İçeriğe atla

Kutsal Cumartesi

   Kutsal Cumartesi
Kutsal Cumartesi günü Benediktin keşişleri akşam duası ederken
Diğer adıPaskalya Arifesi, Kara Cumartesi
KutlayanlarDünya genelindeki Hristiyanlar
TürüHristiyan
Önemiİsa Mesih'in mezara konulduğu gün
TarihPaskalya'dan bir gün önce
GeleneklerDua etmek, gece ibadetleri

Kutsal Cumartesi[1] dünya genelindeki Hristiyanların İsa'nın Golgotha'daki Kutsal Kabir Kilisesi'ne defnedilişini andıkları dini gündür. Kutsal Cuma'dan bir gün sonraya, Paskalya'dan bir gün önceye denk gelen Kutsal Cumartesi, Hristiyanların Paskalya'ya hazırlandıkları Kutsal Hafta'nın son günüdür. Paskalya Arifesi, Kara Cumartesi veya Paskalya Cumartesisi olarak da bilinir; ancak Paskalya Cumartesisi aslında Paskalya Haftası'ndaki cumartesidir.

Erken Kilise döneminde, Kutsal Cumartesi İsa’nın mezarda yattığı gündü ve bu nedenle kendine özgü bir ayini yoktu. Mezarında yatan Mesih’in ölümü üzerinde çok kesin bir iman düşüncesine odaklanan, kederden ilham alan katı bir oruç günüydü.

Batı Hristiyanlığında Kutsal Cumartesi

Tarihçe

4. yüzyılda Paskalya Arifesi ayini bütün gece boyunca kutlanırdı böylece Paskalya günü başka bir ayin kutlanmazdı. 6. yy’a doğru Paskalya Arifesi ayininin gece yarısından önce sona erdiği ve Paskalya Pazar ayini ortaya çıkmaya başladı. 9. yy da ayin kaynakları Paskalya Arifesi’nin öğleden sonra saat 3’de kutlandığını göster. 1951 yılında Papa XII. Pius Paskalya Arife’sinin Paskalya’dan önceki gece kutlanmasını gerektiren bir kararname yazdı.

Kutsal Cumartesi Ayini

Ayin ‘Işığın hizmeti” ile başlar. Beyaz cüppesini giyen rahip, paskalya mumu ile kilisenin önünde yanan ateşin önüne gelir. Orada cemaatte aynı şekilde toplanır. Rahip Paskalya mumunu yakar, mumun üzerine bir haç çizer ve haçın üzerine bulunduğu yılın dört rakamını çizer ve şöyle der ‘Şanla dirilmiş Mesih İsa’nın ışığı kalplerimizdeki ve düşüncelerimizdeki karanlıkları dağıtsın’. Mumu yakmak, ölüm gecesinden dirilmiş olan Mesih’i sembolize eder. Cemaat rahibi takip ederek. mumlarıyla kiliseye girer. Rahip elindeki mumu sunağın önündeki şamdana yerleştirilir. Kilise karanlıktır. Rahip Exsultat (Paskalya Övgüsü-İsa’nın Dirilişi için Hristiyan halkının sevincini ifade eden uzun bir ilahi) okur. Exsultat’dan sonra herkes oturur ve Eski Ahit ve Mezmurlar’dan oluşan yedi okuma dinlenir. Bu okumalar kurtuluş hikayesi ve Yaradılış ile başlar. Gloria ilahisi ile birlikte Kilisenin ışıkları açılır. Paskalya Mumu, vaftiz sırrının kutlamasında kullanılmak üzere vaftiz suyunu takdis etmek için kullanılır. İncil okunmadan önce "Büyük Alleluya ilahisi" okunur. Karem döneminden bu yana söylenen ilk Alleluya’dır. Rahibin vaazından sonra katekümenlerin vaftiz edilmesi ile ayine devam edilir.

Vaftiz Kutlaması

Vaftiz olacak adaylar çağrılır ve cemaate tanıtılır. Azizlere yönelen yakarmalara başlanır. Kilisenin koruyucu azizlerinin, o bölgenin koruyucu azizlerinin ve vaftiz olmaya çağırılan kişilerin isimleriyle dua edilir. Vaftiz suyunun takdis edilmesi sırasında Rahip Paskalya mumunu üç kere suya batırarak şöyle der: Tanrım, Oğlun ile birlikte Kutsal Ruh’u suyun üzerine göndermen için sana yalvarıyoruz. Şeytan’dan vazgeçildikten sonra, Peder, Oğul ve Kutsal Ruh’un adına vaftiz gerçekleştirilir.

Paskalya Arifesi ayini, Efkaristiya’nın bitiminden sonra özel bir takdis ile devam eder ve Alleluya ile ayin son bulur.

