İçeriğe atla

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin devlet yapısı

Kuzey Kıbrıs'ın devlet yapısı, Kuzey Kıbrıs cumhuriyetle yönetilmekte olup yarı başkanlık sistemi bulunmaktadır. Cumhurbaşkanı aynı zamanda devlet başkanı, başbakan ise hükûmetin başkanıdır. Çok partili sistem uygulanmaktadır. Yürütme yetkisi hükûmetin elindedir. Yasama yetkisi ise hükûmetle beraber Cumhuriyet Meclisi'ne aittir.

Kuzey Kıbrıs, bağımsızlığı Türkiye dışında hiçbir ülke tarafından tanımayan de facto bağımsız cumhuriyet konumundadır.[1] Bugün birçok devlet, Birleşmiş Milletler ve Avrupa Birliği gibi uluslararası kuruluşlar tarafından adanın sadece güneyinde egemenliği bulunan Kıbrıs Cumhuriyeti toprakları içerisinde kabul edilmektedir.

Anayasa

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Anayasası, 15 Kasım 1983 tarihinde Kuzey Kıbrıs'ın bağımsızlığını tek yanlı olarak ilan etmesinden sonra kurulmuş olan Kurucu Meclis tarafından hazırlanmış, 5 Mayıs 1985 günü Kıbrıslı Türk seçmenler tarafından %70.18'e karşı %29.82[2] çoğunlukla onaylanmıştır.[3] Kuzey Kıbrıs Anayasası, 1975 tarihinde onaylanmış Kıbrıs Türk Federe Devleti Anayasası'na benzemekte ama yeni cumhuriyetin gereklerini düzenleyen yeni hükümler içermektedir. Toplam 164 madde ve 13 geçici maddeden oluşmaktadır.[3]

Yürütme

Kuzey Kıbrıs'ta yürütme yetkisi Bakanlar Kurulu ve Cumhurbaşkanı'na aittir. Cumhurbaşkanlığı ülkenin en üst makamıdır. Anayasaya karşı saygının korunması ve kamu yönetiminin kesintisiz ve düzenli bir şekilde yürütülmesi ile ülkenin devamından sorumlu kişidir. Cumhurbaşkanı ayrıca Bakanlar Kurulu toplantısına başkanlık edebilir, fakat oy verme konumuna sahip değildir. Cumhurbaşkanı Cumhuriyet Meclisinden geçen kanunları geri çevirmeye veya onaylayarak Resmi Gazete'de ilan etmeye yetkilidir.[4]

Cumhurbaşkanlığı

Kuzey Kıbrıs'ta Cumhurbaşkanı 5 yıllık bir dönem için halk tarafından seçilir. Cumhurbaşkanı'nın Kıbrıs kökenli olması mutlaka gereklidir. Seçilebilmesi için 5 sene Kuzey Kıbrıs'ta ikamet etmesi, 35 yaşını doldurmuş olması ve üniversite eğitimi almış olması gerekir.[5]

Bakanlar Kurulu

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Anayasası, seçilecek olan Bakanlar Kurulu'nun Başbakan ve Bakanlardan oluşması gerektiğini belirtir. Başbakan, Cumhurbaşkanı tarafından Cumhuriyet Meclisi'ndeki milletvekilleri arasından atanır. Bakanlar'ın anayasaya göre milletvekili olma zorunluluğu yoktur. Bakanlar, Başbakan'ın tavsiyesi üzerine Cumhurbaşkanı tarafından göreve atanır.[6]

Yasama

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Anayasası egemenliğin "kayıtsız ve şartsız" Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin vatandaşlarına ait olduğunu belirtir. Cumhuriyet Meclisi halkın seçimlerde seçtikleri milletvekillleri aracılığıyla egemenliklerini kullandıkları yasama organıdır ve Kıbrıslı Türklerin "bağımsızlık ve özgürlüğünün" sembolüdür.[7]

