İçeriğe atla

Kutsal Kurtarıcı Kilisesi, Gümrü

Koordinatlar: 40°47′03″K 43°50′29″D / 40.78417°K 43.84139°D / 40.78417; 43.84139
Kutsal Kurtarıcı Kilisesi
Harita
KonumVartanants Meydanı, Gümrü
ÜlkeErmenistan
Koordinatlar40°47′03″K 43°50′29″D / 40.78417°K 43.84139°D / 40.78417; 43.84139
MezhepErmeni Apostolik Kilisesi
Açılış1873
İşlevYeniden inşa sürecinde
MimarTadeos Andikyan
Mimarî tarzErmeni kilise mimarisi, kubbeli bazilika
Temel atma1858
Tamamlanma1872
Yükseklik26 m

Kutsal Kurtarıcı Kilisesi (Ermenice: Սուրբ Ամենափրկիչ Եկեղեցի), Ermenistan'ın Gümrü şehrinde 19. yüzyıldan kalma bir kilisedir. Gümrü'nün merkezindeki Vartanants Meydanı'nın güney tarafında yer alır. 1858 ve 1872 arasında inşa edilmiş ve 1873'te kutsanmıştır.[1]

Tarih

Haziran 2014'te yeniden inşa sırasında kilise

1850'lerde Alexandropol-Gyumri'nin merkezine bir Ermeni Katolik kilisesi ve bir Rum Ortodoks kilisesi inşa edildi. Bu inşaatlardan dolayı hakarete uğramış hisseden Ermeni Apostolik Kilisesi'nin (şehir nüfusunun çoğunluğunu oluşturan) cemaati, var olan 2 kilisenin tam ortasında, daha büyük ve çok daha heybetli görünecek yeni bir kilise inşa etmeye karar verdiler. Kilisenin inşası 1858'de ustaların ustası ve oustabashi olarak bilinen mimar Tadeos Andikyan tarafından başlatıldı.[2]. İnşaat 1872'de tamamlandı ve 1873'te kutsandı. İnşaat, Alexandropol cemaati ve Drampyan ailesinin bağışlarıyla gerçekleştirildi.

Kilisenin tasarımında Ani Katedrali'nin mimarisinden esinlenilmiştir. Ancak Kutsal Kurtarıcı Kilisesi, Ani Katedrali'nden çok daha büyüktür.

Kilise 1926 depreminden hasar almadan kurtuldu. 1930'ların başında Sovyet hükûmeti tarafından kiliseye el konuldu ve çan kulesi 1932'de yok edildi.[3] Daha sonra 1964'te çan kulesi restore edildi. Ancak, Sovyet yönetimi sırasında, kilise binası bir müze olarak ve daha sonra klasik bir müzik konser salonu olarak kullanıldı.

1988 Spitak depremi sırasında, Kutsal Kurtarıcı Kilisesi ciddi şekilde hasar gördü ve 2002'den sonra kapsamlı bir yenileme sürecine girdi. Kilisenin 2015 yılında yeniden açılması bekleniyordu. Ancak kilise, 2019 sonu itibarıyla kapalıdır ve yenileme aşamasındadır.

Kaynakça

  1. ^ "Holy Saviour Church, Gyumri". 6 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2020. 
  2. ^ Հայաստանի Սովետական Հանրագիտարան, հատոր 4 «Լենինական» էջ 547
  3. ^ "ԳՅՈՒՄՐԻԻ ՍՈՒՐԲ ԱՄԵՆԱՓՐԿԻՉ ԵԿԵՂԵՑԻ" (Ermenice). 2 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2020. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Akdamar Kilisesi</span> Akdamar (Ahtamar) Adasındaki tarihi kilise

Akdamar Kilisesi, Ahtamar Kilisesi, Surp Haç Kilisesi veya Kutsal Haç Katedrali, Türkiye'nin doğusunda, Van Gölü üzerindeki Akdamar Adası'nda yer alan bir kilisedir. Kudüs'ten İran'a kaçırıldıktan sonra 7. yüzyılda Van yöresine getirildiği rivayet edilen Hakiki Haç'ın bir parçasını barındırmak maksadıyla Kral I. Gagik'in emriyle 915-921 yıllarında Mimar Manuel tarafından inşa edilmiştir. Ermeni Kırımı'ndan sonra cemaatsiz kalan dini yapı bugün müze olarak hizmet vermektedir.

<span class="mw-page-title-main">Arapgir Katedrali</span>

Arapgir Ana Kilisesi veya Arabkir Azize Meryamana Katedrali, 13. yüzyılda Arapgir'de inşa edilen ve Ermeni Kırımı'ndan sonra yıkılan tarihî bir Ermeni Apostolik Kilisesi.

