İçeriğe atla

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ekonomisi

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ekonomisi
Lefkoşa şehir merkezi
Para birimiTürk lirası (TRY)
Mali yılTakvim yılı
Ticaret organizasyonlarıEkonomik İşbirliği Teşkilatı (gözlemci)[1]
İstatistikler
GSYİH4.273 milyar $ (Nominal, 2014 tahminleri)[2]
GSYİH büyümeartış %3,7 (2014)[2]
Kişi başı GSYİH15,302 $ (Nominal, 2013)[2]
Enflasyon (TÜFE)%88.81 (Nisan 2022)[3]
İşsizlik%8,3[4]
Ana endüstrilerturizm, eğitim, tarım
Dış ticaret
İhracatartış 131 milyon $ (2014)[5]
İhraç mallarıMandıra ürünleri, çiğ ve işlenmiş narenciye, rakı, hurda, tavuk, patates
Ana ihracat ortakları Türkiye
Orta Doğu Arap ülkeleri
İthalatartış 1.512 milyar $[5]
Ana ithalat ortakları Türkiye
 Avrupa Birliği
Kamu maliyesi
Diğer bir bilgi verilmemiş, değerlerin tümü ABD Doları ile ifade edilmiştir.

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ekonomisi, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti para birimi olarak Türk lirası'nı kullanır.

KKTC'nin 2010 yılı Gayri safi millî hasılası (GSMH) 5567.1 milyar TL'dir (3686 milyon dolar).[6] Ülkenin 2010 yılı itibarıyla bütçesi 2.66 milyar TL olup bunun %32,6'sını Türkiye'den gelen ekonomik yardımlar oluşturmaktadır. Bu yardımların 2010 itibarıyla toplam miktarı 867,062,467 TL'dir.[7] İşsizlik oranı 2009 yılı itibarıyla %12,40'tır.[8] 2009 yılında 71.1 milyon Amerikan doları ihracata karşılık 1326.2 milyon dolar ithalat yapılmıştır.[8]

2011 itibarıyla yılda yaklaşık 400 milyon dolar turizmden, 400 milyon dolar da eğitim sektöründen elde edilmektedir.[9]

Ekonomik veriler

Dış ticaret

2010 yılında 1,694,180,655 dolarlık ithalata karşılık 96,419,909 dolarlık ihracat yapan KKTC'nin 1.507 milyar dolarlık ticaret açığı bulunmaktaydı.[10] İhracatın ithalatı karşılama oranı 2002 yılında yaklaşık %15 iken bunu takip eden dört yılda devamlı düşüş göstermiş; 2003 yılında %10'a, 2006 yılında yaklaşık %5'e düşmüştür. Bu dönemden itibaren oran %4,6 aralığında seyretmiştir ve 2010 yılında da yaklaşık %6 olarak gerçekleşmiştir.[11] 2010 yılı ihracatının %47'si Türkiye'ye, %32'si İslam ülkelerine, %12'si Avrupa Birliği'nde, %5'i diğer Avrupa ülkelerine ve %4'ü diğer ülkelere yapılmıştır.[12]

Ülkeye ithal edilen en önemli mal taşıt araçlarıdır. 2010 yılında 117.32 milyon dolarlık taşıt aracı ithalatı yapılmıştır. Bu rakam 2007 yılında 142.26 milyon dolarken 2008 yılında 135.49 milyon dolara düşmüş, 2009 yılında 110.73 milyon dolara gerilemiş, 2010 yılındaysa yükselmiştir.[10]

Ülke ihracatında en önemli yeri narenciye ve süt ürünleri tutmaktadır. 2010 yılında narenciye 27,166,238 dolarla ülke ihracatında birinci sırada yer alırken süt ürünleri 25,826,381 dolarla takip etmekteydi. Aşağıda ihracatın mallara göre dağılımı bulunmaktadır (2010 yılındaki sıralamaya göre):

KKTC ihracatının mallara göre dağılımı (ABD doları)[13]
2007200820092010
Narenciye22,692,324 20,502,086 13,910,934 27,166,238
Süt ürünleri 20,650,394 21,628,852 20,074,239 25,836,381
Rakı4,482,406 6,653,821 8,413,631 7,669,936
Hurdalar 8,141,653 7,283,664 4,237,831 6,477,316
Konfeksiyon6,790,020 3,727,264 2,326,900 4,022,957
Narenciye konsantresi 3,192,255 662,939 1,746,922 3,007,110
Alçı taşı1,894,924 3,927,030 2,490,925 1,889,140
İlaçlar955,693 1,009,966 649,465 1,573,599
Deriler1,269,816 908,411 594,751 461,562
Diğer ürünler 8,975,744 6,354,090 9,002,188 12,579,609
Kıbrıs Cumhuriyeti'ne yapılan ihracat 4,639,584 11,006,015 7,615,978 5,746,061
Toplam83,684,81383,664,13871,063,76696,419,909

