İçeriğe atla

Kurt Eisner

Kurt Eisner
Doğum14 Mayıs 1867
Berlin, Almanya
Ölüm21 Şubat 1919
Münih, Almanya
Ölüm sebebiSilâhla vurulma
MilliyetYahudi
MeslekPolitikacı, gazeteci, tiyatro eleştirmeni

Kurt Eisner (14 Mayıs 1867 - 21 Şubat 1919[1]) Alman politikacı, devrimci, gazeteci ve tiyatro eleştirmeniydi. Sosyalist bir gazeteci olarak, Kasım 1918'de Bavyera'daki Wittelsbach monarşisini deviren ve onun "Bavyera devriminin sembolü" olarak tanımlanmasına yol açan Sosyalist Devrimi örgütledi.[1] Max Weber tarafından karizmatik otoritenin bir örneği olarak kullanılmıştır.[1] Eisner daha sonra Bavyera Halk Devleti'ni ilan etti, ancak 21 Şubat 1919'da Münih'te aşırı sağ Alman milliyetçisi Anton Graf von Arco auf Valley tarafından öldürüldü.

Hayatı

Kurt Eisner, her ikisi de Yahudi olan Emanuel Eisner ve Hedwig Levenstein'ın oğlu 14 Mayıs 1867'de Berlin'de doğdu. Gazete raporları onun Galiçya Krallığı'nda doğduğunu gösteriyor.[2] 1892'den 1917'ye kadar beş çocuğu olduğu ressam Elisabeth Hendrich ile evlendi. Boşandılar ve Eisner daha sonra editör Elise Belli ile evlendi. Onunla birlikte iki kızı oldu.

Eisner felsefe okudu, ancak daha sonra Marburg'da gazeteci oldu. 1890'dan 1895'e kadar, Frankfurter Zeitung'un editörü olarak katkıda bulundu, bu sırada Kaiser II. Wilhelm'e saldıran bir makale yazdı ve bu nedenle dokuz ay hapis yattı. Eisner her zaman açık bir cumhuriyetçi ve bir Sosyal-Demokrattı ve 1898'de SPD'ye katıldı, ancak Alman Sosyal-Demokrasisi, özellikle daha sonraki aşamalarında, cumhuriyetçi propaganda şeklindeki her şeyi gereksiz olarak oldukça soğukkanlı bir şekilde omuzladı ve genel Sosyal-Demokrat amaçlara dahil edilmiştir. Sonuç olarak, politik demokrasi ve Sosyal-Demokrasi için aktif olarak savaştı. 1900'de Wilhelm Liebknecht'in ölümünden sonra Vorwärts'ın editörü oldu, ancak 1905'te daha ortodoks Marksistleri destekleyen yayın kurulunun çoğunluğu tarafından istifaya çağrıldı.[3] Bundan sonra, Almanya'nın diğer bölgelerini gezmesine rağmen, faaliyetleri Bavyera ile sınırlı kaldı. 1907'den 1910'a kadar Nürnberg'deki Fränkische Tagespost'un baş editörü oldu ve daha sonra Münih'te serbest gazeteci oldu.

Eisner, 1917'de, I. Dünya Savaşı'nın zirvesindeyken, Almanya Bağımsız Sosyal Demokrat Partisi'ne katıldı ve 1918'de cephane işçilerinin grevini kışkırtmadaki rolü nedeniyle vatana ihanetten mahkûm edildi. Stadelheim Hapishanesinin 70. Hücresinde dokuz ay kaldı, ancak o yılın Ekim ayında Genel Af sırasında serbest bırakıldı.[4]

