İçeriğe atla

Kuvars

Kuvars

Kuvars, oldukça saf silisyum dioksit (SiO2) kristallerine verilen addır. Silisyum ve oksijen atomlarından oluşan sert, kristalli bir mineraldir. Birçoğu yarı değerli taşlar olan birçok farklı kuvars çeşidi vardır. Antik çağlardan beri, kuvars çeşitleri, özellikle Avrasya'da mücevher ve sert taş oymalarının yapımında en çok kullanılan mineraller olmuştur.

Oluşumu

Kuvars, granit ve diğer felsik magmatik kayaçların belirleyici bir bileşenidir. Kumtaşı ve şeyl gibi tortul kayaçlarda çok yaygındır. Şist, gnays, kuvarsit ve diğer metamorfik kayaçların ortak bir bileşenidir. Kuvars, Goldich çözünme serilerinde ayrışma için en düşük potansiyele sahiptir ve sonuç olarak akarsu tortularında ve artık topraklarda artık mineral olarak çok yaygındır.

Kuvarsın çoğunluğu erimiş magmadan kristalleşirken, çoğu kuvars aynı zamanda sıcak hidrotermal damarlardan gang olarak, bazen altın, gümüş ve bakır gibi cevher mineralleri ile kimyasal olarak çöker. Magmatik pegmatitlerde büyük kuvars kristalleri bulunur. İyi biçimlendirilmiş kristaller birkaç metre uzunluğa ulaşabilir ve yüzlerce kilogram ağırlığında olabilir.

Yarı iletken endüstrisinde son derece yüksek saflıkta silisyum yonga plakalar (wafer) elde edilmesinde kullanılan kuvars çok pahalı ve nadirdir. Yüksek saflıkta kuvars için önemli bir madencilik yeri, Amerika Birleşik Devletleri, North Carolina, Spruce Pine'daki Spruce Pine Gem Mine'dir.[1]

Kuvars, İspanya Asturias'taki Caldoveiro Zirvesi'nde de bulunabilir.[2]

Belgelendirilen en büyük kuvars kristali Itapore, Goiaz, Brezilya; yaklaşık 6.1 × 1.5 × 1.5 m ölçülerek 39.916 kilogram ağırlığındaydı.[3]

Özellikleri

Özgül ağırlığı 2,65 g/cm³, sertliği 7 olan kuvarsa doğada çok rastlanır. Hekzagonal (altıgen) sistemde kristalleşen kuvars, doğada kristal ya da amorf (biçimsiz) hâlde bulunabilir. İçindeki yabancı maddelerin cins ve miktarına göre, saydam renkli ya da yarı saydam durumdadır.

Renkleri: Kuvarsın rengi beyaz (süt kuvars), mor (ametist), pembe kuvars, duman renkli, füme gibi çeşitli renklerde olabilir.

Önemli optik özellikleri

Altıgen formuyla kolayca tanımlanabilen, kireç taşı içine gömülü olan kuvars minerali.

Renk: Renksiz

Şekil: öz şekilsiz, ender olarak ideal kristal şekline sahiptir.

Dilinim: Mikro örneklerde dilinim gözlenmez, ender olarak kristallerin kenar kısımlarında dilinim gözlenmiştir.

Sönme: Paralel, eğik ve dalgalı sönme gözlenebilir.

Çift kırması: Çok zayıftır,1.dizi beyaz veya sarımsı beyaz

Bozunma: Bozunmaya en dayanıklı mineraldir.

Beraber bulunduğu minareller: Alkali feldspatlar ve plajioklaslar.

Kristal Alışkanlığı ve Yapısı

Kuvars, trigonal kristal sistemine aittir. İdeal kristal şekli, her iki uçta altı taraflı piramitlerle sona eren altı taraflı bir prizmadır. İyi biçimlendirilmiş kristaller tipik olarak bir boşluğa sınırlandırılmamış bir büyüme gösteren bir 'yatakta' oluşur; genellikle kristaller diğer ucunda bir matrise bağlanır ve sadece bir sonlandırma piramidi bulunur. Bununla birlikte, iki kez sonlandırılmış kristaller, örneğin alçı taşı olmadan, bağlanma olmadan serbestçe geliştiklerinde meydana gelir. Bir kuvars jeot, boşluğun içeri doğru işaret eden bir kristal yatağı ile kaplı, yaklaşık olarak küresel bir şekle sahip olduğu bir durumdur.

Kuvars Çeşitleri(Rengine Göre)

Geleneksel olarak kaya kristali veya berrak kuvars olarak adlandırılan saf kuvars, renksiz ve şeffaf veya yarı saydamdır ve genellikle Lothair Kristali gibi sert taş oymaları için kullanılmıştır. Yaygın renkli çeşitler arasında sitrin, gül kuvars, ametist, dumanlı kuvars, sütlü kuvars ve diğerleri bulunur.[4] Bu renk farklılaşmaları, mineralin kristal yapısına dahil edilen kromoforlardan kaynaklanır.

