İçeriğe atla

Kurguda Güneş

Refer to caption
"Surveying a Dying Sun", If dergisinin kapağı, Kasım 1953

Güneş Klasik Antik Çağdan bu yana kurguda mekân olarak kullanılmış olsa da uzun süre boyunca görece seyrek olarak ilgi gördü. İlk tasvirlerin çoğunda Güneş, bir zamanlar gök cisimlerinde yaşam olduğuna dair yaygın kozmik çoğulculuk inanışına uygun olarak Dünya benzeri ve dolayısıyla da yaşanabilir bir gök cismi olarak gösterildi ve üzerinde yaşayan canlılar anlatıldı. Astronominin gelişmesiyle birlikte, özellikle sıcaklığı olmak üzere Güneş hakkında daha fazla bilgi edinilmesiyle birlikte çok egzotik yaşam biçimleri dışında Güneş sakinleri konu olarak kullanılmamaya başlandı. Bunun yerine konu daha çok Güneş'in kaçınılmaz ölümü ve bunun Dünya üzerindeki yaşama ne tür felaketler getireceği üzerine yoğunlaştı. Güneş'in enerjisinin kaynağının nükleer füzyon olduğunun anlaşılmasından önce yazarlar arasında önde gelen varsayım ısı ve ışık kaynağının yanma olduğu ve görece kısa bir sürede de yakıtının biteceği yönünde oldu. Güneş enerjisinin gerçek kaynağının 1920'lerde keşfedilmesinden sonra bile Güneş'in ışığının azalması ya da tamamen sönmesi olası felaketi önlemek için Güneş'in yeniden enerjisine kavuşmasını sağlamak isteyen girişimlerin bulunduğu kıyamet sonrası kurgusunda sıklıkla karşılaşılan bir tema oldu. Güneş'in felakete neden olmasının başka bir yaygın yolu da patlaması ya da novaya dönüşmesiydi. Güneş patlaması gibi diğer mekanizmalar da ara sıra görülen bir temadır.

Güneş, yıkım kaynağı olmasının yanı sıra hem Güneş enerjisi kaynağı hem de süper güç kaynağı olarak kurguda kullanıldı. Ayrıca güneş rüzgârı, güneş yelkeni kullanan uzay araçlarının sevk sistemi olarak kullanıldı. Güneş tutulması başlangıçta matematiksel olarak zamanını tahmin edebilen karakterler tarafından tahmin edemeyenlere karşı sanki kendileri neden oluyormuş gibi bir hile aracı olarak, muhtemelen Kristof Kolomb'un 1504 yılında aynı hileyi ay tutulması ile yapması öyküsünden esinlenerek, sıklıkla çok sayıda öyküde kullanıldı. Okuyucuların bu klişeden sıkılması üzerine 1930'lar ve 1940'larda kurguda daha az görülmeye başlasa da yüzyılın sonunda bu sefer sosyal ayaklanmaların işareti olarak kullanılmaya başlandı. Güneş lekeleri ve 11 yıllık döngüleri az sayıda esere konu oldu. Güneş, ya ihtiyaçtan ya da bilinçli olarak kendine çok yaklaşan uzay gemilerine tehlike oluşturur. Bazen bilinçli olarak tasvir edilse de bu konu diğer yıldızların bilinçli olarak gösterilmesinden daha az işlenmiştir. Genel olarak bakıldığında, özellikle de Mars ve Venüs ile kıyaslandığında Güneş bilimkurguda nadir kullanılan bir mekândır.[1]

