İçeriğe atla

Kutu Denizanası

Cubozoa
Korunma durumu
Değerlendirilmedi (IUCN 3.1)
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem:Animalia
Şube:Cnidaria
Alt şube:Medusozoa
Sınıf:Cubozoa

Cubozoa, sınıfı Knidliler familyasına bağlı kutu(küp) şeklinde olan zehirli bir omurgasızdır.[1]

Özellikler

Kutu denizanası isminin türetildiği kutu bir kafaya ve çok sayıda dokunaça sahiptir. Kutu denizanası diğer denizanalarından daha hızlı hareket edebilir; dakikada 6 metreye (20 ft) varan hızları kaydedilmiştir. Kutu denizanasının sinir sistemi, diğer birçok denizanasından daha gelişmiştir. Kafasının etrafında, nabız hareketlerini koordine eden bir sinir halkasına sahiptirler; bu özellik taç denizanasında bulunur. Diğer bazı denizanaları basit pigment-kap ocelli'ye sahipken, kutu denizanası retinaları, korneaları ve lensleriyle tamamlanmış gerçek gözlere sahiptirler. Gözleri, kafanın dış, düz yüzeylerinin yarısına kadar ceplerde bulunan rhopalia adı verilen kümeler halinde bulunur. Her biri, biri yukarı, diğeri aşağı bakan çok sayıda göze sahiptir. Bu, hayvanın sadece aydınlık ve karanlık arasında ayrım yapmak yerine, belirli ışık noktalarını görmesini sağlar. Kutu denizanalarında ayrıca görüntü oluşturmayan, ancak ışığı ve karanlığı algılayan yirmi ocelli (basit göz) bulunur; bu nedenle toplam yirmi dört gözleri vardır. Rhopalia'nın yakınında, yerçekimini algılayan ve hayvanın kendisini yönlendirmesine yardımcı olan statolitler bulunur. Türlere bağlı olarak, tamamen büyümüş bir kutu denizanası, kafasının her bir kenarı (30 cm) veya 20 cm dokunaçların uzunluğu 3 m'ye (10 ft) kadar büyüyebilir. Ağırlığı 2 kg'a ulaşabilir. Bununla birlikte, küçük boyutlu Irukandji bir kutu denizanasıdır ve küçük boyutuna rağmen öldürücüdür. Her köşede yaklaşık 15 dokunaç vardır. Her bir dokunaçta, kurbana zehir enjekte eden zıpkın şeklinde mikroskobik bir mekanizma olan nematosistleri içeren yaklaşık 500.000 cnidosit vardır.  Kübozoanlarda birçok farklı türde nematosist bulunur.

Kutu denizanası, diğer denizanaları gibi sürüklenmek yerine aktif olarak avını avlar. Saniyede 1,5 ila 2 metre veya yaklaşık 4 deniz mili (7,4 km/sa; 4,6 mph) hıza ulaşabilirler. Küçük balıkları omurgasızları ve karidesleri avlarlar.

Balina balığı, yarasa balığı, tavşan balığı, yengeç (mavi yüzücü yengeç ) gibi yırtıcılar kutu denizasını avlarlar ve zehirinden etkilenmezler.

Dağılım

Kutu denizanasının kötü şöhretli türleri büyük ölçüde tropik Hint-Pasifik bölgesi ile sınırlı olmasına rağmen, çeşitli kutu denizanası türleri, Atlantik Okyanusu ve doğu Pasifik Okyanusu dahil olmak üzere tropikal ve subtropikal okyanuslarda yaygın olarak yaşar. Kaliforniya (Carybdea confusa), Akdeniz (Carybdea marsupialis)  ve Japonya (Chironex yamaguchii gibi ),  ve Güney Afrika kadar uzak güneyde (örneğin, Carybdea branchi)  ve Yeni Zelanda (örneğin Copula sivickisi olarak). Hawaii sularında tümü Carybdea cinsinden bilinen üç tür vardır; C. alata, C. rastoni ve C. sivickisi. Bu tropikal ve subtropikal ortamlarda, kutu denizanası kıyıya daha yakın olma eğilimindedir. Mangrovlar, mercan resifleri, yosun ormanları ve kumlu plajlar gibi kıyıya yakın habitatlarda tespit edilmişlerdir.[2] Gemilerin balast sularıyla geldikleri farklı denizlerdede örneklerine rastlanmıştır.