İstihdam

İstihdamdaki gelişmeler (2004-2008)[14]
20042005200620072008
Çalışma Çağındaki Nüfus 178,117 185,455 190,423 197,660 201,796
İşgücü 96,592 93,248 101,366 99,149 101,104
İstihdam 86,914 85,583 91,815 89,787 91,223
İşsiz 9678 7665 9522 9361 9881
Kıbrıs Cumhuriyeti'nde çalışanlar 4655 3919 4093 2643 3252
İşgücüne katılma oranı (%) 54.2 50.3 53.2 50.2 50.1
İstihdam oranı (%) 48.8 46.1 48.2 45.4 45.2
İşsizlik oranı (%) 10.0 8.2 9.4 9.4 9.8
Genç nüfustaki işsizlik oranı (%) 22.3 26.3 23.8 22.8 24.7

Vergi gelirleri dağılımı

Vergi gelirleri dağılımı (milyon TL)[15]
Vergi türü20082009 (tahmini)Değişim (%)
Gelir vergisi 264 296 12
Kurumlar vergisi 143 126 -12
Dahilde alınan KDV 141 136 -4
Uluslararası Ticaret ve Muamele Vergileri 283 233 -18
Diğer 332 297 -11
Toplam11631088-6

Kaynakça

  1. ^ ECO Secretariat 2 Şubat 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ECO Secretary General Meets the Representatives of Turkish Cyprus State in Tehran (İngilizce)
  2. ^ a b c "KKTC". Türkiye Cumhuriyeti Ekonomi Bakanlığı. 17 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2016. 
  3. ^ "Nisan ayı enflasyonu açıklandı". Devlet Planlama Örgütü. 24 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 8 Mayıs 2022. 
  4. ^ "En yüksek işsizlik oranı Güzelyurt'ta". Kıbrıs Postası. 21 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2016. 
  5. ^ a b "KKTC Merkez Bankası 2014 IV. Çeyrek Raporu" (PDF). KKTC Merkez Bankası. s. 9-10. 22 Mart 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Şubat 2016. 
  6. ^ Türkiye Cumhuriyeti Lefkoşa Büyükelçiliği Yardım Heyeti Başkanlığı. KKTC Ekonomi Durum Raporu 2010. ss. sf. 9-10. 
  7. ^ Türkiye Cumhuriyeti Lefkoşa Büyükelçiliği Yardım Heyeti Başkanlığı. KKTC Ekonomi Durum Raporu 2010. ss. sf. 87-95. 
  8. ^ a b KKTC Devlet Planlama Örgütü. Ekonomik ve Sosyal Göstergeler 2009. ss. sf. 2-3. 
  9. ^ Ocakoğlu, Günseli Ö. İşadamları Kuzey Kıbrıs'a çıkarma yaptı 7 Kasım 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Zaman Gazetesi) Erişim tarihi: 25 Haziran 2012.
  10. ^ a b KKTC Ekonomi ve Enerji Bakanlığı Ticaret Dairesi. Dış Ticaret İthalat ve İhracat İstatistikleri 2010. ss. sf. V. 
  11. ^ KKTC Ekonomi ve Enerji Bakanlığı Ticaret Dairesi. Dış Ticaret İthalat ve İhracat İstatistikleri 2010. ss. sf. II. 
  12. ^ KKTC Ekonomi ve Enerji Bakanlığı Ticaret Dairesi. Dış Ticaret İthalat ve İhracat İstatistikleri 2010. ss. sf. IV. 
  13. ^ KKTC Ekonomi ve Enerji Bakanlığı Ticaret Dairesi. Dış Ticaret İthalat ve İhracat İstatistikleri 2010. ss. sf. VI. 
  14. ^ KKTC Devleti. 2010-2012 Kamunun Etkinliğinin ve Özel Sektörün Rekabet Gücünün Artırılması Programı. s. 7. 
  15. ^ KKTC Devleti. 2010-2012 Kamunun Etkinliğinin ve Özel Sektörün Rekabet Gücünün Artırılması Programı. s. 19. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti</span> Kıbrıs adasında fiili devlet

Kuzey Kıbrıs, resmî adıyla Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC), Akdeniz'deki Kıbrıs adasının kuzey kısmında yer alan, fiilî devlet. Varlığı Türkiye ve Türk Devletler Teşkilatı dışında hiçbir ülke/oluşum tarafından tanınmamaktadır. Birleşmiş Milletler ve Avrupa Birliği gibi kuruluşlar ve uluslararası toplum tarafından 1974'te Türkiye'nin gerçekleştirdiği Kıbrıs Harekâtı'ndan beri Kıbrıs Cumhuriyeti'nin Türkiye işgali altındaki toprağı olarak nitelenir.