İlk tasvirler

Güneş, erken dönem bilimkurguda görece üzerinde az durulmuş bir konudur.[2] Mars'ın kurguda en popüler gök cismi olduğu 1800'lerin sonundan önceki dönemde konu olarak Güneş büyük farkla Ay'dan sonra gelmekteydi.[3] Yine de Güneş'i konu alan eserlerin büyük bir bölümünde üzerinde yaşayan canlılar üzerine odaklanılmaktaydı.[2][4][5][6] Bilimkurgu uzmanı Gary Westfahl tarafından kurguda uzay yolculuğunu konu alan ilk eser olarak tanımlanan Samsatlı Lukianos'un MS 2. yüzyıla ait olan Ἀληθῆ διηγήματα (Gerçek Bir Hikâye) adlı romanında Güneş'te yaşayanlar Ay'da yaşayanlarla savaş hâlindedir.[6] Güneş üzerinde yaşayan canlıları konu alan daha sonraki eserler arasında Athanasius Kircher'in 1656 tarihli eseri Itinerarium exstaticum[4][7][8] ve Cyrano de Bergerac'ın ölümünden sonra 1657'de yayımlanmış L’Autre monde ou les états et empires de la Lune (Diğer Dünya ya da Ay Devletleri ve İmparatorlukları) adlı eseri sayılabilir.[2] Güneş'te yaşayan canlılar, 1700'lerde Fransız Chevalier de Béthune'ün 1750 tarihli Relation du Monde de Mercure (Merkür Dünyası ile İlişki) romanında Merkür'de yaşayanları yönetenler olarak[9] ve yine Fransız Marie-Anne de Roumier-Robert'in 1765 tarihli Voyage de Milord Céton dans les sept planètes (Milord Céton'un Yedi Gezegen Seyahati) romanında da toplumsal cinsiyet eşitliğinin uygulandığı bir toplum olarak tasvir edilirler.[10]

Dünya dışındaki diğer gök cisimlerinin de Dünya'ya benzediği ve dolayısıyla da üzerinde yaşam olduğuna inanan kozmik çoğulculuk kavramına sdayanarak Güneş üzerinde de yaşam olduğu fikri kurguda 1800'lerde varlığını sürdürdü.[4][5] Bu dönem eserler arasında George Fowler'ın 1813 tarihli romanı A Flight to the Moon; or, The Vision of Randalthus (Ay'a Uçuş ya da Randalthus'us Vizyonu), isimsiz olarak 1837'de yayımlanan Journeys into the Moon, Several Planets and the Sun (Ay'a, Bazı Gezegenlere ve Güneş'e Yolculuklar) adlı roman ve Joel R. Peabody'nin 1838 tarihli A World of Wonders (Hârikalar Dünyası) romanı sayılabilir.[2][4][5][6] Güneş'in yüzey sıcaklığının spektroskopi yöntemiyle ölçüldüğü 1900'lerin başında bile Güneş'te yaşayan canlıları içeren John Mastin'in 1909 tarihli romanı Through the Sun in an Airship (Bir Hava Aracıyla Güneş'in İçinden Geçiş) ile Donald Horner'ın 1910 tarihli romanı By Aeroplane to the Sun (Uçak ile Güneş'e Yolculuk) gibi eserlere genç yetişkin kurgu alanında rastlanmaktadır.[2][4][5][6]

Güneş'teki koşullar içinde sıradan organizmaların yaşayamayacağının ortaya çıkmasıyla 1900'lerden itibaren kurguda daha egzotik yaşam biçimleri görünmeye başladı.[5][6] Bunların bazıları Jack Williamson'un 1935 tarihli Islands of the Sun, Raymond Z. Gallun'un 1935 tarihli Nova Solis ve Henry J. Kostkos'un 1936 tarihli We of the Sun gibi öykülerinde olduğu gibi Güneş'in yüzeyinde değil içinde yaşamaktadır.[5][6] Diğerleri ise Güneş Sistemi'nin farklı yerlerinde yaşar: Leigh Brackett'in 1942 tarihli Child of the Sun öyküsünün kahramanı Güneş'ten gelmiş olan ama Merkür'ün yörüngesinin içinde kalan hayalî Vulkan gezegeninde yaşar;[6][11] Olaf Stapledon'ın 1947 tarihli The Flames: A Fantasy adlı romanında kertenkele benzeri güneş kökenli canlılar Dünya üzerinde magmatik kayaçlar içinde yaşar.[2][6][12] Arthur C. Clarke'ın 1958 tarihli Out of the Sun adlı öyküsünde "Güneş'imizin yüzzeyindeki manyetik akının karmaşıklığında oluşmuş" canlılar tasvir edilir;[4][5][6][13] Edmond Hamilton'ın 1962 tarihli Sunfire adlı öyküsünde ise Güneş'in koronasında yaşayan enerji temelli canlılar konu alınır.[5][14][15]

