İçeriğe atla

Kuveyt'in İşgali

Kuveyt'in İşgali
Körfez Savaşı'nın parçası

Irak T-72'leri Kuveyt'te
Tarih2-4 Ağustos 1990
Bölge
Kuveyt
Sonuç

Irak zaferi;

Taraflar
Irak Irak

Kuveyt Kuveyt
Destekleyenler:

Komutanlar ve liderler
Irak Saddam Hüseyin
Irak Ali Hasan el Mecid		Kuveyt III. Cabir
Güçler
100.000+[2][3] 16.000[4]
Kayıplar
37+ uçak (yaklaşık)
Diğer kayıplar bilinmiyor		 20 uçak,
200 çatışmada ölen,[5]
600 esir[6]

Kuveyt'in İşgali veya diğer adıyla Irak-Kuveyt Savaşı, Irak ile Kuveyt arasında, 1990'ın Ağustos ayında gerçekleşen ve Körfez Savaşı'nın başlangıcı olarak kabul edilen çatışmalardır. Irak'ın, yedi ay boyunca Kuveyt'i işgaliyle sonuçlanmış ve Amerika Birleşik Devletleri'nin önderliğindeki koalisyon güçleri tarafından Irak'a karşı mücadele başlatılmıştır.

1990 yılında Irak; Kuveyt'i, eğimli sondaj yaparak kendi petrollerini çalmakla suçladı. Öte yandan bazı Irak kaynaklarına göre zamanın Irak Devlet Başkanı Saddam Hüseyin'in Kuveyt'e saldırma kararı, işgalden aylar öncesinden alınmıştı.[7] Bazıları ise Irak'ın, İran-Irak Savaşı esnasında aldığı 80 milyar doların üzerindeki borcu ödeyemediği ve Kuveyt'in ürettiği petrolün çok fazla olmasının Irak petrollerinin değerini düşürmesi gibi sebeplerin saldırıyı tetiklediğini söyledi.[8] 2 Ağustos 1990 günü başlayan ve çoğu çatışmalarda Irak Cumhuriyet Muhafızları'nın Kuveyt Silahlı Kuvvetleri üzerinde üstünlük kurmasıyla geçen işgal, iki gün sürdü. Çatışmalar sonucunda Kuveyt'i topraklarına katan Irak devlet başkanı Saddam Hüseyin, Kuveyt'i Irak'ın 19. ili olarak tanımladı.

Sebepleri

Kuveyt, İran-Irak Savaşı sırasında Irak'la yakın ilişkilerde bulunmuş ve ülkenin Basra Körfezi'ndeki bir üssü olarak davranmıştı.[9] Savaşın sonlanmasıyla birlikte iki Arap ülkesi arasındaki ilişkiler, çeşitli ekonomik ve diplomatik sebepler yüzünden tersine döndü. Bir müddet sonra ise Irak ile Kuveyt arasındaki diplomatik ilişkiler gitgide daha da bozulmaya başladı.

Finansal borçlar üzerine tartışma

Kuveyt; sekiz yıl boyunca Irak'a, İran ile olan savaşında maddi destek sağlamıştı. Savaşın sona ermesiyle birlikte Irak, Kuveyt'e olan 14 milyar dolarlık borcunu ödeyemez hale geldi.[5] Kuveyt'in dilenen özrü kabul etmemesiyle birlikte iki ülke arasındaki ilişkiler gerilmeye başladı. 1989 yılının sonlarında ülke liderleri arasında birtakım resmî görüşmeler gerçekleştirildi; fakat bu görüşmelerden bir sonuç elde edilemedi.

Ekonomik savaş ve eğimli sondaj

FBI'da çalışan ve 2003'teki yakalanışının ardından Saddam Hüseyin'i sorgulayan George Piro'ya göre Irak, OPEC'in petrol üretimine kota koymasının ardından kendi petrollerinin fiyatlarını yükselterek borçlarını ödemeye çalıştı. OPEC üyesi Kuveyt ise kendi petrol üretimi arttırarak dünyadaki artan petrol fiyatlarının önüne geçmek istedi. Düşen fiyatlar, savaş sonrası ekonomisini iyileştirmeye çalışan Irak'ı olumsuz etkiledi.[10] Bu olay, Irak'taki birçok kişi tarafından agresif bir hareket olarak görüldü. Eski Irak Dışişleri Bakanı Tarık Aziz'e göre petrolün bir varilinin satış fiyatında yaşanan 1 dolarlık azalma, ülkenin yıllık gelirinde 1 milyar dolarlık azalmaya sebep olmaktaydı.[9] Kuveyt'in bu hamlesi sebebiyle Irak'ın bir yılda 14 milyonluk gelir kaybı yaşadığı tahmin edilmektedir.