Eisner, hapisten çıktıktan sonra, Bavyera'daki monarşiyi deviren devrimi düzenledi (bkz. Alman Devrimi). 8 Kasım 1918'de Bavyera'nın özgür bir devlet ve cumhuriyet olduğunu ilan etti ve Bavyera'nın ilk cumhuriyetçi başbakanı oldu. 23 Kasım 1918'de, Temmuz ve Ağustos 1914'te Berlin'deki Bavyera tam yetkili makamından, savaşın "küçük bir çılgın Prusya ordusu" adamlarının yanı sıra "müttefik" sanayiciler, kapitalistler, politikacıların neden olduğunu kanıtladığını düşündüğü belgeleri sızdırdı.[5] İsviçre'nin Bern kentinde düzenlenen Berne Sosyalistler Konferansı'nda, I.Dünya Savaşı'nın ortaya çıkmasında Almanya'nın rolünü kabul etmeyi reddettikleri için ılımlı Alman sosyalistlerine saldırdı. Bu konuşma ve Prusya'ya olan tavizsiz düşmanlığından dolayı, büyük kesimler tarafından şiddetle nefret edildi.

Yeni hükûmet temel hizmetleri sağlayamadığından, Eisner'in Bağımsız Sosyal Demokratları Ocak 1919 seçimlerinde sağlam bir şekilde yenilgiye uğradılar.

Münih'te suikasta kurban gittiğinde düştüğü kaldırımda Kurt Eisner Anıtı

Ölümü ve mirası

Eisner, Alman milliyetçisi ve aşırı sağcı Anton Graf von Arco auf Valley'in 21 Şubat 1919'da onu arkadan vurmasıyla Münih'te öldürüldü. Eisner o esnada Bavyera parlamentosuna istifasını sunmaya gidiyordu.[6] Suikastı, Bavyera Halk Eyaleti'nin seçilmiş hükûmetinin Münih'ten kaçmasıyla ve kısa ömürlü Bavyera Sovyet Cumhuriyeti ve parlamentosunun kurulmasıyla sonuçlandı.[7]

Eisner'in cenazesine binlerce kişi katıldı. Katılanlardan birisi de Adolf Hitler'di. Eisner'in cenazesinden kalan bir fotoğrafta Hitler'in bir kolunda Eisner anısına takılan siyah pazu bandı ve diğer kolunda da Münih'teki sosyalist devrimi temsil eden kırmızı pazu bandı görülmektedir.

Passau işçi sendikası 1920'de piskoposluk tiyatrosunda Eisner hakkında bir oyun sahnelemeye çalıştığında, Reichswehr askerleri ve lise öğrencileri askeri cephanelikten silahları kullanarak oyunu sabote etti. Diğer olayların yanı sıra 11 makineli tüfek kullanıldı. Passau Tiyatro Skandalı olarak adlandırılan olay, medya manşetlerini ve çeşitli adli prosedürleri tetikledi.[8]

1989 yılında, Eisner suikastının yapıldığı yerin kaldırımına bir anıt yerleştirildi. Anıtta şöyle yazmaktadır: 9 Kasım 1918'de Bavyera Cumhuriyeti'ni ilan eden Kurt Eisner, daha sonra Bavyera Halk Eyaleti Başbakanı 21 Şubat 1919'da bu noktada öldürüldü ("Kurt Eisner, 8 Kasım 1918'de Bavyera cumhuriyetini ilan etti - daha sonra Başbakan Bavyera Cumhuriyeti Bakanı - 21 Şubat 1919'da burada öldürüldü ").[9]

Çalışmaları

Eisner, aşağıdakiler de dahil olmak üzere çeşitli kitap ve broşürlerin yazarıydı:

  • Psychopathia Spiritualis (1892, "Spiritual Psychopathy")
  • Eine Junkerrevolte (1899, "A Junker revolt")
  • Wilhelm Liebknecht (1900)
  • Feste der Festlosen (1903, "Fortress of those without feasts")
  • Die Neue Zeit (1919, "The New Age")