Felâket

Güneş, çoğu öyküde ya enerjisini kaybederek ya da patlayarak bir yıkım kaynağı ya da tehdidi olarak yer almıştır.[2][4][5][6] Güneş'in ana odak noktası olduğu nadir bilimkurgu filmlerinde de Güneş genellikle bu konu ile ele alınır.[16]

Sönükleşme ve yok olma

A photograph of fire
Güneş'in enerjisinin yanma ile oluştuğu düşünüldüğü zamanlarda görece yakın bir gelecekte tamamen yanıp yok olacağı beklenmekteydi.[4]

Güneş'in sönükleşmesi ve yok olması sık sık karşılaşılan bir temadır.[2][4][5][6] Bu konudaki ilk öyküler Güneş'in ısı ve ışığının yanma kaynaklı olduğu ve bu yanmayı sağlayan yakıtın sonunda tükeneceği varsayımından esinlenmiştir.[4][17] Fizikçi Lord Kelvin 1862'de Güneş'in birkaç milyon yıl sonra söneceğini tahmin etti ve bu tahmin aralarında Camille Flammarion ve H. G. Wells'in de bulunduğu bazı yazarlar tarafından öykülerine eklendi.[5] Flammarion'un 1894 tarihli Omega: The Last Days of the World adlı romanında insanlık bir kuyruklu yıldız ile karşılaşma sonucunda yaşamını sürdürmeyi başarsa da birkaç bin yıl sonra Güneş'in sönmesi ile yok olur.[2][5][18][19] Wells'in 1895 tarihli Zaman Makinesi romanında zaman gezgini uzak gelecekte çorak bir Dünya'nın üzerinde soğumuş ve kızarmış bir Güneş ile karşılaşır.[2][5][20][21] Benzer şekilde Güneş'in yok olmasını da içeren Dünya'nın sonunu anlatan öyküler 1900'lerin başında yazılmıştır; bunların arasında donmuş bir Dünya'da hayatta kalabilmişlerin üzerinde yaşanabilecek bir başka gezegen sistemine gidişlerinin anlatıldığı George C. Wallis'in 1901 tarihli The Last Days of Earth adlı öyküsü[4][5][22] ile birlikte içindeki bir karakterin hem Dünya'nın hem de Güneş'in yıkımı ile ilgili vizyonunun anlatıldığı William Hope Hodgson'ın 1908 tarihli The House on the Borderland romanı sayılabilir.[2][4][5][23]

Yanma varsayımı 1920'lere gelindiğinde gözden düştü. Yeni açıklama, astrofizikçi Arthur Eddington'ın öncülük ettiği Güneş'in enerjisinin kaynağının nükleer füzyon olduğu görüşüydü.[4][5] Bunun sonucunda bilimkurgu yazarları öykülerinde Güneş için daha uzun bir yaşam süresi kabuş etmeye başladılar. Bu dönem içinde her ikisinde de Güneş'in aydınlatma gücünde milyonlarca yıl boyunca oluşan değişikliğin insanlığın gelecekteki evrimini konu alan J. B. S. Haldane'in 1927 tarihli The Last Judgment adlı eseri ile Olaf Stapledon'ın 1930 tarihli Last and First Men adlı romanı sayılabilir.[4][5][24][25] Yine de Clark Ashton Smith'in 1932 tarihli The Empire of the Necromancers adlı öyküsü ile başlayan ve "Zothique" adında gelecekte ortaya çıkan kurgusal bir kıtayı konu alan seri[2][6] ile birlikte Jack Vance'in aynı zamanda yok olan dünya kurgusu alt türüne de adını veren ve 1950 tarihli The Dying Earth antolojisi ile başlayan Dying Earth serisi,[2][4][26][27] Nat Schachner'in Güneş aktivitesinin azalması sonucu 1980'lerde tamamıyla donmuş bir Dünya'yı anlattığı 1934 tarihli When the Sun Dies adlı öyküsü[2][6][28] ve Arthur C. Clarke'ın Güneş'in sönmesi ile birlikte gelen çevresel değişiklikler nedeniyle yok olan insanlığı keşfeden gelecekteki Venüslüleri konu alan 1949 tarihli History Lesson gibi öykülerde Güneş'in sönmesi konu alınmaya devam etti.[6][29][30] Clarke ayrıca 1938 tarihli The Twilight of The Sun şiiri ile 1979 tarihli The Fountains of Paradis adlı romanında aynı konuyu ele aldı.[6] Konunun farklı bir varyasyonuna da Güneş'in çekiminden kurtularak başıboş dolaşan bir gezegen hâline gelen Dünya'nın aşırı soğuk bir iklime sahip olarak havanın donması ve nefes alınabilecek hâle getirilmesi için havanın toplanıp eritilmesini konu alan 1951 tarihli A Pail of Air adlı öyküsünde rastlanır.[2][31] Edmond Hamilton'ın 1934 tarihli Thundering Worlds adlı öyküsünde Güneş'in ölmeye başlamasıyla tüm gezegenlerin Güneş Sistemi'nden ayrılarak başka bir yıldız araması anlatılırken[4][32] 1963 tarihli Superman Under The Red Sun adlı çizgi roman öyküsünde uzak geçmişe zaman yolculuğu yapan Superman'in Güneş'in kırmızıya dönmesiyle süper güçlerini kaybetmesi anlatılır.[6] Eric C. Williams'ın 1965 tarihli Sunout adlı öyküsünde Güneş'in söneceğinin farkına varan ve bunun karşısında çaresiz kalan biliminsanları konu alınır.[4][33] The Wandering Earth adlı 2019 yapımı filmde Güneş'in ölümü insanlığı Dünya'yı terk etmeye ve yeni bir gezegen bulmaya iter.[34]

