İçeriğe atla

Kutlu Adalı

Kutlu Adalı
Kutlu Adalı'nın bir portresi
Doğum1935
Lefkoşa, Kıbrıs
Ölüm6 Temmuz 1996 (60-61 yaşlarında)
Kuzey Lefkoşa, KKTC
MeslekGazeteci, şair, yazar, devlet memuru
DilTürkçe
İkametLefkoşa
MilliyetKıbrıs Türkü
VatandaşlıkKKTC
Dönem1959 - 1996
TürŞiir, tiyatro oyunu
KonuSöyleşi, gezi yazısı, siyaset, güncel
Evlilikİlkay Adalı

Kutlu Adalı, (d. 1935, Lefkoşa - ö. 6 Temmuz 1996, Kuzey Lefkoşa) Kıbrıs Türkü gazeteci, şair, yazar, bürokrat.

Hayatı

3 Ocak 1935'te Lefkoşa'da doğan Kutlu Adalı, ailesiyle 1938'de Antalya'ya göç etti. İlk, orta ve lise eğitimini Antalya'da tamamladı. 1954 yılında Kıbrıs'a döndü.[1] 1950'lerden itibaren Kıbrıs'ta yazıları yayımlanmaya başladı. 1959'da Kıbrıs Türk Kurumları Federasyonu tarafından yayımlanan Nacak gazetesinde yazı işleri müdürü olarak gazetecilik mesleğine girdi.[2] Yine 1959 yılında Beşparmak Yayınevi'ni kurdu. Beşparmak adında kültür dergisini çıkardı. Söz, Ortam, Kıbrıs Postası ve Yenidüzen gazetelerinde köşe yazarlığı yaptı.

Kutlu Adalı, 1961'den 1972 yılına kadar Cumhurbaşkanı Rauf Denktaş'ın özel sekreterliğini yaptı.[3] Bu görevden ayrıldıktan sonra Bayrak Radyo Televizyon Kurumu'nda çalışmaya başlar. 1974 yılında Nüfus Kayıt Dairesi'nin kimlik kartları bölüm başkanlığı görevine getirildi. 1979 yılında KKTC Turizm Bürosu danışmanlığına tayin edilir. 1987 yılında bu görevden emekliye ayrılır.

Kutlu Adalı, memurluk hayatında Kerem Atlı müstear ismiyle çeşitli yayınlarda yazılar yazdı. 1981 yılından itibaren yazılarında gerçek adını kullanmaya başladı. 1989 yılından itibaren de Yenidüzen gazetesinde yazmaya başladı. İsmail Bozkurt'un ifadesine göre "eleştirel, uyarıcı, yergi ağırlıklı ama kültürel birikimi olan" yazılar kaleme alan Adalı, eleştirileri nedeniyle dönemin siyasilerinden tepki topladığı gibi evine polis baskınları ve aramalarla karşı karşıya kaldı, mahkemelik oldu. Bu dönemde evi "birkaç kez" taşlandı ve kurşunlandı.[2]

Kıbrıs Sorunu'nda çözüm taraftarı olan ve adada tek devletli bir idare teşkil edilmesini savunan Adalı, Rauf Denktaş ile zaman zaman görüş ayrılıkları yaşadı. Türkiye'nin Kuzey Kıbrıs devletinin iç işlerine müdahale etmesine, Kıbrıs'ta kontrgerilla tipi yasadışı ve karanlık yapılanmalara karşıydı.

Fakat kamu hizmetinden ayrılması ile 1985'ten sonra[3] Denktaş'a muhalefet eden ve Kıbrıslılık kavramını öne çıkaran köşe yazıları yazmaya başladı.[4] Kıbrıs Türk Barış Derneği ile Bağımsız ve Federal Bir Kıbrıs İçin Temas Grubu'nun kurucuları arasında yer aldı.

