İçeriğe atla

Kut Türk Şehitliği

Koordinatlar: 32°31′22″K 45°49′43″D / 32.52278°K 45.82861°D / 32.52278; 45.82861
Kut Türk Şehitliği
Şehitlikte bulunan anıt (Nisan 2018)
Harita
Koordinatlar32°31′22″K 45°49′43″D / 32.52278°K 45.82861°D / 32.52278; 45.82861
KonumKut, Irak
TürŞehitlik
Genişlik7.988 metrekare (85.980 ft2)
Tamamlanma tarihi1916 (108 yıl önce) (1916)
Açılış tarihi1933 (91 yıl önce) (1933)
AdandığıKût'ül-Amâre Kuşatması'ndaki Osmanlı askerleri

Kut Türk Şehitliği, Irak'ın Kut kentinde bulunan Türk şehitliği.

Irak hükûmeti tarafından 1933 yılında hibe edilen arazi üzerinde bulunan şehitlikte, I. Dünya Savaşı'ndaki Kût'ül-Amâre Kuşatması sırasında, Halil Kut komutasındaki Osmanlı 6. Ordusu'nun İngiliz kuvvetlerine karşı verdiği mücadelede şehit olan askerlerden 7 subayın ve 43 erin mezarı bulunmaktadır.[1]

Arka plan

Ana madde: Kût'ül-Amâre Kuşatması

7 Aralık 1915 tarihinde başlayan Kût'ül-Amâre Kuşatması sonunda İngiliz askerleri 29 Nisan 1916 tarihinde teslim oldu ve başta Tümen Komutanı General Townshend olmak üzere toplam 13 general, 481 subay ve 13 bin 300 asker Osmanlı kuvvetlerince esir alındı.[2] Esirler Halep'e gönderildi. Kuşatma sırasında Osmanlı kuvvetlerinden 350 subay ve 10 bin er öldü.

Şehitliğin yapımı

Türk ordusu zaferin ardından, kuşatmanın gerçekleştiği alanda 1916 yılında bir abide inşa etti.[3] Ancak Irak topraklarının Birinci Dünya Savaşı sonucunda Osmanlı hakimiyetinden çıkmasıyla birlikte, Kût'ül-Amâre Kuşatması'nın gerçekleştiği topraklar Irak şeyh ve eşrafından Rebia Emiri Ali El-Emir'in kişisel mülkü haline geldi. Türkiye Cumhuriyeti'nin talebi üzerine El-Emir, abidenin bulunduğu 7988 metrekare büyüklüğündeki araziyi Türkiye'ye hibe etmeye karar verdi. Arazi önce Irak Hükûmeti'ne bağışlandı, ardından Irak Bakanlar Kurulunun 20 Nisan 1933 tarihli oturumunda alınan kararla Türkiye Cumhuriyeti'ne mülk olarak verildi.[3] Irak Kralı I. Faysal, 29 Nisan 1933 tarihli iradesiyle arazinin Türkiye'ye devrini onayladı.[3] Irak Dışişleri Bakanlığı, durumu 11 Mayıs 1933 tarihli notayla Türkiye'nin Bağdat Büyükelçiliği'ne bildirdi ve arazi hibesi resmiyet kazandı.

1916 yılında dikilen ve şehitlik arazisinde bulunan abide, aradan geçen sürede yıprandı ve onarıma muhtaç hale geldi. Arazinin 1933 yılındaki devrinden sonra Türkiye'nin Bağdat Büyükelçiliği, abidenin onarılması, şehitlik etrafına duvar inşa edilmesi, bir bekçi görevlendirilmesi ve şehitlikte oluşturulacak bahçenin su masrafının karşılanması için hazırlıklara başladı.

Kendisi de Kût'ül-Amâre Kuşatması'nda savaşmış olan, Türkiye'nin Bağdat Büyükelçisi Rahmi Apak'ın görev süresi sırasında, 1952 yılında şehitlikte önemli tamiratlar gerçekleştirildi.[4]

Ortasında büyük bir anıt bulunan ve etrafı duvarla çevrili olan şehitlikte, üzerinde ay ve yıldız bulunan 204 simgesel mezar taşı yer almaktadır.[4]