Kuvars türleri arasındaki en önemli ayrım, makrokristalin (çıplak gözle görülebilen tek kristaller) ve mikrokristalin veya kriptokristalin çeşitleridir (sadece yüksek büyütme altında görülebilen kristal agregaları). Kriptokristalin çeşitleri yarı saydam veya çoğunlukla opakken, şeffaf çeşitler makrokristalin olma eğilimindedir. Kalsedon, hem kuvars hem de monoklinik polimorf moganitinin ince iç büyümelerinden oluşan bir kriptokristalin silika formudur.[5]

Ametist

Ametist, parlak canlı bir menekşeden koyu veya donuk lavanta gölgesine kadar uzanan bir kuvars şeklidir. Dünyanın en büyük Ametist yatakları Brezilya, Meksika, Uruguay, Rusya, Fransa, Namibya ve Fas'ta bulunabilir. Bazen aynı kristalde büyüyen Ametist ve sitrin bulunur. Daha sonra ametrine olarak adlandırılır. Oluştuğu bölgede demir olduğunda bir ametist oluşur.

Sitrin

Sitrin, rengi soluk sarıdan kahverengiye değişen çeşitli kuvarstır. Doğal sitrinler nadirdir; çoğu ticari sitrin ısıl işlem görmüş ametist veya dumanlı kuvarslardır. Bununla birlikte, ısıl işlem görmüş bir ametist, doğal bir sitrinin bulutlu veya dumanlı görünümünün aksine, kristalde küçük çizgilere sahip olacaktır. Kesilmiş sitrin ve sarı topaz arasında görsel olarak ayrım yapmak neredeyse imkânsızdır, ancak sertlik bakımından farklılık gösterirler. Brezilya, Rio Grande do Sul eyaletinden gelen üretiminin büyük bir kısmı ile citrine lider üreticisidir. Adı " sarı "anlamına gelir ve aynı zamanda kelime" citron "kökeni Latince kelime citrina türetilmiştir. Bazen sitrin ve ametist, daha sonra ametrin olarak adlandırılan aynı kristalde birlikte bulunabilir.[6] Sitrin, refah getireceği bir batıl inanç nedeniyle "tüccarın taşı" veya "para taşı" olarak anılmıştır.[7]

Sitrin

Sitrin ilk olarak Helenistik Çağ'da Yunanistan'da M.Ö. 300 ve 150 yılları arasında altın sarısı bir taş olarak takdir edilmiştir. Sarı kuvars, bundan önce takı ve aletleri süslemek için kullanıldı ancak çok aranmadı.[8]

Sütlü kuvars

Süt kuvars veya sütlü kuvars, en yaygın kristal kuvars çeşididir. Beyaz renge, kristal oluşumu sırasında sıkışan çok az miktarda gaz, sıvı veya her ikisinin de sıvı kapanması neden olur.[9][10] Optik ve kaliteli taş uygulamaları için çok az değer verir.

Gül kuvars

Gül kuvars, gül kırmızı renk soluk pembe sergileyen kuvars türüdür. Renk genellikle malzemede eser miktarda titanyum, demir veya manganez nedeniyle kabul edilir. Bazı gül kuvars iletilen ışıkta bir yıldız işareti üreten mikroskobik rutil iğneler içerir. Son X-ışını kırınım çalışmaları, rengin kuvars içindeki muhtemelen dumortieritin ince mikroskobik liflerinden kaynaklandığını göstermektedir.[11]

Gül Kuvars

Ek olarak, az miktarda fosfat veya alüminyumdan kaynaklandığı düşünülen renkte nadir bir pembe kuvars türü (sıklıkla kristal gül kuvars olarak da adlandırılır) vardır. Kristallerdeki renk görünüşte ışığa duyarlıdır ve solmaya tabidir. İlk kristaller pegmatit yakınlarında bulunan Rumford, Maine, ABD ve Minas Gerais, Brezilya.[12]

Dumanlı kuvars

Dumanlı kuvars, kuvarsın gri, yarı saydam bir versiyonudur. Neredeyse tamamen şeffaflıktan neredeyse opak olan kahverengimsi gri bir kristale kadar netlik içinde değişir. Bazıları da siyah olabilir. Saydamlık, kristal içinde serbest silikon yaratan doğal ışınlamadan kaynaklanır.

Türleri

Ametist

Kullanım Alanları

Kumlarda bolca bulunan kuvarsın saf olmayanları içinde demir vardır. Beyaz kum olarak bilinen oldukça saf kuvarslar cam endüstrisinde kullanılır. Kuvars kristali mor-ötesi ve kızıl altı ışınımları saydamdır; bu bakımdan morötesi lambaların ve P. Curie tarafından ortaya kondu. Bu özelliğinden dolayı elektronik sanayiinde osilatör olarak kullanılır. Eritilen kuvarstan, ısınınca genleşme oranı çok düşük olan bir cam elde edilir. Ani sıcaklık değişikliklerinden etkilenmesi istenmeyen malzemelerin yapımında kuvarstan yararlanılır ve çakmaklarda kıvılcım çıkartarak çıkan gazın yanması sağlanır ve çakmağınız yanar. Benzer bir başka uygulama ise, yeni bir tür dizel motorlarda,[13] dizel çevrimini gerçekleştirmek için gereken yakıt-oksijen karışımının, motor üst kapağında bulunan bölmede duran kuvars minerali tarafından piston çarpması sonucu çıkan kıvılcım tarafından yanması ve çevrimin gerçekleşmesidir.