Kaynakça

  1. ^ a b c "Kurt Eisner – Encyclopædia Britannica" (biography), Encyclopædia Britannica, 2006, Britannica.com webpage: Britannica-KurtEisner 4 Kasım 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  2. ^ Frederick Moore, Eisner, A Great Loss, New York Tribune, 25 February 1919, page 10, and others
  3. ^ Bernhard Grau: Kurt Eisner: 1867–1919. Eine Biografie. Munich 2001, pp. 210–219.
  4. ^ Richard J. Evans The Coming of the Third Reich, 2003.
  5. ^ Holgar, Herwig (1987) "Clio Deceived: Patriotic self-censorship in Germany after the Great War". International Security 12(2), 9. [1][]
  6. ^ Newton, Michael (17 April 2014). Famous Assassinations in World History: An Encyclopedia [2 volumes]. ABC-CLIO. ss. 131-132. ISBN 9781610692861. 
  7. ^ Burleigh, Michael (2000) The Third Reich: A New History, New York: Hill and Wang, p. 40 0-8090-9325-1
  8. ^ Anna Rosmus Hitlers Nibelungen, Samples Grafenau 2015, pp. 27f
  9. ^ Baumgärtner, Ulrich; Fenn, Monika (2002). Geschichte zwischen Kunst und Politik (Almanca). Herbert Utz Verlag. s. 87. ISBN 9783896759788. 

Konuyla ilgili yayınlar

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Kurt Eisner ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Rosa Luxemburg</span> Polonyalı-Alman Marksist devrimci (1871–1919)

Rosa Luxemburg, Polonyalı Marksist, filozof, ekonomist, savaş karşıtı aktivist ve devrimci sosyalistti. 28 yaşında Alman vatandaşı oldu.

<span class="mw-page-title-main">Bavyera</span> Almanyada bir eyalet

Bavyera, resmî adıyla Özgür Bavyera Devleti, Almanya'nın güneydoğusunda bir eyalet. Yüzölçümü bakımından Almanya'nın en büyük eyaletidir. Başkenti Münih'tir. Diğer önemli kentleri ise Nürnberg, Augsburg, Regensburg, Ingolstadt, Bamberg ve Würzburg'dur. Batıda Baden-Württemberg ve Hessen eyaletleri, kuzeyde Türingiya ve Saksonya eyaletleri, doğuda Çekya, güney ve güneybatıda Avusturya ile çevrilidir.

<span class="mw-page-title-main">August Bebel</span>

August Ferdinand Bebel, Alman sosyalist politikacı ve gazeteci-yazar.

<span class="mw-page-title-main">Weimar Cumhuriyeti</span> 1918/1919–1933 yıllarında Almanya

Weimar Cumhuriyeti, Almanya'da, Philipp Scheidemann'ın 9 Kasım 1918 tarihinde cumhuriyetin kurulduğunu ilan etmesi ile başlayıp 30 Ocak 1933 tarihinde Adolf Hitler'in şansölye olmasına kadar süregelmiş döneme verilen isimdir. “Weimar Cumhuriyeti” adı tarih yazımı için kullanılan bir terimdir. Bu adın kaynağı, I. Dünya Savaşı'ndan yenilgiyle çıkılması sonucu lağvedilen Alman monarşisi yerine millî meclisin yeni anayasayı oluşturmak için 1919 yılında toplandığı Weimar kentidir. Parlamenter demokrasiye dayanan bir rejimin kurulmuş olduğu bu dönemde “Deutsches Reich” yani Alman İmparatorluğu adı muhafaza edildi. Almanya'da liberal demokrasi yerleştirmek için yapılan bu ilk girişim, yoğun sivil anlaşmazlıkların ve ekonomik sorunların olduğu bir dönem getirdi.

<span class="mw-page-title-main">Kiel İsyanı</span>

1918'de Almanya'da çıkmış askeri sebepli isyan.

<span class="mw-page-title-main">Spartakusbund</span>

Spartakistler, Spartaküs Birliği, I. Dünya Savaşı sırasında Almanya'da Marksistler tarafından kurulan siyasi örgüt. Bu hizip daha sonra Almanya Komünist Partisi adını aldı.

<span class="mw-page-title-main">Karl Liebknecht</span>

Karl Liebknecht, Alman sosyalist ve Spartakusbund ve Almanya Komünist Partisi ortak kurucusu.