İnsanlar için tehlike

Kutu denizanasının türleri gazetelerde "dünyanın en zehirli yaratığı" ve denizlerdeki en ölümcül canlı olarak adlandırılsa da, sınıfındaki sadece birkaç türün insan ölümlerine karıştığı doğrulanmıştır; bazı türler insanlar için zararlı değildir, sadece soktukları zaman ciddi acıya sebep olurlar. Örneğin Avustralya açıklarında görülen Chironex fleckeri türü oldukça zehirlidir.

Kutu denizanasının dokunaçları cilde yapıştığında, deriye zehir içeren nematosistleri pompalayarak acıya neden olur. Sokulan yere sıcak kompress uygulanmalıdır. Sokulan yerde kopmuş bir dokunaç varsa çıplak elle dokunulmamalıdır, zira dokunaçta hala zehir vardır.[3]

Dış bağlantılar

Kaynakça

  1. ^ "ITIS". 15 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2022. 
  2. ^ Coates, Melissa M. (2003-08-01). "Visual Ecology and Functional Morphology of Cubozoa (Cnidaria)". Integrative and Comparative Biology. 43 (4): 542–548. 
  3. ^ Fenner PJ (1997). The Global Problem of Cnidarian (Jellyfish) Stinging (PhD Thesis). London: London University. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Yılan</span> pullular alt takımı

Yılanlar, Pullular takımına ait uzun, ayaksız etçil sürüngenlerdir.

<span class="mw-page-title-main">Katil balina</span>

Katil balina, Orka olarak da bilinir, okyanus yunusları ailesinin en iri üyesidir. Yayılım genişliği olarak dünyada en yaygın ikinci memelidir ve tüm okyanuslarda bulunur. Çok yönlü bir yırtıcıdır ve balık, deniz kaplumbağası, kuş, fok, köpek balıkları ve hatta diğer genç ve küçük yunusları yer. Bu şekilde deniz besin zincirinin en üst noktasındadır. Katil balina ayrıca diğer balinalara özellikle gri balinalara da saldırır.

<span class="mw-page-title-main">Mürekkepbalığı</span> balık türü

Mürekkepbalığı, Kafadanbacaklılar (Cephalopoda) sınıfının, Onkollular (Decapodiformes) grubundan denizlerde yaşayan bir yumuşakça. Hepsi ayrı eşeylidir. Diğer adı Sübye'dir.Solungaç solunumu yaparlar. Ağız bölgesinden çıkan 10 adet kolları vardır. İki kolu diğerlerinden daha uzundur. Dinlenme halinde içe çekilmiş olan bu kollarını avlarını yakalamak veya korunmak amacıyla ileri doğru fırlatırlar. Kollarının iç yüzeylerinde çok sayıda vantuz (emeç) bulunur. Vantuzların içleri dişli boynuzsu yapılarla bezenmiştir. Ilıman ve sıcak denizlerin kıyı sularında bol rastlanırlar. Boyları 17 cm ile 17 metre arasında değişen türleri vardır. Çoğu 50–60 cm arasındadır. Türkiye'de Akdeniz kıyılarında avlanırlar. Yırtıcı hayvanlardır. Balık, karides, yengeç ve diğer yumuşakçalarla beslenirler. Bazen balık sürülerine dalar veya ufak mürekkepbalığı kolonilerini takip edip karınlarını doyururlar. Mürekkepbalığı, avına arkasından yaklaşıp omuriliğini ısırarak kopartır ve felç etmek suretiyle öldürür. Bazen her avdan sadece bir ısırık alıp dinlenmeye çekilir. Vantuzlu dokunaçlarıyla avlarını yakalar, kollarıyla da ağza götürürler.

<span class="mw-page-title-main">Kafadanbacaklılar</span> bacak uzvu kafasına çok yakın bölgede bulunan canlılara verilen isim

Kafadan bacaklılar (Cephalopoda), çok hücreli omurgasız hayvanların yumuşakçalar (Mollusca) şubesinin en gelişmiş sınıfı. Başları büyük olup gözleri ve sinir sistemleri iyi gelişmiştir. Başlarının ön kısmından çekmenli veya çengelli kollar uzanır. Bunlarla avlarını yakalar ve sürünebilirler.

