". The New York Times (İngilizce). ISSN 0362-4331. 11 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2022.
- ^ "Kuzey ve Doğu Suriye yönetiminden İdari Bölgeler Yasası". Yeni Yaşam Gazetesi | Yeni Yaşam. 1 Mayıs 2024. 2 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2024.
- ^ "Kuzey ve Doğu Suriye'de şehir ve belde sayılarında değişiklik". ANF News. Erişim tarihi: 2 Haziran 2024.
- ^ ANHA (1 Mayıs 2024). "Kuzey ve Doğu Suriye idari haritası yenilendi-YENİLENDİ". ANHA. Erişim tarihi: 2 Haziran 2024.
- ^ "Rojava Özerk Yönetimi'nde sistem değişti: Büyükşehirler kuruldu". www.rudaw.net. 6 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2024.
