İçeriğe atla

Kuzey Rusya Müdahalesi

Kuzey Rusya Müdahalesi
Rus İç Savaşı

Arhangelsk'te Kızıl Ordu askerleri ABD Ordusu askerleri tarafından gözaltında tutuluyorken
TarihHaziran 1918 - Mart 1920
Bölge
Sonuç Bolşeviklerin zaferi
Taraflar

İtilaf Devletleri, başlıca:
Birleşik Krallık Birleşik Krallık

Rusya Beyaz Ordu
Amerika Birleşik Devletleri Amerika Birleşik Devletleri
Kanada Kanada
Fransa Fransa
Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti
Komutanlar ve liderler

Birleşik Krallık Edmund Ironside
Birleşik Krallık F.C. Poole
Rusya Evgeny Miller

Amerika Birleşik Devletleri George Evans Stewart

Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti Aleksandr A. Samoilo
Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti Dmitri Parsky

Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti Dmitry Nikolaevich Nadjoznyj
Çatışan birlikler
Birleşik Krallık 6,000 asker
Amerika Birleşik Devletleri 5,000 asker
Kanada 1,000 alan topçusu
Fransa 900–1,700 asker
14,000 (tahmini)
Kayıplar
Birleşik Krallık 526 öldürüldü[1]
Amerika Birleşik Devletleri 83 öldürüldü, 84 hastalık ya da kazadan öldü, 29 kayıp, 12 el koyuldu[2]
Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti 2,150 (Tahmini ölü)


Kuzey Rusya Müdahalesi ya da bilinen diğer adlarıyla Kuzey Rusya Seferi, Başmelek Seferi ve Murman Yayılımı, Ekim Devrimi'nden sonra Rus İç Savaşı'na itilaf devletlerinin yaptığı müdahalenin bir parçasıydı. Müdahalede, itilaf devletleri Rus İç Savaşı'nda Beyaz Ordu'ya destek verdi. Hareket mağlubiyetle sonuçlandığı sırada, İtilaf devletleri, Bolshie Ozerki savaşında Bolşeviklere karşı başarılı sonuçlar aldılar ve Bolşeviklerin Rusya'dan iyi bir şekilde çekilmelerine izin verdiler. Müdahale, I. Dünya Savaşı'nın sonlarından (1918), 1920'ye kadar devam etti.

Müdahalenin arkasındaki nedenler

Arhangelsk Oblastı

Mart 1917'de, Rusya'da Çar II. Nikolay'ın görevden alınması ve geçici bir demokratik hükûmet kurulması sonrasında, ABD hükûmeti, I. Dünya Savaşına girdi. İttifak Devletleri Meksika'yı kendi taraflarında savaşa davet etmeye çalıştıktan sonra ABD, Nisan ayında Alman İmparatorluğuna ve daha sonra Avusturya-Macaristan hükûmetine savaş ilan etti. Aleksandr Kerenski liderliğindeki Rus Geçici Hükûmeti, Alman İmparatorluğuna karşı Doğu Cephesinde savaşmaya devam etme sözü verdi. Buna karşılık ABD, Rus geçici hükûmetine ekonomik ve teknik destek sağlamaya başladı, bu şekilde Rusya savaşabilecek gücü elde etti.

18 Haziran 1917'de Rusların yaptığı saldırıya, Alman kuvvetleri karşı atak yaptı. Rus Ordusu ülkedeki isyan ve istifalarla ilgileniyordu. Hâlâ transit geçişte bulunan itilaf devletlerinin hırdavatları, Arhangelsk (Archangel) ve Murmansk'un buzlu limanlarının depolarında birikmeye başladı. Rusya'yı savaşta tutmakla ilgili endişe duyan Kraliyet Donanması, Amiral Kemp liderliğinde İngiliz Kuzey Rusya Filosunu kurdu.