Az sayıda eserde de sönküleşen Güneş'in yeniden harekete geçirilmesi çabaları konu alınır.[2][4][5] Clark Ashton Smith'in 1954 tarihli Phoenix adlı öyküsünde Güneş'in yüzeyinde birkaç nükleer bomba patlatılması ile bu iş başarılır.[4][5][35] Gene Wolfe'un 1980-1983 arasında yayımlanan dört ciltlik The Book of The New Sun romanında ve devam eserlerinde ölen Güneş'in yeniden canlanması için bir ak delik kullanılır.[2][4][5][36] Güneş'i canlandırmak için bir patlayıcı mekanizma kullanılması kavramı 2007 yapımı Gün Işığı filminde de konu edilmiştir.[1][4][34]

Patlama

Sanatçı yorumuyla süpernova
Sanatçı yorumuyla patlayan bir yıldızın tasviri. Birçok öykü Güneş'in süpernovaya dönüşmesini anlatır.

Birçok öykü Güneş'in patlamasını ya da novaya dönüşmesini tasvir eder.[2][4]

Kaynakça

  1. ^ a b Caryad; Römer, Thomas; Zingsem, Vera (2014). "Rote Riesen und kalte Sonnen" [Red Giants and Cold Suns]. Wanderer am Himmel: Die Welt der Planeten in Astronomie und Mythologie [Wanderers in the Sky: The World of the Planets in Astronomy and Mythology] (Almanca). Springer-Verlag. s. 38. ISBN 978-3-642-55343-1. 
  2. ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r Bleiler, Richard (2005). "Sun". Westfahl, Gary (Ed.). The Greenwood Encyclopedia of Science Fiction and Fantasy: Themes, Works, and Wonders (İngilizce). Greenwood Publishing Group. ss. 764-766. ISBN 978-0-313-32952-4. 
  3. ^ Crossley, Robert (2011). "H. G. Wells and the Great Disillusionment". Imagining Mars: A Literary History (İngilizce). Wesleyan University Press. s. 110. ISBN 978-0-8195-6927-1. Until the Schiaparelli era, the most favored destination for extraterrestrial travel remained the Moon, followed more distantly by the Sun. [...] But in the last decades of the nineteenth century, a discernible shift of locale took place. Fictional goings and comings between Earth and Mars took precedence over all other forms of the interplanetary romance. 
  4. ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v Stableford, Brian; Langford, David (2021). "Sun". Clute, John; Langford, David; Sleight, Graham (Ed.). The Encyclopedia of Science Fiction. 4th. 7 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mart 2023. 
  5. ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t Stableford, Brian (2006). "Sun, The". Science Fact and Science Fiction: An Encyclopedia (İngilizce). Taylor & Francis. ss. 506-507. ISBN 978-0-415-97460-8. 
  6. ^ a b c d e f g h i j k l m n o p Westfahl, Gary (2021). "The Sun". Science Fiction Literature through History: An Encyclopedia (İngilizce). ABC-CLIO. ss. 619-620. ISBN 978-1-4408-6617-3. 
  7. ^ Udías, Agustín (2021). "Athanasgius Kircher's Vision of the Universe: The Ecstatic Heavenly Journey". Universidad Complutense de Madrid. ss. 9-11. 21 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2023. 
  8. ^ Glomski, Jacqueline (2015). "15: Religion, the Cosmos, and Counter-Reformation Latin: Athanasius Kircher's Itinerarium exstaticum (1656)". Steiner-Weber, Astrid; Anenkel, Karl A. E. (Ed.). Acta Conventus Neo-Latini Monasteriensis: Proceedings of the Fifteenth International Congress of Neo-Latin Studies (Münster 2012) (İngilizce). Brill. s. 234. doi:10.1163/9789004289185_016. ISBN 978-90-04-28918-5. 