Irak hükûmeti bu olayı bir tür ekonomik savaş olarak tanımladı. Kuveyt'in, eğimli sondaj yaparak Irak topraklarındaki Rumeyla petrol sahasından petrol aldığı iddialarıyla durum daha da kötüleşti. Rumeyla petrol sahası üzerindeki tartışma 1960 yılında, Arap Birliği'nin aldığı karar doğrultusunda başlamıştı. Bu karara göre Irak-Kuveyt sınırı, petrol sahasının güney tarafının 2 mil kadar kuzeyinde olacaktı.[11] İran-Irak Savaşı esnasında Irak'ın Rumeyla'daki petrol çıkarma çalışmaları Kuveyt topraklarında da sürdü. 1989'da ise, Kuveyt'in "gelişmiş sondaj teknikleri" kullanarak Rumeyla sahasındaki Irak petrollerini işlettiğini öne sürdü. Tahminlerine göre en az 2,4 milyar dolarlık petrolün Kuveyt tarafından çalındığını iddia ederek, zararın karşılanmasını talep etti.[12] Öte yandan suçlamaları reddeden Kuveyt; Irak'ı, kendilerine karşı yapılacak olası askerî hareket için sebep aradıklarını belirtti. Rumeyla sahasında faaliyet gösteren çeşitli yabancı şirketler ise Irak'ın iddialarını reddederek, Irak'ın tüm bunları esas faaliyetlerini saklamak için yaptığını söyledi.[11]

Irak'ın hegemonik istekleri

Irak işgalinin arkasındaki temel sebep Kuveyt'in büyük petrol rezervleri olarak kabul edilse de; Irak Hükûmeti, Kuveyt topraklarının Irak'ın doğal bir parçası olduğunu ve bu bağlantının Britanya emperyalizmi sebebiyle kesildiğini savunmaktaydı.[13] 1913 Osmanlı-İngiliz Anlaşması'nın imzalanmasından sonra Birleşik Krallık, Kuveyt'i Osmanlı İmparatorluğu topraklarından ayırarak bağımsız bir şeyhlik kurulmasını sağladı. Ülkede pek de popüler olmayan emirin devrilmesini sağlayan Irak Hükûmeti, Kuveyt halkına ekonomik ve siyasi bakımdan daha fazla özgürlük vadetti.[5]

Osmanlı döneminde Kuveyt, Basra Eyaleti'ne bağlıydı ve el-Sabah hanedanı tarafından yönetilmekteydi. 1899 yılında alınan kararla Osmanlı himayesi altında olmasına karşın Britanya'nın koruması altına girdi. Bu sebepten dolayı sınırları, Basra Eyaleti'nin geri kalan kısımlarıyla hiçbir zaman net bir biçimde belirlenmemişti.

Öte yandan Irak; Britanya'nın, ülke sınırlarını kasıtlı olarak daraltarak ve denize kıyısı olmayacak şekilde çizdiğini, bu sayede ileriki zamanlarda kurulacak Irak yönetiminin Britanya'nın Basra Körfezi'ndeki sömürgelerini tehdit etme ihtimalini ortadan kaldıracağını iddia etmekteydi.[12]