Sentetik ve Yapay İşlemler

Tüm kuvars çeşitleri doğal olarak meydana gelmez. Bazı berrak kuvars kristalleri, doğal olarak oluşmayacağı yerlerde renk oluşturmak için ısı veya gama ışıması kullanılarak işlenebilir. Bu tür işlemlere yatkınlık, kuvarsın çıkarıldığı yere bağlıdır.[14]

Hidrotermal yöntemle yetiştirilen, yaklaşık 19 cm uzunluğunda ve yaklaşık 127 gram ağırlığında sentetik bir kuvars kristali

Zeytin renkli bir malzeme olan pandiolit ısıl işlemle üretilir; Polonya'daki Aşağı Silezya'da doğal prasiolit de gözlenmiştir. Sitrin'in doğal olarak ortaya çıkmasına rağmen, çoğunluğu ısıl işlem gören ametist veya dumanlı kuvarsın sonucudur. Carnelian rengini derinleştirmek için yaygın olarak ısıl işlem görür.

Doğal kuvars genellikle ikiz olduğu için endüstride kullanılmak üzere sentetik kuvars üretilir. Büyük, kusursuz, tekli kristaller hidrotermal bir işlem yoluyla otoklavda sentezlenir; zümrütler de bu şekilde sentezlenir.

Diğer kristaller gibi kuvars da, çekici bir parlaklık vermek için metal buharlarla kaplanabilir.

Madencilik

Kuvars açık ocak madenlerinden çıkarılır. Madenciler, derin bir kuvars dikişi ortaya çıkarmaları gerektiğinde nadir durumlarda patlayıcı kullanırlar. Bunun nedeni, kuvarsın sertliği ile bilinmesine rağmen, ansızın bir patlamanın neden olduğu bir sıcaklık değişikliğine maruz kalması durumunda kolayca zarar görmesidir. Bunun yerine, madencilik işlemleri toprak ve kili çıkarmak için buldozerler ve ekskavatör kullanır ve kayadaki kuvars kristal damarlarını açığa çıkarırlar.[15]

Güvenlik

Kuvars bir tür silika olduğundan, çeşitli işyerlerinde endişe için olası bir nedendir. Doğal ve üretilmiş taş ürünlerinin kesilmesi, öğütülmesi, talaşlanması, zımparalanması, delinmesi ve parlatılması, işçilerin soluduğu havaya çok küçük, kristalin silika toz parçacıklarının tehlikeli seviyelerini salabilir.[16] Solunabilir boyutta kristal silis bilinen bir insan kanserojenidir ve akciğer, silikoz ve akciğer fibrozu gibi hastalıklara hastalıklara yol açabilir.[17][18]

Geçmiş

1959'da Western Electric'in pilot hidrotermal kuvars tesisinde gösterilen otoklavda üretilen sentetik kuvars kristalleri

Kuvars, Avustralya Aborjin mitolojisinde mistik madde maban olarak tanımlanan en yaygın malzemedir. İrlanda'daki Newgrange veya Carrowmore gibi bir mezar bağlamında Avrupa'daki geçit mezarlıklarında düzenli olarak bulunur. İrlanda'nın kuvars kelimesi, 'sunstone' anlamına gelen grianchloch'tur. Kuvars, Prehistorik İrlanda'da ve diğer birçok ülkede taş aletler için de kullanılmıştır; hem damar kuvars hem de kaya kristali, tarih öncesi halkların litik teknolojisinin bir parçası olarak takılmıştı.[19]

Roma doğa bilimci Pliny the Elder, kuvarsın uzun bir süre kalıcı olarak donmuş su buzu olduğuna inanıyordu. ("Kristal" kelimesi Yunanca κρύσταλλος, "buz" kelimesinden gelir.) Bu fikri, kuvarsın Alpler'deki buzulların yakınında bulunduğunu ancak volkanik dağlarda olmadığını ve büyük kuvars kristallerinin kürelere dönüştürüldüğünü söyleyerek destekledi. Bu fikir en azından 17. yüzyıla kadar devam etti. Ayrıca, kuvarsın ışığı bir spektruma bölme yeteneğini de biliyordu.

17. yüzyılda Nicolas Steno'nun kuvars çalışması modern kristalografinin yolunu açtı. Bir kuvars kristalinin boyutuna veya şekline bakılmaksızın, uzun prizma yüzlerinin her zaman mükemmel bir 60 ° açıyla birleştiğini keşfetti.[20]

Kuvarsın piezoelektrik özellikleri Jacques ve Pierre Curie tarafından 1880'de keşfedildi. [39] [40] Kuvars osilatör veya rezonatör ilk olarak 1921'de Walter Guyton Cady tarafından geliştirilmiştir.[21][22] George Washington Pierce 1923'te kuvars kristal osilatörleri tasarladı ve patentledi.[23][24][25] Warren Marrison, 1927'de Cady ve Pierce'ın çalışmalarına dayanan ilk kuvars osilatör saatini yarattı.[26]

1930'larda elektronik endüstrisi kuvars kristallerine bağımlı hale geldi. Uygun kristallerin tek kaynağı Brezilya idi; ancak II. Dünya Savaşında Brezilya'dan gelen tedarikleri aksattı, bu yüzden uluslar ticari ölçekte kuvars sentezlemeye çalıştı. Alman mineralog Richard Nacken (1884-1971) 1930'lar ve 1940'larda bazı başarılar elde etti.[27] Savaştan sonra, birçok laboratuvar büyük kuvars kristalleri yetiştirmeye çalıştı. ABD'de ABD Ordusu Sinyal Kolordu, Nacken'in liderliğini takiben kristalleri sentezlemek için Bell Laboratuvarları ve Cleveland, Ohio'daki Brush Development Company ile anlaştı.[28][29](II. Dünya Savaşı öncesinde, Brush Development plak çalarlar için piezoelektrik kristaller üretti.) 1948'e kadar Brush Development, bugüne kadarki en büyük 3,8 cm (1,5 inç) çapında kristaller yetiştirdi.[30][31] 1950'lere gelindiğinde, hidrotermal sentez teknikleri endüstriyel ölçekte sentetik kuvars kristalleri üretiyordu ve bugün modern elektronik endüstrisinde kullanılan hemen hemen tüm kuvars kristalleri sentetiktir.