<span class="mw-page-title-main">El Salvador</span> Orta Amerikada bulunan bir ülke

El Salvador, Orta Amerika'da yer alan yaklaşık 6,9 milyonluk nüfusa sahip bir ülkedir. Ülke, batıda Guatemala'ya, kuzey ve doğuda Honduras'a komşudur. Güneyinde Büyük Okyanus bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Lefkoşa</span> Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ve Kıbrıs Cumhuriyetinin başkenti

Lefkoşa, Kıbrıs adasının ortasında yer alan, Kıbrıs Cumhuriyeti ile Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin başkenti. Kıbrıs'ın en kalabalık kenti ve en önemli kültür, sanayi, ticaret ve ulaşım merkezidir. Lefkoşa, 35°10' kuzey, 33°21' doğuda bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin dış ilişkileri</span>

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC), sadece Türkiye tarafından tanınmakta, diğer ülkeler ve Birleşmiş Milletler (BM) tarafından tanınmamaktadır. Ülke, hukuken Kıbrıs Cumhuriyeti'ne bağlıdır. Birçok devlet ve uluslararası kuruluş, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'ni de facto (fiili) devlet olarak tanımlamaktadır. Buna karşılık, uluslararası camianın Kıbrıslı Türklere karşı tutumu 2004'teki Annan Planı oylaması sonucu sempatiye dönüşmüştür. Bu sayede, KKTC devleti/kurumları bazı uluslararası politik, sportif, bilimsel, turistik ve kültürel örgütlere üye olmuşlardır.

<span class="mw-page-title-main">İthalat</span>

İthalat, başka bir ülkeden mal veya hizmet satın alımıdır. Bir ithalatçı ülke ise ihracatı gerçekleştiren bir ülkeden çıkan mal veya hizmeti alan ülkedir. İthalat ve ihracat, uluslararası ticarette kullanılmakta olan finansal işlemlerdir. İthalat, başka bir ülkede üretilen mal veya hizmetlerin satın alınmasını, kullanılmasını veya yararlanılmasını içeren bir dış ticaret etkileşimidir. Bu tür mal ve hizmetlerin satıcısına ihracatçı, yabancı alıcısına ise ithalatçı adı verilir.

<span class="mw-page-title-main">Girne (ilçe)</span> Kuzey Kıbrıs ilçesi

Girne İlçesi, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin 6 ilçesinden biri. Yönetim merkezi Girne'dir. Yüzölçümü 690 kilometrekaredir.

<span class="mw-page-title-main">Sunat Atun</span>

Sunat Atun Kıbrıs Türkü siyasetçi, KKTC Ekonomi ve Enerji Bakanı, KKTC Maliye Bakanı, UBP Gazimağusa Milletvekili ve Ulusal Birlik Partisi eski Genel sekreteri.

<span class="mw-page-title-main">Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde ormancılık</span>

Kuzey Kıbrıs'ta ormancılık, toplam 480.74 km2'lik alan kaplayan ormanlarda yapılır. Bunun yanı sıra, 25.116 kilometrekarelik bir orman açması ve orman içi açıklık alanı bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Lübnan-Türkiye ilişkileri</span> ikili ilişkiler

Lübnan-Türkiye ilişkileri, Lübnan ve Türkiye arasında süren uluslararası politikaları içerir.

Kıbrıs Türk Elektrik Kurumu (KIB-TEK), Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'ndeki elektrik işlerinden sorumlu devlete bağlı kurumdur. KKTC Ekonomi ve Enerji Bakanlığı'na bağlıdır.

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Ekonomi ve Enerji Bakanlığı, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti hükûmetine bağlı olarak çalışan ve ekonomi ile enerjiyle ilgili işlerinden sorumlu olan bakanlıktır. Kıbrıs Türk Federe Meclisinin 8 Aralık 1977 tarihli birleşiminde kabul edilen "Bakanlıkların Kuruluş İlkeleri Yasası" ile kurulmuştur. Şu anki bakan Sunat Atun'dur.

