Ekvator ya da eşlek, kuzey ve güney yarımküreleri birbirinden ayıran hayalî dairesel hattır. Kuzey ve güney kutup noktalarına eşit uzaklıkta olan noktaların birleştirilmesiyle elde edilen çizgidir. Ekvatorun enlemi tanım gereği 0°dir. Yerkürenin Ekvator uzunluğu 40.076,4 km'dir.
- Paralel (enlem) dairelerinin başlangıcıdır. 0° paraleli dünyayı kuzey ve güney olmak üzere iki yarım küreye ayırır.
- Çizgisel hızın en fazla, yerçekiminin en az olduğu yerdir.
- Ekvator üzerinde meridyenlerin (boylamların) birbirlerine uzaklığı eşit ve 111 km'dir.
- Gine Körfezi'ndeki Greenwich meridyeni ile kesişiyor.
- Ekvatorun kuzeyinde bulunan 23°27' Kuzey enlemi olan Yengeç Dönencesi ve güneyinde bulunan 23°27' Güney enlemi olan Oğlak Dönencesi arası ekvatoral bölgedir.
- 21 Haziran günü 23°27' kuzey enlemi güneş ışınlarını tam dik açı ile alır. Yerin eksen eğikliğine ve yıllık hareketine bağlı olarak güneşin tam dik açıyla geldiği alan güneye doğru kaymaya başlar. 23 Eylül günü 0° enlemi olan ekvatora dik gelir ve güneye doğru kaymaya devam eder. 21 Aralık'ta ise 23°27' güney enlemine dik açı ile gelir. Bu tarihten sonra ise kuzeye kaymaya başlar. 21 Mart günü ise tekrar Ekvatora dik gelir.
- Ekvator enlemi güneş ışınlarını yılda iki kez tam dik açı ile alır. Diğer günlerde ise dike yakın açı ile alır. Buna rağmen üzerinde gece ve gündüz süreleri her gün eşittir. Çünkü aydınlanma dairesi her zaman ekvator çizgisini iki eşit parçaya böler.
- Tropikal alçak basınç alanıdır, 30° kuzey ve 30° güney enlemlerinde hâkim olan subtropikal yüksek basınç alanlarından Ekvatora doğru sürekli rüzgarlar olan alizeler eser.
- Ekvatoral iklimde sıcaklık bütün yıl boyunca 20 dereceden aşağı düşmez. Yıl içinde sıcaklık oynamaları sadece birkaç derecedir. Her mevsimi yağmurludur. Güneşin baş ucundan geçtiği iki defaya uyan iki bol yağmurlu zaman vardır. Bunlar arasındaki zamanlarda da yağmur yağar fakat biraz azalmış bulunur. Bununla ilgili olarak buralarda yerleşmiş olan Avrupalılar bol yağmurlu zamana kış mevsimi anlamına gelen "invierno" (İspanyolca) ve "hivernage" (Fransızca) adını vermiş, az yağmurlu zamanlara da yaz mevsimi anlamına gelen "verano" (Portekizce) demişlerdir. Gerçekte ise burada kış ve yaz mevsimleri, öbür ülkelerde bilinen biçimiyle yoktur.
- Ekvator çizgisi, dünyanın şeklinden dolayı gökyüzüne en yakın noktadır. Aynı zamanda deniz seviyesinin, dünyanın çekirdeğinden en uzak noktası yine Ekvator çizgisidir.
- Ekvatorun üzerinden geçtiği ülkeler:
- Afrika kıtasında Gabon, Kongo Cumhuriyeti, Kongo DC, Uganda, Kenya, Somali.
- Asya kıtasında Maldivler, Endonezya.
- Güney Amerika kıtasında Ekvador, Kolombiya, Brezilya.
Dönence veya Tropika, yeryüzü üzerinde, güneş ışınlarının yılda her birine bir kez dik açı ile geldiği, sıcak kuşağın kuzey ve güney sınırlarını oluşturan ve Ekvator'un (eşlek) 23° 27′ kuzey ve güneyinden geçtiği varsayılan iki enlemden her biri. Bu iki enlem arasındaki bölgeye tropikal kuşak denir.