Piezoelektriklik

Bazı kuvars kristalleri piezoelektrik özelliklere sahiptir; mekanik gerilimin uygulanması üzerine elektrik potansiyeli geliştirirler.[32] Kuvars kristallerinin bu özelliğinin erken kullanımı fonograf manyetiklerinde olmuştur. Günümüzde kuvarsın en yaygın piezoelektrik kullanımlarından biri kristal osilatördür. Kuvars saat mineral kullanan tanıdık bir cihazdır. Bir kuvars kristal osilatörünün rezonans frekansı, mekanik olarak yüklenerek değiştirilir ve bu prensip, kuvars kristali mikro dengesinde ve ince film kalınlığı monitörlerinde çok küçük kütle değişikliklerinin çok hassas ölçümleri için kullanılır.

Ayrıca bakınız

Erimiş kuvars

Mineraller listesi

Kuvars lifi

Kuvars resif madenciliği

Kuvarsit

Şok kuvars


Wikimedia Commons'ta Kuvars ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

Kaynakça

  1. ^ Nelson, Sue (2 Ağustos 2009). "Silikon Vadisi'nin gizli tarifi" . BBC Haberleri . 5 Ağustos 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Eylül 2009 .
  2. ^ Caldoveiro Madeni, Tameza, Asturias, İspanya" . mindat.org. 12 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi . Erişim tarihi: 15 Şubat 2018
  3. ^ Rickwood, PC (1981). "En büyük kristaller" (PDF) . Amerikalı Mineralog . 66 : 885-907 (903). 25 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF) . Erişim tarihi: 7 Mart 2013 .
  4. ^ "Arşivlenmiş kopya". 27 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2020. 
  5. ^ "Arşivlenmiş kopya". 24 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2020. 
  6. ^ "Arşivlenmiş kopya". 3 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2020. 
  7. ^ Batıl İnançlar Ansiklopedisi Richard Webster, s. 19
  8. ^ "Arşivlenmiş kopya". 18 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2020. 
  9. ^ Hurrell, Karen; Johnson, Mary L. (2016). Değerli Taşlar: Dünyanın Değerli ve Yarı Değerli Taşları için Eksiksiz Renk Referansı . Kitap Satışları. s. 97. ISBN 978-0-7858-3498-4.
  10. ^ "Arşivlenmiş kopya". 19 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2020. 
  11. ^ Rose Quartz 1 Nisan 2009 tarihinde Wayback Machinesitesinde arşivlendi . Mindat.org (2013-02-18). Erişim tarihi: 2013-03-07.
  12. ^ "Arşivlenmiş kopya". 1 Nisan 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2020. 
  13. ^ megacharger beslemeli dizel motor
  14. ^ "Arşivlenmiş kopya". 23 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2020. 
  15. ^ Missing or empty |title= (help)
  16. ^ Hazard Alert - Worker Exposure to Silica during Countertop Manufacturing, Finishing and Installation (PDF). DHHS (NIOSH). p. 2. Retrieved 27 November 2019.
  17. ^ "Silica (crystalline, respirable)". OEHHA. California Office of Environmental Health Hazard Assessment. Retrieved 27 November2019.
  18. ^ Arsenic, Metals, Fibres and Dusts. A Review of Human Carcinogens (PDF) (100C ed.). International Agency for Research on Cancer. 2012. pp. 355–397. ISBN 978-92-832-1320-8. Retrieved 27 November 2019.
  19. ^ "Driscoll, Killian. 2010. Understanding quartz technology in early prehistoric Ireland". Archived from the original on 25 June 2017. Retrieved 19 July 2017.
  20. ^ Nicolaus Steno (Latinized name of Niels Steensen) with John Garrett Winter, trans., The Prodromus of Nicolaus Steno's Dissertation Concerning a Solid Body Enclosed by Process of Nature Within a Solid (New York, New York: Macmillan Co., 1916). On page 272 Archived 4 September 2015 at the Wayback Machine, Steno states his law of constancy of interfacial angles: "Figures 5 and 6 belong to the class of those which I could present in countless numbers to prove that in the plane of the axis both the number and the length of the sides are changed in various ways without changing the angles; … "
  21. ^ Cady, W. G. (1921). "The piezoelectric resonator". Physical Review. 17: 531–533. doi:10.1103/PhysRev.17.508.
  22. ^ "The Quartz Watch – Walter Guyton Cady". The Lemelson Center, National Museum of American History, Smithsonian Institution. Archived from the original on 4 January 2009.
  23. ^ Pierce, G. W. (1923). "Piezoelectric crystal resonators and crystal oscillators applied to the precision calibration of wavemeters". Proceedings of the American Academy of Arts and Sciences. 59 (4): 81–106. doi:10.2307/20026061. hdl:2027/inu.30000089308260. JSTOR 20026061.
  24. ^ Pierce, George W. "Electrical system," U.S. Patent 2,133,642, filed: 25 February 1924; issued: 18 October 1938
  25. ^ "The Quartz Watch – George Washington Pierce". The Lemelson Center, National Museum of American History, Smithsonian Institution. Archived from the original on 4 January 2009.
  26. ^ "Kuvars İzle - Warren Marrison" . Lemelson Merkezi, Ulusal Amerikan Tarihi Müzesi, Smithsonian Enstitüsü . Arşivlenmiş orijinal 25 Ocak 2009 tarihinde.
  27. ^ Nacken, R. (1950) "Hidrotermal Sentez ve Grundlage für Züchtung von Quarz-Kristallen" (Kuvars kristallerinin üretimi için temel olarak hidrotermal sentez), Chemiker Zeitung, 74  : 745-749.
  28. ^ Hale, DR (1948). "Kuvarsın Laboratuvarda Büyümesi". Bilim . 107(2781): 393-394'te açıklanmaktadır. Bibcode : 1948Sci ... 107..393H . doi : 10.1126 / science.107.2781.393 . PMID  17783928 .
  29. ^ Lombardi, M. (2011). "Zaman ölçümünün evrimi, Bölüm 2: Kuvars saatler [Yeniden Kalibrasyon]" (PDF) . IEEE Enstrümantasyon ve Ölçüm Dergisi . 14 (5): 41-48. doi : 10.1109 / MIM.2011.6041381 . 27 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF) . Erişim tarihi: 30 Mart 2013 .
  30. ^ "Kayıt kristali," Popüler Bilim, 154 (2): 148 (Şubat 1949).
  31. ^ Brush Development'ın bilim adamları ekibi şunları içeriyordu: Danforth R. Hale, Andrew R. Sobek ve Charles Baldwin Sawyer (1895–1964). Şirketin ABD patentleri: Sobek, Andrew R. "Tek kuvars kristalleri yetiştirme aparatı," ABD Patenti 2,674,520 ; dosyalama: 11 Nisan 1950; yayınlanma tarihi: 6 Nisan 1954. Sobek, Andrew R. ve Hale, Danforth R. "Tek kuvars kristalleri yetiştirme yöntemi ve aparatı," ABD Patenti 2,675,303 ; dosyalama: 11 Nisan 1950; yayın tarihi: 13 Nisan 1954. Sawyer, Charles B. "Yapay kristal üretimi," ABD Patenti 3,013,867 ; dosyalama: 27 Mart 1959; (Bu patent, Eastlake, Ohio'daki Sawyer Research Products'a verilmiştir.)
  32. ^ Saigusa, Y. (2017). "Chapter 5 - Quartz-Based Piezoelectric Materials". In Uchino, Kenji (ed.). Advanced Piezoelectric Materials. Woodhead Publishing in Materials (2nd ed.). Woodhead Publishing. pp. 197–233. doi:10.1016/B978-0-08-102135-4.00005-9. ISBN 9780081021354.