Irak-Amerika Birleşik Devletleri ilişkileri

April Glaspie'in Saddam Hüseyin ile olan ilk görüşmesinden bir görüntü

Amerika Birleşik Devletleri Irak Büyükelçisi April Glaspie'ın 25 Temmuz 1990'da, Saddam Hüseyin düzenlediği görüşmede, ülke askerlerini sınırlara konuşlandırmak gibi askeri hazırlıkların sebebini sordu. Bunun haklı bir soru olduğunu belirten Hüseyin; Kuveyt temsilcileri ile yakın bir zamanda, Mısır Cumhurbaşkanı Hüsnü Mübarek'in arabuluculuğunda bir görüşme yapacaklarını ve bu görüşmeden olumlu bir sonuç çıkacağını umduğunu belirtti.[14] Büyükelçi, ABD Dışişleri Bakanlığı'na gönderdiği yazılı açıklamada "Saddam'ın Kuveyt'i işgale hazırlandığına ilişkin bir izlenim olmadığı" ve "Araplar arasındaki işlere taraf olmayız" şeklinde görüş bildirdi.[14] Saddam Hüseyin'e ise ABD'nin "Irak'a karşı bir ekonomik savaş içerisine girmeyeceğini" belirtti. Yaşanan bu gelişmeler Saddam Hüseyin'in, Kuveyt'i işgal etmesi için ABD'den yeşil ışık geldiğine inandığı şeklinde yorumlandı.[14][15]

İşgal

El-Kureyn Şehitliği'nde görülen bir Irak Type 69 tankı
Kuveyt Hava Kuvvetleri'ne bağlı Douglas A-4 Skyhawk modeli uçaklar
Çöl Kalkanı Operasyonu esnasındaki bir Kuveyt M-84 tankı

2 Ağustos 1990 günü, yerel saatle gece 2:00'de Irak;[16] Irak Cumhuriyet Muhafızları'na bağlı dört tümen (1. Hammurabi Zırhlı Tümeni, 2. el-Medine el-Münavere Zırhlı Tümeni, 3. Tawalkalna ala-Allah Mekanize Piyade Tümeni ve 6. Nebuchadnezzar Motorize Piyade Tümeni) ve tam teçhizatlı Irak Ordusu özel kuvvetleri ile Kuveyt işgaline başladı. Helikopter ve botlar aracılığıyla bölgeye nakledilen komandoların esas saldırı güzergâhı başkent Kuveyt idi. Diğer bölükler ise hava alanı ve üslerini ele geçirmek üzere harekete geçti.

Bu birliklere destek olarak Irak ordusu bir filo Mil Mi-25 silahlı helikopteri, birkaç Mi-8 ve Mi-17 ulaşım helikopteri ve bir filo Bell 412 helikopteri gönderdi. Helikopter birliklerinin en önemli görevi Irak komandolarını Kuveyt şehrine ulaştırıp takviye sağlamak ve bunun ardından yerdeki birliklerin ilerlemesine destek olmaktı. Irak Hava Kuvvetleri en az iki filo Suhoy Su-22, bir filo Su-25, bir filo Mirage F1 ve iki filo MiG-23 avcı bombardıman uçağı gönderdi. Hava kuvvetlerinin ana görevi Kuveyt Hava Kuvvetleri'nin iki üssünü bombalayarak hava hakimiyeti kurmaktı. Bu sırada Kuveyt şehrindeki belirli hedefler de bombalandı.

İşgal sonrası

Irak askerleri ülkeden çekilirken, 700'ün üzerinde petrol kuyusunu ateşe verdi.
Yanan kuyuların yukarıdan görünümü

Kesin Irak zaferinin ardından Saddam Hüseyin; Ala Hüseyin Ali'yi işgalin ardından oluşturulan Kuveyt Cumhuriyeti isimli kukla devletin başbakanı, Ali Hasan el-Mecid'i ise Kuveyt valisi olarak atadı.[17] Sürgündeki Kuveyt kraliyet ailesi ile eski devlet görevlileri, Irak'ın Kuveyt'i terk etmesi için diğer ülkeleri ikna çalışmalarına başladı. Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi ise Irak kuvvetlerinin Kuveyt'ten çekilmesini içeren 12 çözüm önerisi hazırladı.[18]

İşgal hakkında tüm bu gelişmeler yaşanırken Kuveyt nüfusunun yarısından fazlasına denk gelen 400.000'den fazla Kuveytli ve çeşitli ülkelerden binlerce kişi ülkeyi terk etti.[19] Ülkede yaşayan 150.000'in üzerindeki Hint vatandaşı, Hindistan hükûmeti tarafından bir hafta içinde tahliye edildi.[20]

