İçeriğe atla

Kurt Kanunu

Başlığın diğer anlamları için Kurt Kanunu (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.
Kurt Kanunu
YazarKemal Tahir
ÜlkeTürkiye
DilTürkçe
Konuİzmir Suikastı'nın arka planı ve eski İttihatçılar arasındaki iktidar kavgası
TürRoman
Yayım1969

Kurt Kanunu, ilk baskısı 1969 yılında yayımlanan Kemal Tahir romanı. 1926'da, Türkiye Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Paşa'ya yapılması planlanan suikast girişiminin arka planını konu alır. Yazar, eserde romanı eski iktidar partisi İttihat ve Terakki Fırkası üyelerinin gözüyle anlatırken İttihatçıların aralarında yaşanan çekişme ve hesaplaşmaları aktarır. Romanın adı, "Kurtlukta, düşeni yemek kanundur" sözünden gelir.

"Kanlı Tuzak", "Sürek Avı" ve "İnsanlık Sorunu" başlıklı üç bölümden oluşur. Her bölümde yeni kahramanlar ortaya çıkar ve olaylar yeni kahramanların dilinden anlatılır. Birinci bölümün anlatıcısı Abdülkerim Bey (eski Ankara Valisi Abdülkadir Bey), ikinci bölümün anlatıcısı Kara Kemal, üçüncü bölümün anlatıcısı ise Kara Kemal'in çocukluk arkadaşı Emin Bey'dir.

Eser, 1969'da ilk yayımlandığında cumhuriyet yönetimini eleştirme ve Mustafa Kemal Paşa'yı küçük düşürme konusundaki birtakım iddialara yol açmıştır.[1]

Konusu

Eser, eski Ankara valisi Abdülkerim'in (gerçekte Abdülkadir Bey), Mustafa Kemal Paşa'ya karşı suikast planladıklarını öğrendiği İttihatçı dostlarından eski Lazistan mebusu Ziya Hurşit Bey'le onun adamları olan Laz İsmail ve Gürcü Yusuf'u, 1926 yılının Temmuz ayında İstanbul'dan İzmir'e yolcu etmesiyle başlar. Çapkın bir adam olan Abdülkerim, vapur hareket edince Laz İsmail'in evine gider ve İsmail'in metresi Ballı Naciye ile birkaç gün boyunca gizli bir aşk yaşar. Birkaç gün sonra gazeteler suikastın ortaya çıktığını; suçluların yakalanmış ve ele başları aranmakta olduğunu bildirir. Abdülkerim, eski İttihat ve Terakki komitacılarından olan arkadaşı Kara Kemal'i Cerrahpaşa'daki evinde bulur; Kara Kemal'in suikast planından haberi yoktur ama Abdülkerim, bu işi kendisinden bileceklerini söyleyerek onu kaçmaya razı eder.

Kaçaklar Abdülkerim'in tanıdığı Semra Hanım'ın konağında gizlenip haberleri takip ederler. Polisin kendilerini aradığını öğrenince deniz yolu ile yurt dışına kaçmanın bir yolunu bulmaya çalışırlar. Daha güvenli bir yer olduğu düşüncesiyle Semra Hanım'ın Belgrad Ormanı’ndaki çiftliğine geçen iki kaçağın başına ödül konulmuştur. Abdülkerim, çiftlikte eski sevgilisi Naciye’ye benzettiği Hayriye adlı bir kadınla yeni bir çapkınlığı sırasında, kendilerini tanıyan köylü Sarı Çavuş'la Toptancı Şaban'ın, onları yakalamak için çiftliği basacaklarını öğrenir. Baskıncılara pusu koran kaçaklar, Şaban'ı vurup kaçarlar ve yolda ayrılırlar.

Kara Kemal, çocukluk arkadaşı Emin Bey'in İstanbul'da Aksaray'daki evine bitkin halde gelir; Emin Bey'in kız kardeşi Perihan'ın izni ile bu eve sığınır. Aralarında uzun konuşmalar sırasında Kara Kemal'in fikirleri daha net anlaşılır. Takrir-i Sükun Kanunu'na ve İstiklal mahkemelerinin adaletsiz yargılamalarına karşı olan Kara Kemal, ülkeye hürriyet gelmediğini düşünmektedir. Bu arada kendisi de İstiklal Mahkemesi'nde İzmir suikast girişimi nedeniyle gıyaben yargılanmış ve hakkında idam kararı çıkmıştır. İngiliz veya Alman elçiliklerine sığınarak yurt dışına kaçmak isterse de yeri bulunur, kuşatılır ve Kara Kemal yakalanacağı sırada tabancasıyla intihar eder.

Olaydan sonra tutuklanan Emin Bey, İstiklal Mahkemesi'nde yargılanır; beraatine karar verilir. Ancak Emin Bey, Kara Kemal'i kurtaramadığı için çok üzgündür. Romanın sonunda bir gece yarısı diğer kaçak Abdülkerim de Emin Bey'in evinin kapısını çalar. Emin Bey'in kız kardeşi Perihan, onu içeri almaz. Emin Bey durumu öğrenince Abdülkerim'i İstanbul sokaklarında arar, ancak Abdülkerim karanlıklarda kaybolmuştur.