Şehitlikteki mezar taşları

Kaynakça

  1. ^ "Kut Şehitliği". 10 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Temmuz 2015. 
  2. ^ "91'inci Yıldönümünde Kutü'l Ammare Zaferi, TSK Genelkurmay Başkanlığı, URL erişim tarihi: 29 Nisan 2010". 28 Ekim 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Nisan 2010. 
  3. ^ a b c Beden, Aydın. "Kutü'l-Amare Zaferi, Türk Şehitliği ve Şehitlik Arazisinin Hediye Edilmesine İlişkin Değerlendirmeler" (PDF). Akdeniz Üniversitesi. Mediterranean Journal of Humanities. 9 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 25 Ağustos 2020. 
  4. ^ a b Dönmez, Cengiz. "I. Dünya Savaşıyla İlgili Yurt Dışındaki Türk Şehitlikleri". Dergipark. Akademik Bakış. 13 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2020. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Sakallı Nureddin Paşa</span> Türk asker ve siyasetçi

Mehmed Nureddin Paşa ya da bilinen adıyla Sakallı Nureddin, Türk asker ve siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Kut, Vasıt</span>

Kut, resmî adıyla El-Kut, Irak'ın doğu kesiminde, Dicle Nehri kıyısında yer alan Vasıt ilinin merkezi kent. 1960'a kadar tüm il bu isimle anılırken bu tarihten sonra Vasıt adını almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Colmar von der Goltz</span> Osmanlı ve Alman ordularında mareşal rütbesiyle görev yapmış Alman subay

Wilhelm Leopold Colmar Freiherr von der Goltz, Osmanlı'daki namıyla "Goltz Paşa",, Osmanlı ve Alman ordularından mareşal rütbesi sahibi Alman subay.

<span class="mw-page-title-main">I. Dünya Savaşı'nda Osmanlı cepheleri</span> 29 Ekim 1914 ve 30 Ekim 1918 tarihleri arasında Osmanlı İmparatorluğunun savaştığı cepheler

Osmanlı cepheleri, Osmanlı İmparatorluğu'nun I. Dünya Savaşı'nda çarpıştığı cephelerdir.

<span class="mw-page-title-main">Irak Cephesi</span> I. Dünya Savaşında bir cephe

Irak Cephesi, İngilizlerin petrol sahalarını ele geçirmek amacıyla, 15 Ekim 1914'te Bahreyn'i ve 23 Kasım 1914'te Basra'yı işgali üzerine açıldı. Osmanlı kuvvetleri işgale karşı koyamadı. İngilizler, İran'da Ahvaz'ı da ele geçirdiler.

<span class="mw-page-title-main">Çanakkale Şehitleri Anıtı</span> Çanakkale Boğazının ucunda Morto Koyu önündeki Hisarlık Tepe üzerinde yer alan anıt

Çanakkale Şehitleri Anıtı, Çanakkale il ve Eceabat ilçe sınırları içindeki Gelibolu Yarımadası'nda, Çanakkale Boğazı'nın ucunda Morto Koyu önündeki Hisarlık Tepe üzerinde yer alan anıt.

<span class="mw-page-title-main">Clement Attlee</span> Birleşik Krallık başbakanı (1945–1951)

Clement Richard Attlee, Britanyalı siyasetçi. İşçi Partisi lideri (1935–55) ve Britanya Başbakanı (1945–51).

<span class="mw-page-title-main">Kût'ül-Amâre Kuşatması</span> I. Dünya Savaşının Irak Cephesinde, Osmanlı Devleti ile Britanya İmparatorluğu arasında gerçekleşmiş bir kuşatma muharebesidir

Kût'ül-Amâre Kuşatması, I. Dünya Savaşı'nın Irak Cephesi'nde, Osmanlı Devleti ile Britanya İmparatorluğu arasında gerçekleşmiş bir kuşatma muharebesidir. 8.000 askerden oluşan Britanya-Hint garnizonu Bağdat'ın 160 kilometre güneyinde Kut kasabasında Osmanlı ordusu tarafından kuşatılır. 1915 yılında bu kasabanın nüfusu 6.500 civarıdır. 29 Nisan 1916'da garnizonun teslim olmasını takiben kuşatma esnasında sağ kalanlar esir olarak Halep'e götürüldü. Kuşatma tarihçiler tarafından Birleşik Krallık ve İtilaf Devletleri için önemli bir yenilgi olarak sınıflandırılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Muzaffer Göksenin</span> Türk asker ve diplomat

Muzaffer Göksenin,, Türk asker ve diplomat.

<span class="mw-page-title-main">Halil Kut</span> Türk asker

Halil Kut, Türk asker. "Kut'ül Ammare Kahramanı" olarak da bilinir. Enver Paşa'nın kendisinden bir yaş küçük amcasıdır. 1934 yılında Soyadı Kanunu'nun çıkmasından sonra Mustafa Kemal Atatürk tarafından Kût'ül-Amâre Zaferi nedeniyle "Kut" soyadı verildi.