7 ay süren Irak işgalinde Irak askerlerinin, Kuveyt'in zenginliklerini yağmaladığı ve insan haklarına karşı suçlar işlendiği yönünde iddialar ortaya atıldı. Bazı bağımsız kuruluşlara göre, 600 civarında Kuveyt milliyetçisi Irak tarafından esir alındı.[21] 2005 yılında yayınlanan bir araştırmada işgalin, Kuveyt halkının sağlığı üzerinde uzun süreli bir etki bıraktığı bilgisi yer aldı.[22]

Ayrıca bakınız

  • Lübnan rehine krizi

Kaynakça

  1. ^ Sunucular: Dan ve Peter Snow (2007). "1991 Gulf War". Twentieth Century Battlefields. 1. sezon. § 8. BBC Two. 
  2. ^ "1990: Iraq invades Kuwait". BBC On This Day. BBC. 2 Ağustos 1990. 25 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2011. 
  3. ^ Dave Johns (24 Ocak 2006). "1990 The Invasion of Kuwait". Frontline/World. PBS. 11 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2011. 
  4. ^ "Kuwait Organization and Mission of the Forces". Country Studies. Library of Congress. Ocak 1993. 23 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2011. 
  5. ^ a b c "Iraqi Invasion of Kuwait; 1990 (Air War)". 6 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2011.  Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: "airCombatInformationGroup" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: )
  6. ^ "Iraq Invasion & POWs Iraq Invasion & POWs". 18 Eylül 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2011. 
  7. ^ F. Gregory (2005). "The International Politics of the Gulf" in Louise Fawcett (ed.), "International Relations of the Middle East". Oxford: The University Press. ss. sf. 263-274. ISBN 0-19-926963-7. 
  8. ^ Tom Cooper (16 Eylül 2003). "Iraqi Invasion of Kuwait; 1990". 6 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2011. 
  9. ^ a b Stork, Joe; Lesch, Ann M. (1990). "Background to the Crisis: Why War?". Middle East Report. 167 (Kasım-Aralık). ss. 11-18. 13 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2011. 
  10. ^ Lily Hindy (25 Ocak 2008). "Interrogator: Invasion surprised Saddam". The Boston Globe. Associated Press. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2011. 
  11. ^ a b Thomas C. Hayes (3 Eylül 1990). "Confrontation in the Gulf; The Oilfield Lying Below the Iraq-Kuwait Dispute". The New York Times. 7 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2011. 
  12. ^ a b Derek Gregory (2004). The Colonial Present: Afghanistan, Palestine, Iraq. Malden, MA, ABD: Blackwell Publishing Ltd. ss. sf. 156. ISBN 1577180909. 
  13. ^ "Gulf War". AllExperts. 12 Aralık 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2011. 
  14. ^ a b c "Saddam'ı Cesaretlendiren O Cümleler..." trt.net.tr. 4 Ocak 2011. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2011. []
  15. ^ "CONFRONTATION IN THE GULF; Excerpts From Iraqi Document on Meeting With U.S. Envoy". The New York Times. 23 Eylül 1990. 11 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2011. 
  16. ^ "The Iraqi Invasion; In Two Arab Capitals, Gunfire and Fear, Victory and Cheers". The New York Times. Kuveyt: Reuters. 3 Ağustos 1990. 26 Nisan 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2011. 
  17. ^ İbrahim el-Maraşi (9 Nisan 2003). "The Significance of the "Death" of Ali Hassan al-Majid". James Martin Center for Nonproliferation Studies. 9 Haziran 2003 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Haziran 2011. 
  18. ^ "Iraq". GlobalSecurity.org. 15 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Haziran 2011. 
  19. ^ "Kuwait". Encyclopædia Britannica. 11 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Haziran 2011. 
  20. ^ K. Gajendra Singh (24 Şubat 2003). "PROPAGANDA WARS: The decline and fall of western media". South Asia Analysis Group. 8 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Haziran 2011. 
  21. ^ "Crimes committed by the Iraqi regime - The invasion of Kuwait August 1990". INDICT. 18 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Haziran 2011. 
  22. ^ Robin Herman (4 Temmuz 2005). "Public health impact of 1990 Iraq invasion of Kuwait". Medical News Today. 14 Aralık 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Haziran 2011. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Irak</span> Batı Asyada bir ülke

Irak, resmî adıyla Irak Cumhuriyeti, Batı Asya'da bir ülkedir. Kuzeyde Türkiye, doğuda İran, güneydoğuda Kuveyt, güneyde Suudi Arabistan, güneybatıda Ürdün, batıda ise Suriye ile sınır komşusudur. Başkenti ve en büyük şehri Bağdat olan federal parlamenter cumhuriyet ile yönetilen bir ülkedir.

