Kutsal Cumartesi
| Kutsal Cumartesi | |
|---|---|
 Kutsal Cumartesi günü Benediktin keşişleri akşam duası ederken | |
| Diğer adı | Paskalya Arifesi, Kara Cumartesi |
| Kutlayanlar | Dünya genelindeki Hristiyanlar |
| Türü | Hristiyan |
| Önemi | İsa Mesih'in mezara konulduğu gün |
| Tarih | Paskalya'dan bir gün önce |
| Gelenekler | Dua etmek, gece ibadetleri |
Kutsal Cumartesi[1] dünya genelindeki Hristiyanların İsa'nın Golgotha'daki Kutsal Kabir Kilisesi'ne defnedilişini andıkları dini gündür. Kutsal Cuma'dan bir gün sonraya, Paskalya'dan bir gün önceye denk gelen Kutsal Cumartesi, Hristiyanların Paskalya'ya hazırlandıkları Kutsal Hafta'nın son günüdür. Paskalya Arifesi, Kara Cumartesi veya Paskalya Cumartesisi olarak da bilinir; ancak Paskalya Cumartesisi aslında Paskalya Haftası'ndaki cumartesidir.
Erken Kilise döneminde, Kutsal Cumartesi İsa’nın mezarda yattığı gündü ve bu nedenle kendine özgü bir ayini yoktu. Mezarında yatan Mesih’in ölümü üzerinde çok kesin bir iman düşüncesine odaklanan, kederden ilham alan katı bir oruç günüydü.
Batı Hristiyanlığında Kutsal Cumartesi
Tarihçe
4. yüzyılda Paskalya Arifesi ayini bütün gece boyunca kutlanırdı böylece Paskalya günü başka bir ayin kutlanmazdı. 6. yy’a doğru Paskalya Arifesi ayininin gece yarısından önce sona erdiği ve Paskalya Pazar ayini ortaya çıkmaya başladı. 9. yy da ayin kaynakları Paskalya Arifesi’nin öğleden sonra saat 3’de kutlandığını göster. 1951 yılında Papa XII. Pius Paskalya Arife’sinin Paskalya’dan önceki gece kutlanmasını gerektiren bir kararname yazdı.
Kutsal Cumartesi Ayini
Ayin ‘Işığın hizmeti” ile başlar. Beyaz cüppesini giyen rahip, paskalya mumu ile kilisenin önünde yanan ateşin önüne gelir. Orada cemaatte aynı şekilde toplanır. Rahip Paskalya mumunu yakar, mumun üzerine bir haç çizer ve haçın üzerine bulunduğu yılın dört rakamını çizer ve şöyle der ‘Şanla dirilmiş Mesih İsa’nın ışığı kalplerimizdeki ve düşüncelerimizdeki karanlıkları dağıtsın’. Mumu yakmak, ölüm gecesinden dirilmiş olan Mesih’i sembolize eder. Cemaat rahibi takip ederek. mumlarıyla kiliseye girer. Rahip elindeki mumu sunağın önündeki şamdana yerleştirilir. Kilise karanlıktır. Rahip Exsultat (Paskalya Övgüsü-İsa’nın Dirilişi için Hristiyan halkının sevincini ifade eden uzun bir ilahi) okur. Exsultat’dan sonra herkes oturur ve Eski Ahit ve Mezmurlar’dan oluşan yedi okuma dinlenir. Bu okumalar kurtuluş hikayesi ve Yaradılış ile başlar. Gloria ilahisi ile birlikte Kilisenin ışıkları açılır. Paskalya Mumu, vaftiz sırrının kutlamasında kullanılmak üzere vaftiz suyunu takdis etmek için kullanılır. İncil okunmadan önce "Büyük Alleluya ilahisi" okunur. Karem döneminden bu yana söylenen ilk Alleluya’dır. Rahibin vaazından sonra katekümenlerin vaftiz edilmesi ile ayine devam edilir.
Vaftiz Kutlaması
Vaftiz olacak adaylar çağrılır ve cemaate tanıtılır. Azizlere yönelen yakarmalara başlanır. Kilisenin koruyucu azizlerinin, o bölgenin koruyucu azizlerinin ve vaftiz olmaya çağırılan kişilerin isimleriyle dua edilir. Vaftiz suyunun takdis edilmesi sırasında Rahip Paskalya mumunu üç kere suya batırarak şöyle der: Tanrım, Oğlun ile birlikte Kutsal Ruh’u suyun üzerine göndermen için sana yalvarıyoruz. Şeytan’dan vazgeçildikten sonra, Peder, Oğul ve Kutsal Ruh’un adına vaftiz gerçekleştirilir.
Paskalya Arifesi ayini, Efkaristiya’nın bitiminden sonra özel bir takdis ile devam eder ve Alleluya ile ayin son bulur.
Doğu Hristiyanlığında Kutsal Cumartesi
Kaynakça
- ^ The Liturgical Year – its history and its meaning after the reform of the liturgy. Adolf Adam (İngilizce). Pueblo Publishing Company. 1981. ss. 77-83 ISBN 0-916134-47-4.