Suikast

Ana madde: Kutlu Adalı suikastı
Kutlu Adalı'nın mezarı

16 Mart 1996 tarihinde Gazimağusa’da tarihî bir eser olan St. Barnabas Manastırı'na silahlı ve maskeli bir grup tarafından bir soygun düzenlendi. Kuzey Kıbrıs'ta, Güney Kıbrıs'ta ve Türkiye'de bu tuhaf soygun hakkında çeşitli iddialar yayımlandı. Ancak soygun ya da baskının kimler tarafından, ne amaçla gerçekleştirildiği aydınlatılamadı. Yenidüzen gazetesi ve Kutlu Adalı, ısrarla soygunun aydınlatılması yönünde yayın yaptı.[5] Kutlu Adalı, 17 Mart 1996 tarihinde soyguna katılan arabaların renklerinin ve plakalarının kaydedildiğini, arabaların iki Sivil Savunma Örgütü mensubu üzerine kayıtlı olduğunu yazdı. Bu yazının ardından Kutlu Adalı, Sivil Savunma Örgütü’nün Yenidüzen gazetesini arayarak kendilerini tehdit ettiklerini açıkladı. Kutlu Adalı'nın yazıları devam etti. 23 Mart 1996'da olayın soygun ya da baskın olmadığını, Kıbrıs Harekatı'nda görev yapmış ve yasadışı işlere bulaşmış askerlerin harekat sırasında Rum evlerinden çaldıkları mücevher ve değerli eşyaları St. Barnabas Manastırı'na sakladıklarını ve söz konusu baskının işte bu ganimeti almak amacıyla düzenlendiği yönünde söylentiler dolaştığını yazdı.[6]

Kutlu Adalı, 6 Temmuz 1996 gecesi evinin önünde gerçekleştirilen silahlı saldırıda öldürüldü. Polis Genel Müdürlüğü'nün başlattığı soruşturma sonuç vermedi ve cinayeti kimin işlediği belirlenemedi. Bunun üzerine eşi İlkay Adalı, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nde Türkiye aleyhine dava açtı. 31 Mart 2005'te mahkeme, cinayet hakkında yeterli ve inandırıcı araştırma yapılmadığı gerekçesi ile Türkiye'yi mahkûm etti. Manevî tazminat olarak İlkay Adalı'ya üç ay içinde ödenmek üzere 20 bin avro, mahkeme masrafları için ise 75 bin avro, toplamda ise 95 bin avro Türkiye'ye para cezası kesildi.[4]

Cinayet çeşitli kesimleri ifade özgürlüğünü savunucu tepkilere itti. Burhan Eraslan, verilen tepkileri "Gerçekten de bu cinayet, Kutlu Adalı'nın yazılarında talep ettiği gibi 'konuşan toplum'un başlangıcı oldu." diyerek yorumladı.[7]

Sedat Peker, 23 Mayıs 2021 tarihinde YouTube aracılığıyla Kutlu Adalı cinayetiyle ilgili bildiklerini anlattı.[8] Peker, Adalı cinayetiyle ilgili dönemin Emniyet Genel Müdürü Mehmet Ağar'ı ve Ağar'ın çalışma arkadaşı Korkut Eken'i işaret etti.[9] Kendisinden suikast için tetikçi istendiğini, kardeşi Atilla Peker'i görevlendirdiğini, ancak suikastin başka bir grup tarafından yapıldığını iddia etti.[10]

Eserleri

  • Köy Raporları, 1961, 1962, 1963
  • Dağarcık, 1963, (Gezi yazıları)
  • Söyleşi, 1968,
  • Çirkin Politikacı Pof, 1969 (Hiciv)
  • Hayvanistan, 1969 (Hiciv)
  • Sancılı Toplum, 1969
  • Köprü, 1969, (Oyun)
  • Şago, 1970, (Oyun)
  • Nasrettin Hoca ve Kıbrıs, 1971[3]

Kaynakça

  1. ^ "Kutlu Adali (1935-1996)". www.cypnet.co.uk. 23 Kasım 2003 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2021. 
  2. ^ a b Bozkurt, İsmail (2019). "Kutlu Adalı". Bozkurt, İsmail; Karakartal, Oğuz (Ed.). Kıbrıs Türk Edebiyatı Tarihi (1571-2017). 2. Ankara: Kıbrıs Türk Edebiyatı Araştırma ve Tanıtma Projesi. ss. 329-333. ISBN 978-605-4598-46-5. 
  3. ^ a b c "Erdal Güven'in Kutlu Adalı hakkındaki yazısı". Radikal. 14 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2010. 
  4. ^ a b Güven, Erdal (3 Nisan 2005). "Kutlu Adalı..." Radikal. 14 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2010. 
  5. ^ Oğur, Yıldıray. "Aziz Barnabas'tan Sedat Peker'e... - Yıldıray Oğur". KARAR. 24 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2021. 
  6. ^ "Gazeteci Kutlu Adalı'yı ölüme götüren makale". Bianet. 23 Mart 1996. 20 Ocak 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mayıs 2021. 
  7. ^ Eraslan, Burhan (2016), Kuzey Kıbrıs'ta Basın Özgürlüğü, Lefkoşa: Işık Kitabevi Yayınları, ss. 207-210 
  8. ^ "Sedat Peker Yeni Video 7. BÖLÜM "HAYATA KORKUSUZCA BAKANLAR, ÖLÜMDEN DE KORKMAZLAR"". Sedat Peker. 23 Mayıs 2021. 23 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  9. ^ Serbestiyet (23 Mayıs 2021). "Peker'den Kutlu Adalı cinayeti itirafları: "Halloldu o iş"". serbestiyet.com. 23 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2021. 
  10. ^ "Atilla Peker, suç duyurusunun detaylarını anlattı". KARAR. 26 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2022. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Uğur Mumcu</span> Türk araştırmacı-gazeteci, yazar, Kemalist ve sosyalist aydın

Uğur Mumcu, Türk gazeteci, araştırmacı ve yazar.