Vladimir Lenin liderliğindeki Bolşevikler, Ekim 1917'de iktidara geldi ve Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti'ni kurdu. Beş ay sonra, Almanya ile Brest Litovsk Barış Antlaşması'nı imzaladılar ve resmi olarak Doğu Cephesi'ndeki savaş sona erdi. Bu, Alman ordusunun, Batı Cephesine asker göndermeye başlamasına olanak sağladı (henüz, tükenmiş İngiliz ve Fransız orduları, American Expeditionary Force tarafından takviye almamıştı.)

Antlaşmayla beraber Lenin, Çekoslovak Lejyonunun tarafsız kalıp Rusya'yı terk etmesi durumunda, Sibirya'dan güvenli bir şekilde geçip İtilaf devletlerinin Batı Cephesine katılmalarına izin vereceklerine dair söz verdi. Bununla birlikte, lejyonun 50,000 üyesi Trans Sibirya Demiryolunu kullanarak Vladivostok'a gitti, antlaşmanın bozulmadan önce yalnızca yarısı geldi ve Mayıs 1918'de Bolşeviklere karşı mücadeleleri devam etti. Ayrıca, Alman birliklerinin Finlandiya'yı Nisan 1918'de işgal etmesi itilaf devletlerini endişelendirmişti, çünkü Murmansk–Sankt-Peterburg demiryolu işgal edilebilirdi. Bununla birlikte stratejik liman Murmansk ve hatta Arkhangelsk şehri bile kaybedilebilirdi.

Bu olaylar sonucunda, İngiliz ve Fransız liderler, İtilaf güçlerinin Kuzey Rusya'da askeri müdahaleye başlamasına karar verdiler. Üç amaçları vardı; Arkhangelsk'daki İtilaf devletlerinin hırdavat stoklarının Alman veya Bolşevik birliklere kaptırılmasını önlemek; Çekoslovak lejyonunu kurtarmak için bir saldırı düzenlemek; ve Bolşevik orduyu Çekoslovak Lejyonu'nun yardımıyla anti komünizmi destekleyen vatandaşları kullanarak yenmek.

İngilizler ve Fransız liderler, birliklerin ciddi derecede zayıf kalması nedeniyle, ABD Başkanı Woodrow Wilson'dan Kuzey Rusya Kampanyası kapsamında Kuzey Rusya'ya ABD birliklerinden askeri ve ekonomik yardım istedi. Temmuz 1918'de, Amerika Birleşik Devletleri Savaş Bakanlığı'nın tavsiyesine rağmen, Wilson, 339. Piyade Alayı'ndan bir askerî birliğinin kampanyaya sınırlı bir katılımını kabul etti. Hızlıca Amerikan Kuzey Rusya Keşif Gücü organize edildi, daha sonra Kutup Ayısı Seferi adını aldı. Aide Memoire uyarınca, Wilson Rusya'daki Amerikan askerlerinin amacını şöyle dile getirdi, "Rus kuvvetleri tarafından daha sonra ihtiyaç duyulacak olan askeri malzemeleri korumak ve kendi savunma örgütlerine Ruslar tarafından kabul edilebilir bir yardım yapmak."[3]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Kinvig, p. 15
  2. ^ "Polar Bear Brigade fought for freedom". Grosse Pointe News. 27 Aralık 2007. 26 Nisan 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2012. 
  3. ^ "President Wilson's Aide-Memoire on the subject of military intervention in Russia". pbma.grobbel.org. 3 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Aralık 2016. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Ekim Devrimi</span> Sovyetler Birliğinin kurulmasının yolunu açan, Lenin ve diğer devrimcilerin önderliğinde gerçekleştirilen devrim

Ekim Devrimi, Bolşevik Devrimi, Rus Devrimi ya da Büyük Ekim Sosyalist Devrimi, ayrıca bilinen adı ile Ekim Ayaklanması, Rusya’da Jülyen takvimine göre 25 Ekim 1917’de, Petrograd’daki geçici hükûmetin devrilerek iktidarın Lenin önderliğindeki Bolşeviklere geçmesini sağlayan ve Sovyetler Birliği’nin kurulmasına yol açan olaydır.

