Kürtler, doğuda Zagros Dağları'ndan batıda Toros Dağları'na ve güneyde Hemrin Dağları'ndan kuzeyde Kars–Erzurum platolarına kadar uzanan coğrafi bölgede yoğun yaşayan, 2017 yılı tahminlerine göre dünyada yaklaşık 36–45 milyon nüfusa sahip olan İranî bir halktır. Bugün dünyadaki en büyük Kürt nüfusu, 15–20 milyon civarı ile Türkiye'de bulunurken; İran, Irak ve Suriye'de de sayıları 3 ila 12 milyon arasında değişen önemli Kürt nüfusları bulunmaktadır. Gerek Orta Doğu'daki siyasi ve sosyal karmaşalar ve sorunlar, gerekse diğer sebepler dolayısıyla özellikle 20. yüzyılın ikinci yarısında oluşan göçler sonucunda Batı Avrupa başta olmak üzere Kuzey Amerika ve Orta Asya gibi farklı bölgelere yerleşmiş bir Kürt diasporası da mevcuttur.
Kürdistan Bölgesel Yönetimi, Kürdistan Bölgesi veya Irak Kürt Bölgesel Yönetimi, Irak'a bağlı, anayasal düzeyde varlığı olan özerk bir bölgedir. Yaklaşık 40.000 km2'den oluşan idari birim; batıda Suriye, doğuda İran, kuzeyde ise Türkiye ile komşudur. Bölgesel yönetimin başkenti Erbil'dir. Kürdistan Parlamentosu Erbil'de yer almaktadır, ancak Kürdistan Bölgesi anayasası tartışmalı Kerkük kentini Kürdistan Bölgesi'nin başkenti olarak tanımaktadır. Bölgenin nüfusu, 2023 itibarıyla 6.556.752'dir. Resmî dilleri Kürtçe ve Arapça'dır.
Aramca veya Aramice, Sâmî (Semitik) dil ailesinin Kuzeybatı grubundan bir dil. Suriye ülkesinin eski adı olan Aram sözcüğüne izafeten adlandırılmıştır.
Kürt dilleri veya Kürtçe, Hint-Avrupa dil ailesine bağlı Hint-İran dillerinin Kuzeybatı İran koluna giren ve Türkiye'nin doğu ve güneydoğusu, Suriye'nin kuzeyi, Irak'ın kuzeyi ve kuzeydoğusu ile İran'ın batısında yaşayan Kürtler tarafından konuşulan bir dil koludur. Kürtçe Irak'ta, Irak'a bağlı Kürdistan Bölgesel Yönetimi'nde ve de facto özerk olan Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi'nde resmî dil statüsüne sahiptir. Kürt dillerinin yukarıda belirtilenler haricinde Ermenistan, Gürcistan, Türkmenistan, Lübnan, Afganistan, Rusya gibi ülkelerde az sayıda konuşanı bulunmaktadır.
Süleymaniye, Irak'ın Kürdistan Bölgesel Yönetimi'nin Süleymaniye İline bağlı şehir ve ilin yönetim merkezidir.
Afşarca, Oğuz boylarından Bozoklar'ın Yıldızhan koluna mensup kolu olan Afşarların (Avşar) kullandığı Türk dilidir. Sesletim farkları haricinde Türkçenin dilbilgisi ile büyük benzerlikler gösterir. İç Anadolu'da Adana, Konya, Ankara, Sivas, Kayseri, Çorum, Nevşehir, Kahramanmaraş, Adıyaman,Gaziantep, Osmaniye, Akdeniz ve Güneydoğu Anadolu'nun batı kısmında ayrıca İran genelinde Urmiye, Tebriz ve genel olarak Azerbaycan eyaletinde; Suriye, Azerbaycan, Irak, Türkmenistan, Afganistan ve Balkanlarda Türkmenler arasında da konuşulmaktadır.
Kürdistan Kafkaslar'ın güneyi ve Orta Doğu'da, Ermenistan, Irak, İran, Suriye ve Türkiye'ye ait toprakların bir kısmını kapsayan jeokültürel bölge. Siyasi bakımdan özerk, federal bir bölge olarak uluslararası resmî tanınmaya sahip olan tek bölge Irak'ın Kürdistan Bölgesel Yönetimi'dir. Bölgenin kuzeybatı İran’a karşılık gelen kısmı Kürdistan adıyla eyalet statüsündedir. Ayrıca Suriye'de de Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi tek taraflı olarak ilan edilmiştir.
Dersim aşiretleri, Doğu ve İç Anadolu Bölgesi'nde Tunceli, Sivas, Tokat, Erzincan, Bingöl, Muş, Kahramanmaraş, Kayseri, Amasya, Gümüşhane, Elazığ, Adana, Adıyaman, Malatya, Ardahan, Erzurum çevresine yayılmışlardır. Aşiretlerin çıkış noktası "İç Dersim" olup aşiretlerin Dersim ile birlikte en yoğun olduğu diğer yöre, zamanla çeşitli nedenlerle verdiği göçlerle, Dersimlilerin yoğun ve hakim olduğu iki bölgeden biri haline gelen Koçgiri yöresidir.
Kurmançlar veya Kurmanclar, Kürtçenin Kurmanci lehçesini konuşan Kürtlere denir. Kurmanci ile Zazacanın diğer adı Kırmançça birbirine karıştırılmamalıdır.