<span class="mw-page-title-main">Körfez Savaşı</span> 1990-1991 yılları arasında Irak ile 42 ülkeden oluşan koalisyon arasında yaşanan çatışma

Körfez Savaşı veya Birinci Körfez Savaşı, kod adı Çöl Fırtınası Harekâtı 2 Ağustos 1990'da Irak'ın Kuveyt'i işgal etmesiyle başlayan krizin sonucunda, ABD öncülüğünde, Birleşik Krallık, Fransa, Suudi Arabistan, Suriye, Mısır'ın da aralarında bulunduğu 37 ülkenin dahil olduğu koalisyon gücünün Irak'a karşı düzenlediği askerî harekât.

<span class="mw-page-title-main">Kuveyt</span> Arap Yarımadasının kuzeydoğusundaki bir ülke

Kuveyt, resmî adıyla Kuveyt Devleti, Arap Yarımadası'nın kuzeydoğusunda, Basra Körfezi kıyısında yer alan ülkedir. Kuzeyde Irak ve güneyde Suudi Arabistan ile komşudur. Ülkenin ismi, Arapçada "su kenarındaki kale" anlamına gelen akwat kelimesinden gelmektedir. Yüzölçümü 17.818 km² olan ülkenin nüfusu 2020 tahminiyle yaklaşık 2,9 milyondur.

<span class="mw-page-title-main">Saddam Hüseyin</span> 5. Irak cumhurbaşkanı

Saddam Hüseyin Abdülmecid et-Tikriti, Iraklı siyasetçi. Irak'ın beşinci cumhurbaşkanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Irak Savaşı</span> ABD öncülüğündeki koalisyon güçlerinin, Irakı işgaliyle başlayan savaş (2003-2011)

Irak Savaşı, 20 Mart 2003'te Amerika Birleşik Devletleri ve Birleşik Krallık önderliğinde oluşturulmuş Çokuluslu Koalisyon Kuvvetleri'nin bir askerî harekâtla Irak'a girmesiyle başlayan ve devam eden savaş. Ayrıca İkinci Körfez Savaşı, Irak'ın İşgali ve koalisyon ülkelerince Irak'ı Özgürleştirme Operasyonu olarak da adlandırılır. 21 Ekim 2011 tarihinde ABD Başkanı Barack Obama yaptığı açıklamada, ülkedeki ABD askerlerinin 31 Aralık 2011'e kadar geri çekileceğini açıkladı. 15 Aralık 2011 tarihinde Bağdat'ta bulunan Amerikan Üssü'nden son Amerikan Bayrağı'nın indirilmesiyle savaş resmen sona ermiştir. ABD Dışişleri Bakanı John Kerry savaşın vahim bir hata olduğunu belirtmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Irak-İran Savaşı</span> 1980-1988 yılları arasında İran ve Irak arasında geçen savaş

Irak-İran Savaşı, İran'da Tahmilî Savaş veya Mukaddes Müdafaa, Irak'ta Saddam'ın Kadisiyesi ve Arap Dünyasında Birinci Körfez Savaşı olarak anılan 1980-1988 yılları arasında İran ve Irak arasında yaşanmış savaş. Yaklaşık bir milyon kişinin ölümüne, iki milyon kişinin yaralanmasına, 150 milyar Amerikan Doları maddi hasara, her iki ülkede de ağır yıkımlara yol açmıştır. Irak'ın zaferleri ile başlayan savaş, İran'ın direnmesiyle yıpratma savaşına dönüşmüş ve galibi olmadan sonuçlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Körfez Arap Ülkeleri İşbirliği Konseyi</span> Basra Körfezine kıyısı bulunan altı Arap ülkesinin oluşturduğu ülkeler topluluğu

Körfez Arap Ülkeleri İşbirliği Konseyi, kısaca Körfez İşbirliği Konseyi resmi adı ile Arapça: مجلس التعاون لدول الخليج العربیه, Basra Körfezi'ne kıyısı bulunan altı Arap ülkesinin ekonomik, siyasal ve sosyal hedefler ile bir araya gelmesiyle oluşturduğu bir ülkeler topluluğudur.