<span class="mw-page-title-main">Rus İç Savaşı</span> 1917den 1922ye kadar süren bir iç savaş

Rus İç Savaşı, 1917 Ekim Devrimi'nden sonra 1918-1922 yılları arasında Bolşeviklerle muhalifleri arasında yaşanan savaştır. Savaş Beyaz Ordu birliklerinin 1918 baharında Beyaz Terör saldırılarıyla başladı. Ana muharebe Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti'ne bağlı Bolşevik Kızıl Ordusuyla komünizm karşıtlarının Beyaz Ordusu arasında geçti. Ancak savaşa Beyaz Ordu'ya finansal destek ile silah ve asker yardımında bulunan ABD, İngiltere, Fransa, Polonya ve Japonya da müdahil oldu. 1921 yılında Bolşevikler Beyaz Terör'ü ve destekçilerini yenerek tüm ülkeye hâkim oldular. 1922 yılında da Sovyetler Birliği kuruldu.

<span class="mw-page-title-main">İstanbul'un İşgali</span> Mağlup Osmanlı İmparatorluğunun başkentinin İtilaf Devletleri tarafından işgali

İstanbul'un İşgali, Osmanlı İmparatorluğu ve İtilaf Devletleri arasında imzalanan Mondros Bırakışması ile Birinci Dünya Savaşı'nın bu ülkeler arasında sona erdiğinin ilan edilmesinin ardından gerçekleşmiştir. Osmanlı başkenti İstanbul, önce 13 Kasım 1918, sonra 16 Mart 1920'de olmak üzere iki kez işgal edildi. İlk işgalde, İstanbul'un önemli ve stratejik noktaları kontrol altına alındı ancak idareye el konulmadı; ikinci işgal ile idareye el konuldu. Eylül 1922'ye gelindiğinde, İzmir'in Kurtuluşu'ndan sonra, Mustafa Kemal Paşa İstanbul'u kurtarmak için Türk birliklerine İngiliz ve Fransız işgalindeki Çanakkale'ye hareket etmeleri emrini verdi. Bu emir üzerine Çanakkale Krizi patlak verdi. Türkler Kurtuluş Savaşı verdiği sırada İrlanda sorunuyla uğraşan Birleşik Krallık, Ankara Hükûmeti ile savaşın eşiğine geldi. Liberal Başbakan David Lloyd George Mustafa Kemal'in birliklerine karşı taarruza geçilmesini istediyse de müttefiklerinin desteğini alamadı ve ülkesindeki savaş karşıtı muhalefet ile dominyonların güçlü direnişiyle karşılaştı. Lloyd George'u gereksiz bir savaş başlatmaya çabalamakla itham eden Muhafazakâr Parti'nin 19 Ekim 1922'de Carlton Club deklarasyonu ile koalisyondan ayrılması sonucu Lloyd George hükûmeti düştü. İlerleyen süreçte diplomatik olaylar Türklerin lehine gelişti. İşgal, son İtilaf birliklerinin 4 Ekim 1923'te şehri terk etmesinden sonra, Şükrü Naili Paşa komutasındaki 3. Kolordu birliklerinin 6 Ekim 1923'te tören eşliğinde şehre girmesiyle sona erdi.

<span class="mw-page-title-main">Murmansk</span> Rusyada şehir

Murmansk, Rusya'nın kuzeybatısındaki Murmansk yönetim biriminin Oblast) idârî merkezi şehir. Şehrin Sovyet dönemindeki eski adı "Romanov-na-Murmane" idi. Murmansk, Barents Denizi'ne 12 km. uzaklıkta, Kola Yarımadası'nın doğusunda yer alır.

Litvanya Bağımsızlık Savaşları veya diğer adıyla Özgürlük Mücadeleleri Birinci Dünya Savaşı'ndan sonra Litvanya'nın bağımsızlığı için yaptığı üç savaşı tanımlar. Bu savaşlar Bolşevik kuvvetlerine, Bermontiyalılara ve Polonya'ya karşı verilmiştir. Savaşlar, bağımsız Litvanya'nın uluslararası tanınmasını ve sivil kurumların oluşumunu geciktirmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti</span> 1918 - 1921 yılları arası var olmuş ülke

Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti, Gürcistan'ın 1918-1921 arasında bağımsız olduğu dönemdeki adıdır.