<span class="mw-page-title-main">Charles Vere Ferrers Townshend</span> İngiliz siyasetçi

Charles Vere Ferrers Townshend (Tümgeneral) KCB, DSO, I. Dünya Savaşı sırasında Bağdat'a doğru düzenlenen ve felaketle sonuçlanacak ilk Britanya Harekâtı'nı gerçekleştiren Britanya Hint Ordusu'nda görev yapan bir subaydı. Townshend daha sonra Parlamento'ya seçildi.

<span class="mw-page-title-main">Bağdad'ın düşmesi</span>

Bağdad'ın düşmesi. I. Dünya Savaşı'nın Irak Cephesi'nde Osmanlı'nın elindeki Bağdat'ın İngilizler tarafından işgali.

<span class="mw-page-title-main">İkinci Kut Muharebesi</span>

İkinci Kut Muharebesi, 23 Şubat 1917'de, I. Dünya Savaşı'nın Irak Cephesi'nde yapılan bir muharebedir. Birinci Kut Muharebesi'nde Osmanlı kuvvetleri tarafından yenilen İngilizler, bu muharebede Kut'u ele geçirmişlerdir.

<span class="mw-page-title-main">Selman-ı Pak Muharebesi</span>

Selman-ı Pak Muharebesi, I. Dünya Savaşı'nda Kasım 1915'te Selman-ı Pak'ta Britanyalılar ile Osmanlılar arasında Irak Cephesi'nde yapılan bir muharebedir.

<span class="mw-page-title-main">Mehmet Muzaffer</span>

Mehmet Muzaffer,, I. Dünya Savaşı esnasında Osmanlı ordusunda Çanakkale'de asteğmen ve Irak'ta yüzbaşı olarak görev yapmış Türk subayı.

<span class="mw-page-title-main">Kut Bayramı</span>

Kut Bayramı, 29 Nisan 1916'da zafer ile sona eren Kût'ül-Amâre Kuşatması anısı için Türk Silahlı Kuvvetleri bünyesinde zafer sonrası kutlamaya başlandığı iddia edilen ve 1952'de Adnan Menderes hükûmeti tarafından bayram olarak kutlanmaktan vazgeçilmiş olduğu iddia edilen bir bayramdır. Ancak Kut Bayramı, resmî bayramlar arasında hiç yer almamıştır. Kut Zaferinin Türk Silahlı Kuvvetleri tarafından kutlandığına dair bir bulgu da mevcut değildir.

<i>Mehmetçik Kutül Amare</i> Türk televizyon dizisi

Mehmetçik Kut'ül Amare veya son sezonu ile Mehmetçik Kutlu Zafer, Bozdağ Film yapımı imzalı, 18 Ocak 2018 tarihinde TRT 1'de yayımlanmaya başlayan, senaristliğini ve yapımcılığını Mehmet Bozdağ'ın üstlendiği, yönetmen koltuğunda Mustafa Şevki Doğan ve Kamil Aydın'ın oturduğu tarihî, savaş, aksiyon ve kurgu türündeki Türk televizyon dizisidir. Başrollerinde Kaan Taşaner, İsmail Hacıoğlu, İsmail Ege Şaşmaz, Cansu Tosun, Özgü Kaya, İlker Aksum ve Serdar Gökhan yer almıştır. 2 sezondan oluşan dizi, 31 Ocak 2019 tarihinde yayımlanan 33. bölümü ile final yaparak sona ermiştir.

<span class="mw-page-title-main">Osmanlı Irak'ı</span> Vikimedya liste maddesi

Osmanlı Irak'ı, bölgenin Osmanlı İmparatorluğu tarafından yönetildiği Irak tarihinin bir dönemini ifade eder. Reformlardan önce (1534-1704), Irak dört eyalete (il) bölündü:

<span class="mw-page-title-main">I. Felahiye Muharebesi</span>

I. Felahiye Muharebesi, 21 Ocak 1916 tarihinde Osmanlı Ordusu ile İngiliz-Hint kuvvetleri arasında Irak cephesinde gerçekleşen bir I. Dünya Savaşı muharebesidir.

<span class="mw-page-title-main">Vadi Muharebesi (1916)</span>

Vadi Muharebesi, 13 Ocak 1916'da meydana gelen, I. Dünya Savaşı sırasında Irak'ta savaşan İngiliz kuvvetlerinin, Kut'ül-Amare'de 6. Ordu tarafından kuşatılan Sir Charles Townshend komutasındaki kuşatılmış kuvvetleri rahatlatmak amaçlı yapılan başarısız bir harekâttır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.