Dendrokronoloji ve yaş halkaları sayımı için ağacın delinmesiSon buzul ve buzularası çağlarda sıcaklık ve değişen buz hacminin gösterimi.Son buzul çağları boyunca kuzey yarıkürenin buzullaşması kalınlığı 3-4 km'ye ulaşan buz tabakaları deniz seviyesinin 120 m düşmesine neden olmuştur.
Kuvaterner bilimi; son 2,6 milyon yıl[1] olan Kuvaterner dönemini inceleyen bilimdir. Bu alan son buz çağını Holosen dönemi inceleyerek geçmişteki çevreyi ve iklimsel değişimleri anlamaya çalışır.
Kuvaterner adı, 1800'lerde jeologların fosillerden yola çıkarak yerkürenin jeolojik tarihini dört bölüme ayırmasıyla gündeme gelmiştir. Jeolojik olarak oldukça kısa olmasına (2,6 milyon yıl) rağmen Kuvaterner bilimi içinde pek çok bilime ait çalışma alanları barındırır. Bu zamanda oluşan buzullarla; jeoloji, coğrafya, jeomorfoloji, klimatoloji, nesli tükenen mamutlarla; paleontoloji, biyoloji ilgilenir. Bu devirde ortaya çıkan insan ve uygarlıkları prehistoryanın, arkeoloji, antropoloji bilimlerinin inceleme alanındadır. Jeofizik, oşinografi, prehistorya, dendrokronoloji gibi bilimlerinde Kuvaterner biliminin içinde çalışma alanları vardır.[2]
Kuvaterner bilimi, son 2,6 milyon yılda neler olduğunu, nelerin değiştiğini anlamaya çalışır. Bitkilerin, hayvanların ve insanların yeryüzüne yayılması, yerkürenin şekillenmesi, ilk insanlar, kültürleri, yaşam tarzları, yerkabuğundaki aşınma ve taşınma geçmişi, yerin depremselliği ve doğal afetler inceleme alanlarıdır.[3]
Kuvaterner zamanında iki alt devre vardır, Pleistosen ve Holosen. 2,5 milyon yıl önce başlayan Pleistosen çağında aşırı soğuma ile iklim değişimleri sonucunda da buzul dönemi oluşmuştur. Günümüzden 12.000 yıl önce sıcaklıklar artmış Holosen çağı başlamıştır. Yaşadığımız zaman buzul dönemleri arasındaki sıcak dönem olup, daha sonra buzul döneminin başlayabileçeği değerlendirilmektedir. Son 400 bin yıllık devrede 70 ile 90 bin yıl buzul çağı, 10 ile 30 bin yıl saıcak buzularası dönemin yer aldığı belirlenmiştir. Buzullar günümüzde yerkürenin %10'unu kaplarken, buzul dönemlerinde %30'u bulmuş, sonuçta deniz seviyesi bugüne göre 130 m alçalmıştır. Holosen devrindeki ısınma ile günümüz seviyesine ulaşmıştır.[4]
Kaynakça
^TUROĞLU, Hüseyin. "Sonuç"(PDF). Yenilenen Kuaterner Kronostratigrafisi. tcd.org.tr. 26 Mart 2010 tarihinde kaynağından(PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2014.
^GÜRBÜZ, Esra. "Kuvaterner Bilimi"(PDF). jmo.org.tr. 14 Şubat 2016 tarihinde kaynağından(PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2014.
^KAZANCI, N. "Kuvaterner Bilimi". www.kuvaterner.org. 23 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2014.
Van Gölü, Van ve Bitlis illeri sınırları içerisinde bulunan Nemrut volkanik dağının patlaması sonucu, bölgedeki tektonik çöküntü alanının önünün kapanmasıyla oluşmuş bir volkanik set gölüdür.
Pleistosen, yaklaşık 2,5 milyon yıl önce başlayan ve yine yaklaşık 10-14 bin yıl önce bugün içinde bulunduğumuz ve Holosen olarak adlandırdığımız dönemin başlamasıyla biten buzul çağları dönemidir. Bu dönemde insan evrimsel gelişmesinde belki de en büyük değişimlerden birisi olan taş aletler yapmaya başlamıştır. Bu döneme ait arkeolojik buluntuları Paleolitik Çağ arkeolojisi, yani Pleistosen arkeolojisi inceler. Paleolitik bu dönemin kültürel adıyken, Pleistosen, aynı dönemi ifade etmek için jeolojik bir adlandırmadır.