<span class="mw-page-title-main">Bebekli Kilise</span>

Adana Bebekli Kilise veya Aziz Pavlus Kilisesi, üzerinde Meryem'in tunçtan heykelinin bulunduğu, tahminen 1880-90 yılları arasında yapılan Adana'nın merkezindeki İtalyan katolik kilisesidir. Ermeni Apostolik Kilisesi olarak inşa edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Surp Giragos Ermeni Kilisesi</span> Diyarbakırdaki Ermeni Ortodoks Kilisesi

Surp Giragos Ermeni Kilisesi veya Aziz Kyriakos Kilisesi, Diyarbakır'ın Sur ilçesinde bulunan ve 2016 senesinde hükûmet tarafından kamulaştırılmış olan tarihi bir Ermeni Apostolik Kilisesi.

Surp Hripsimyants Ermeni Kilisesi, Türkiye'de İstanbul iline bağlı Sarıyer ilçesi Büyükdere semtinde bulunan 1848 tarihinde Kevork ve Garabed Karakehya kardeşler tarafından inşa ettirilip ibadete açılmış ve 1886 yılında 15.000 kuruş maliyetle kâgir olarak yeniden inşa edilmiş olan Ermeni kilisesidir. 1894 depreminde zarar gören kilise Apraham Paşa Yeramyan tarafından 1927'de onarılmış ve çan kulesi inşa ettirilmiştir. Değişik tarihlerde tekrar onarım gören kilise son onarımını Küpelyan ailesinin desteğiyle görmüştür.

Taksim Surp Harutyun Ermeni Kilisesi, Türkiye'de İstanbul iline bağlı Beyoğlu ilçesi Taksim semtinde bulunan Ermeni kilisesi.

<span class="mw-page-title-main">Surp Harutyun Ermeni Kilisesi (Fatih)</span>

Kumkapı Surp Harutyun Ermeni Kilisesi, Türkiye'de İstanbul iline bağlı Fatih ilçesi Kumkapı semtinde bulunan Ermeni kilisesi.

Surp Hagop Ermeni Kilisesi, Türkiye'de İstanbul iline bağlı Fatih ilçesi Altımermer semtinde bulunan Ermeni kilisesi. Ne zaman inşa edildiği bilinmeyen kilise 1839'da onarıma tabii tutulmuş, daha sonra İstanbul Ermeni Patriği Hagopos III. Seropyan döneminde restore edilip 1858'de yeniden ibadete açılmıştır. Ahşap olan kilise eskidiğinden 1891'de yeni inşaat izni alınmış ve Kayserili sarraf Parseğ İstanbulluyan'ın desteğiyle yeniden inşa edilmiş ve 1892'de Patrik I. Horen Aşıkyan zamanında açılmıştır. 2012 yılında tekrar restore edilen kilise Aram Ateşyan tarafından ibadete açılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Surp Takavor Kilisesi</span> Türkiyede İstanbul iline bağlı Kadıköy ilçesinde bulunan Ermeni kilisesi

Surp Takavor Kilisesi, Türkiye'de İstanbul iline bağlı Kadıköy ilçesinde bulunan Ermeni kilisesi. 1722 yılında Surp Asdvadzadzin adıyla var olduğu bilinen kilise daha sonra yeniden inşa edilerek 1814'te açılmıştır. 1840 depreminden sonra onarılan kilise daha sonra yanmış ve 1855'te kâgir olarak yeniden inşa edilmiştir. 1858'de açılan kilise Surp Takavor olarak adlandırılmıştır. 2006 yılında yeniden onarılan kilise İstanbul Ermeni Patriği II. Mesrob tarafından ibadete açılmış, 2007 yılında ise çan kulesi yeniden inşa edilmiştir. Kilise son onarımını 2011 yılında görmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Beşiktaş Surp Asdvadzadzin Kilisesi</span>

Surp Asdvadzadzin Kilisesi, Türkiye'de İstanbul iline bağlı Beşiktaş ilçesinde bulunan Ermeni kilisesi. 1838'de hassa mimarı Garabed Amira Balyan tarafından kâgir olarak inşa edilen kilise 1987'de Ermeni Patriği I. Şınorhk zamanında yenilenmiş, 1993'te avlusuna Garabed ve Sarkis Balyan'ın büstleri yerleştirilmiştir. 2013 yılında yenilenen kilisede Artin Dadyan Paşa gömülüdür.