<span class="mw-page-title-main">Rauf Denktaş</span> Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetinin ilk cumhurbaşkanı

Rauf Raif Denktaş, Kıbrıs Türkü siyasetçi ve yazardır. Denktaş, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin kurucusu ve ilk cumhurbaşkanıdır. 1983'ten 2005'e kadar toplamda 21 yıl 5 ay 9 gün cumhurbaşkanlığı yapmıştır.

Mehmet Korkut Eken, Türk asker. 1963 yılında Kara Harp Okulu'na girdi. Türkiye'nin 20 Temmuz 1974 tarihinde Kıbrıs Harekâtı'na katıldı. Gösterdiği cesaret ve yaptığı hizmetlerden dolayı "Şerit Rozet Beratı" ile ödüllendirildi.

<span class="mw-page-title-main">Mehmet Ağar</span> Türk siyasetçi

Mehmet Kemal Ağar Türk bürokrat ve siyasetçidir. Emniyet genel müdürlüğü, Elazığ milletvekilliği ve bakanlık görevlerinde bulundu. 2002 ile 2008 yılları arasında Doğru Yol Partisi'nin ve Demokrat Parti'nin genel başkanlıklarını yürüttü.

Nikos Sampson, EOKA-B isimli örgütün komutanıdır. Karpaz'ın Vasili (Gelincik) köyünde doğmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Türk Mukavemet Teşkilatı</span> EOKA örgütüne karşı mücadele etmek için kurulan silahlı örgüt

Türk Mukavemet Teşkilatı ya da Türk Direniş Örgütü, Kıbrıs Türk toplumunun taksim hedefini gerçekleştirmek için faaliyet gösteren silahlı örgüttür. Kıbrıslı Rumların EOKA örgütüne karşı faaliyet göstermek üzere 1957'de kurulan TMT, 1958'de fiilî olarak faaliyet göstermeye başladı. Daha sonraları Millî Muhafız Ordusu, Akritas örgütü ve EOKA-B ile mücadele etti. 1 Ağustos 1976 tarihinde Kıbrıs Türk Güvenlik Kuvvetleri Komutanlığı'na dönüştürüldü. Üyelerine "mücahit" denmekteydi. Kıbrıs Harekâtı'nın başladığı 20 Temmuz 1974 tarihinde TMT üyesi 17.151 mücahit bulunuyordu.

Ulusal Birlik Partisi, genel başkanı Ünal Üstel olan, 11 Ekim 1975 tarihinde Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti eski cumhurbaşkanı Rauf Denktaş tarafından kurulan siyasi partidir. Partinin merkezi Lefkoşa'dadır. Parti, kuruluşundan 2003 seçimlerine kadar 1994-1996 yılları dışında iktidardaydı.

Reis Sedat Peker, organize suç örgütü kurma iddiası ile hüküm giymiş Türk mafya lideri. Pan-Türkizm temelli politik görüşleri sebebiyle ülkücüler arasında pek çok destekçisi bulunur. Ülkücü olmadığını röportajlarında belirtmiştir. YouTube'dan yayınladığı videolar ile Türkiye'de ve kısmen dünyada gündem olmuştur. Doksanlı senelerde Türkiye'de artan nitelikli mafya oluşumlarının içerisinde yer alması suçlaması ile yargılandı. 1997 ve 1998'de çete kurmak suçlaması ile yargılandığı davalarda mahkeme görevsizlik kararı verdi. 12 Mart 2005'te Kelebek Operasyonu kapsamında tutuklandı ve 31 Ocak 2007'de İstanbul 9. Ağır Ceza Mahkemesi'nde görülen dava sonucunda alınan kararda "çıkar amaçlı suç örgütü kurmak ve yönetmek", "kişiyi hürriyetinden yoksun kılmak" ve "evrakta sahtecilik" gibi suçlardan dolayı toplam 14 yıl 5 ay 10 gün hapis cezasına çarptırıldı. 21. Ağır Ceza Mahkemesi'nin uzun tutukluluk süreleri göz önünde bulundurularak cezasının 10 yıldan 5 yıla inmesiyle tahliye edildi.