Deniz seviyesi, atmosfer ile deniz yüzeyinin birleştiği yükseklik. Deniz seviyesi, Dünya'nın bir veya daha fazla su kütlesinin ortalama yüzey seviyesidir. Yeryüzündeki tüm yüksekliklerin ve denizaltındaki tüm derinliklerin tanımlanmasında kullanılan referans seviyedir. Deniz seviyeleri birçok faktörden etkilenebilir ve jeolojik zamanlar içerisinde büyük farklılıklar gösterdiği bilinmektedir. Dünya üzerindeki herhangi bir bölgenin deniz seviyesi; gel-git, atmosfer basıncı ve rüzgâr gibi nedenlerle kısa süreli değişiklikler gösterir. Kısa vadedeki değişimler ise Dünya'nın iklim değişikliklerine bağlıdır. Örneğin; 20. yüzyılda mevcut deniz seviyesindeki yükselmenin küresel ısınmadan kaynaklandığı varsayılmaktadır. Deniz seviyesinin ölçülmesi; devam eden iklim değişikliğine ilişkin ön görüler sunabilir. Bu değişimler nedeniyle deniz seviyesini, deniz yüzeyinin uzun vadedeki tüm hareketlerinin ortalaması alınarak hesaplanmış olan ortalama deniz seviyesi şeklinde tanımlamak daha doğru olur. Ortalama deniz seviyesi, uluslararası şekilde MSL kısaltması ile gösterilir. Türkçe yayınlarda zaman zaman ODS kısaltması kullanılır.
Fiziki coğrafya coğrafyanın büyük alanlarından biridir. Fiziki coğrafya; insan coğrafyasının alanı olan kültürel çevre aksine, atmosfer, hidrosfer, biyosfer ve jeosfer gibi doğal çevrelerin süreç ve değişimlerini inceleyen doğa bilimi dalıdır.
Buzul çağı ya da buz çağı, Dünyanın ve atmosferinin sıcaklığının uzun süren dönem boyunca azalarak kıtasal, kutup ve alp buzullarının genişlemesi ve varlığını sürdürmesidir. Dünyanın iklimi, gezegende buzulların olmadığı sera dönemleri ile buzul çağları arasında gidip gelir. Dünya halen Kuvaterner buzullaşması içindedir. Buzul çağındaki soğuk iklimin bireysel darbeleri buzul dönemi ve buzul çağındaki aralıklı sıcak dönemlere ise buzullararası denir.
Kuvaterner, jeolojide yaklaşık son 2,588 ± 0,005 milyon yıllık dönemi kapsayan, Uluslararası Stratigrafi Komisyonunun (ICS) kabul ettiği jeolojik zaman cetveline göre tanımlanmış, Senozoik Zaman'ın sonuncu bölümüdür. Neojen'in sonundan günümüze kadar devam eder. Gayriresmî "Geç Kuvaterner" kavramı, son 0,5–1,0 milyon seneyi kapsar.
İklim değişiklikleri, bilimsel olarak klimatoloji dalına göre incelenen bir tür atmosferik ya da astronomik değişikliklerdir.
Tersiyer veya Üçüncü Zaman günümüzden 66 milyon yıl öncesinden 2,6 milyon yıl öncesine kadarlık süreyi kapsayan ve artık kullanılmayan bir jeolojik dönemdir. Tersiyer Dönem, ikincil devir ve Kuvaterner devir arasındaki zamanı kapsar. Bu dönem, Senozoik çağda, Kretase-Tersiyer yok oluşu sonucu uçmayan dinozorların tükenmesi ile başlamış ve Pliyosen devrin sonundaki, en son Buz Çağı'nın başlangıcına kadar sürmüştür.
Holosen, Kuvaterner devri içerisinde yer alan Pleistosen devrinin bitmesinden günümüze kadar sürmekte olan jeolojik devredir. Dönem Genç Buzul çağının bitmesiyle başlayan buzul durgun (interstadial) dönemine karşılık gelir. Adını Yunanca kelimeler olan ὅλος ve καινός sözcüklerinden alır ve "tamamen yeni" anlamına gelir.
Kuvaterner'de İklim Değişmeleri'ne ve Kuaterner'de görülen iklim bilgilerine paleoklimatoloji verilerini kullanarak ulaşalır. Kuaterner, içinde bulunduğumuz zamandan 2.58 milyon yıl önce başlamış olan ve hala devam eden jeolojik devirdir. Paleoklimatoloji; tüm dünya tarihi ölçeğinde yapılan iklim değişiklikleri çalışmasıdır. Öncelikle kaya tortuları, buz tabakaları, mercan kabukları ve fosillerin içinde korunmuş verileri elde etmek için dünya ve yaşam bilimleri çeşitli yöntemler kullanır; daha sonra bu verileri dünyanın çeşitli iklim bölgelerinde atmosferik sistemin son durumlarını belirlemek için kullanır.
Kuaterner döneminde Pleistosen'den Holosene geçiş sırasında özellikle megafaunal türlerde birçok yok oluş olayı görülmüştür. Ancak, yok olma dalgası Pleistosen'in sonunda durmamış özellikle izole adalarda Holosen yok olmaları olarak devam etmiştir. Paleontologlar tarafından ortaya atılan hipotezlere göre yok olma olaylarının başlıca nedenleri olarak Orta-Geç Pleistosen ve Holosen sırasında dünyanın birçok bölgesine yapılan göçler, doğal iklim değişiklikleri ve insanlar tarafından yapılan avcılık faaliyetleri gösterilmektedir. Avcılığın diğer bir varyantı ise ikinci dereceden avlanmadır ve insan olmayan avcılardan kaynaklanan üstün rekabetten dolaylı gerçekleşen yok olmalar üzerine odaklanılmaktadır. Hastalıkların yayılması da olası bir neden olarak ele alınmaktadır.