<span class="mw-page-title-main">Romanya Krallığı</span>

Romanya Krallığı, 1881 ile 1947 yılları arası varlığını sürdürmüş eski bir parlamenter monarşik Rumen devletidir. Devlet 26 Mart 1881 tarihinde ilan edilmiştir. I. Carol da Romanya'nın ilk kralı olarak Sinaia Peleş Sarayında taç giymiştir. I. Carol ise Alman Hohenzollern Hanedanı'ndan gelmektedir ve önceki adı Prens Karl Eitel Friedrich Zephyrinus Ludwig 'dir. Romanya Krallığı, 1913 yılında Bulgaristan'a karşı diğer Balkan ülkeleriyle birleşerek II. Balkan Savaşı'na katılmıştır. Sonuç olarak Güney Dobruca'yı Bulgaristan'dan almıştır. Ancak I. Dünya Savaşı'nda Almanya'ya yenilmiş, Romanya toprakları işgal edilmiş ve Almanya ile barış imzalamak zorunda kalmıştır. Ancak savaşın sonunda Almanya, İtilaf Devletleri'ne yenilince Romanya'nın şansı tekrar değişmiş, Versailles Barış Antlaşması'nda Bukovina ve Transilvanya'yı elde etmiştir. II. Dünya Savaşı'nda Romanya, Ion Antonescu önderliğinde Mihverler'in yanında savaşa girdi. Bu seferki sonuç çok farklı oldu, Romanya savaşı kaybetti. Ion Antonescu'nun diktatörlüğü yıkıldı. 1947 yılında Sovyet güçlerinin de etkisiyle ve desteğiyle komünist yönetim başa geçti ve Romanya Halk Cumhuriyeti kuruldu.

<span class="mw-page-title-main">Çekoslovak Lejyonu</span>

Çekoslovak Lejyonu, I. Dünya Savaşı sırasında İtilaf Devletleri bünyesinde savaşan Çek ve Slovaklardan oluşan gönüllü ordu. Rus İç Savaşı'nda önemli bir silahlı güç olarak yer almış, I. Dünya Savaşı'nın ardından Çekoslovakya'nın bağımsızlığının ilanında etkili olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Aleksandr Kolçak</span>

Aleksandr Vasiliyeviç Kolçak, Rus deniz subayı, amiral, kutup araştırmacısı, Rusya İç Savaşı sırasında Bolşevik karşıtı Beyaz Ordu komutanı, 1918 yılında Rusya Beyaz Ordu Mareşalı Rus İç Savaşı sırasında gerçekleşen Beyaz Terör'ün en önemli komutanı.

<span class="mw-page-title-main">Sibirya Müdahalesi</span>

Sibirya Müdahalesi, 1918-1922 yılları arasında İtilaf Devletlerinin Rus İç Savaşına Bolşeviklere karşı müdahil olarak Rusya’nın Doğu sahillerini işgal ederek Beyaz Ordu'yu destekleme harekâtları. Bu harekâta özellikle Japonya İmparatorluğu yoğun bir askerî güç verecek ve 1920 yılında diğer İtilaf Devletleri çekilirken Sibirya bölgesini işgal etmeye devam edecektir.

<span class="mw-page-title-main">Kutup Ayısı Seferi</span>

Kutup Ayısı Seferi, Eylül 1918 - Temmuz 1919 tarihleri arasında Rus İç Savaşına müdahil olan, Rusya'nın kuzeyindeki liman kenti Arkhangelsk'e çıkarak 5 bin kişilik silahlı kuvvetiyle Kızılordu'ya karşı savaşan ABD birliğinin seferidir.