<span class="mw-page-title-main">Knidliler</span>

Knidliler, Sölenterler veya Haşlamlılar (Cnidaria) ( ), hem tatlı su hem de deniz ortamlarında bulunan 11.000'den fazla tür içeren Animalia krallığı altındaki bir filumdur, Genelde biyoloji konularında Porifera şubesinden sonra bahsedilen şubedir.

<span class="mw-page-title-main">Kalkan balığı</span>

Kalkan balığı, Scophthalmidae familyasına ait, gözleri vücudunun sol tarafında bulunan ve sağ tarafı ile denizin tabanında yatan bir yassı balık türü.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye faunası</span>

Türkiye direyi, hayvanlar âleminin Türkiye sınırları içerisinde yaşayan üyelerinin tümüdür. Birçok farklı hayvan türünü barındırması ile dikkat çeker. Anadolu'nun Asya ile Avrupa arasındaki konumu bunda başlıca etkendir. Farklı iklim özelliklerinde coğrafi bölgelere sahip olduğu için, bitki örtüsünün diğer Orta Doğu ülkelerine göre daha zengin olması ise diğer önemli etkendir ve bu yüzden, farklı iklim ve besin ihtiyacı olan birçok hayvan türü kendisine uygun yaşam alanı bulabilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Denizanası</span> Beyni bulunmayan deniz canlısı

Denizanası veya medüz, Scyphozoa ve Cubozoa sınıflarında bulunan, serbestçe yüzen ve beyni, kalbi ve testisleri bulunmayan bir deniz canlısıdır.

<span class="mw-page-title-main">Kuyruksürengiller</span> kedimsi memeli familyası

Kuyruksürengiller (Herpestidae), etçiller takımından bir kedimsi familyası.

<span class="mw-page-title-main">Aslan balığı</span> Zehirli balık cinsi

Aslan balığı (Pterois), Hint Okyanusu ve Büyük Okyanus'un batı kısımlarında, Kızıldenizde, mercan kayalıklarda yaşayan zehirli deniz balıklarından oluşan bir cinstir. İnsanlar için tehlike teşkil ederler. Kıyıya yakın yerler ile 50 metre derinlik arasındaki kısımlarda yaşarlar.

<span class="mw-page-title-main">Kambur balina</span>

Kambur balina, oluklu balinagiller (Balaenopteridae) familyasından bir balina türü.

<i>Laticaudata semifasciata</i>

Kara kuşaklı deniz yılanı, Elapidae ya da Hydrophiidae familyasında denizlerde yaşayan yılan türüdür. Laticauda, Hydrophiidae üyeleri içinde deniz yaşamına en az adapte olmuş cinstir. Genel olarak Geniş şeritli mavi deniz yılanı olarak bilinir. Bu türü Reinwardt 1837 yılında keşfetmiştir. Tıpkı karayılanlarında olduğu gibi ventralinde geniş pullar bulunur ve bir tane az gelişmiş kuyruk yüzgeci vardır. Laticulada kıyıya yakın ve kısa zamanlı olarak karada yaşarlar çünkü karada hareket etmeleri kolaydır. Dillerinin etrafını çevreleyen tuz bezleri, deniz suyunca hayvanın ozmotik dengesini sağlamasına yardımcı olur. Tüm yılanlar gibi karnivordurlar. Gerçek deniz yılanları genelde balıklarla, çoğunlukla da belirli balık türleriyle beslenirler. Akciğerleri yüzünden nefes almak için yüzeye çıkmaları gerekmektedir. Deniz yılanlarında deri ile oksijen alınımı olduğu kanıtlanmıştır. Deniz yılanları dünyada en çok bulunan ve tüm zehirli sürüngenlerin %70’ini oluşturan, geniş yayılım gösteren bir gruptur.

