Kafkasya, Karadeniz ve Hazar denizi arasında yer alan, Avrupa ve Asya'nın sınırında bulunan bölgenin ismi. Kafkas sıradağlarında, Avrupa'nın en yüksek dağı olan ve Kafkas halklarının sözlü edebiyatını oluşturan Elbruz Dağı bu bölgede bulunmaktadır. Kafkasya bölgesi siyasi ve coğrafi olarak Kuzey Kafkasya ve Güney Kafkasya olmak üzere ikiye ayrılır. Güney Kafkasya, bağımsız ve egemen devletlerden oluşmaktadır. Kuzey Kafkasya ise Rusya içinde bulunmaktadır.
Çeçenler, Kafkasya’nın kuzeydoğu kesiminde, Sunja ve Argun ırmakları civarında yaşayan yerli Kafkasya halkı. Kendilerini Nohçi olarak adlandırırlar. Bu ad, Çeçenlerin Nohçmekhahoi adlı kabilesinden ve bu kabilenin topraklarından gelir.
İran dilleri veya İranî diller, Hint-Avrupa dil ailesinin Hint-İran dilleri koluna bağlı dil öbeği. Günümüzde 150-200 milyon kişinin bu dil grubuna ait dilleri konuştuğu tahmin edilir. İran dilleri tarihsel gelişim açısından üç gruba ayrılır: Eski İran dilleri, Orta İran dilleri ve Yeni İran dilleri.
Kafkas dilleri, Kafkasya'da yaşayan halklarının konuştuğu dillere verilen genel addır. Kafkasya'nın yerli dilleri, birbirlerinden köken açısından bağımsız kabul edilen Kuzeydoğu, Kuzeybatı ve Güney Kafkas dil aileleridir. Buna ek olarak Hint-Avrupa, Türk, Moğol ve Sami dilleri de Kafkasya'da konuşulan diğer dil aileleridir.
Kuzeybatı Kafkas dilleri ya da Abhaz-Adige dilleri, Kafkasya'ya özgü bir dil ailesidir ve asıl olarak Kafkasya'nın kuzeybatı bölümünde ve dünyanın birçok ülkesine dağılmış diaspora ülkelerinde konuşulur. Kuzey Kafkas dillerini oluşturan iki gruptan biridir. Kafkasya'ya özgü iki dil ailesi daha bulunmaktadır ve bunlar Kuzeydoğu Kafkas dilleri ve Güney Kafkas dilleridir. Bu üç dil ailesi arasında kanıtlanmış bir köken bağı bulunmamaktadır.
Kuzeydoğu Kafkas dilleri veya Nah - Dağıstan dilleri. Kafkasya'nın doğu kesiminde konuşulan dil ailesi. İki ana kola ayrılır. Nah kolu Çeçence, İnguşça ve Batsça dilinden oluşur. Dağıstan kolu ise daha fazla çeşitlilik gösterir ve alt öbeklere ayrılır. Bunlar Avar - Andi - Dido, Lak - Dargin ile Lezgi öbekleridir. Bu öbeklerin başta gelen dilleri Avarca, Lakça, Lezgice ve Dargice'dir.
Ubıhça veya Vubıhça Kuzeybatı Kafkas dillerinden bir tanesiydi. 1992'de bu dili konuşan son kişi Tevfik Esenç'in yaşamını yitirmesiyle birlikte ölü dil hâline geldi. Alfabesi yoktur.
Adigece, Adığece veya Batı Çerkesçesi, Kuzeybatı Kafkas dilleri ailesinin Çerkes dilleri kolunda yer alan bir dildir. Aynı koldaki Kabardeyce ile karşılıklı anlaşılabilirliğe sahiptir. Kuzey Kafkasya’da yer alan eski Batı Çerkesya topraklarını kapsayan Adige Cumhuriyeti ile Krasnodar Krayı bölgelerinde ve Çerkes Sürgün ve Soykırımı ile Kafkasya'dan Osmanlı İmparatorluğu topraklarına zorla sürülen ve bugün Türkiye ve Ürdün gibi ülkelerde yaşayan Çerkesler tarafından konuşulur. Kiril alfabesiyle yazılan dil, geçmişte Arap ve Latin alfabeleriyle de yazılmıştır.
Dargiler Kuzeydoğu Kafkasya'da, özellikle de Dağıstan'da yaşayan ve Doğu- Kafkas dillerinden Dargice'yi konuşan halk. Günümüzde Dağıstan Cumhuriyeti'ndeki nüfusları tahminen 516 bin kadar olup, diğer eski Sovyet toprakları üzerinde yaşayanlarla birlikte yaklaşık 680 binin üzerinde bir nüfusa sahip oldukları tahmin edilmektedir.