<span class="mw-page-title-main">Basra Körfezi</span> Arabistan Yarımadasının kuzeyi ile İranın güneybatısı arasında kalan Hint Okyanusuna bağlı koy

Basra Körfezi,, Arap Yarımadası'nın kuzeyi ile İran'ın güneybatısı arasında kalan Hint Okyanusu'na bağlı körfez. Dünyanın en önemli petrol ve doğalgaz yatakları bu bölgede bulunmaktadır.

Irak Direnişi ABD Silahlı Kuvvetleri öncülüğündeki yabancı silahlı kuvvetler tarafından gerçekleştirilen Irak’ın işgalinin ardından işgal kuvvetlerine, işgal kuvvetlerinin sayesinde iktidara gelmiş olan yönetime karşı silahlı mücadele yürüten, destek veren Iraklı ve yabancı tüm unsurları kapsar. Direniş, ABD önderliğindeki Çokuluslu Güç birliklerinin yanı sıra, iş birliği yaptığı gerekçesiyle diğer Iraklı gruplarla da savaşmaktadır. Direniş, çeşitli farklı taktikler kullansa da asimetrik savaş gereğince genelde gerilla taktiklerine başvurmaktadır.

Irak ambargosu, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi tarafından Irak'a yönelik uygulanan ekonomik ve ticarî yaptırımların toplamıdır. Irak’ın Kuveyt’i işgal etmesinden dört gün sonra 6 Ağustos 1990 tarihinde yürürlüğe konan yaptırımlar Körfez Savaşından sonra da sürmüş, 22 Mayıs 2003 günü Irak Savaşının ardından ülkenin işgal edilip Saddam Hüseyin rejiminin devrilmesiyle yürürlükten kaldırılmıştır. Ambargonun açıklanan temel amacı Kuveyt'i işgal eden Irak Silahlı Kuvvetlerinin bu ülkeden çekilmesi olsa da, sonradan Kuveyt hükûmetinin talebi gereğince savaş tazminatının ödenmesi ve varolduğu iddia edilen kitlesel imha silahlarının tasfiye edilmesini sağlamak için tehdit unsuru olarak kullanılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Irak-Kuveyt ilişkileri</span>

Irak-Kuveyt ilişkileri, Irak ile Kuveyt arasındaki dış ilişkilerdir. Kuveyt'in Bağdat'ta, Irak'ın ise Kuveyt'te bir büyükelçiliği bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Kuveyt petrol yangınları</span>

Kuveyt petrol yangınları, Körfez Savaşı esnasında Kuveyt'i işgal eden Irak askerî birliklerinin, koalisyon güçleri tarafından püskürtülmesi sonucunda Kuveyt'ten çekilirken ülkedeki 700'ün üzerinde petrol kuyusunu ateşe vermesi olayı. Yangınlar 1991'in Ocak ile Şubat aylarında başlarken, son yangın ancak Kasım 1991'de söndürülebildi.

<span class="mw-page-title-main">Um Kasr</span>

Um Kasr, Irak'ın güneyinde bir liman kenti. Basra Körfezi'nde oluşmuş Havr Abdullah halici boyunca Basra Körfezi kıyısında kurulmuştur. Küçük bir koy, Kuveyt ile arasında sınır olmuştur.

April Catherine Glaspie, Amerikalı eski diplomat. 1991 yılındaki Körfez Savaşı'na kadar ulaşan süreçteki rolü ile bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Kusay Hüseyin</span>

Kusay Saddam Hüseyin el-Tikriti, eski Irak Cumhurbaşkanı Saddam Hüseyin'in ikinci oğlu. Kusay Hüseyin Cumhuriyet Muhafızları'nın lideriydi ve büyük olasılıkla Irak'ın bir sonraki lideri olarak görülmekteydi.