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kumtaşı</span>

Kumtaşı, kum tanelerinin doğal bir çimento maddesi yardımıyla yapışması sonucu oluşan fiziksel tortul bir taştır. Bir kumun doğal çimentolaşmasından doğan ve kuvars taneleri oranı yüksek olan tortul kayaç; kumtaşı inşaatta, yol ve kaldırımlara taş döşemede, çok ince olanları da bileme taşı olarak kullanılır. Kalkerli kumtaşı ise içinde kireçtaşı taneleri bulunan yeşilimsi bir tür kumtaşı.

<span class="mw-page-title-main">Mineral</span> inorganik kristalleşmiş katı madde

Mineral, doğal şekilde oluşan, homojen, belirli kimyasal bileşime sahip inorganik kristalleşmiş katı bir maddedir. Buna göre minerallerin özellikleri şöyledir; doğal olarak oluşur, herhangi bir parçası bütününün özelliklerini taşır, belirli bir kimyasal formülü vardır, katı hâlde olup nadiren sıvıdır ve inorganiktir.

<span class="mw-page-title-main">Ametist</span> mor renkli bir kuvars türü

Ametist (Antik Yunanca: ἀμέθυστος / amethystos, = ἀ (a)(değil) + μεθὐω / methýô, (methus) « sarhoş etmek »), SiO2, mor renkli bir kuvars türü. Genellikle mücevher olarak kullanılır. Renksiz, şeffaf kayaç kristali, kuvarsın en saf halidir.

<span class="mw-page-title-main">Sitrin</span>

Sitrin, sitrin kuvarsı veya sitrin topazı olarak da anılan, amber renginde bir değerli taştır. Sarımsı, kahverengimsi veya kırmızımsı olabilir. Şeffaf olmayan bir kuvars çeşididir. Doğal olarak nadir bulunan bir kuvars çeşidi olan sitrinin renginin kaynağı yapısındaki demir katışıkları; hematit veya limonittir.

<span class="mw-page-title-main">Dumanlı kuvars</span>

Dumanlı kuvars kahverengimsi bir makrokristalin kuvars çeşidi. Bir dağ kristali türü olan dumanlı kuvars koyu duman renginde ve yarı şeffaftır. Çok koyu kahverengiden opak siyah renge kadar olan bir çeşidine morion denir.

