İçeriğe atla

Kurtarıcının Diyaloğu

Kurtarıcının Diyaloğu, Nag Hammadi'de bulunan gnostik metinler arasında keşfedilen Kıptîce yazılmış apokrif bir metindir. Kodeksler arasında 120-147 sayfaları arasında bulunan bu metin, kurtarıcı olarak tanımlanan İsa'nın öğrencileri Yahuda İşkariyot, Meryem ve Matta ile karşılıklı soru cevap şeklinde geliştirdiği bir konuşmayı içerir.

Alışılagelmedik karışık bir yapıya sahip olan metinde bazı bölümler sanki yanlış yerlerde konumlandırılmış izlenimi uyandırmaktadırlar. Milattan sonra 1. yüzyılın sonları ila 2. yüzyılın başında yazılmış olduğu tahmin edilen metin, ezoterik bilgilerin sorulduğu bir bölüm ile başlamaktadır. Bunu takiben dünyanın kökeni anlatılır. Bu bölümler zaman zaman diyaloğun arasına girerek, diyaloğun anlatımını bozarlar. Metnin karmaşık ve düzensiz bu yapısı, bilim insanları arasında bu metnin birden fazla farklı metinlerin bir araya getirilerek kompoze edilmiş olduğu düşüncesini takip etmelerine sebep olmuştur.

Çeviriler

  • Stephen Emmel (Hrsg.): Nag Hammadi Codex III,5: The Dialogue of the Savior (= Nag Hammadi Studies 26). Brill, Leiden 1984.
  • James McConkey Robinson (Hrsg.): The Coptic Gnostic Library Vol. III. Brill, Leiden 2000.
  • Hans-Martin Schenke, Hans-Gebhard Bethge, Ursula Ulrike Kaiser (Hrsg.): Nag Hammadi Deutsch. 1. Band: NHC I,1-V,1. de Gruyter, Berlin/ New York 2001, S. 381ff.

Ayrıca bakınız

Literatür

  • Helmut Koester: Ancient Christian Gospels: Their History and Development. SCM Press Ltd, London 1990, S. 174–186.

Dış bağlantılar

Kaynakça

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Luvice</span>

Luvice veya Luvi dili Anadolu dillerine mensup bir dildir. Aynı zamanda Hititlerin de hiyeroglif yazılarında kullandıkları dildir. Mısır ve Girit hiyeroglif yazısından farklı olan bu hiyeroglif yazısı, daha çok mühürlerde ve kaya anıtları gibi büyük yazıtlarda kullanılmıştır.

Tuvana Krallığı. MÖ 3000 ile 2000 yılları arasında Anadolu'da kurulan şehir devletlerinden birisi de Ön Hititler tarafından kurulan ve merkezi İlçenin 4 km güneyindeki aydınkent (İvriz) köyünde bulunan Tuvana Krallığı şehir devleti olup, bu devlet merkezi Aydınkent (İvriz) olmak üzere MÖ 1200 ile 742 yılları arasında hüküm sürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Luviler</span>

Luviler, Anadolu'da yaklaşık olarak M.Ö. 2300'e doğru ortaya çıkmış bir halktır. Benzersiz bir yerli hiyeroglif yazısı ve Mezopotamya'dan ithal edilmiş çivi yazısı ile yazılmış olan Anadolu dillerine mensup Luvice dilini konuştukları da bilinmektedir.

<i>De Administrando Imperio</i>

De Administrando Imperio, 10. yüzyıl, Bizans İmparatoru VII. Konstantinos (905-959) tarafından yazılmış eserin Latince başlığı. Çalışmanın Grekçe orijinal adı Grekçe: Πρὸς τὸν ἴδιον υἱὸν Ρωμανόν, Pros ton idion yion Romanon. Bu eser Konstantinos'un oğlu ve halefi, II. Romanos için yazılmış bir iç ve dış politika kılavuzudur. Eserin bulunan en eski el yazması geç 11. asırdan kalmadır. Kitabın şimdiki Latince başlığı ilk defa Hollandalı bilgin Johannes Meursius tarafından 1611'de eserin tercümesinde kullanılmıştır ve sonradan eserin evrensel adı olmuştur.