Cumhuriyet Meclisi

Ülkenin yasama yetkileri beş senelik bir dönem için seçimler sonucundan seçilmiş olan 50 milletvekilinin oluşturduğu Cumhuriyet Meclisi tarafından kullanılır. Meclisin yasa oluşturma, Bakanlar Kurulu'nu ve Bakanları sorgulama ve denetleme, bütçe ile ilgili yasa tasarılarını tartışma ve onaylama, genel ve özel af çıkarma ve mahkemeler tarafından verilen ölüm cezalarının uygulanıp uygulanmaması ile uluslararası anlaşmaları onaylama hakkı bulunmaktadır.[8]

Siyasi partiler

Kuzey Kıbrıs'ın siyasi yapısı çok hareketli ve çok partili sistem benimsemektedir. Çok sayıda siyasi parti mevcut olup çoğu kez tek başına iktidara gelme şansı olmaması nedeniyle siyasi partiler koalisyon hükûmeti kurmak zorunda kalmaktadır. Seçimler düzenli olarak anayasaya göre yapılmakta ve her türlü siyasi ideolojiye sahip farklı partiler arasında mücadeleler olmaktadır. Cumhuriyet Meclisinde temsil edilen siyasi partiler şunlardır;[9]

Parti Başkan Sandalye
Ulusal Birlik Partisi Ersin Tatar21
Cumhuriyetçi Türk PartisiTufan Erhürman12
Halkın PartisiKudret Özersay9
Toplumcu Demokrasi PartisiCemal Özyiğit3
Demokrat Parti Fikri Ataoğlu2
Yeniden Doğuş Partisi Erhan Arıklı2

Yargı

Kuzey Kıbrıs'ta yargı özgürdür ve belirlenen yapısı yasalarla güvence altına alınmıştır.[10] Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Anayasası'nın 136 ve 157'nci maddeleri arasındaki toplam 22 madde yargının düzeni ve işleyişi konusuna ayrılmıştır. Mahkemelerin bağımsızlığı, yargıçların güvenceleri, hukukun üstünlüğü ilkesi anayasada yer almaktadır.[11]

Yüksek Mahkeme

Kuzey Kıbrıs'taki en üst mahkeme kurumu Yüksek Mahkemedir. Yüksek Mahkeme; Anayasa Mahkemesi, Yargıtay ve Yüksek İdare Mahkemesi olarak oturabilir ve Kuzey Kıbrıs Anayasası'nın emrettiği tüm konularda son kararı vermekle yükümlü tek mahkeme konumundadır.[12]

Yüksek Mahkeme huzurunda görülen davalardaki heyetler şu şekillerde oturabilir:

  • Anayasa Mahkemesi olarak
    • Anayasa Mahkemesi
    • Yüce Divan
  • Yüksek İdare Mahkemesi olarak
    • Yüksek İdare Mahkemesi
    • Yüksek İdare Mahkemesi İstinafı
  • Yargıtay olarak
    • Yargıtay Genel İstida
    • Yargıtay Hukuk
    • Yargıtay Hukuk İstida
    • Yargıtay Ceza
    • Yargıtay Ceza İstida
    • Yargıtay Aile
    • Yargıtay Asli Yetki
    • Yargıtay Asli Yetki İstinaf
    • Yargıtay Asli Yetki İstida
    • Yargıtay Asli Yetki İstida İstinaf

Anayasa Mahkemesi

Anayasa Mahkemesi olarak oturum yapan Yüksek Mahkeme heyeti, asil üye olarak Yüksek Mahkeme Başkanı ve dört Yüksek Mahkeme Yargıcı'ndan ve yedek üye olarak iki Yüksek Mahkeme Yargıcı'ndan oluşmaktadır. Anayasa'nın 71, 145, 146, 147, 148 ve 149'uncu maddeleri uyarınca organlar arasındaki yetki uyuşmazlığı, iptal davaları, yasaların anayasaya aykırılığı, mahkemeler tarafından yapılan havaleler, anayasanın yorumlanması, siyasi partilerin mali denetimlerini yapmak ve belirli gerekçelerle siyasi partileri kapatmak hususlarında karar verir. Ayrıca 144'üncü madde uyarınca Yüce Divan olarak oturarak Cumhurbaşkanı, Başbakan ve bakanları ilgili suçlarla yargılayabilir.[13]