<span class="mw-page-title-main">Freikorps</span> Almanya’da 18. yüzyıldan sonra genelde kırda oluşturulan düzensiz silahlı birlikler

Freikorps, Almanya’da 18. yüzyıldan sonra genelde kırda oluşturulan düzensiz silahlı birliklere verilen isimdir. I. Dünya Savaşı’ndan sonra Weimar Cumhuriyeti’nde özellikle komünistlere karşı devlet eliyle örgütlenen düzensiz silahlı birliklere Freikorps denilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Maximilian von Baden</span> Alman İmparatorluğu’nun sekizinci şansölyesi

Baden Margravı Maximilian veya Max von Baden, I. Dünya Savaşı sonlarında ateşkes görüşmelerini başlatan Alman şansölyesi.

<span class="mw-page-title-main">Almanya Komünist Partisi</span>

Almanya Komünist Partisi, 1918-1933 yılları arasında önde gelen Alman siyasi parti. KPD, 1918'in sonunda Spartakusbund'un daha küçük radikal sol gruplarla birleşmesinden ortaya çıktı. Bu birleşmenin amacı, Almanya'da komünizmin hakim rejim hâline getirilmesiydi. 30 Aralık 1918'den 1 Ocak 1919'a kadar aşırı solcuların hakim olduğu kurucu parti kongresi, partinin Alman Ulusal Meclisi seçimlerine katılmasını reddetti. 1919'daki ocak ayaklanmasının ardından rejim güçleri, önce KPD liderleri Karl Liebknecht ve Rosa Luxemburg'u, kısa bir süre sonra da kurucu üye Leo Jogiches'i öldürdü. Aralık 1920'de KPD, Almanya Bağımsız Sosyal Demokrat Partisi' nin sol çoğunluğuyla birleşti ve geçici olarak Birleşik KPD adını aldı. KPD, kuruluşundan itibaren SPD'nin devrimci alternatifi olarak görüldü. Weimar Cumhuriyeti döneminde sosyalist üretim koşulları ve Sovyetler Birliği'ni model alan bir proletarya diktatörlüğünü savundu. Parlamentarizm ve demokrasi hakkındaki görüşleri, “burjuva demokrasisini” parti liderliğinde bir sosyalist konsey cumhuriyeti ile değiştirmek istedikleri için bölünmüştü, ancak yine de seçimlere katıldılar. 1919'dan itibaren Lenin'in ve daha sonra Stalin'in egemen olduğu Komünist Enternasyonal'in bir üyesiydi. KPD, işçi hareketinde sosyal demokrasiye karşı mücadele etmek için, 1928'den itibaren SPD'yi sosyal faşist ve baş düşman ilan ederek Nasyonal Sosyalizm'e karşı ortak bir mücadeleyi engelledi. 1929'dan itibaren KPD, otoriterleşti. Parti, Stalin ve Ernst Thälmann etrafında giderek bir şahıs kültü hâline geldi.

<span class="mw-page-title-main">Anita Augspurg</span>

Anita Augspurg Alman hukukçu, radikal kadın hakları savunucusu ve savaş karşıtı eylemcisi.

<span class="mw-page-title-main">1918-1919 Alman Devrimi</span> devrim

1918–1919 Alman Devrimi ya da Kasım Devrimi, I. Dünya Savaşı'nın sonunda Friedrich Ebert önderliğinde anayasal monarşiden parlamenter demokrasiye geçiş sürecidir. Savaşın Almanya’nın aleyhine gelişmesinden dolayı Alman halkının üzerinde oluşan gerilim, ülkede yeni bir rejimin kurulması gerektiği düşüncesini ön plana çıkarmıştı. Devrimin amacı monarşi rejiminin yerine demokratik bir cumhuriyet kurmaktı. Bu hedef, İmparator II. Wilhelm’in tahttan çekilmesiyle sonuçlanan, 1 hafta, 4 gün süren ilk aşamada gerçekleşti. Almanya’daki radikal solcular komünist bir rejim kurmak istediği için bu devrim, komünist devrimciler ile anti-komünistler arasındaki bir iç savaşa dönüştü; bu durum, devrimin ikinci aşamasını yarattı. İkinci aşama tam olarak 9 ay, 1 hafta sürdü ve yönetim biçimi parlamenter demokrasiye dayanan Weimar Cumhuriyeti'nin zaferiyle sonuçlandı.