Doğu Hristiyanlığında Kutsal Cumartesi

Kaynakça

  1. ^ The Liturgical Year – its history and its meaning after the reform of the liturgy. Adolf Adam (İngilizce). Pueblo Publishing Company. 1981. ss. 77-83 ISBN 0-916134-47-4. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Hristiyanlık</span> tek tanrılı İbrahimî bir din

Hristiyanlık, Nasıralı İsa'nın yaşamına, öğretilerine ve vaazlarına dayanan, tek Tanrılı İbrahimî bir dindir. Günümüzde Hristiyanlık, dünya nüfusunun yaklaşık %30,1'ini oluşturmaktadır ve 2,4 milyarı aşkın takipçisi ile dünyanın en kalabalık dinidir. Takipçilerine, "Mesihçi" anlamına gelen Hristiyan veya Nasıralı İsa'ya ithafen İsevi veya Nasrani denir. Kitâb-ı Mukaddes'e inanan takipçileri, Yahudi metni olan Tanah'ta kehanet edilen İsa'nın Mesih olarak gelişinin bir Yeni Ahit olduğuna inanırlar.

<span class="mw-page-title-main">Teslis</span> Baba, Oğul ve Kutsal Ruh üçlüsün­den oluşan Tanrı inancını ifâde eden kavram

Teslis, Kutsal Üçleme ya da Üçlü Birlik, tek olan Tanrı'nın Kutsal Kitap'ta kendisini bildirdiği her biri eşit yücelikte, özünde tek, ezeli ve ebedi olan üç benliğini konu edinen ve Hristiyan kiliselerinin çoğunluğu tarafından inanılan ana akım Hristiyan dininin merkezindeki inanç esasıdır. Baba Tanrı, Oğul Tanrı ve Kutsal Ruh üç farklı benlik (hipostaz) olarak aynı özü paylaşmaktadırlar (Homoousia). Tek öz Tanrı'nın birliğini üç benlik ise Tanrı'nın kimliğini anlatmaktadır ve benliklerin hem birbirinden farklılıklarını hem de özde çözülmez birliklerini ifade eder. Böylece tüm yaratım ve lütuf süreci Tanrı'nın üç ilahi benliğinin ortak eylemi olarak görülür. Her benlik, Üçlü Birlik'te kendilerine özgü nitelikleri tezahür ettirir ve böylece her şeyin "Baba'dan çıkıp gelmiş" "Oğul aracılığıyla" ve "Kutsal Ruh'un gücüyle" gerçekleştiğini kanıtlar.

Gerçek İsa Kilisesi 1917'de Pekin, Çin'de kurulmuş bağımsız bir kilise. Gerçek İsa Kilisesi uluslararası topluluğunun şu andaki seçilmiş lideri, vaiz Yung-Ji Lin 'dir.

<span class="mw-page-title-main">Paskalya</span> İsanın dirilişini anmak için Hristiyanlarca kutlanan bayram

Paskalya, Hristiyanlıktaki en eski ve en önemli yortu. İsa'nın çarmıha gerildikten sonra 3. günde dirilişi kutlanır. Doğu ve Batı kiliseleri arasında farklılıklar olmakla beraber, Paskalya dönemi yaklaşık olarak mart sonundan nisan sonuna kadar olan dönemdir. Her sene sabit bir tarihte gerçekleşmeyen ve dünya kiliselerinin çoğunda pazar günü kutlanan Paskalya Günü ise, Diriliş Bayramı, Diriliş Pazarı ya da Kıyam Yortusu olarak da adlandırılır.

<span class="mw-page-title-main">Mormonluk</span> Joseph Smith tarafından kurulan dinî gelenek ve teoloji

Mormonluk kavramı, Joseph Smith, Jr. tarafından 1830'da ortaya çıkan İsa Mesih'in Son Zaman Azizler Kilisesi ve Brigham Young ile günümüze kadar da devam eden bir dini yorumun, geleneksel ve kültürel unsurlarını içermektedir. Özellikle, Mormonluk, İsa Mesih'in Son Zaman Azizler Kilisesi ile ilgilidir.

<span class="mw-page-title-main">Vaftiz</span> Katolik ve Ortodoks kiliselerinde vazgeçilmez 7 Sakramentten biri

Vaftiz, kişinin alnını ıslatmak veya tüm vücudunu suya batırmak şeklinde icra edilen bir dini "arınma" ve "yeniden doğma" törenidir.

<span class="mw-page-title-main">Birinci İznik Konsili</span>

Birinci İznik Konsili, MS 325 yılında İmparator I. Konstantin tarafından Roma İmparatorluğu topraklarında Hristiyanlığın içerisinde tartışılan bazı konuları netleştirmek amacı ile toplanmıştır.

Hamsin Yortusu veya Pentekost ya da Pentikost, Hristiyanlıktaki en önemli dinî bayramlardan biri.