<span class="mw-page-title-main">Mermer</span> heykel ve yapı malzemesi olarak yaygın olarak kullanılan katmansız metamorfik kaya

Mermer, metomorfizma olayı sonucunda kalker ve dolomitik kalkerlerin yeniden kristalleşmesiyle meydana gelmiş bileşimdir. Bileşimlerinin %90-98'i CaCO3'ten (Kalsiyum karbonat) oluşmaktadır. Düşük oranda MgCO3 (Magnezyum karbonat) içermektedir. CaCO3 kristallerinden oluşan mermerlerde esas mineral “Kalsit” tir. Aynı zamanda az miktarda silis, silika, feldspat, demiroksit, mika, fluorin ve organik maddeler bulunabilir. Renkleri genellikle beyaz ve grimsidir. Fakat yabancı maddeler nedeniyle sarı, pembe, kırmızı, mavimtırak, esmerimsi ve siyah gibi renklerde de olabilirler. Mikroskop altında incelendiğinde, birbirine iyice kenetlenmiş "Kalsit Kristalleri"nden oluştuğu görülür.

Mika bir düzleme göre çok iyi dilinimli bir takım mineralleri içeren bir mineraller grubudur. Dilinim (şistozite), yaprakcıkları elastik olarak bükülebilir. Dilinim yüzeyleri sedef parıltıdır. Mika grubu mineraller, yer kabuğunu oluşturan kayaçlar içerisinde ortalama % 3.8 oranında dağılım frekansına sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Pierre Curie</span> Fransız fizikçi (1859 – 1906)

Pierre Curie, Fransız fizikçi, kristalografi, manyetizma, piezoelektrik ve radyoaktivite alanlarında öncü Fransız bir fizikçiydi.

<span class="mw-page-title-main">Silikat</span> mineral grubu

Silikat, mineral grupları arasında en geniş gruptur.

<span class="mw-page-title-main">Piezoelektrik</span> Sıkıştırlmış veya basınç uygulanmış elektrik

Piezoelektrik özelliği, bazı malzemelere uygulanan mekanik basınç sonucunda, malzemenin elektrik alan ya da elektrik potansiyel değiştirme yeteneğidir. Bu etki, malzemenin içindeki polarizasyon yoğunluğundaki değişmeyle doğrudan alakalıdır. Eğer malzeme kısa devre değilse, uygulanan stres malzemede bir voltaj meydana getirir. Piezo kelimesi, Yunancadan türetilmiştir; “sıkıştırmak, basınç uygulamak” anlamlarına gelmektedir. Piezoelektrik malzemeler terslenebilirdir; yani “direkt piezoelektrik etki” sergileyen malzemeler, ters piezoelektirk etki de gösterirler. Örneğin, kurşun zirkonat titanat kristalleri, orijinal boyutundan %0,1 oranına kadar şekil değiştirebilirler. Bu etkinin “sesin oluşturulması ve algılanması”, “yüksek voltajlar oluşturulması”, “elektronik frekans yaratılması”, “mikrobalans” ve "optik çevrimcilerin aşırı ince odaklanması” gibi kullanışlı uygulamaları vardır. Aynı zamanda atomik çözünme sonucunda bilimsel birçok tekniğin temelini oluşturmakla birlikte, günlük kullanımda ateşleyici olarak çakmaklarda ve barbekülerde kullanılmaktadır. Kültobirasyonların piezoelektriğe doğrudan etkisi yoktur.

<span class="mw-page-title-main">Başkalaşım kayaçları</span> Isı ve basınca maruz kalan kaya

Başkalaşım kayaçları ya da metamorfik kayaçlar, magmatik ve tortul kayaçların çeşitli etkilerle değişime uğraması sonucu oluşurlar. Mermer, başkalaşım kayaçlarına bir örnek olarak verilebilir. Gnays, elmas ve şist de bu kayaçlara verilebilecek diğer örneklerdir.

<span class="mw-page-title-main">Kuvarsit</span>

Kuvarsit, genel olarak kuvars kumu tanelerinin, silisten meydana gelmiş bir çimento ile birbirlerine çok sağlam şekilde bağlanmalarıyla oluşmuş direnci yüksek bir kayaç olup, sedimanter ve metamorfik olmak üzere 2 çeşidi mevcuttur. Kuvarsitin kimyasal bileşimi, kuvars, kumtaşı ve kuvars kumu gibi SiO2 olup, ancak kuvarsit içerisinde çeşitli miktarlarda feldspat, mika, kil, manyetit, hematit, granat, rutil, kireçtaşı vb. bulunabilir.

<span class="mw-page-title-main">Florit</span>

Fluorit veya florit; CaF2 bileşiminde, saydam veya yarı saydam olan, sarı, yeşil, mavi, mor, kırmızı veya renksiz olabilen bir mineraldir. Doğada en fazla renk çeşitliliğine sahip minerallerden birisidir. Yoğunluğu 3,2 g/cm³, sertliği ise Mohs sertlik cetveline göre 4'tür. Kristal yapısı genelde kübik olmakla beraber oktahedral yapılara da rastlanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Çakmak taşı</span>

Çakmak taşı, mineral kuvarsın sert, tortul kriptokristal formudur. Çoğunlukla tebeşirler ve kireç taşları gibi tortul kayaçlardaki nodüller ve kütleler olarak görülür. Nodülün içinde çakmak taşı genellikle koyu gri, siyah, yeşil, beyaz veya kahverengi renktedir ve genellikle camsı veya mumlu görünümdedir. Nodüllerin dışındaki ince tabaka genellikle renklidir, genellikle beyazdır ve dokuda pürüzlüdür.

