Hiung-nu, Türkçe tarihyazımında bilinen isimleri ile Büyük Hun İmparatorluğu veya Asya Hun İmparatorluğu, eski Çin kaynaklarına göre MÖ 3. yüzyıl ile MS 1. yüzyılın sonları arasında doğu Avrasya bozkırlarında yaşamış göçebe halklardan oluşan boylar konfederasyonudur. Bilinen ilk Türk devletidir. Hiung-nu halkı hakkındaki bütün bilgiler dağınık Çin kaynaklarına ve arkeolojik bulgulara dayanmaktadır. Dilleri hakkındaki değişik varsayımlar, Çin kaynaklarında bulunabilen çoğunluğu kişi ve unvan adları olan sözcüklere dayanmaktadır. Dillerindeki sözcüklerin Çin lehçelerindeki transkripsiyonlarına göre dillerinin Türk, İrani, Moğol, Ural, Yenisey kökenli veya yalıtık dil olduğuna ve hatta halkın çok uluslu olduğundan dilin de karışık bir dil olabileceğine dair görüşler bulunmaktadır.
Çin Hanedanı, MÖ 221 - MÖ 206 yılları arasında Çin'i yönetmiş ilk hanedandır. Qin Hanedanlığı adını bugün Gansu ve Shaanxi eyaletlerinin kalbinde bulunan Qin bölgesinden alır. Qin Hanedanlığı'nın gücü, Shang Yang'ın MÖ 4. yüzyılda Savaşan Devletler Çağı'ndaki kanunlarda yaptığı legalist reformlarla artmıştır. MÖ 3. yüzyılın ortalarında ve sonlarında, Qin Hanedanlığı güçsüz Zhou Hanedanlığı'ndan başlayıp kalan diğer altı savaşan devleti de fethetmiş ve tüm Çin üzerinde kontrol elde ederek yönetimi tek çatı altında toplamıştır.
Fagaceae Fagales takımına bağlı bir bitki familyasıdır.
Gaius Cornelius Tacitus, MS 56-120 yılları arasında Roma'da yaşamış hatip, avukat, senatör ve tarihçidir. Roma senatosundaki görevleri, Roma tarihi ve imparatorluğun kuzeyindeki Cermenler üzerine yazdığı eserleriyle tanınır. Tacitus, modern akademisyenler tarafından en büyük Roma tarihçilerinden biri olarak kabul edilmektedir.
Beş Hanedan On Krallık dönemi,, Çin tarihinde 907'de Zhu Quanzhong Tang Hanedanı 'ı yıkıp Hou Ling 'ı kurmasıyla başlayarak Hou Zhou hanedanının Dinqianduo dianjian (殿前都點檢 diàn qián dōu diǎn jiǎn: Hassa ordusu müfettişi) olan Zhao Kuangyin 'in Song Hanedanı ’ı kurup Çin'i birleştirmesiyle bitten dönemi.
Vey veya başka tarihsel kaynaklara göre
Kuzey Vey
Toba Vey
Yuan Vey olarak da bilinir. Hanedanlık, Siyenpiler'in Toba (Tabgaç) klanı tarafından kuruldu. Kuzey ve Güney hanedanları döneminde 386'dan 535'e kadar Kuzey Çin'i yöneten ilk hanedandır. "Siyasi kargaşa ve yoğun sosyal ve kültürel değişim çağının bir parçası" olarak tanımlanan Kuzey Vey hanedanı, özellikle 439'da Kuzey Çin'i birleştirmesi, kaotik On Altı Krallık dönemini sona erdirmesi ve 485'teki reformlarla kırsal alan üzerindeki emperyal kontrolü güçlendirmesiyle dikkat çekmektedir. Kuzey Vey, kendilerini Çin kültürünün gerçek savunucuları olarak gören Güney hanedanlarının yazarları tarafından "Örgülü Barbarlar" olarak anılıyordu.
Güney-Kuzey Hanedanları dönemi, Çin tarihinde 420'de Çin'in güneyinde Liu Song hanedanının Doğu Jin Hanedanı 'nın yerini almasıyla başlayarak 589'de Siyenpilerin (Sien-pi) Puliuru boyuna mensup olan Yang Jian 'nın Sui'yi kurmasına kadarki bir dönem. Güney ve kuzey kesimlerinde ayrı hanedanların bulunduğu için bu ad verilmiştir.
Yirmi Dört Tarih, MÖ 3000'den 17. yüzyılda Ming Hanedanı'na kadar uzanan bir dönemi kapsayan Çin resmi tarih kitaplarıdır. İlk olarak Han Hanedanı yetkilisi Sima Qian tarafından oluşturulmuş olup daha sonra Tang Hanedanı'ndan başlayarak her hanedan resmi kayıtları kullanarak selefinin tarihini yazmak için resmi bir büro kurmuştur. Tüm seri Qing Hanedanı döneminde sabitlenmiş ve düzenlenmiş olarak 3213 cilt ve yaklaşık 40 milyon kelime içerir ve Çin tarihinin ve kültürünün en önemli kaynaklarından biri olarak kabul edilir.