Yargıtay

Yüksek Mahkeme Başkanı ve iki Yüksek Mahkeme Yargıcı veya üç Yüksek Mahkeme Yargıcı ile Yargıtay olarak oturum yapan Yüksek Mahkeme, en yüksek istinaf mahkemesidir. Alt Mahkemelerin verdikleri hukuk, ceza, aile ve ağır ceza kararlarından yapılan istinaflara ait davaları inceleyip sonuçlandırır. Anayasa'nın 151'inci maddesinin 3'üncü fıkrası kuralları saklı kalmak koşuluyla, Yargıtay, Anayasa'nın veya herhangi bir yasanın gösterdiği hâllerde ilk mahkeme olarak ve istinafen davalara bakmak yargı yetkisine sahiptir. Ancak, ilk mahkeme olarak yetki verildiği hâllerde, bu yetki Yüksek Mahkemenin atayacağı Yüksek Mahkeme Yargıcı veya Yargıçları tarafından kullanılır. Bu suretle verilecek kararlara karşı Yargıtaya istinafen başvurma hakkı vardır.

İlk ve son mahkeme olarak Anglosakson hukukuna özgü olan, yetkisiz tutuklamanın kaldırılması için emirname (habeas corpus), bir yetkinin kullanılmasını sağlamak için emirname (mandamus), herhangi bir mahkeme veya yargı niteliğinde yetki kullanan herhangi bir makamın yanlış bir kararının uygulanmasını önlemek için emirname (prohibition), bir makamın herhangi bir yetkiye dayanılarak işgal edildiğinin soruşturulmasına ilişkin emirname (quo warranto) ve herhangi bir mahkeme veya yargı niteliğinde yetki kullanan herhangi bir makamın kararının iptali için emirname (certiorari) çıkarmaya münhasıran Yüksek Mahkeme, Yargıtay olarak yetkilidir.[14]

Yüksek İdare Mahkemesi

Anayasa'nın 143'üncü maddesi uyarınca Yüksek Mahkeme, Yüksek Mahkeme Başkanı ve iki Yüksek Mahkeme Yargıcı ile veya sadece üç Yüksek Mahkeme Yargıcı ile toplanarak Yüksek İdare Mahkemesi olarak görev yapar. Ancak, 60/1990 sayılı yasa ile gösterilen hâller dışındaki başvurular, Yüksek İdare Mahkemesinde görevli tek yargıç tarafından incelenip karara bağlanır. Tek yargıç tarafından verilecek kararlara karşı üç yargıçtan oluşan Yüksek İdare Mahkemesi İstinafına başvurulabilir. Yüksek İdare Mahkemesi, yürütsel veya yönetsel bir yetki kullanan herhangi bir organ, makam veya kişinin bir kararının, işleminin veya ihmalinin, Anayasa'nın veya herhangi bir yasanın veya bunlara uygun olarak çıkarılan mevzuatın kurallarına aykırı olduğu ve bunların söz konusu organ veya makam veya kişiye verilen yetkiyi aşmak veya kötüye kullanmak suretiyle yapıldığı şikâyeti ile kendisine yapılan başvuru hakkında, kesin karar vermek münhasır yargı yetkisine sahiptir. Yüksek İdare Mahkemesine başvurma hakkı ancak meşru menfaati doğrudan doğruya ve olumsuz yönden etkilenen kişiler tarafından kullanılabilir. Başvurunun, yakınma konusu yapılan karar veya işlem veya ihmalin öğrenildiği tarihten itibaren yetmiş beş gün zarfında yapılması gereklidir.[15]

Alt mahkemeler

Anayasa'nın 155'inci maddesi ve 9/76 sayılı Mahkemeler Yasası ile alt mahkemelerin kuruluşu ve bunların görev ve yetkilerinin tanımı yapılmaktadır. Anayasa ve yasalarla Yüksek Mahkemeye verilen yargısal yetki dışında kalan tüm yetkiler alt mahkemelerce kullanılmakta ve bu mahkemelerin verdiği her türlü karar Yüksek Mahkemeye Yargıtay olarak istinaf edilebilmektedir. Alt mahkemeler ağır ceza mahkemeleri, kaza mahkemeleri ve aile mahkemeleri olarak üçe ayrılır.[16]