<span class="mw-page-title-main">17 Temmuz Devrimi</span> Irakta 1968 Baas darbesi

17 Temmuz Devrimi, 1968'de Irak'ta Ahmed Hasan el-Bekir, Abdurrezzak en-Naif ve Abdurrahman el-Davud liderliğinde, Cumhurbaşkanı Abdurrahman Arif ve Başbakan Tahir Yahya'yı deviren ve Arap Sosyalist Baas Partisinin Irak Bölgesel Şubesini iktidara getiren bir darbeydi. Darbeye ve ardından Naif liderliğindeki ılımlı fraksiyonun tasfiyesine katılan Baasçılar, Hardan et-Tikriti, Salih Mehdi Ammaş ve gelecekteki Irak Cumhurbaşkanı Saddam Hüseyin'i içeriyordu. Darbe öncelikle Yahya'ya yönelikti. Yahya, Arif'in ılımlı hükûmetini Irak'ın petrolünü İsrail'e karşı savaşta bir silah olarak kullanmak için Birleşik Krallık ve ABD'nin sahip olduğu Irak Petrol Şirketi'ni (IPC) kamulaştırmaya zorlamak için Haziran 1967 Altı Gün Savaşı'nın yarattığı siyasi krizi istismar eden açık sözlü bir Nasırcıdır. IPC'nin tam olarak kamulaştırılması, Baas yönetimi altında 1972 yılına kadar gerçekleşmedi. Darbenin ardından yeni Irak hükûmeti, sözde Amerikan ve İsrail entrikalarını ifşa ederek daha geniş bir tasfiyenin ortasında 14 kişiyi - 9 Irak Yahudisi de dahil - uydurma casusluk suçlamalarıyla alenen infaz ederek ve Irak'ın Sovyetler Birliği ile geleneksel olarak yakın ilişkilerini genişletmeye çalışarak gücünü pekiştirdi.

<span class="mw-page-title-main">2003 Irak askerî müdahalesi</span> ABD önderliğindeki askeri işgal

2003 Irak askerî müdahalesi, Amerika Birleşik Devletleri yönetimindeki koalisyonun kuvvetlerinin Irak Savaşı'nda gerçekleştirmiş olduğu ilk topyekün askerî aşamadır. Müdahale ilk olarak 19 Mart 2003 tarihinde hava taarruzu ile başlamış, 20 Mart 2003'te ise kara taarruzu ile devam etmiştir. Müdahalenin ilk 26 günü; çatışmalar Irak'ın çeşitli bölgelerinde yoğun olarak yaşanmıştır. Saddam Hüseyin yönetimindeki Irak güvenlik güçlerinin verdiği ağır kayıplar sonucu, müdahale yaklaşık bir ay içerisinde başarı ile sonuçlanmıştır. Müdahale sonucunda; koalisyon kuvvetleri arasında bulunan ABD, Birleşik Krallık, Avustralya ve Polonya askerleri Irak'ı işgal etmiştir. Irak Savaşı'nın bu erken ve ilk aşaması, 1 Mayıs 2003'te Amerika Birleşik Devletleri Başkanı George W. Bush'un Amerikan halkına yaptığı ulusa sesleniş konuşmasında; savaşın resmen bittiğini duyurmuştur. Koalisyon güçlerinin zaferini ilan etmesinin ardından Geçici Koalisyon Yönetimi (CPA), birkaç ardışık geçiş hükûmetinin ilki olarak kuruldu.

<span class="mw-page-title-main">İman Hamlesi</span> Irak Baas Partisi kampanyası

İman Hamlesi, Irak Baas Partisi tarafından 1993'te başlatılan ve de Irak'ta daha tutucu ve açık şekilde İslamcı bir ideolojinin benimsenmesi amacıyla yürütülen bir girişimdi. Bu girişim, İslamcı gruplara daha fazla özgürlük sunulması, dini programlara daha fazla kaynak ayrılması, yasal sistemde İslami cezalara daha sık başvurulması ve de genel olarak Irak toplum hayatında İslam'ın daha merkezi bir konum edinmesi gibi çeşitli ilkelerin hayata geçirilişinden meydana gelmekteydi.

<span class="mw-page-title-main">Dicle-Fırat havzası</span>

Dicle-Fırat havzası Batı Asya'da Basra Körfezi'ne dökülen büyük bir nehir sistemidir. Başlıca nehirleri, daha küçük kolları ile birlikte Dicle ve Fırat'tır.

<span class="mw-page-title-main">Ölüm Otoyolu</span>

Ölüm Otoyolu, Irak ile Kuveyt arasında uzanan otoyol. Kuveyt şehrinden başlayarak Irak-Kuveyt sınırındaki Safven kasabasından geçerek Basra'ya kadar uzanır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.