Çin tarihi, yazılı kaynaklara göre 3500 yıldan fazla geriye uzanmakta olup yazılı Çin tarihi ise MÖ 1500'lerde Shang Hanedanı döneminden başlamaktadır. Çin binlerce yıllık tarihi ile dünyanın en eski medeniyetlerinden biri ve uygarlığın beşiği olarak kabul edilmektedir. Çin uzun tarihi boyunca değişimli olarak birleşik bir devlet olarak veya birçok devlet halinde parçalanmış olarak varlığını sürdürmüştür.
Wei Kitabı, Wei Shou tarafından MS 551'den 554'e kadar derlenen klasik bir Çin tarihi metnidir. Metin, Kuzey Vey ve Doğu Vey'in MS 386'dan 550'ye kadar olan tarihini anlatan önemli bir metindir ve Yirmi Dört Tarih 'in bir parçasıdır.
Shang Yang, Wei Yang olarak da bilinir. Aslen soyadı Gongsun, antik Çin filozofu, siyasetçi ve tanınmış Legalist bilginiydi. Savaşan Devletler döneminde Wei'nin Zhou vasal eyaletinde doğdu, Qin Devletine hizmet eden bir devlet adamı, şansölye ve reformcuydu. Burada politikalarının Qin devletini güçlendiren idari, siyasi ve ekonomik temelleri attığı ve sonunda Qin'in diğer altı rakip devleti fethetmesini sağlayarak Çin'i tarihte ilk kez Qin hanedanlığı altında merkezi bir yönetimde birleştirdi. Hem kendisinin hem de takipçilerinin Çin hukukçuluğu okulu için temel bir felsefi eser olan Lord Shang'ın Kitabı'na katkıda bulunduğunu düşünülmektedir.
Wei Zheng veya onursal adıyla Xuancheng, Tang Hanedanı döneminde yaşamış bir Çinli tarihçi ve devlet adamı. İmparator Taizong'un saltanatı sırasında yaklaşık 13 yıl boyunca Tang Hanedanı'nın şansölyesi olarak görev yaptı. Ayrıca MS 636'da yazılan Sui Hanedanı'nın resmi tarihi olan Sui Kitabı eserinin baş yazarıydı.
Helian Chang, Çin'de Beş Hu On Altı Krallık döneminde Hiung-nu önderliğindeki Xia'nın ikinci imparatorudur. Saltanatı MS 425'ten MS 428 yılına kadar sürmüştür.
Helian Ding, Çin'de Beş Hu On Altı Krallık döneminde Hiung-nu önderliğindeki Xia'nın üçüncü ve son imparatorudur. Saltanatı MS 428'den MS 431 yılına kadar sürmüştür.
Li Cunxu, Çin'de Beş Hanedan On Krallık döneminde Hou Tang'ın kurucusu ve ilk imparatorudur. Saltanatı MS 923'ten MS 926 yılında ölümüne kadar sürmüştür.
Taiwu, Çin'de Kuzey Vey Hanedanı'nın üçüncü imparatorudur. Saltanatı MS 423'ten MS 452 yılında ölümüne kadar sürmüştür.
Tuoba Yu, Çin'de Kuzey Vey Hanedanı'nın dördüncü imparatorudur. Saltanatı MS MS 452 yılında ölümüne kadar yalnızca birkaç ay sürmüştür.
Wencheng, Çin'de Kuzey Vey Hanedanı'nın dördüncü imparatorudur. Saltanatı MS 452'den MS 465 yılında ölümüne kadar sürmüştür.
Xiaowen, Çin'de Kuzey Vey Hanedanı'nın altıncı imparatorudur. Saltanatı MS 471'den MS 499 yılında ölümüne kadar sürmüştür.
Birinci siyenpi dönemi veya Siyenpi imparatorluğu veya Xianbei konfederasyonu, günümüz Moğolistan'ında, İç Moğolistan'da, kuzey Sincan'da Sincan Uygur Özerk Bölgesi, Kuzeydoğu Çin'de, Gansu'da, Buryatia'da, Zabaykalsky Krai'de, Irkutsk Oblast'ta, Tuva'da, Altay Cumhuriyeti'nde ve doğu Kazakistan'da ms 93'ten 234'e kadar var olan göçebe bir imparatorluktu. Etnik yapısı konusunda Moğol tezi, Tunguz tezi, Moğol ve Türk boylardan oluşan bir konfederasyon olduğuna dair tez de vardır. Wilhelm Barthold Siyenpilerin Şüphesiz Türk Kökenli bir kavim olduğunu belirtmiştir.