<span class="mw-page-title-main">Değerli taş</span>

Değerli taş, kesildiğinde veya parlatıldığında mücevher veya diğer süs eşyaları yapmak için kullanılan mineral kristal parçasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Diyorit</span>

Diyorit, esas olarak silikat mineralleri plajiyoklaz feldispat, biyotit, hornblend ve / veya piroksenden oluşan müdahaleci bir magmatik kayadır.Diyoritin kimyasal bileşimi, mafik gabro ve felsik granit arasında ara maddedir.Diorit genellikle griden koyu griye renktedir, ancak siyah veya mavimsi gri de olabilir ve sıklıkla yeşilimsi bir döküme sahiptir.Plajiyoklaz türlerinin bileşimi temelinde gabro'dan ayırt edilir; dioritteki plajiyoklaz oranı sodyum bakımından daha zengin ve kalsiyumdan daha fakirdir.Diorit az miktarda kuvars, mikroklin ve olivin içerebilir. Zirkon, apatit, titanit, manyetit, ilmenit ve sülfitler aksesuar mineraller olarak ortaya çıkar. Az miktarda muskovit de mevcut olabilir.Hornblend ve diğer koyu minerallerde eksik olan çeşitlere lökodiyorit denir.Olivin ve daha fazla demir bakımından zengin augit mevcut olduğunda, Kaya, gabro'ya geçiş olan ferrodiorite dönüşür.Önemli kuvars varlığı kaya tipi kuvars-diorit veya tonalit yapar ve ortoklaz yüzde 10'dan daha büyük bir oranda mevcutsa, Kaya tipi monzodiyorit veya granodiyorit haline gelir.Feldispatımsı mineral/ler ve kuvars içeren bir dioritik kayadır, içeriğe göre foyid taşıyan diyorit veya foyid diyorit olarak adlandırılır.

<i>Steven Universe</i> Çizgi dizi

Steven Universe, Rebecca Sugar tarafından Cartoon Network için yapılan Amerikan yapımı bir çizgi dizisidir. Kristal Taşlar olan Garnet, Ametist ve İnci ile birlikte büyüyen ve dünyayı kendi türlerinden korumak için onlara yardım eden Steven adlı küçük bir çocuğun hikâyesini anlatır. Cartoon Network Stüdyoları'nın sanatçı-sürüşlü Kısa Program'ın bir parçası olan Steven Universe, bir kadın tarafından oluşturulan ilk Cartoon Network dizisidir ve Adventure Time'da çalıştığı sırada Rebecca Sugar tarafından geliştirilmiştir. Rebecca Sugar, erkek kardeşi Steven Sugar'dan esinlenerek çizgi filmi yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Riyolit</span>