Kırmançça veya Kırmancca veya Kırmanca Zazacanın bir diğer adıdır. Bu isimlendirme yeni kaynaklarda Zazacanın bir şivesi veya lehçesi olan Kuzey Zazaca için de kullanılmaktadır. Kırmançlar tarafından kullanılır. Alevice, Dersimce (Dersimki), So-Bê, Zonê Ma olarak da bilinir. Diğer yörelerde ise Dımıli/Dımılki, Kırdki ve Zazaki gibi isimler kullanılmaktadır.
Doğu Kürdistan veya İran Kürdistanı, Kürdistan'ın İran'da kalan kısmına verilen ismidir. İran Kürdistan'ında bulunan başlıca bölgeler; Kürdistan, Kirmanşah, Batı Azerbaycan, İlam ve Hemedan eyaletleridir.
Kürt tarihi, Ortadoğu'da yaşayan İranî bir etnik grup olan Kürtlerin yaşadığı coğrafi bölge olan Van Gölü ve Urmiye Gölü'nün güneyindeki dağlık bölgelerdeki tarihini içerir. Çoğunlukla Türkiye Kürtleri Kürt dilerinden biri olan Kurmançça'yı, Kuzey Irak Kürtleri Sorani'yi ve son olarak İran'da yaşayan Kürtler Kelhuri'ceyi konuşmaktadır.
Şavak Aşireti, Türkiye-Irak-İran'ın kesişim bölgesinde yaşayan bir Kürt aşiretidir. Tarihsel değişim ile bir kısmı asimile olmuştur. Asıl memleketleri belli olmamakla birlikte ikamet yerlerinin başlangıcı Tunceli'nin Çemişgezek ve Pertek ilçeleri olmasına rağmen büyük göçler sonucu başta Elazığ ve Erzincan olmak üzere Konya, İstanbul, Ankara, Adıyaman, Sivas gibi illere yayılmışlardır. Türkiye sınırlarında yaşayan Şavaklılar'ın 100 000'i aştığı tahmin edilmektedir.
Duhok, Irak'ın kuzeyinde bir şehir ve Kürdistan Bölgesel Yönetimi'ne bağlı Duhok ilinin başkenti. 500.000 yakın nüfusu vardır ve çoğunluğunu Kürtler ve Süryaniler oluşturur. Bazı kaynaklara göre Duhok Kurmanciye göre "küçük köy" anlamına gelmektedir.
Soranice veya Orta Kürtçe, Hint Avrupa dil ailesinin Kuzeybatı Hint-İran dilleri grubundan olan bir Kürt dilidir. Ayrıca Kürdistan Bölgesel Yönetiminin resmî dilidir.
Alevî nüfusu, Türkiye'de üçte biri İstanbul bölgesinde yaşayan Alevîler’in daha sonra en yoğun olarak bulundukları yöreler arasında Ankara, Adana, Bursa, Antalya, Aydın Damal ve Zile şehirleriyle, Orta ve Doğu Anadolu'da yer alan Erzincan, Sivas, Malatya, Tunceli illeri gelmektedir. Türkiye'de en çok Alevî köyü ise 60'ı karışık olmak üzere toplam yaklaşık 460 adet köy olup Sivas ilinde yer almaktadır. Bunların ardından sırasıyla, Tunceli, Erzincan, Tokat, Çorum, Kahramanmaraş, Bingöl, Amasya, Erzurum, Malatya, Adıyaman, Yozgat, Hatay, Elazığ, Muş, Balıkesir, Mersin, Kars, Adana, Ankara, Eskişehir, Gaziantep, İzmir, Kırıkkale, Kütahya ve Ordu illeri gelmektedir.
Kürt siyasi hareketi ya da Kürt özgürlük hareketi, Türkiye, Irak, Suriye ve İran topraklarında, Kürdistan olarak anılan jeokültürel bölgede yaşayan Kürtlerin anadilde eğitim, self determinasyon, özerklik ya da bağımsız devlet gibi politik taleplerini gerçekleştirmek için mücadele veren hareketin genel adı olarak kullanılır. Bu talepler yasal zeminde demokratik olarak tartışıldığı gibi silahlı olarak Marksist-Leninist çizgide gerçekleştirilmeye de çalışılmaktadır.
Bu Kürtçe televizyon kanallarının listesidir.
Daha çok Irak'ın Duhok ve Türkiye'nin Hakkâri ili civarında ve az da olsa İran'ın Yezd Eyaleti bölgesinde konuşulmaktadır. Behdînî şivesi, Kurmanci'nin farklı bir şivesidir. Irak'ın kuzeyindeki Behdinan bölgesi'nden ötürü Irak'ta Kurmanci diline Behdînî denmektedir. İran'da ise Şıkak Aşireti çoğunlukla Kurmanci dilini konuştuğu için İran'da Kurmanci'ye Şıkakî denmektedir.
Arapça, Suriye'nin resmi dilidir ve ülkede en çok konuşulan dildir. Günlük yaşamda, özellikle batıda Levanten ve kuzeydoğuda Mezopotamya olmak üzere birçok modern Arap lehçesi kullanılmaktadır. Arap Dili ve Dilbilin Ansiklopedisine göre, ülkede Arapça'ya ek olarak, konuşmacı sayısına göre şu diller konuşulmaktadır: Kürtçe, Türkçe, Aramice, Çerkesçe, Çeçence, Ermenice ve Yunanca. Bu dillerin hiçbiri resmi statüye sahip değildir.