Güncel alt mahkemelerin listesi şöyledir:

  • Ağır ceza mahkemeleri
    • Lefkoşa Ağır Ceza Mahkemesi
    • Gazimağusa Ağır Ceza Mahkemesi
    • Girne Ağır Ceza Mahkemesi
  • Kaza mahkemeleri
    • Lefkoşa Kaza Mahkemesi
    • Gazimağusa Kaza Mahkemesi
    • Girne Kaza Mahkemesi
    • İskele Kaza Mahkemesi
    • Güzelyurt Kaza Mahkemesi
    • Lefke Kaza Mahkemesi
  • Aile mahkemeleri
    • Lefkoşa Aile Mahkemesi
    • Gazimağusa Aile Mahkemesi
    • Girne Aile Mahkemesi
    • İskele Aile Mahkemesi
    • Güzelyurt Aile Mahkemesi
    • Lefke Aile Mahkemesi

Ağır ceza mahkemeleri

Günümüzde Lefkoşa Ağır Ceza Mahkemesi, Gazimağusa Ağır Ceza Mahkemesi ve Girne Ağır Ceza Mahkemesi oturum yapmaktadır. Kendi ilçelerindeki mahkemelerinin yanı sıra Lefkoşa Ağır Ceza Mahkemesi, Güzelyurt ve Lefke mahkemelerinin ve Gazimağusa Ağır Ceza Mahkemesi de İskele mahkemesinin yetki alanına giren ağır ceza davalarını da görmektedir. Ağır Ceza Mahkemesi heyetleri bir Kaza Mahkemesi Başkanı, bir Kaza Mahkemesi Kıdemli Yargıcı ve bir Kaza Mahkemesi Yargıcı'ndan oluşmaktadır. Ağır Ceza Mahkemesi beş yılın üzerinde hapis cezası veya iki yüz bin Türk lirasının üzerinde para cezası ile cezalandırılabilen davalara bakıp onları karara bağlamaya yetkilidir.[17]

Kaza mahkemeleri

1976 Mahkemeler Yasası'nın 16'ncı maddesi gereğince Lefkoşa, Gazimağusa, Girne, Güzelyurt, İskele ve Lefke ilçelerinde hukuk ve ceza yargı yetkisine sahip kaza mahkemeleri görev yapmaktadır. Kaza mahkemelerinin hukuk ve ceza yetkilerinin derecesi, oluşumuna göre değişmektedir. Anayasa ve yasalar uyarınca Yüksek Mahkemeye ilk mahkeme olarak yetki veren kurallar saklı kalmak koşuluyla, Kaza Mahkemeleri, hukuk davalarında bir davaya ilk mahkeme olarak bakmak ve karara bağlamak yetkisini haizdir. Kaza mahkemeleri genellikle bir Kaza Mahkemesi Başkanı veya bir Kaza Mahkemesi Yargıcı huzurunda oturum yapar. Ancak dava mevzusu iki milyon Türk lirasını aşan durumlarda bir Kaza Mahkemesi Başkanı veya bir Kaza Mahkemesi Kıdemli Yargıcı başkanlığında ona eşlik eden bir Kaza Mahkemesi Yargıcı'nın bulunduğu iki yargıçlı heyet oturum yapar.[18]

Aile mahkemeleri

Ayrıca 9/1976 sayılı Mahkemeler Yasası'nın 32'nci maddesi gereğince Lefkoşa, Gazimağusa, Girne, Güzelyurt, İskele ve Lefke ilçelerinde, kişi, aile hukuku ve dinî konular ile ilgili hukuk davalarına bakmak ve karara bağlamak üzere tek yargıçlı aile mahkemeleri kurulmuştur. Aile mahkemeleri, yetki alanları içinde ikamet eden yabancılar tarafından başlatılan dava ve müracaatlara da bakmaktadır.[19]