Riyolit, silis içeriği çok yüksek olan ekstrüzyonla üretilmiş magmatik bir kayaçtır. Riyolit, kuvarstan oluşur ve az miktarda hornblende ve biyotit içerir. Sıkıştırılmış gazlar genellikle kayada vig üretirler. Genellikle kristaller, opal veya camsı maddeler içerirler. Riyolit, plütonik granit kayaya göre eşdeğer olarak düşünülebilir ve sonuç olarak, riyolitin yüzeyleri de granite benzeyebilir.granitle kimyasal yapı yönünden aynı olan, serbest silisçe zengin, içinde mikrolitler bulunan kayaçtır. Riyolit, granitle aynı kimyasal yapıda olan camsı bir kütledir. İçinde mikrolitler olan kayaçtır.Mikrolit: Mezolitik Çağ'da insanların küçük boyuttaki aletlerinde kullandığı küçük taşlarla yapılmış aletlere minitaş anlamında mikrolit ismi verilmiştir. Eş anlamlısı Yüksek silika içeriği ve düşük demir ve magnezyum içeriği nedeniyle, riyolitik magmalar oldukça viskoz lavlar oluşturur. Granitin yüzey eşdeğeridir ve granit gibi başlıca açık renkli silikat minerallerinden oluşur. Bu mineralojik bileşim riyolitlerin boz ile pembe arasında, bazen de açık gri renkli olmasını sağlar. Riyolit ince taneli bir kayaçtır ve sıklıkla cam parçaları ve gaz boşlukları kapsar. Bu özellikler onun yüzey koşullarında hızlı soğuma ile oluştuklarına işaret etmektedir. Eğer riyolitler fenokristal içeriyorsa bunlar küçük boyutludur, kuvars veya potasyum feldispatlardan oluşur. Kabukta çok yaygın ve büyük magmatik gövdeler halinde bulunan granitlerin tersine riyolitler hem daha az yaygın hem de küçük hacimli kütleler halinde görülmektedir. Riyolit plütonik granit kaya ekstrüzyon eşdeğer olarak kabul edilebilir ve sonuç olarak, riyolit mostra granit bir benzerlik taşıyabilir. Yüksek silika içeriği ve düşük demir ve magnezyum içeriği nedeniyle, riyolitik magmalar oldukça viskoz lavlar oluşturur. Ayrıca breccias veya volkanik fişler ve pençeler olarak ortaya çıkar. Kristalleri büyütmek için çok hızlı soğuyan riyolitler, obsidyen olarak da adlandırılan doğal bir cam veya vitrophyre oluşturur. Daha yavaş soğutma, lavda mikroskobik kristaller oluşturur ve akış yaprakları, sferulitik, nodüler ve litofizal yapılar gibi dokularla sonuçlanır. Bazı riyolit oldukça veziküler pomza. Riyolitin birçok patlaması oldukça patlayıcıdır ve tortular serpinti tefra/tüf veya ıgnimbritlerden oluşabilir. Riyolit püskürmeleri, daha az felsik lavların püskürmelerine kıyasla nispeten nadirdir. 20.yüzyılın başından bu yana sadece üç riyolit patlaması kaydedildi: Papua Yeni Gine'deki St. Andrew Boğazı yanardağı, alaska'daki Novarupta yanardağı ve Güney Şili'deki Chaiten. Riyolit, karadan uzak adalarda bulunmuştur, ancak bu tür okyanus olayları nadirdir. Etimoloji ve tarih Riyolit Yunanca kelime ῤεῖν bir yenilikçilik, rheîn “akış” ve λίθος, líthos, “taş”dır. Kayanın bilimsel tanımı Baron Ferdinand von Richthofen tarafından 1860 yılında yapılmıştır. Mineral topluluğu genellikle kuvars, sanidin ve plajiyoklaz Bir riyolit başlıca kuvars ve feldispat oluşmaktadır. Kuvars içeriği muhtemelen Riyolitik eriyiğin kristalleşme ile meydana gelmeyecektir, sadece kaya takip eden zenginleştirme işlemlerinden ile % 50'den fazla bir kuvars paylarıyla, %20 ve %60 arasında değişmektedir. Kristal-fakir riyolitlerle için QAR ve kuvars-zengin tipleri, kısaltma QRR kısaltmasıdır. Kalan %40-80 ağırlıklı alkali feldspat %35-90,10 ve %65 plajiyoklaz ve tamamlayıcı arasındaki dar anlamda riyolit onlar için hesap feldspat oluşur. Daha fazla %65 plajiyoklaz riyodasit ile paylaşımın alkali riyolit, yani, fazla %90 alkali feldspat ile felsik volkanitler görülür. Buna ek olarak, bir riyolit küçük miktarlarda - genellikle en fazla %2, azami %15 - on mafik minerallerin. Riyodasitler tür hisselerin %20 fazla olabilir. Bu maddeler arasında sık sık biyotit oluşur, ancak ek olarak, aynı zamanda hornblendli veya ojit. Riyolit çok küçük miktarlarda gibi manyetit, hematit, kordiyerit, granat veya olivin gibi mineraller çoğunlukla hala içerirler. Kaldaklofsfjöll: Genellikle riyolit bir porfirik dokuya sahiptir. Bu çoğunlukla kuvars ve feldispat oluşmaktadır olan tek kristaller man fenokristalleri denilen dağınık büyük kristaller, sadece bir mikroskop altında görülebilen ve gömülü bir yoğun, ince taneli matrisi oluşur anlamına gelir ve boyutu birkaç santimetre birkaç milimetre. Ancak, Afirik veya felsitischen riyolitlerden sonra yani tamamen ince taneli herhangi Einsprengling olmadan riyolit, manspricht vardır. Kısmi de riyolit kayalar kolayca tanınabilir akış dokular gösterir. Genç jeolojik zamanda riyolit gaz kabarcıkları vardı. Bu boşluk kabarcıkları genellikle orada zaman içinde çökeldi. Bu boşluklar minerallerle dolduruldu. Obsidyenle aynı kimyasal bileşime sahip riyolit volkanik bir camdır.

<span class="mw-page-title-main">Şelit</span>

Şelit kimyasal formülü CaWO4 olan kalsiyum tungstat mineralidir. Volfram metalinin en önemli cevheridir. Düzgün kristalli şelit koleksiyoncular tarafından aranan bir mineraldir ve sıklıkla kusursuz mineraller değerli taş olarak işlenir. Şelit Czochralski işlemi ile sentezlenir; elde edilen madde taklit elmas, sintilatör ya da katı hâl aktif lazer ortamı olarak kullanılır. Ayrıca çinko sülfit gibi radyum boyası olarak kullanılır. Thomas Edison, görüntüleri baryum platinosiyanidten altı kat daha parlak yapan kalsiyum tungstat kaplı bir floroskop icat etmiştir; baryum platinosiyanide Wilhelm Conrad Röntgen'in 1895 Kasım'ında X-ışınlarını keşfetmesine yarayan kimyasaldır.

<span class="mw-page-title-main">Kuvars saat</span> zamanı belirlemek için bir kuvars kristali tarafından düzenlenen elektronik bir osilatör kullanan saat

Kuvars saat, zamanı belirlemek için bir kuvars kristali tarafından düzenlenen elektronik bir osilatör kullanan saattir. Bu kristal osilatör çok hassas frekanslı bir sinyal oluşturur ve böylece kuvars saatler mekanik saatlerden en az bir derecede daha doğru ölçmektedir. Genellikle, bazı dijital mantık türleri bu sinyalin döngülerini sayar ve genellikle saat, dakika ve saniye birimleri ile sayısal bir zaman görüntüsü sağlar.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.