Hasan Taçoy, Kıbrıs Türkü siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Mustafa Akıncı</span> 4. KKTC cumhurbaşkanı

Mustafa Akıncı, Kıbrıs Türkü siyasetçi, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin 4. Cumhurbaşkanı. 2015'ten 2020'ye kadar cumhurbaşkanlığı görevini yaptı. 2015 cumhurbaşkanlığı seçiminde %60,6 oy oranıyla ikinci turda Cumhurbaşkanı seçilen Akıncı, Cumhurbaşkanlığı süresince Nikos Anastasiadis'le görüşerek Kıbrıs sorununa iki toplumlu, iki bölgeli bir federasyon çerçevesinde çözüm bulmaya çalıştı, çözüm süreci 2017 yılında çöktü. 2020 seçimine bağımsız aday olarak katılmış ve seçimi ikinci turda kaybetmiştir. Son seçimden sonra aktif siyaseti bıraktığını açıklamıştır.

<span class="mw-page-title-main">2020 Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti cumhurbaşkanlığı seçimi</span> KKTCnin 5. cumhurbaşkanını belirleyen seçim

2020 Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti cumhurbaşkanlığı seçimi, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde 2020-2025 yılları arasında görev yapacak olan cumhurbaşkanını belirlemek amacıyla ilk turu 11 Ekim 2020'de düzenlenen, ikinci turu 18 Ekim 2020'de düzenlenen seçim. İlk turu Anayasa değişikliği referandumuyla aynı gün düzenlendi. Esasen 26 Nisan 2020'de düzenlenmesi planlanan seçim, COVID-19 pandemisi nedeniyle 11 Ekim 2020 tarihine ertelendi. Seçim sonucunda %51,7'lik oy oranıyla Başbakan Ersin Tatar cumhurbaşkanı seçildi.

Başaran Düzgün, Kıbrıslı Türk gazeteci.

<span class="mw-page-title-main">Ahmet Muzaffer Gürkan ve Ayhan Hikmet cinayetleri</span>

Kıbrıs'ta yayımlanan Cumhuriyet gazetesini çıkaran, Kıbrıs Türk Halk Partisinin kurucuları olan Ahmet Muzaffer Gürkan ve Ayhan Hikmet, 23 Nisan 1962'yi 24 Nisan'a bağlayan gece faili meçhul cinayetlere kurban gittiler. İki gazeteci de evlerinde öldürüldü, Hikmet'in cinayeti yatağında, karısının gözü önünde gerçekleşti. Bu cinayetler, Cumhuriyet gazetesinin 23 Nisan 1962 tarihli nüshasında, Bayraktar Camii'nin bombalanması olayıyla ilgili açıklamaların yapılmasının hemen sonrasında yaşandı.

<span class="mw-page-title-main">Çağlayan Parkı (Lefkoşa)</span> Kuzey Lefkoşada bir park

Çağlayan Parkı, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin (KKTC) başkenti Kuzey Lefkoşa'da yer alan bir parktır. Mart 2008'de yeniden açılan parkın adı Ankara Çağlayan Parkı olarak değiştirildi fakat Lefkoşalılar tarafından benimsenmeyen bu ad, Lefkoşa Türk Belediyesi'nin (LTB) Mayıs 2013'te aldığı bir kararla eski hâline getirildi. 20 bin dönümlük arazi üstüne kurulan parkın inşası yirmi bir günde tamamlandı.

<span class="mw-page-title-main">Haşmet Muzaffer Gürkan</span>

Haşmet Muzaffer Gürkan, Kıbrıs Türkü gazeteci, yazar ve araştırmacıdır.

Ejdan Sadrazam, Kıbrıslı Türk şair, yazar, bürokrat ve akademisyen.

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin ilanı, 15 Kasım 1983 tarihinde Kıbrıs Türk Federe Devleti'nin meclisinin aldığı kararla gerçekleşti.

Atilla Peker, Türk mafya ve kontrgerilla.

Halil Falyalı, Kıbrıs Türkü iş insanıdır. Kuzey Kıbrıs'ta beş yıldızlı otel, kumarhane ve çeşitli sektörlerde şirketlerin sahibi olan Falyalı Mağusa Türk Gücü başkanlığı da yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Kutlu Adalı suikastı</span>

Kıbrıslı gazeteci Kutlu Adalı, 6 Temmuz 1996'da Lefkoşa'daki evinin önünde faili meçhul bir cinayetle öldürüldü.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.