Yengeç Dönencesi, yeryüzünün kuzey yarım küresinde Ekvator'un 23° 27' kuzeyinden geçtiği varsayılan enlemdir. 23° 27' kuzey enlemine Yengeç Dönencesi adı verilir. Yerküre 23° 27' eksen eğikliğine sahip olduğu için oluşur. Yerküre yörüngesinde 21 Haziran konumunda iken, kuzey yarımküre güneşe doğru 23° 27' eğiktir. Bu durumda güneş ışınları Ekvator'dan 23° 27' kuzeye, yani Yengeç Dönencesine dik düşer.
Merkatör projeksiyonu, Ekvator etrafında bir siferoide teğet olan ve bir silindir üzerine matematik olarak teşkil edilen bir silindirik harita projeksiyonu. Bu projeksiyona göre enlemler arasındaki açıklıklar, herhangi bir yerdeki küçük bir sahada ölçek, bütün istikametlerde aynı kalacak şekilde tayin edilir. Gerardus Mercator tarafından 1569'da geliştirilmiştir.
Güney Kutup Dairesi, Dünya haritasında gösterilen, Kuzey Kutup Dairesi, Oğlak Dönencesi, Yengeç Dönencesi ve Ekvator Çizgisi ile birlikte beş büyük enlemden biridir. 66° 33′ 39″ enleminde Kuzey Yarımküre'deki karşıtı Kuzey Kutup Dairesi ile simetrik duran daire, her yıl kıta hareketleri nedeniyle güneye kaymaktadır. Gündönümlerinde yerkürenin 23.5 derecelik açı ile eğik olması sebebi ile kış mevsiminin yaşandığı Haziran ayında dairenin her noktasında en azından 24 saatlik gece, yaz mevsiminin yaşandığı Aralık ayında ise en azından 24 saatlik gündüz yaşanır.
Eskimolar ya da İnuit ve Yupikler, Arktik bölgedeki dört ülkeye dağılmış olarak, Doğu Sibirya, Alaska, Kanada ve Grönland'da yaşayan ve Eskimo - Aleut dillerini konuşan Eskimo - Aleut halklarının en büyük grubunu oluşturan avcı ve toplayıcı halk.
Sibirya Yupikleri ya da Yuitler, Rusya'ya bağlı Çukçi Yarımadası ile ABD'deki Alaska eyaletine bağlı St. Lawrence Adası'nda yaşayan Yupik kolundan bir Eskimo halkı. Alaska Yerli Dil Merkezine göre Alaska'daki 1.400 kişilik nüfustan 1.000 kadarı, Rusya'daki 900 kişilik nüfustan ise ancak 300 tanesi anadillerini konuşabiliyor.
Eskimo dilleri, Rusya'da Çukçi Yarımadasının birbirinden ayrı iki kıyısında, Amerika Birleşik Devletlerine bağlı Alaska eyaletinde, Kanada'da ve Danimarka'ya bağlı Grönland'da Eskimo-Aleut dilleri ailesinden Eskimo halkları tarafından konuşulan dil ailesi. Yupik dilleri ile İnuit dilleri olmak üzere İki ana kolu vardır. Fakat, Sirenik Yupiklerinin günümüzde konuşanı kalmayan dilleri diğer Yupik dillerinden belirgin biçimde farklıdır ve bu farklılığa dayanarak Menovşçikov (Меновщиков) gibi kimi uzmanlar Sirenik Yupikçesini Yupik dilleri dışında tutarak Sirenik Eskimocası adı altında Eskimo dillerinin üçüncü ana kolu olarak sınıflandırır. Sirenik Yupikçesi 1997 yılında tükenmiştir. Alaska Yerli Dil Merkezindeki son rakamlara göre 124.000 kişilik nüfusa sahip Eskimo halklarından 85.544 kadarı anadillerini konuşabiliyor.
Enlem dairesi, belirli bir enlemdeki tüm noktaları birleştiren soyut doğu-batı dairesine verilen isimdir. Bu daire üzerindeki konum, daire üzerindeki boylamın bilinmesi ile bulunabilir. Enlem dairelerine genellikle "paraleller" denilmektedir. Bunun nedeni boylam dairelerine nazaran bu dairelerin birbirlerine eşit uzaklıkta, paralel şekilde yer almasıdır. Dairelerin uzunlukları genel bir sinüs ya da kosinüs fonksiyonuyla hesaplanabilmektedir.