Erken Dryas Devri,, son Buzul Maksimumunun (LGM) 20.000 BP civarında geri çekilmeye başlamasından sonra kademeli iklim ısınmasını geçici olarak tersine çeviren geç buzullar arası dönemden sonra buzul koşullarına geri dönmesidir. Bir gösterge cinsi olan Alp-tundra kır çiçeği Dryas octopetala'nın adını almıştır. Yaprakları bazen İskandinavya'nın göl çökelleri gibi geç buzul ve genellikle mineralojenik zengin çökellerde bol miktarda bulunur.
Buzullar arası dönem, buzul çağındaki art arda buzul dönemlerini ayıran binlerce yıllık sıcak küresel ortalama sıcaklığın jeolojik bir aralığıdır. Mevcut Holosen yaşlı buzullar arası oluşum yaklaşık 11.700 yıl önce Pleistosen'in sonunda başladı.
Antroposen, insanoğlunun Dünya'ya olan etkisinin en üst düzeylere çıktığı Sanayi Devrimi’nden bugüne olan süreç ve devam edecek bu duruma İnsan Çağı da denen döneme verilen isim. Çünkü Dünya artık geri döndürülmesi çok zor bir sürece girmiştir. Yani bir anlamda insanlık önceleri Dünya'dan etkilenirken bu etkileşimi Dünya üzerinde baskın hale gelmiştir. Nitekim Dünya'nın tarihsel sürecine baktığımızda milyon yıllarla ifade edilirken Antroposen’in son üç yüzyıllık bir sürece tekabül ettiğini görmemiz gerçekten de müthiş bir değişimin var olduğunun göstergesidir. Antroposen’in yeni bir çağ olarak nitelendirilmesi bilim insanlarına göre Dünya'nın geri döndürülemez bir değişime girdiği savıdır.
Kuvaterner bilimi; son 2,6 milyon yıl olan Kuvaterner dönemini inceleyen bilimdir. Bu alan son buz çağını Holosen dönemi inceleyerek geçmişteki çevreyi ve iklimsel değişimleri anlamaya çalışır.
Pleistosen ya da Pleyistosen, genellikle halk dilinde Buz Devri olarak adlandırılan, yaklaşık 2.580.000 ila 11.700 yıl öncesini kapsayan jeolojik çağdır. Dünyanın en son tekrarlanan buzullaşma dönemidir. Pleistosen'in sonu, son buzul döneminin sonuna ve arkeolojide kullanılan Paleolitik çağın sonuna karşılık gelir. Pleistosen, Kuvaterner Döneminin ilk dönemi veya Senozoik Çağın altıncı dönemidir. ICS zaman ölçeğinde, Pleistosen üç aşamaya ayrılır. Bunlar;
Gelasiyen,
Kalabriyen,
Çibanyen Bu uluslararası alt bölümlere ek olarak, çeşitli bölgesel alt bölümler sıklıkla kullanılır.Pleistosen'i alt bölümlere ayırmak için çeşitli şemalar.
Buzul dönemi veya buzul aşaması, buzul çağında daha soğuk iklim ve buzul ilerlemeleri ile belirginleşen bir zaman aralığıdır. Buzullar arası dönem, buzul dönemleri arasında daha sıcak iklim koşullarına sahiptir. Son buzul dönemi yaklaşık 15.000 yıl önce sona erdi. Holosen Çağ günümüzde mevcut buzullar arası dönemdir.
Jeolojik zaman cetvelinde,Nortgripiyen, Kuvaterner dönemde yer alan Holosen'nin üç ayrı çağı içerisinde orta sırada yer alan çağdır. Grönlandiyen ve Meghaliyen ile birlikte Uluslararası Stratigrafi Komisyonu tarafından Temmuz 2018'de resmen onaylanmıştır.
Würm buzul veya Würm aşaması, literatürde genellikle Wurm şeklinde ifade edilir. "Wurm" Alp bölgesindeki son buzul dönemidir. Alplerin ötesine uzanan bölgenin içinde en büyük buzullaşmalarından en küçüğüdür. Pleistosen döneminin diğer buz çağlarının çoğu gibi, bir nehir, Würm içinde, Bavyera bir kolu olan Amper 'dir. Würm buzul çağı yaklaşık 115.000 ila 11.700 yıl öncesine kadar tarihlendirilebilir; kaynaklar, buzullar ve buzullar arasındaki uzun geçiş evrelerinin bu dönemlerin birine veya diğerlerine tahsis edilip edilmediğine bağlı olarak farklılık gösterir. Alphine'de yıllık ortalama sıcaklık Würm buzul çağı boyunca -3'ün altında olmuştur. Bu, vejetasyondaki değişikliklerden ve fasiyedeki farklılıklardan belirlenmiştir.
Son Buzul Çağı, yaklaşık 115.000 ile 11.700 yıl önce Son Buzul Arası'nın sonundan Erken Dryas Devri'nin sonuna kadar meydana gelen bir dönemdi.
Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır. Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir. Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.