Eugnostos mektubu Nag Hammadi metinleri arasında bulunan gnostik bir metindir. Eugnostos'un kim olduğu bilinmemekle beraber, onun muhtemelen gnostik çevrelerde önemli bir din görevlisi olduğu düşünülmektedir. Eugnostos isminin köküne inildiğinde bunun onun orijinal ismi olmaktan ziyade bir unvanı olduğu şüphesi uyanmaktadır. Metnin, Gnostisizm'in erken bir seviyesini yansıttığı düşünülmektedir ve bu haliyle Hristiyanlıkla henüz karışmamıştır. Nag Hammadi'de keşfedilen bir diğer metin olan Sophia Jesus Christi, bu metnin Hristiyanlaşmış farklı bir versiyonunu sunmaktadır.

Sethianizm, milattan önce 2. ve 3. yüzyıllar arasında Gnostisizm akımından gelişerek ortaya çıkan, içerisinde Hellenist Yahudilik felsefesi, Hristiyanlık ve Platonizm unsurları barındıran bir akımdır.

Sofya, Gnostisizm'de tanrının yüksek kademelerinden alt kademelere düşen dişi bir tanrıdır. Onun yüksek kademelerden düşüşü, materyal dünyanın yaratılmasına sebep olacaktır.

Arkonların Tabiatı ya da Arkonların Hakikati, 1945 yılından bulunan Nag Hammadi metinleri arasında yer alan ve içeriğiyle bilim dünyasının büyük ilgisini çeken bir metindir. Gnostik bir metin olarak kabul gören Arkonların Tabiatı, içerik itibarıyla tanrısal alem, düşüş, maddi alem, maddi alemin yöneticileri, insanın oluşumu gibi konuları tematize eder.

Filip İncili, Nag Hammadi'de bulunan kodekslerden ikincisinin 56. ve 86. sayfaları arasında bulunan muhtemelen valentinian gnostisizmi etkisi altında yazılmış içinde farklı özdeyişlerin toplandığı bir metindir. Literatürde incil adı altında tanınan bu metnin daha ziyade bir vaaz olduğu düşünülmektedir. Ölümden sonraki hayat gibi önemli konular hakkında didaktik bilgiler veren metin, ilk olarak yazıldığı dil olan Yunancadan Kıptîceye çevrilmiştir. Yunanca temel metnin 2. yüzyılın sonları yahut 3. yüzyılın başlarında yazıldığı tahmin edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Yuhanna'nın Gizli Kitabı</span> Hristiyanlar tarafından kutsal yazı olarak kabul edilmemiş incil

Yuhanna'nın Gizli Kitabı ya da Yuhanna Apokrifi, Nag Hammadi kütüphanesinde 3 farklı versiyonu ele geçen, içerisinde yaratılış mitinin yanı sıra kötülüğün kaynağı ve kötü alemden semavi aleme nasıl yükselinebileceği sorununa cevap arayan gnostik bir metindir. Nag Hammadi'de keşfedilmesinden önce 19. yüzyılda ele geçen, milattan sonra 5. yüzyılda yazıldığı tahmin edilen ve Berlin'e getirilen ve bu nedenle Berlin Kodeksi olarak da bilinen kodekste de aynı metnin kısa bir versiyonu bulunmaktadır. Ancak MS 180'li yıllarda İreneyus'un heretiklere karşı yazdığı metinlerde bu metne atıfta bulunması nedeniyle, daha erken bir tarihte kaleme alındığı, ancak zamanla geliştirildiği düşünülmektedir.

Mısırlılar İncili ya da Yüce Görünmez Ruhun Kutsal Kitabı, Nag Hammadi kütüphanesinde bulunan kıptîce yazılmış apokrif bir incildir. Nag Hammadi metinleri arasında iki farklı versiyonu bulunan incil, orijinali yunanca olan bir başka metinden çevrilmiştir. Metin içerik itibarıyla Şitçi gnostisizm akımına aittir. Adem'in oğullarından birisi olan Şit, ışık güçlerinden birisidir. Mısırlılar İncili, Kilise babaları Klement ve Origenes'in metinlerinde bahsi geçen Yunanca yazılmış Mısırlılar incilinden farklıdır.