Askerî mahkemeler

Güvenlik Kuvvetleri Mahkemesi

Anayasa'nın 156 ve 157'nci maddeleri, 29/1983 sayılı Askeri Suç ve Cezalar Yasası ve 34/1983 sayılı Güvenlik Kuvvetleri Mahkemesi ile Güvenlik Kuvvetleri Yargıtayın Kuruluşu ve Yargılama Usulü Yasası tahtındaki düzenlemelere göre askerî yargı, askerî mahkemeler ve disiplin mahkemeleri tarafından yürütülür. Güvenlik Kuvvetleri Mahkemesi (Askeri Mahkeme), asker kişilerin, askerî olan suçlar ile bunların asker kişiler aleyhine veya askerî mahallerde veya askerlik hizmet görevleri ile ilgili olarak işledikleri suçlara ve ayrıca asker olmayan kişilerin özel yasada belirtilen askerî suçlara ait davalara bakmakla görevlidir. Güvenlik Kuvvetleri Mahkemesi, Yüksek Adliye Kurulu tarafından birer yıllık sürelerle görevlendirilen biri başkan olmak üzere üç Askeri Yargıç'tan oluşur. Bu mahkemedeki yargıçlar ve savcılar sivil yargıç ve savcılar arasından seçilir.[20]

Güvenlik Kuvvetleri Yargıtayı

Anayasa'nın 156 ve 157'nci maddeleri, 29/1983 sayılı Askeri Suç ve Cezalar Yasası ve 34/1983 sayılı Güvenlik Kuvvetleri Mahkemesi ile Güvenlik Kuvvetleri Yargıtayın Kuruluşu ve Yargılama Usulü Yasası tahtındaki düzenlemelere göre Güvenlik Kuvvetleri Mahkemesince verilen karar veya hükümlerin son inceleme yeri Güvenlik Kuvvetleri Yargıtayıdır. Güvenlik Kuvvetleri Yargıtayı, Yüksek Adliye Kurulu tarafından birer yıllık sürelerle Yüksek Mahkeme Yargıçları arasından görevlendirilen iki Yargıtay Askeri Yargıcı ile hâlen Güvenlik Kuvvetleri Yargıtayında görev yapmakta olan sivil Yüksek Mahkeme Yargıcı'ndan oluşur. En kıdemli üye başkanlık görevini yürütür.[20]

Disiplin mahkemeleri

Disiplin mahkemeleri, Güvenlik Kuvvetleri Komutanlığı, alay ve eşidi birlik komutanlıkları ve müstaki1 tabur ve eşidi birlik komutanlıkları nezdinde kurulur ve nezdinde kuruldukları komutanlığın ismini alırlar. 13/1979 sayılı Disiplin Mahkemeleri Kuruluşu Disiplin Kabahat ve Cezaları ve Yargılama Usulü Yasası tahtında ilgili yasada belirtilen disiplin kabahatlarına ilişkin meselelere bakarlar. Disiplin Mahkemesi, biri başkan ikisi üye olmak üzare üç subaydan oluşur. Astsubay, erbaş ve erlerin yargılanmalarında, üyelerden biri astsubaylardan seçilir. Siviller görev almaz.[21]

Güvenlik Kuvvetleri Üst Disiplin Mahkemesi

Disiplin mahkemelerinin her karar veya hükmüne karşı Güvenlik Kuvvetleri Karargâhında kurulan Güvenlik Kuvvetleri Üst Disiplin Mahkemesine itiraz edilebilir. Üst Disiplin Mahkemesi biri başkan ikisi üye olmak üzere üç subaydan oluşur. İtiraz yapanın veya hakkında itiraz edilen kişinin astsubay, erbaş ve er olması hâlinde üyelerden biri astsubay olur. Siviller görev almaz.[21]