<span class="mw-page-title-main">Kuzey Pasifik dev ahtapotu</span> Kafadan bacaklılar sınıfının büyük bir üyesi

Kuzey Pasifik dev ahtapotu, Kafadan bacaklılar sınıfının büyük bir üyesidir. Çoğunlukla Büyük Okyanus'un kuzey bölümlerinde görülür. Yaklaşık 65 metre derinliğinde görülen bu ahtapot türü, kanıtlanmaya çalışılmakla birlikte en büyük ahtapot türüdür. Ağırlık rekoru 272 kg'dır. Bir kolunun uzunluğu 9 m olabilir. Karides, yengeç, denizkulağı, midye ve balık dahil neredeyse tüm deniz ürünleriyle beslenebilir. Bu balıkların arasında köpekbalığı da bulunur. Bir beyaz tepeli resif köpekbalığını avlarken kaydedilmiş görüntüleri vardır.

<i>Cyanea capillata</i>

Aslan yelesi denizanası, bilinen en büyük denizanası türüdür. Çoğunlukla Arktik, Kuzey Atlantik ve Kuzey Pasifik okyanuslarının soğuk sularında, nadiren 42° K paralelinin güneyinde bulunur. Aynı türden olma ihtimali olan benzer denizanaları Avustralya ve Yeni Zelanda yakınlarındaki denizlerde bulunurlar. Kaydedilen en büyük örneği, 1870'te Massachusetts Körfezi'nde kıyıya vurmuş şekilde bulunmuştur. Çan kısmı (vücudu) 2,29 m ve dokunaçları 37 m uzunluğundadır. Aslan yelesi denizanaları bir süredir 42° K paralelinin altında, özellikle Amerika Birleşik Devletleri'nin doğu yakasının geniş körfezlerinde görülmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Ay denizanası</span>

Aurelia aurita veya ay denizanası, Aurelia cinsinin yaygın olarak araştırılmış bir türüdür. Cinsindeki tüm türler yakından ilişkilidir ve Aurelia cinsi yetişkin denizanalarını genetik örnekleme olmadan tanımlamak zordur; Aşağıdakilerin çoğu cinsin tüm türlerine eşit olarak uygulanır. Türleri tanımlamak için kullanılan en yaygın yöntem bir alet ile bir limandan denizanası seçmeyi, genellikle bir cam bardak ve ardından canlıyı fotoğraflamayı içerir. Bu, kısa süre sonra limana salınabilecekleri ve doğal ortamlarına geri dönebilecekleri anlamına gelir.

<span class="mw-page-title-main">Irukandji denizanası</span> Denizanası

Irukandji denizanaları dünyadaki en küçük ve en zehirli kutu denizanalarıdır. Irukandji denizanaları Avustralya denizlerinde yaşarlar ve iğnelerini kurbanlarına fırlatarak Irukandji sendromu olarak bilinen semptomlara yol açabilirler. Yaklaşık bir santimetre küp büyüklüğündedirler. Bilinen beş Irukandji türü vardır: Carukia barnesi, Malo kingi, Mala maximus, Malo filipina ve Malo bella.

<i>Chironex</i>

Chironex Chirodropidae familyasında sınıflandırılan bir denizanası cinsidir. Geleneksel olarak bu cins içinde yalnızca C. fleckeri bulunmaktaydı ancak 2009 yılında ikinci tür olarak C. yamaguchii türü tanımlanmıştır. İğneleri oldukça zehirlidir ve her iki türü de insan ölümlerine neden olmuştur. Eldeki bilgilere göre bu cins Japonya'nın güneyinden Avustralya'nın kuzeyine kadar orta Hint-Pasifik Okyanusu'nda sınırlıdır.

<span class="mw-page-title-main">Hayvan zehri</span> bir canlı tarafından salgılanan toksin

Hayvan zehri ya da venom, bir hayvanın bir diğerine zarar vermek için ürettiği bir veya daha fazla toksin içeren bir salgıdır. Venom, hem avcılarda hem de avlarda, hem omurgalılarda hem de omurgasızlarda olmak üzere çeşitli hayvanlar arasında ortaya çıkmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Deniz yassı solucanları</span>

Deniz yassı solucanları (Polycladida) parazit olmayan, yer değiştirebilen ve denizlerde yaşayan yassı solucanları içeren, tür çeşitliliği yüksek bir takımdır. Denizlerin kıyısal bölgelerinde, özellikle kıta sahanlıklarında yaygındırlar ancak hidrotermal bacalarda bile gözlemlenmişlerdir. Birçok türü mercan resiflerinde yaşar. Çok az sayıda türü tatlı su habitatlarında bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Mavi denizanası</span>

.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.