<span class="mw-page-title-main">Hatay Surp Asdvadzadzin Kilisesi</span> Samandağda bir kilise

Surp Asdvadzadzin Kilisesi, Türkiye'de Hatay iline bağlı Samandağ ilçesi Vakıflı Mahalleninde bulunan Ermeni kilisesi. 1895'te inşasına başlanan kilisenin ilk zamanlarda daimi ruhanisi bulunmayıp 1921 yılına kadar ruhanileri çevredeki köylerden değişimli olarak gelen din görevlilerinden karşılanmıştır. Şu andaki kilise 2007'de inşa edilmiş ve İstanbul Ermeni Patriği II. Karekin tarafından ibadete açılmıştır.

Surp Nigoğayos Kilisesi, Türkiye'de İstanbul iline bağlı Beykoz ilçesinde bulunan Ermeni Apostolik kilisesi.

<span class="mw-page-title-main">Galata Surp Krikor Lusavoriç Kilisesi</span> İstanbulda bir kilise

Surp Krikor Lusavoriç Kilisesi, İstanbul'un Beyoğlu ilçesi Karaköy semtinde bulunan Ermeni kilisesi. İstanbul'un fethinden önce İstanbul'a yerleşmiş olan Ermeniler ve Cenevizliler arasındaki iyi ilişkilerin bir sonucu olarak Cenevizliler kendilerine ait bir kutsal alanı Ermenilere satar. Kırım-Kefe kentinden İstanbul'a gelen Goms veya Gozma adlı bir hayırsever Ermeni tüccar, Cenevizlilerden alınmış olan bu arsa üzerine bir kilise inşa ettirir. Aved adlı bir demirci ustasının da kilisenin mihrabını tamamlayıp yanına Surp Haç Mabedi'ni inşa ettiği bilinmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Surp Tateos - Surp Partoğomeos Kilisesi</span>

Surp Tateos – Surp Partoğomeos Ermeni Kilisesi, Türkiye'de İstanbul iline bağlı Fatih ilçesi Yenikapı semtinde bulunan Ermeni kilisesi.

<span class="mw-page-title-main">Surp Levon Kilisesi</span> Kadıköyde kilise

Surp Levon Kilisesi, Türkiye'de İstanbul iline bağlı Kadıköy ilçesinde bulunan bir Ermeni Katolik kilisesi.

<span class="mw-page-title-main">Surp Yerrortutyun Katolik Kilisesi</span> İstanbulun Beyoğlu ilçesinde bir Ermeni Katolik kilisesi

Surp Yerrortutyun Katolik Kilisesi, Türkiye'de İstanbul iline bağlı Beyoğlu ilçesinde bulunan bir Ermeni Katolik kilisesi.

<span class="mw-page-title-main">Sivrihisar Surp Yerrortutyun Kilisesi</span>

Surp Yerrortutyun Kilisesi veya Kutsal Üçlü Ermeni Kilisesi, Eskişehir'in Sivrihisar ilçesinde bulunmakta olan tarihi bir Ermeni Apostolik Kilisesi'dir fakat 1915 Ermeni Kırımı'ndan beri boş kalmıştır. Anadolu'nun en büyük ikinci kilisesi olarak biliniyor.

<span class="mw-page-title-main">Aziz Sarkis Kilisesi (Tiflis)</span>

Aziz Sarkis Kilisesi, Gürcistan'ın Eski Tiflis bölümündeki Harpuh Sülfürik Hamamlarında bulunan Ermeni Kilisesidir. 1930'larda Lavrenti Beriya'nın emriyle yok edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Yorgi Kilisesi (Kldisubani)</span>

Qarapi Aziz Yorgi Kilisesi Gürcistan'ın Eski Tiflis bölgesindeki Narikala katedralinin dibinde yer alan bir 18. yüzyıl kilisesidir. Kilise tek katlıdır ve 1753 yılında inşa edilmiştir. Gürcü Ortodoks Kilisesi, Aziz Kral Vahtang Gorgasali döneminde inşa edilmiş eski bir Gürcü kilisesinin bulunduğu yere inşa edilmiştir. Kilise, Ermeni tüccar Petros Zohrabian ve eşi Lolita'nın ve 1735'te yaptıkları yardımlarla yeniden inşa edildi. Kilise, Gürcü-Ermeni dostluğu ve işbirliğinin en önemli örneklerinden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Vartanants Meydanı</span>

Vartanants Meydanı veya Vardanants Meydanı, Gümrü, Ermenistan'da yer alan büyük merkezi şehir meydanıdır. Batıdan Abovyan Caddesi, kuzeyden Gai Caddesi, doğudan Shahumyan Caddesi ve güneyden Vahan Cheraz Caddesi ile sınırlanmıştır. Dikdörtgen bir şekle sahiptir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.