Başsavcılık

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Başsavcılığı (Hukuk Dairesi), özgür bir kamu kurumudur ve başkanlığını belirlenen bir Başsavcı yapar. Başsavcılık hiçbir bakanlığa veya kuruma bağlı değildir. Başsavcı Yardımcısı, Başsavcı'nın yokluğunda kendisine vekâlet etmekle yükümlüdür.[22]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ antiwar.com 16 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Leon Hadar "In Praise of 'Virtual States'" (16 Kasım 2005)
  2. ^ "Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Anayasası". Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Mahkemeleri. 9 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2009. 
  3. ^ a b "KKTC hakkında, Anayasa". KKTC Tanıtma Dairesi. 2 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2009. 
  4. ^ "KKTC hakkında, Yürütme". KKTC Tanıtma Dairesi. 2 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2009. 
  5. ^ "KKTC hakkında, Cumhubaşkanı". KKTC Tanıtma Dairesi. 2 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mart 2009. 
  6. ^ "KKTC hakkında, Bakanlar Kurulu". KKTC Tanıtma Dairesi. 2 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mart 2009. 
  7. ^ "KKTC hakkında, Yasama". KKTC Tanıtma Dairesi. 2 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2009. 
  8. ^ "KKTC hakkında, Meclis". KKTC Tanıtma Dairesi. 2 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2009. 
  9. ^ "KKTC hakkında, Siyasal Partiler". KKTC Tanıtma Dairesi. 2 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2009. 
  10. ^ "KKTC hakkında, Yargı sistemi". KKTC Tanıtma Dairesi. 2 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2009. 
  11. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 26 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 6 Mayıs 2020. 
  12. ^ "KKTC hakkında, Anayasa Mahkemesi". KKTC Tanıtma Dairesi. 2 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2009. 
  13. ^ 2020 Faaliyet Raporu (PDF). Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Mahkemeler. 24 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 24 Haziran 2021. 
  14. ^ 2020 Faaliyet Raporu (PDF). Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Mahkemeler. 24 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 24 Haziran 2021. 
  15. ^ 2020 Faaliyet Raporu (PDF). Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Mahkemeler. 24 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 24 Haziran 2021. 
  16. ^ 2020 Faaliyet Raporu (PDF). Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Mahkemeler. 24 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 24 Haziran 2021. 
  17. ^ 2020 Faaliyet Raporu (PDF). Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Mahkemeler. 24 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 24 Haziran 2021. 
  18. ^ 2020 Faaliyet Raporu (PDF). Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Mahkemeler. 24 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 24 Haziran 2021. 
  19. ^ 2020 Faaliyet Raporu (PDF). Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Mahkemeler. 24 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 24 Haziran 2021. 
  20. ^ a b "Yüksek Mahkemenin Yüksek İdare Mahkemesi Olarak Görev ve Yetkileri". KKTC Yüksek Mahkeme. 30 Nisan 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2021. 
  21. ^ a b 13/1979 sayılı Disiplin Mahkemeleri Kuruluşu, Disiplin Kabahat Cezaları ve Yargılama Usulü Yasası. Kıbrıs Türk Federe Meclisi. 15 Kasım 1979. 
  22. ^ "KKTC hakkında, Başsavcılık". KKTC Tanıtma Dairesi. 2 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2009. 

Dış bağlantılar

Resmî web siteleri

Diğer

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Yargıtay (Türkiye)</span> Türkiyenin adli yargı organı

Yargıtay ya da Temyiz Mahkemesi, Türkiye'nin dört yüksek yargı organından birisidir. Adli yargı ilk derece mahkemelerince verilen ve kanunun başka bir adli yargı merciine bırakmadığı karar ve hükümlerin son inceleme merciidir.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye'de siyaset</span> Türkiye Cumhuriyetinin siyasi yapısı

Türkiye'de siyaset, Türkiye'nin kuvvetler ayrılığı ilkesine dayalı bir yapısı vardır. Yasama, Yürütme ve Yargı erklerinden oluşan üçlü kuvvet ayrılığı ilkesi temel alınmıştır. Buradaki üç erk; Yasama (TBMM), Yürütme (Cumhurbaşkanı) ve Yargı (Mahkemeler) tarafından oluşmaktadır.