<span class="mw-page-title-main">Kutsal Cuma</span> Hristiyanların İsa Mesihin çarmıha gerilişini ve Golgothada ölüşünü andıkları dini gün

Kutsal Cuma, dünya genelindeki Hristiyanların İsa'nın çarmıha gerilişini ve Golgota'da ölüşünü andıkları dini gündür. Triduum'un parçası olan Kutsal Hafta'da Paskalya Pazarı'ndan önceki cumaya denk gelen Kutsal Cuma, Musevilerin Hamursuz Bayramı ile çakışabilir. Hayırlı Cuma, Büyük Cuma veya Paskalya Cuması olarak da bilinir; ancak Paskalya Cuması aslında Paskalya Haftası'ndaki cumadır; Kutsal Cuma ise, Paskalya Haftası'ndan önceki haftanın cuma günüdür.

<span class="mw-page-title-main">İsa'nın göğe yükselişi</span> Elçilerin İşlerine göre İsanın dirilişinden kırk gün sonra göğe yükselmesi

İsa'nın göğe yükselişi ya da İsa'nın miracı, Hristiyanlıkta İsa'nın Tanrı'nın yanına geri çekilmesi olayıdır. Paskalya'dan 39 gün sonra, Paskalya orucundan ise 40 gün sonra kutlanır. Bu yüzden bayram daima perşembe gününe denk gelir. Bu şekilde en erken 30 Nisan'da, en geç 3 Temmuz'da kutlanır.

Azize Tereza Kilisesi; Ankara'nın Altındağ ilçesinde bulunan bir Katolik kilisesidir. İsmi, Lisieuxlü Azize Tereza'dan gelmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Çile Haftası</span> İsanın dünyada geçirdiği son günlerini anmak için Paskalya öncesi yas tutulan hafta

Çile Haftası ya da Kutsal Hafta, İsa'nın insanoğlu için acı çektiğine inanılan haftaya verilen addır.

<span class="mw-page-title-main">Polikarp</span> İzmirde görev yapmış Hristiyan piskopos

Polikarp, Smyrna'da görev yapmış Hristiyan piskopos ve Havarisel Baba. Havari Yuhanna'nın öğrencisi ve Kilise Babası. Yortusu 23 Şubat'tır.

<span class="mw-page-title-main">Kutsal Perşembe</span>

Kutsal Perşembe, Paskalya'dan önceki perşembedir ve Hristiyanlar tarafından dini gün olarak kutlanmaktadır. Bu dini günde, kanonik incillerde anlatılanlar temel alınarak, İsa'nın havarilerinin ayaklarını yıkaması ve havarilerle birlikte yediği Son Akşam Yemeği yad edilir. Çile Haftası'nın beşinci günü olan Kutsal Perşembe'nin öncesinde Kutsal Çarşamba gelir, sonrasında ise Kutsal Cuma gelir. Bu dini gün, her zaman 19 Mart ile 22 Nisan arasında bir tarihe denk gelmektedir, Jülyen ya da Gregoryen takvimlerinden hangisinin kullanılacağına göre tarih değişiklik gösterir. Doğu kiliseleri genellikle Jülyen sistemini kullanır.

<span class="mw-page-title-main">Święconka</span>

Święconka, "Paskalya sepetlerinin kutsaması" anlamına gelen Kutsal Cumartesi'deki en kalıcı ve sevilen Polonya geleneklerinden biridir. Kökleri Polonya'nın erken tarihine kadar uzanırken, gurbetçi ve onların soyundan gelenler ABD, Kanada, İngiltere, İrlanda ve diğer Polonya topluluklarındaki Polonyalılar tarafından da sürdürülmektedir.

Triduum ya da Paskalya’nın Diriliş Pazarı ile biten Üç Kutsal Gün

<span class="mw-page-title-main">Dallar Bayramı</span>

Dallar Bayramı veya Mesih İsa'nın Yeruşalim'e Giriş Bayramı, Paskalya'dan önceki Pazar gününe denk düşen bir Hristiyan bayramıdır. Bayram, dört kanonik İncil'in her birinde bahsedilen bir olay olan İsa'nın Yeruşalim'e zaferle girişini anar. Mesih İsa'nın Yeruşalim'e Giriş Bayramı da Kutsal Hafta’nın ilk gününü işaret ediyor.

<span class="mw-page-title-main">Paskalya Devresi</span>

Paskalya Devresi veya Mevsimi, Paskalya Pazarı’ndan Pentekost Bayramı'na kadar geçen elli günü ifade eder. Tüm Hristiyan halkın İsa'nın dirilişini kutladığı neşeli günlerdir. Devrenin son on günü Kutsal Ruh'un armağanı vaadine odaklanır.

<span class="mw-page-title-main">Cenaze (Hristiyanlık)</span>

Hristiyanlık'ta cenazenin defin öncesi, defin ve cenaze töreni ile ilgili bazı aşamalar bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Paskalya mumu</span> Paskalya döneminde Batı Kiliselerinde ayinlerde kullanılan mum

Paskalya mumu, Batı Hristiyanlığındaki kutsal ayinlerde kullanılan büyük, beyaz bir mumdur. Paskalya mumu her sene Paskalya Pazarı kutsanır ve Pentekost'a kadar olan Paskalya Devresi boyunca kullanılır. Vaftiz ve cenaze törenleri gibi özel günlerde de kullanılır.