<span class="mw-page-title-main">Grigori Semyonov</span>

Grigori Mihayloviç Semyonov veya Ataman Semyonov (Rusça: Григо́рий Миха́йлович Семёнов Rus İç Savaşı sırasında Sibirya Müdahalesi döneminde Japonya tarafından Sibirya bölgesinde desteklenen Beyaz Ordu komutanı ve Baykal Kazaklarının Atamanı. Rusya'da 1918-1922 yılları arasında gerçekleşen, pek çok Bolşevik'in ve sivilin katledilmesine sebep olan Beyaz Terör'ün en önemli komutanlarından biridir.

<span class="mw-page-title-main">Barış Kararnamesi</span>

Barış Kararnamesi, Bolşevik lider Lenin tarafından yazılan ve Ekim Devrimi ile iktidarın alınmasından sonra 26 Ekim 1917 günü 2. Tüm-Rusya Sovyetleri Kongresi tarafından onaylanan kararname. Kararname 9 Kasım 1917 [E.U. 27 Ekim 1917] tarihli ve 208 numaralı İzvestiya gazetesinde yayınlanmıştır. Karara göre Rusya I. Dünya Savaşından derhal çekilmektedir.

Tüm Rusya Kurucu Meclisi, Rusya’da 1917 Ekim Devriminden sonra toplanan ve demokratik seçimlerle seçilmiş olan yasama organı. 5-6 Ocak 1918 günlerinde sadece 13 saat toplanabilmiştir. Sovyet iktidarını tanımayı reddettiği için Bolşevikler tarafından lağvedilmiştir.

Beyaz Terör, Rusya'da 1917-1922 yılları arasında gerçekleşen Rus İç Savaşı sırasında Çarlık yanlısı Beyaz Orduların Kızıllara ve kendilerine destek vermeyen sivil halka yönelik şiddet ve katliam hareketlerine verilen isimdir.

<span class="mw-page-title-main">Rus İç Savaşı'nda bağımsızlık yanlısı hareketler</span>

Rus İç Savaşı'nda bağımsızlık yanlısı hareketler, Ekim Devrimi'nin ardından başlayan Rus İç Savaşı yıllarında eski Rus İmparatorluğu topraklarında Bolşevik olmayan ulus devlet tarzında şeklinde isteyen gruplardır. Ayrılıkçı görüşlere sahip bu grupların birçoğu İtilaf Devletleri tarafından askeri ve politik olarak desteklenmişlerdir. Bununla birlikte Beyaz Ordu'da İtilaf Devletlerini destekleyen bazı gruplar da bu hareketlere destek vermişlerdir, fakat sayısı sınırlıdır.

<span class="mw-page-title-main">Rus İç Savaşı'nda Müttefiklerin müdahalesi</span> Askeri harekât

Rus İç Savaşı'nda Müttefiklerin müdahalesi, 1918 yılında Rus İç Savaşı sırasında başlatılan çok uluslu bir askerî harekâttır. Ana hedefler, Çekoslovak Lejyonuna yardım etmek, Rus limanlarındaki mühimmat ve silah tedarikini sağlamak ve Doğu Cephesini yeniden kurmaktı.

<span class="mw-page-title-main">Faustschlag Harekâtı</span>

Faustschlag Harekâtı sürmekte olan I. Dünya Savaşının Doğu Cephesinde Alman İmparatorluğu ve Avusturya-Macaristan İmparatorluğu askerî birliklerinin Çarlık Rusyasında iktidarı 1917 Ekim Devrimi ile alan Bolşeviklere karşı başlattığı harekâttır.

<span class="mw-page-title-main">Baykal Gölü Muharebesi</span>

Baykal Gölü Muharebesi, Çekoslovak güçleri ile Kızıl Ordu arasında meydana gelen deniz savaşıdır.

<span class="mw-page-title-main">Batı Rusya Gönüllü Ordusu</span> Rus İç Savaşı sırasında Baltıktaki Rus savaş ağaları

Batı Rus Gönüllü Ordusu veya Bermontiyalılar, Rus İç Savaşı'nın 1918-20 yılları arasında eski Rus İmparatorluğu'nun Baltık vilayetlerinde bir orduydu.