Uyarlamalar

1992 yılında yapımcı İrfan Tözüm tarafından sinemaya uyarlandı. Filmin yönetmenliğini Ersin Pertan üstlendi.[2]

2012'de, yine Pana Film tarafından dizi olarak televizyona uyarlandı. Senaryoyu Bahadır Özdener kaleme aldı.[3]

Kaynakça

  1. ^ Hilmi Yavuz, Kurt Kanunu, Zaman Gazetesi, 22.02.2012[]
  2. ^ "Kurt Kanunu (1992), Sinemalar.com sitesi, Erişim tarihi:29.05.2012". 10 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2012. 
  3. ^ "Gülcan Tezcan, Kurt Kanunu Dramatik Ezberleri Bozacak, Star Gazetesi, 06.02.2012". 8 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2012. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Enver Paşa</span> Türk asker ve siyasetçi (1881–1922)

İsmail Enver Paşa, Osmanlı İmparatorluğu'nun son yıllarında etkin olan Türk asker ve siyasetçi. İttihat ve Terakki Cemiyeti'nin önemli önderleri arasında bulunmuş, 1913'te Bâb-ı Âli Baskını adı verilen askerî darbeyle cemiyetin iktidara gelmesini sağlamış, 1914'te Almanya ile askerî ittifaka önayak olarak Osmanlı Devleti'nin I. Dünya Savaşı'na girmesine öncülük etmiş, savaş yıllarında Harbiye Nazırı ve Başkumandan Vekili sıfatıyla askerî politikayı yönetmiştir. Bu savaş sırasında meydana gelen Ermeni Kırımı'nı hazırlayanlardan biridir. I. Dünya Savaşı'nın yenilgi ile sonuçlanması üzerine Almanya ve Rusya'da Türk halklarının bir araya getirilmesi amacıyla pek çok mücadelede bulunmuştur. Orta Asya'da Basmacı Hareketi'nin başına geçerek Bolşeviklere karşı savaşmıştır. 4 Ağustos 1922'de bir çatışma esnasında Bolşevikler tarafından öldürülmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Fethi Okyar</span> 2. Türkiye başbakanı

Ali Fethi Okyar, Türk asker, diplomat ve siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Orhan Kemal</span> Türk romancı ve oyun yazarı

Mehmet Raşit Öğütçü, yazar olarak Orhan Kemal, aydınlık gerçekçi Türk roman ve oyun yazarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Abdülkadir Kemali Öğütçü</span> avukat, siyasetçi

Abdülkadir Kemali Öğütçü, Türk avukat, ilk Büyük Millet Meclisi'nde Kastamonu milletvekili, İstiklal Mahkemesi başkanı, Ahali Cumhuriyet Fırkası'nın kurucusu, aktif politikacı. Romancı Orhan Kemal'in babasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Ali Kemal</span> Şair, yazar, gazeteci ve siyaset adamı

Ali Kemal Bey, Türk yazar, gazeteci ve siyaset adamı. İkinci Meşrutiyet ve Mütareke döneminde İttihat ve Terakki karşıtı görüşleriyle tanınmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası</span> Türkiyenin ilk muhalefet partisi (1924–1925)

Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası, Türkiye Cumhuriyeti tarihinin ilk muhalefet partisiydi. Mustafa Kemal Paşa'nın eski silah ve dava arkadaşları olan Kâzım Karabekir, Rauf (Orbay) Bey, Ali Fuat (Cebesoy) Paşa, Refet (Bele) Paşa ve Adnan (Adıvar) Bey’in öncülüğünde, 17 Kasım 1924’te kurulmuştur. Parti tüzüğünde cumhuriyet ilkesinin, liberalizmin ve demokrasinin benimsendiği belirtilirken aynı zamanda dini inançlara da saygılı olunduğu açıklanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Mustafa Vasıf Karakol</span>

Mustafa Vasıf Karakol, , Türk asker ve siyaset adamı.

<span class="mw-page-title-main">İstiklâl mahkemesi</span> Türk Kurtuluş Savaşı ve cumhuriyetin ilk yıllarında faaliyet gösteren özel mahkemeler

İstiklâl mahkemesi, Türk Kurtuluş Savaşı sırasında ayaklanma çıkaran ve yağmaya girişenleri, bozguncuları, orduya ait silah ve mühimmatı çalanları, casusları, asker kaçaklarını ve bağımsızlık hareketini engelleme amacıyla propaganda yapanları yargılamak için, çıkarılan özel bir kanunla ilk olarak 18 Eylül 1920 tarihinde kurulan mahkemelerdir. İlk dönem İstiklâl Mahkemeleri, Ankara'daki hariç olmak üzere 17 Şubat 1921 tarihinde kapatıldı. İkinci dönem İstiklâl Mahkemeleri, çalışmalarına 30 Temmuz 1921'de başladı ve 1923'ün Ekim ayına dek faaliyetlerini sürdürdü. Üçüncü ve son dönem İstiklâl Mahkemeleri ise 1923 ile 1927 yılları arasında etkin oldu.