Türkiye'de finansal krizler ya da ekonomik krizler makro ekonomik yapının bozulmasıyla ortaya çıkan buhran dönemleridir. 1929 Dünya Ekonomik Bunalımı sonrası yaşanan başlıca krizler; 1946, 1958, 1960, 1974, 1980, 1982, 1990, 1994, 2000-2001, 2008-2012 ve 2018-2023 krizleridir.

<span class="mw-page-title-main">Gazimağusa Limanı</span>

Gazimağusa Limanı ya da Mağusa Limanı, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin, Gazimağusa İlçesi'nin yönetim merkezi olan Gazimağusa'da yer alan ticari limandır. Bölgedeki limanın inşasına ilk olarak 1902 yılında Britanya Kıbrısı yönetimi altında başlanmış ve ilk liman hizmeti 1904 yılında verilmeye başlanmıştır. O yıldan bu zamana liman, iki kere genişletilme, bir kere de yenilemeden geçmiştir.

<span class="mw-page-title-main">İktisatbank</span>

Kıbrıs İktisat Bankası Ltd., 1990 yılında bireysel ve ticari bankacılık alanlarında faaliyet göstermek üzere kurulmuş olup, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde faaliyet gösteren özel sermayeli yerel bankalar arasında lider konumundadır. Kıbrıs Türkü müteşebbisler tarafından kurulan Kıbrıs İktisat Bankası Ltd. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde ithalatçı firmalar başta olmak üzere inşaat/taahhüt firmaları, imalatçı firmalar ve küçük/orta boyutlu işletmeler (kobiler) ile ticari ve kurumsal müşterilerle çalışmaktadır. Banka bireysel bankacılık konularında da çalışmayı ve derinleşmeyi kuruluşundan bu yana ön planda tutmuş ve 2000'li yılların başından itibaren teknolojik altyapı için çok ciddi yatırımlar yapmaya başlamıştır. Bankanın Yönetim Kurulu Başkanı Mete Özmerter'dir.

<span class="mw-page-title-main">Suriye ekonomisi</span> Ulusal ekonomi

Suriye ekonomisi, tarım, petrol, endüstri ve hizmete dayanmaktadır.

KKTC Kalkınma Bankası, Cumhuriyet Meclisi'nin 3 Temmuz 1992 Tarihli birleşiminde kabul olunan Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Kalkınma Bankası Yasası gereğince, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde reel sektörün finans ihtiyacını karşılamak amacıyla 1993 yılında kurulan banka.

Estonya, Avrupa Birliği üyesidir, Euro bölgesi ülkesidir ve IMF verilerine göre gelişmiş ülke sayılmaktadır. Estonya ekonomisi Finlandiya ve İsveç ekonomilerindeki gelişimlerden çok etkilenmiştir.

Nazif Borman Kıbrıs Türkü siyasetçi ve diplomat.

<span class="mw-page-title-main">Makine sanayi</span>

Makine sanayi veya makine endüstrisi, tarım, ulaşım, savunma gibi alanlarda ekonomik faaliyet gösteren sanayi kolları için makine imalatı ve bakım ihtiyaçlarını karşılayan temel endüstri sektörüdür. Geleneksel olarak ağır sanayi alanında hizmet veren bu sektör, günümüz serbest piyasalarında iş yapan şirketler tarafından hafif sanayinin bir parçası olarak kabul edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Moritanya-Türkiye ilişkileri</span>

İki ülke arasındaki ilişkiler, Moritanya’nın bağımsızlığını kazandığı 1960’ı takip eden yarım yüzyıllık süreçte oldukça zayıf seyretmiş ve ülkenin ilk cumhurbaşkanı Muhtar Veled Dâde’nin 1974’te Türkiye’yi ziyareti dışında üst düzey bir ilişki kurulmamıştır. 2010 yılında dönemin Moritanya Cumhurbaşkanı Abdülaziz’in Türkiye ziyaretinin ardından iki ülke karşılıklı olarak büyükelçiliklerini açmış ve ikili ilişkilerde belirgin bir iyileşme görülmeye başlanmıştır. Takip eden süreçte bakanlıklar düzeyinde ziyaretler gerçekleşmeye ve iş birliği anlaşmaları imzalanmaya devam etmiştir. 2016 yılında Türkiye Orman ve Su İşleri Bakanlığı ve 2017’de Türkiye Ekonomi Bakanlığı tarafından gerçekleştirilen Moritanya ziyaretleri, iki ülke arasındaki ticari ilişkileri güçlendirmiş, birçok ortak proje ve hibe programı üzerinde mutabakatlar sağlanmıştır.