Temyiz, ayırt etme, seçme, ayırma; hukukta, doğruyu yanlıştan ayıran kuruldur.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi</span> Türkiyedeki en yüksek yargısal devlet organı

Türkiye Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi (AYM), Türkiye'de anayasal denetimi yürüten en yüksek yargı organıdır. Kanunların, Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin ve Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğünün Anayasaya şekil ve esas bakımlarından uygunluğunu denetler ve bireysel başvuruları karara bağlar. Anayasa değişikliklerini ise sadece şekil bakımından inceler ve denetler. Görevleri, Türkiye Anayasası'nın 148. ve 153. maddeleri arasında belirtilmiştir.

Kuvvetler ayrılığı veya güçler ayrılığı, devlet organları olan yasama, yürütme ve yargı güçlerinin birbirinden ayrılmış oldukları bir devlet yönetim modelidir. Devletin her biri birbirinden ayrı ve bağımsız güçlerdeki kol ve sorumluluk alanlarına ayrıldığı ve böylece her bir güç ve kolun bir diğeri ile güç ve sorumluluk alanları bakımından bir çatışma yaşamadıkları bu model ilk olarak antik Yunan ve Roma'da geliştirildi. Kuvvetler ayrılığında güçler normal olarak yasama, yürütme ve yargı olmak üzere üç kola ayrılmaktadır.

Devlet güvenlik mahkemesi, Türkiye'de "cumhuriyeti ve devletin iç ya da dış güvenliğini ilgilendiren" davalara bakan bir tür mahkemeydi. Türk hukuk sistemine 1961 Anayasası'na 1973 yılında eklenen bir maddeyle girmiş, 1982 Anayasası'nda yeniden getirilmişti. Yapılan değişiklikle bu türden davalar, belirli ağır ceza mahkemelerinin görev alanına girdi.

<span class="mw-page-title-main">Uyuşmazlık Mahkemesi</span> Türkiyedeki yargı yolu uyuşmazlıklarını çözmekle görevli yüksek mahkeme

Uyuşmazlık Mahkemesi, Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nda düzenlenen bir yüksek mahkemedir. 1945'te kurulan mahkemenin temel görevi, adli ve idari yargı organları arasındaki görev ve hüküm uyuşmazlıklarını kesin olarak çözmektir.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye'de yargı teşkilatı</span>

Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın 9. maddesi uyarınca “Yargı yetkisi, Türk Milleti adına bağımsız ve tarafsız mahkemelerce kullanılır.” Ancak, 5235 sayılı Adlî Yargı İlk Derece Mahkemeleri İle Bölge Adliye Mahkemelerinin Kuruluş, Görev Ve Yetkileri Hakkındaki Kanun içinde yer alan bazı belirleyici hükümler haricinde tüm yargı teşkilatının görev ve yetkisini belirleyen kapsayıcı ve genel bir yasal düzenleme yapılmamıştır. Dolayısıyla, hangi durumda hangi mahkemenin yetkili olacağı çeşitli kanunlarda dağınık ve sistematikten uzak bir biçimde yer aldığından mevcut mevzuat konuya genel bir bakış sağlamaktan uzak bir görüntü sunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Anayasası</span> Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetinin anayasası (1985–yürürlükte)

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Anayasası veya 1985 Anayasası, Kuzey Kıbrıs'ın 1985'ten bu yana geçerli olan anayasasıdır. 15 Kasım 1983 tarihinde Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin bağımsızlığını tek yanlı olarak ilan etmesinden sonra kurulmuş olan Kurucu Meclis tarafından hazırlanmış, 5 Mayıs 1985 günü Kıbrıs Türkü seçmenler tarafından %29,82'ye karşı %70,18 çoğunlukla onaylanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Çin yargı sistemi</span>

Çin yargı sistemi, Çin'deki yargı düzenini ifade etmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Amerika Birleşik Devletleri Yüce Mahkemesi</span> Amerika Birleşik Devletlerindeki en yüksek mahkeme

Amerika Birleşik Devletleri Yüce Mahkemesi, en üst düzey temyiz mahkemesi ve kararlarıyla ABD Anayasası'nı yorumlayan organ. Açılan davalar çerçevesinde devletin ulusa, eyaletin eyalete ve hükûmetin yurttaşa karşı yetkilerinin sınırlarını belirler.

