Kurna Muharebesi
| Kurna Muharebesi | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| I. Dünya Savaşı - Irak Cephesi | |||||||
 Bu harita 1914'teki ilk İngiliz saldırısını ve Basra'nın ele geçirilmesini göstermektedir. Bakınız Basra Muharebesi (1914). | |||||||
31°01′K 47°26′D / 31.017°K 47.433°D
| |||||||
| Taraflar | |||||||
|  Osmanlı Devleti | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
 Tümgeneral Charles Irwin Fry | Albay Suphi Bey | ||||||
| Güçler | |||||||
| 2.100 | Bilinmiyor | ||||||
| Kayıplar | |||||||
| 281 | 1.031 | ||||||
| Tahmini sayılar | |||||||
Kurna Muharebesi (3-9 Aralık 1914), I. Dünya Savaşı'nın Irak Cephesi sırasında Basra Muharebesi'nde (1914) kaybettikleri Basra'dan geri çekilen İngiliz kuvvetleri ile Osmanlı kuvvetleri arasında gerçekleşmiştir.
Arka plan
İngilizler Basra'yı ele geçirerek önemli bir iletişim ve sanayi merkezini ele geçirmiş oldular. Türk kuvvetleri Dicle Nehri'nin yukarısına çekildi.[1] İngilizlerin Basra'daki konumlarını ve Abadan'daki petrol yataklarını güvence altına almaları gerekiyordu.
Basra'daki yenilgiden sonra Türk kuvvetleri kuzeydeki küçük Kurna kasabasında savunma pozisyonu aldılar. Dicle ve Fırat nehirleri Kurna'da birleştiğinden burası savunma yapmak için ideal bir konumdu. Bu yüzden İngilizler iki nehri geçmek zorunda idi. Basra Valisi Albay Subhi Bey'in komutasında yaklaşık 1.000 adamı vardı. İngilizlerin ise Tümgeneral Charles Irwin Fry komutasında yaklaşık 2.100 adamı vardı.
Muharebe
3 Aralık'ta Türk ordusu, Kurna'da mevzilenmişlerdi. İki Hint taburundan oluşan bir İngiliz kuvveti; 104. Wellesley Piyade Alayı ve 110. Marata Hafif Piyade Alayı ve Norfolk Piyade Alayı'ndan iki İngiliz bölüğü, birkaç gambot eşliğinde saldırdı.[2] Fırat'taki Kraliyet Donanması (HMS) Türk tarafını ateş altında tutarken, İngiliz birlikleri Dicle'yi geçmeyi başardı.[3] İngiliz ve Hint birlikleri açık arazide ilerlediler, ancak nehri geçip Kurna'nın içine giremediler. İngiliz kuvvetleri geri çekildi. İngilizler, 6 Aralık'ta Norfolk Piyade Alayını 7. Rajput Piyade Alayı ve 120. Piyade Alayı ve dağ bataryalarıyla takviye ederek tekrar saldırmayı denediler.[4] Türk tarafı bir önceki çatışmada kaybettikleri mevzilere geri dönmüşlerdi, bu yüzden İngiliz ve Hint birlikleri bu mevzileri yeniden almak zorunda kaldı. Türk kuvvetleri yine geri püskürttüler ama nehri geçip Kurna'ya giremediler. 8 Aralık'da 104. ve 110. Piyade Alayları geçecek bir yer bulmak için Dicle'nin yukarısına gönderildi. Böylece Osmanlı'nın kuzeye çekilmesini engellerken, gambotlar da şehirdeki mevzilerini etkili bir şekilde bombalamaya devam etti.[5] 8 Aralık gecesi, bir Osmanlı vapuru ışıkları yakılmış bir şekilde nehirden aşağıya doğru yol aldı. İngiliz gambotu Espiegle'den Binbaşı Wilfrid Nunn üç Osmanlı subayını gemiye aldı. Türk tarafı kasabayı teslim etmek istiyorlardı.[6] Fry ile irtibatı olmayan Nunn'un kayıtsız şartsız teslim olma konusunda ısrar etmesi Türk tarafını kızdırdı. Ancak sonunda teslim şartlarını kabul etmek zorunda kaldılar. 9 Aralık'ta Albay Subhi Bey, kuvvetlerini teslim etti. Esir düşen 42 Osmanlı subayı ve 989 asker vardı.[6] İngiliz kayıpları ise 29 ölü ve 252 yaralı idi.[7]
Sonuç
Bir muharebeden çok bir çatışma olmasına rağmen Kurna Muharebesi, İngilizlere Güney Mezopotamya'da güvenli bir cephe hattı sağladığı için önemlidir. Basra ve İran'ın Abadan'daki petrol rafinerileri güvendeydi.[7] Ancak Türk ordusu Şuaybiye'de tekrar deneyecek ve İngilizler daha sonra Bağdat'ı almak için bir saldırı başlatacaktı.
Popüler kültürdeki yeri
- Bu konu, 2018 yılında, Türkiye'de yayın hayatını sürdüren kamu kanalı TRT 1'de yayınlanan "Mehmetçik Kût'ül-Amâre" adlı dizinin 1. sezonunda işlenmiştir.[8]
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ "The Capture of Qurna, 1914"The Capture of Qurna, 1914 11 Ağustos 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ A.J. Barker, The First Iraq War, 1914–1918, Britain's Mesopotamian Campaign,(Enigma, New York, 2009; originally published in 1967 as The Bastard War(US)/The Neglected War(UK)), 34.
- ^ "The Capture of Qurna, 1914">The Capture of Qurna, 1914 11 Ağustos 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ A.J. Barker, The First Iraq War, 1914–1918, Britain's Mesopotamian Campaign,(Enigma, New York, 2009; originally published in 1967 as The Bastard War(US)/The Neglected War(UK)), 35.
- ^ A.J. Barker, The First Iraq War, 1914–1918, Britain's Mesopotamian Campaign,(Enigma, New York, 2009; originally published in 1967 as The Bastard War(US)/The Neglected War(UK)), 35–36.
- ^ a b Charles Townsend, Desert Hell, The British Invasion of Mesopotamia (Harvard Univ Press, Cambridge, Massachusetts, 2010), 63.
- ^ a b A.J. Barker, The First Iraq War, 1914–1918, Britain's Mesopotamian Campaign,(Enigma, New York, 2009; originally published in 1967 as The Bastard War(US)/The Neglected War(UK)), 36.
- ^ "Vikipedi Mehmetçik Kut'ul Amare". 19 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2022.