Hürriyet ve İtilaf Fırkası, İkinci Meşrutiyet döneminde iktidardaki İttihat ve Terakki Cemiyeti'ne (İTC) karşı kurulmuş olan en önemli muhalefet partisidir. 1911-1913 arasındaki ilk etkinlik dönemi, 23 Ocak 1913'te İttihat ve Terakki'nin Bâb-ı Âli Baskını ile hükûmeti ele geçirmesiyle sona erdi. Mondros Mütarekesi'nden sonra Ocak 1919'da yeniden kurulan parti, ertesi yıl başlarında etkinliğini kaybetti.

<span class="mw-page-title-main">İttihat ve Terakki</span> Osmanlı İmparatorluğunda siyasal teşkilat

İttihat ve Terakki Cemiyeti, sonraları İttihat ve Terakki Fırkası, Osmanlı İmparatorluğu'nda İkinci Meşrutiyet'in ilanına önayak olup 1908-1918 yılları arasında faaliyet gösteren, 21 Mayıs 1889 tarihinde kurulmuş bir siyasal hareket ve siyasi partidir. Triumvira sistemi ile yönetilen bir meclis yapısında egemenlik sürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Doktor Nâzım</span> Türk doktor, siyasetçi ve bürokrat

Doktor Nâzım veya Selanikli Mehmed Nazım Bey, Türk siyasetçi, hekim, 22 Temmuz 1918-8 Ekim 1918 arası Maârif Nazırı ve 1915-16 dönemi Fenerbahçe SK fahri başkanı. İttihat Terakki Cemiyeti'nin kurucu liderlerinden ve Jön Türk Devrimi'nin öncü isimlerindendir. Askeri Tıbbiye'de okuduğu dönemlerde, daha sonrasında Osmanlı İmparatorluğu'nun bir dönemine hükmedecek İttihat Terakki Fırkası'nın ve Teşkîlât-ı Mahsûsa'nın kurulmasında, örgütlendirilmesinde ve Osmanlı toplumunda büyük bir dönüşüm sağlayan meşrutiyetin yeniden ilanında oldukça önemli rol almış birkaç yöneticisi arasındadır.

<span class="mw-page-title-main">İzmir Suikastı</span> Atatürkün hedeflendiği 1926 tarihli suikast planı

İzmir Suikastı, Türkiye Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Paşa'ya 14 Haziran 1926 tarihinde, İzmir'de yapılması planlanan suikast girişimidir. Aralarında eski bakanlar, milletvekilleri ve valiler de bulunan bir grup tarafından planlanmış ancak hayata geçirilmeden engellenmiştir.

<i>Abdülhamid Düşerken</i>

Abdülhamid Düşerken, Nahid Sırrı Örik'in Sultan Hamid Düşerken adlı kitabından uyarlanmış, 2002 yapımı Ziya Öztan filmidir.

<span class="mw-page-title-main">Mustafa Sabri Efendi</span> Osmanlı müderris, şeyhülislam

Mustafa Sabri Efendi, Osmanlı müderris, Meclis-i Mebusan mebusu, şeyhülislam.

<span class="mw-page-title-main">Kara Kemal</span> İttihat ve Terakki üyesi, İzmir Suikastı suçlularından birisi

Kara Kemal, Osmanlı devlet adamı. I. Dünya Savaşı sırasında iaşe nazırı olarak görev yapmıştır.

<i>Tanin</i> 1908-1947 arasında İstanbulda yayımlanan İttihatçı bir gazete

Tanin, II. Meşrutiyet'ten sonra İstanbul'da yayınlanan İttihatçı bir gazete.

<span class="mw-page-title-main">Abdülkadir Bey (Ankara Valisi)</span> Türk siyasetçi

Abdülkadir Bey ya da Antepli Abdülkadir Bey, Osmanlı İmparatorluğu'nun son döneminde askerlik ve siyasetçilik, Türkiye'nin ilk yıllarında ise valilik yapmış bir devlet adamıdır. İzmir Suikastı'na katılmaktan dolayı mahkûm olmuş ve idamla cezalandırılmıştır.

<i>Kurt Kanunu</i> (dizi)

Kurt Kanunu, Pana Film imzalı, Kemal Tahir'in eserinden uyarlanmış, TRT 1'de yayımlanan başrollerini Ümit Acar, Ali Başar, Pelin Akil, Bahar Kerimoğlu, İlker Kızmaz ve Ahmet Somers'in paylaştığı tarihî, dram ve macera türündeki Türk televizyon dizisidir. İlk bölümü 7 Şubat 2012 tarihinde yayımlandı. Dizi, 7 Haziran 2012 tarihinde yayımlanan 18. bölümü ile final yaparak sona erdi.

Edip Bey Kurtuluş Savaşı yıllarında İzmit'te Jandarma Yüzbaşı olarak görev yapan ve sonrasında Gazi Paşa'ya karşı girişilen suikast girişimi sonrası İstiklal Mahkemesi'nin kararıyla asılarak idam edilen Türk komitacı.

<span class="mw-page-title-main">Gümülcineli İsmail Bey</span> Osmanlı siyasetçi

Gümülcineli İsmail Bey, Türk siyasetçi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.