<span class="mw-page-title-main">Bavyera Sovyet Cumhuriyeti</span>

Bavyera Sovyet Cumhuriyeti ya da diğer adıyla Münih Sovyet Cumhuriyeti, 1918-1919 Alman Devrimi'nin bir parçası olarak Bavyera Serbest Devleti içinde kısa ömürlü bir sosyalist devlet kurma girişimidir. 6 Nisan 1919'da yeni bir devlet olan Weimar Cumhuriyeti'nden ayrılmıştır. Başkenti Münih'tir. Münih'te kentin sendikacı ve sosyalistleri bir Yahudi sosyalist olan Kurt Eisner'in başkanlığında "Bavyera Cumhuriyeti"ni ilan ettiler. Varlıklarına 3 Mayıs 1919'da son verildi.

<span class="mw-page-title-main">Bağımsız Brunswick Devleti</span>

Bağımsız Brunswick Devleti, Almanya'da 1918-1919 yıllarındaki Alman Devrimi sırasında Braunschweig Dükalığı'nın kaldırılmasından sonra kuruldu.

<span class="mw-page-title-main">Otto Strasser</span> Alman Nazi politikacı

Otto Johann Maximilian Strasser, Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi'nin bir Alman politikacısı ve üyesiydi.

<span class="mw-page-title-main">Alsas-Loren Sovyet Cumhuriyeti</span>

Alsas-Loren Sovyet Cumhuriyeti, 1918-1919 Alman Devrimi sırasında, daha önce Fransa-Prusya Savaşı sırasında Almanya'nın eline geçen Alsas-Loren'de 10 Kasım 1918 tarihinde ilan edilen, ancak aynı ay içinde yıkılan Marksist devlettir.

<span class="mw-page-title-main">Ignacy Daszyński</span>

Ignacy Ewaryst Daszyński, 1918'de Lublin'de oluşturulan ilk Polonya hükûmetinin, İkinci Polonya Cumhuriyeti'nden Polonyalı sosyalist politikacı, gazeteci ve Başbakanıydı. Ekim 1892'de Polonya Sosyalist Partisi'nin (PPS) öncülüğünü kuran Polonya Sosyal Demokrat Partisi'ni (PPSD) kurdu. 1897'de Avusturya Parlamentosu'na seçildi ve 1918 yılına kadar görev yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Anton Graf von Arco auf Valley</span>

Anton von Padua Alfred Emil Hubert Georg Graf von Arco auf Valley, genellikle Anton Arco-Valley olarak bilinen, bir Alman aşırı sağ aktivisti, Bavyera milliyetçisi ve asiliydi. 21 Şubat 1919'da Bavyera'nın ilk cumhuriyetçi başbakanı olan Bavyera başbakanı Kurt Eisner'e suikast düzenledi.

<span class="mw-page-title-main">Almanya Bağımsız Sosyal Demokrat Partisi</span>

Almanya Bağımısız Sosyal Demokrat Partisi, Alman İmparatorluğu ve Weimar Cumhuriyeti döneminde etkin olan bir siyasi partiydi. Parti, 1917'de Almanya Sosyal Demokrat Partisi'nin (SPD) sol kanadı tarafından kuruldu. 1922'ye kadar büyük bir ayrılıkçı hareket oldu. 1919'da Spartakusbund'un ardılı olarak Almanya Komünist Partisi'nin kurulması ve 1922'de SPD'nin sağ ve sol kanatlarının birleşmesinin ardından güç yitimine uğramış ve 1931'deki kapatılmasına kadar küçük bir ayrılıkçı parti olarak faaliyetini sürdürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Sophie Liebknecht</span> Alman siyasetçi

Sophie Liebknecht, Rusya doğumlu Alman sosyalist ve feminist. Julia Liebknecht ile ilk evliliğinden üç çocuğu olan Karl Liebknecht'in ikinci eşiydi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.