Abazaca, Kuzeybatı Kafkas dillerinden biridir. Abazaların konuştuğu bu dil, Abhazca ile yakın akrabadır. Bugün, Kuzey Kafkasya'da 40.000 kişi tarafından konuşulur. Abazaların önemli bölümü (%75) 1864 göçüyle Osmanlı topraklarına sürülmüşlerdir. Büyük sürgünden sonra anayurtlarında (Karaçay-Çerkesya) kalan 10.000 kişi bugün tekrar 40.000 nüfusa ulaşmıştır.
Laklar, daha çok Dağıstan'ın orta kesimlerinde dağlık bölgelerde yaşayan ve 178,630 kadar bir nüfusa sahip etnik bir gruptur. Lakça konuşurlar. Konuştukları dil; Kafkas dil gruplarının Kuzey Kafkas ana kolundan Kuzeydoğu Kafkas dilleri kolu içinde Dargwa-Lak dil grubuna girer. Yaşadıkları bölgelerin doğusunda Dargi boyları, batı ve doğusunda Avarlar, güney bölgelerinde de Lezgi boyları yaşamaktadır. Antik çağ yazarların ın Lega, Gele ve Gelon kabileleri olarak adlandırdığı Laklar'a Gürcü dilinde Leki (Dağlı), Avarlar ise Gumi / Toma, Dargiler Kumuçan / Bulikan denir.
Agullar, Rusya Federasyonu'na bağlı Dağıstan Özerk Cumhuriyeti'nin güneyinde yaşayan az nüfuslu yerli Kafkas halkıdır. Agulca, Kuzeydoğu Kafkas dillerinin Dağıstan öbeğinde yer alır. Dağıstan Anayasası'nca tanınmış 14 resmî dilden biridir. Rusya'daki Agul sayısı 2002'de 28.929'ken bu nüfusun 23.314'ü Dağıstan'da bulunuyordu.
Kafkasya halkları, Kafkasya'da yaşayan halklar. Bu halklar, coğrafi olarak Kuzey Kafkasya halkları ve Güney Kafkasya halkları biçiminde adlandırılırlar. Etnik açıdan, özellikle dil açısından da Kafkasya yerlileri, Hint-Avrupa kökenliler ve Türk asıllı halklar biçiminde üç öbeğe ayrılırlar.
Nah dilleri, Kuzeydoğu Kafkas dilleri içinde bir alt öbek oluşturur. Bu öbekte Çeçen, İnguş ve Bats dilleri yer alır. Çeçence Çeçenya'da, İnguşça da İnguşya'da resmi dillerdendir. Bats dili ise Gürcistan'da konuşulur.
İnguşça, çoğunluğu İnguşetya'da yaşayan İnguşların konuştuğu dildir. Kafkas dillerinin Kuzeydoğu Kafkas dilleri öbeğine bağlıdır.
Ubıhlar ya da Vubıhlar, Çerkes boylarından birisidir. Dilleri Ubıhça, bu dili konuşan son kişinin 1992 yılında ölmesiyle yok olmuştur.
İber-Kafkas dilleri, Gürcü dilbilimci Arnold Çikobava'nın Kafkasya’da konuşulan üç otokton dil ailesine verdiği addır. Bu dillerin birbirleri ile soysal olarak bir akrabalık oluşturduğu dil bilimi dünyasında kanıt yetersizliği nedeni ile kabul görmez ve her dil ailesi birbirinden bağımsız kabul edilir.
Dağıstan dilleri veya Doğu Kafkas dilleri, Kuzeydoğu Kafkasya'da, Dağıstan'da ve Azerbaycan'ın kuzey kesiminde konuşulan diller. Avar-Andi-Dido, Lak-Dargva ve Lezgi öbeklerinden oluşur. Dağıstan dilleri, Nah dilleri ile birlikte Nah-Dağıstan dilleri olarak anılır.
Tevfik Esenç, Ubıhçayı konuşan son kişi olarak bilinmektedir. Esenç, "81 sessiz harften oluşan bir Kafkas dilini dünyada konuşan tek kişi" olarak Guinness Dünya Rekorları Kitabı'na girmiştir.
Rutulca, Rusya'ya bağlı Dağıstan Cumhuriyeti'nde ve Kuzey Azerbaycan'da yaşayan küçük bir yerli halk olan Rutullar′ın konuştuğu dil. Rutulca, Kuzeydoğu Kafkas dillerinin Samur öbeğinde yer alır ve bugün Dağıstan Anayasası tarafından tanınmış 14 dilden biridir.UNESCO'nun Tehlike Altındaki Dünya Dilleri Atlası'na göre dil, "kesinlikle tehlike altında" kategorisinde sınıflandırılmıştır.