<span class="mw-page-title-main">Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti başbakanı</span> Kuzey Kıbrısın hükûmet başkanı

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti başbakanı, Kuzey Kıbrıs'ta cumhurbaşkanlığından ve meclis başkanlığından sonraki en yüksek siyasi makamdır. 15 Kasım 1983 tarihinden itibaren 16 farklı isim başbakanlık yapmıştır. Nejat Konuk, Kuzey Kıbrıs'ın kurucu başbakanıdır. Tarihsel olarak Kıbrıs Türk Federe Devleti Başbakanlığının devamıdır.

<span class="mw-page-title-main">Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti cumhurbaşkanı</span> Kuzey Kıbrısın devlet başkanı

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti cumhurbaşkanı, 1983 yılında kurulan Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin en yüksek siyasi makamıdır. Şu ana kadar 5 farklı cumhurbaşkanı görev yaptı. Ülkenin şu anki cumhurbaşkanı Ersin Tatar'dır. Cumhurbaşkanı Kuzey Lefkoşa'da bulunan Cumhurbaşkanlığı Sarayı'nda ikamet etmektedir. 23 Ekim 2020 tarihinden beri Ersin Tatar görevdedir.

Gezi Parkı davası, 28 Mayıs - 30 Ağustos 2013 tarihleri arasında gerçekleşen Gezi Parkı olaylarını organize ettikleri iddiası ile 16 kişinin yargılandığı davadır.

<span class="mw-page-title-main">Suriye yargı sistemi</span> Suriyenin yargı sistemi

Suriye'nin yargı sistemi Osmanlı, Fransız ve İslam hukukunun bir sentezidir. Medeni, ticari ve ceza kanunları öncelikle Fransız hukuk uygulamalarına dayanmaktadır. 1949'da ilan edilen bu kanunlar, bedeviler ve dini azınlıklar arasında örf ve adet hukukunun uygulanmasını sınırlamak için onaylanmış özel hükümlere sahiptir. İslam dini mahkemeleri ülkenin bazı bölgelerinde işlemeye devam ediyor, ancak yargı yetkisi evlilik, boşanma, babalık, çocukların velayeti ve miras gibi kişisel statü meseleleriyle sınırlı. Bununla birlikte, 1955'te kişisel statünün birçok yönüne ilişkin bir kişisel kod geliştirildi. Bu kanun, kadının statüsünü iyileştirerek ve miras kanunlarını netleştirerek şeriatı değiştirdi ve modernize etti.

<span class="mw-page-title-main">Suriye Yüksek Anayasa Mahkemesi</span> Suriyenin en yüksek yargı makamı

Yüksek Anayasa Mahkemesi, Suriye Arap Cumhuriyeti'ndeki en yüksek yargı otoritesidir.

Yunanistan'ın yargı sistemi, ülkenin anayasal olarak kurulmuş mahkeme sistemidir.

<span class="mw-page-title-main">Azerbaycan Yüksek Mahkemesi</span>

Azerbaycan Cumhuriyeti Yüksek Mahkemesi Azerbaycan'ın üç kademeli yargı sisteminin en yüksek yargı mercii ve son temyiz merciidir. Azerbaycan Anayasasının 131. maddesi ve Mahkemeler ve Hakimler Kanununun 77. maddesi uyarınca kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Kosova'da siyaset</span>

Kosova'da siyaset, Devleti oluşturan üç temel unsur olan yasama, yürütme ve yargı erklerine sahiptir. Kosova'da yasama Kosova meclisi, Yargı ülkedeki mahkemelerce ve yürütme ise Cumhrurbaşkanı, başbakan ve kabine tarafından oluşmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">2023-2024 Türkiye anayasa krizi</span> 2023-2024te Türk hukuk sistemi içinde tartışma

2023-2024 Türkiye anayasa krizi, 8 Kasım 2023 tarihinde Yargıtay 3. Ceza Dairesinin TBMM üyesi Can Atalay'ın tahliye edilmesine dair Anayasa Mahkemesinin kararını bozmak için müdahalede bulunması ile başlayan bir yargı krizi sürecidir.