  9. ^ Roberts, Adam (2016). "Eighteenth-Century SF: Big, Little". The History of Science Fiction. Palgrave Histories of Literature (İngilizce). Palgrave Macmillan. s. 106. doi:10.1057/978-1-137-56957-8_5. ISBN 978-1-137-56957-8. OCLC 956382503. 
  10. ^ Clute, John (2022). "de Roumier-Robert, Marie-Anne". Clute, John; Langford, David; Sleight, Graham (Ed.). The Encyclopedia of Science Fiction. 4th. 2 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2023. 
  11. ^ Westfahl, Gary (2021). "Mercury". Science Fiction Literature through History: An Encyclopedia (İngilizce). ABC-CLIO. ss. 442-444. ISBN 978-1-4408-6617-3. 
  12. ^ Ashley, Mike; Clute, John (2022). "Stapledon, Olaf". Clute, John; Langford, David; Sleight, Graham (Ed.). The Encyclopedia of Science Fiction (4th bas.). 22 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2023. 
  13. ^ Baxter, Stephen (2011). "SETI in Science Fiction". Shuch, H. Paul (Ed.). Searching for Extraterrestrial Intelligence. The Frontiers Collection (İngilizce). Springer Science & Business Media. s. 356. doi:10.1007/978-3-642-13196-7_19. ISBN 978-3-642-13196-7. 
  14. ^ Stableford, Brian (1987). "Themes and Trends in Science Fiction". The Sociology of Science Fiction (İngilizce). Wildside Press LLC. s. 118. ISBN 978-0-89370-265-6. Also in 1962 Hamilton wrote 'Sunfire,' in which an encounter with an alien being that lives in the sun's corona has all the force of a religious revelation in its effect on a human astronaut. 
  15. ^ Ashley, Mike (2005). Transformations: The Story of the Science Fiction Magazines from 1950 to 1970 (İngilizce). Liverpool University Press. s. 227. ISBN 978-0-85323-779-2. 19 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Haziran 2024. Hamilton had a resurgence in the magazine with a handful of superb tales, including 'Sunfire!' (Amazing, September 1962), about sentient energy life on Mercury. 
  16. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; TheZoneSun isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: )
  17. ^ Stableford, Brian (1999). "Sun, The". The Dictionary of Science Fiction Places. New York : Wonderland Press. s. 294. ISBN 978-0-684-84958-4. Reports filed before it was understood that the Sun's radiation was the result of nuclear fusion rather than combustion often feature Earths grown cold and dark by virtue of the sun's 'burning out' 
  18. ^ Stableford, Brian; Langford, David (2024). "End of the World". Clute, John; Langford, David; Sleight, Graham (Ed.). The Encyclopedia of Science Fiction (4th bas.). 22 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2024. 
  19. ^ Bleiler, Everett Franklin (1990). "Flammarion, [Nicolas] Camille (1842–1925)". Science-fiction, the Early Years: A Full Description of More Than 3,000 Science-fiction Stories from Earliest Times to the Appearance of the Genre Magazines in 1930: with Author, Title, and Motif Indexes (İngilizce). With the assistance of Richard J. Bleiler. Kent State University Press. ss. 249-250. ISBN 978-0-87338-416-2. 
  20. ^ Clute, John; Stableford, Brian (2023). "Wells, H G". Clute, John; Langford, David; Sleight, Graham (Ed.). The Encyclopedia of Science Fiction (4th bas.). 18 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Aralık 2023. 
  21. ^ Bleiler, Everett Franklin (1990). "Wells, H[erbert] G[eorge] (1866–1946)". Science-fiction, the Early Years: A Full Description of More Than 3,000 Science-fiction Stories from Earliest Times to the Appearance of the Genre Magazines in 1930: with Author, Title, and Motif Indexes (İngilizce). With the assistance of Richard J. Bleiler. Kent State University Press. ss. 796-797. ISBN 978-0-87338-416-2. 