<span class="mw-page-title-main">Hakikat İncili</span>

Hakikat İncili Kıptîce yazılmış, Nag Hammadi kütüphanesi kapsamında bulunan gnostik bir metindir. 2. yüzyılda yazıldığı tahmin edilen metin, Nag Hammadi metinlerinin ilki olan ve Jung Kodeks olarak da bilinen kodeksin bir parçasıdır. Hakikat İncili'nin bir kısmı Kodeks XII'te de yer almaktadır. Kilise babası İreneyus metinlerinde bir Hakikat İncili'nden bahsetse de, onun bahsettiği incilin Nag Hammadi'de bulunan incil olup olmadığı belli değildir. Hakikat İncili, metinin başında yer alan iki kelimedir, metin yapısı itibarı ile bir incil olmaktan ziyade, didaktik ve uyarıcı bir vaaz niteliği taşımaktadır.

Havari Pavlus'un Duası Codex Jung olarak da bilinen Nag Hammadi'nin baş kodeksinin ilk bölümüdür. Bütün metin Kıptîce yazılmış olsa da, Yunanca bir başlık taşımaktadır. Nispeten iyi durumda günümüze ulaşan metnin yalnızca ilk 2 satırı kayıptır. Pavlus'un adı metnin başlığında olsa da, metnin büyük bir ihtimalle Pavlus tarafından yazılmadığı düşünülmektedir. Bu durum Yeni Ahit'teki Pavlus'un mektuplarının gnostik metinlerin içerikleri ile karşılaştırılması sonrası daha net bir biçimde ortaya çıkmaktadır.

Zostrianos, Nag Hammadi metinleri arasında bulunan 3. yüzyılda yazılmış Şitçi gnostik bir metindir. Nag Hammadi'den ele geçen metin büyük ölçüde zarar görmüştür.

Nag Hammadi Kütüphanesi 1945'te Yukarı Mısır'da Nag Hammadi kasabası yakınlarında keşfedilen erken Hristiyan ve Gnostik metinlerin bir koleksiyonudur.

<span class="mw-page-title-main">Bodmer Papirüsleri</span> el yazması

Bodmer Papirüsleri, 1952'de Mısır'da keşfedilen Kıptîce ve Yunanca dillerinde 58 papirüse bilim camiasında verilen isimdir. Bu isim papirüsleri satın alan Martin Bodmer'den gelmektedir. Papirüsler Eski ve Yeni Ahit'in dışında, Erken Hristiyanlık metinleri, Homeros ve Menandros'a ait ve başka metinleri barındırmaktadır. En eski metin papirüs MS 200'e tarihlenmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Muratori Kanonu</span> Yeni Ahit kitaplarının listelendiği antik bir metin

Muratori Kanonu Yeni Ahit'e ait olan kitapların en eski bir Hristiyan listesidir. Bu kodeksin başlangıç ve son sayfaları kaybolduğu için Muratori Fragmanı adı altında da tanınır. Muhtemelen 8. yüzyılda Latince yazılmış olan bu rehber, adını keşfeden arşivci Lodovico Antonio Muratori'den almıştır. Fragman bugün Milano'daki Ambrosiana Kütüphanesinde saklanır.

<span class="mw-page-title-main">Oxyrhynchus Papirüsleri</span>

Oxyrhynchus Papirüsleri, arkeologlar tarafından 19. yüzyılın sonunda Mısır'daki tarihi Oxyrhynchus bölgesi yakınlarındaki eski bir çöplükte bulunan papirüs üzerine yazılmış el yazmalarıdır. Bu geniş papirüs koleksiyonu, antik Yunanca ve Latince binlerce belge, mektup ve edebi eser içermektedir. Ayrıca bazı parşömen el yazmaları ve kağıt üzerinde daha yeni Arapça el yazmaları da vardır.

Antik dünyadaki kütüphaneler listesi Antik dünyanın büyük kütüphaneleri, imparatorluklar için arşivler, kutsal yazılar için mabetler ve edebiyat ile günlüklerin depondıkları yerler olarak hizmet etmiştir.

Haran Gawaita ayrıca Büyük Vahiy Parşömeni olarak da bilinen, Sâbiî tarihini ve onların Kudüs'ten Nasıralı olarak Medya'ya gelişlerini anlatan bir Sâbiî metnidir.