12. batı meridyeni, Başlangıç meridyeni Greenwich'ten 12 açısal derece doğuda yer alan, kuzey kutbundan güney kutbuna uzanan hayali çizgi. 12°B meridyeni, Kuzey kutbu, Grönland, Kuzey Okyanusu, Afrika, Güney Okyanusu, Antarktika üzerinden uzanır.
13. batı meridyeni, Başlangıç meridyeni Greenwich'ten 13 açısal derece doğuda yer alan, kuzey kutbundan güney kutbuna uzanan hayali çizgi. 13°B meridyeni, Kuzey kutbu, Grönland, Kuzey Okyanusu, Afrika, Güney Okyanusu, Antarktika üzerinden uzanır.
15. batı meridyeni, Başlangıç meridyeni Greenwich'ten 15 açısal derece doğuda yer alan, kuzey kutbundan güney kutbuna uzanan hayali çizgi. 15°B meridyeni, Kuzey kutbu, Grönland, İzlanda, Kuzey Okyanusu, Afrika, Güney Okyanusu, Antarktika üzerinden uzanır.
16. batı meridyeni, Başlangıç meridyeni Greenwich'ten 16 açısal derece doğuda yer alan, kuzey kutbundan güney kutbuna uzanan hayali çizgi. 16°B meridyeni, Kuzey kutbu, Grönland, İzlanda, Kuzey Okyanusu, Afrika, Güney Okyanusu, Antarktika üzerinden uzanır.
20. batı meridyeni, Başlangıç meridyeni Greenwich'ten 20 açısal derece doğuda yer alan, kuzey kutbundan güney kutbuna uzanan hayali çizgi. 20°B meridyeni, Kuzey kutbu, Grönland, İzlanda, Kuzey Okyanusu, Afrika, Güney Okyanusu, Antarktika üzerinden uzanır.
21. batı meridyeni, Başlangıç meridyeni Greenwich'ten 21 açısal derece doğuda yer alan, kuzey kutbundan güney kutbuna uzanan hayali çizgi. 21°B meridyeni, Kuzey kutbu, Grönland, İzlanda, Kuzey Okyanusu, Güney Okyanusu, Antarktika üzerinden uzanır.
22. batı meridyeni, Başlangıç meridyeni Greenwich'ten 22 açısal derece doğuda yer alan, kuzey kutbundan güney kutbuna uzanan hayali çizgi. 22°B meridyeni, Kuzey kutbu, Grönland, İzlanda, Kuzey Okyanusu, Güney Okyanusu, Antarktika üzerinden uzanır.
23. batı meridyeni, Başlangıç meridyeni Greenwich'ten 23 açısal derece doğuda yer alan, kuzey kutbundan güney kutbuna uzanan hayali çizgi. 23°B meridyeni, Kuzey kutbu, Grönland, İzlanda, Kuzey Okyanusu, Güney Okyanusu, Antarktika üzerinden uzanır.
24. batı meridyeni, Başlangıç meridyeni Greenwich'ten 24 açısal derece doğuda yer alan, kuzey kutbundan güney kutbuna uzanan hayali çizgi. 24°B meridyeni, Kuzey kutbu, Grönland, İzlanda, Kuzey Okyanusu, Güney Okyanusu, Antarktika üzerinden uzanır.
25. batı meridyeni, Başlangıç meridyeni Greenwich'ten 25 açısal derece doğuda yer alan, kuzey kutbundan güney kutbuna uzanan hayali çizgi. 25°B meridyeni, Kuzey kutbu, Grönland, Yeşil Burun Adaları, Kuzey Okyanusu, Güney Okyanusu, Antarktika üzerinden uzanır.
30. batı meridyeni, Başlangıç meridyeni Greenwich'ten 30 açısal derece batıda yer alan, kuzey kutbundan güney kutbuna uzanan hayali çizgi. 30°B meridyeni, Kuzey kutbu, Kuzey Buz Denizi, Grönland, Atlas Okyanusu, Güney Okyanusu, Antarktika üzerinden Güney kutbuna uzanır.