  22. ^ Bleiler, Everett Franklin (1990). "Wallis, George C.". Science-fiction, the Early Years: A Full Description of More Than 3,000 Science-fiction Stories from Earliest Times to the Appearance of the Genre Magazines in 1930: with Author, Title, and Motif Indexes (İngilizce). With the assistance of Richard J. Bleiler. Kent State University Press. s. 786. ISBN 978-0-87338-416-2. 
  23. ^ Bleiler, Everett Franklin (1990). "Hodgson, William Hope (1877–1918)". Science-fiction, the Early Years: A Full Description of More Than 3,000 Science-fiction Stories from Earliest Times to the Appearance of the Genre Magazines in 1930: with Author, Title, and Motif Indexes (İngilizce). With the assistance of Richard J. Bleiler. Kent State University Press. ss. 364-365. ISBN 978-0-87338-416-2. 
  24. ^ Stableford, Brian; Langford, David (2023). "Haldane, J B S". Clute, John; Langford, David; Sleight, Graham (Ed.). The Encyclopedia of Science Fiction (4th bas.). 24 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Aralık 2023. 
  25. ^ Adams, Mark B. (2004). "The Quest for Immortality: Visions and Presentiments in Science and Literature". Post, Stephen G.; Binstock, Robert H. (Ed.). The Fountain of Youth: Cultural, Scientific, and Ethical Perspectives on a Biomedical Goal. Oxford University Press. ss. 47-51. ISBN 978-1-4294-3812-4. OCLC 79833716. 
  26. ^ Clute, John; Edwards, Malcolm (2023). "Vance, Jack". Clute, John; Langford, David; Sleight, Graham (Ed.). The Encyclopedia of Science Fiction (4th bas.). 13 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Aralık 2023. 
  27. ^ Clute, John; Langford, David (2013). "Dying Earth". Clute, John; Langford, David; Sleight, Graham (Ed.). The Encyclopedia of Science Fiction (4th bas.). 26 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mart 2023. 
  28. ^ Bleiler, Everett Franklin; Bleiler, Richard (1998). "Corbett, Chan". Science-fiction: The Gernsback Years : a Complete Coverage of the Genre Magazines ... from 1926 Through 1936 (İngilizce). Kent State University Press. s. 84. ISBN 978-0-87338-604-3. 
  29. ^ Westfahl, Gary (2021). "Venus and Venusians". Science Fiction Literature through History: An Encyclopedia (İngilizce). ABC-CLIO. s. 672. ISBN 978-1-4408-6617-3. 
  30. ^ Westfahl, Gary (2022). "Venus—Venus of Dreams ... and Nightmares: Changing Images of Earth's Sister Planet". The Stuff of Science Fiction: Hardware, Settings, Characters (İngilizce). McFarland. s. 169. ISBN 978-1-4766-8659-2. 
  31. ^ Yeates, Robert (2021). "Listening to ruins on the radio". American Cities in Post-Apocalyptic Science Fiction (İngilizce). UCL Press. s. 66. ISBN 978-1-80008-098-0. 
  32. ^ Stableford, Brian (1995). "Edmond Hamilton and Leigh Brackett: An Appreciation". Outside the Human Aquarium: Masters of Science Fiction (İngilizce). Wildside Press LLC. s. 10. ISBN 978-0-89370-457-5. 
  33. ^ Bailey, Hilary (November 1965). Moorcock, Michael (Ed.). " "Sorry About the Sound Effects, Daddy." ". New Worlds. 49 (156). Roberts & Vinter Ltd. s. 125. ISSN 0028-7075. 
  34. ^ a b "Sun: Popular Culture". NASA Solar System Exploration. 11 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2023. 
  35. ^ Wright, Peter (2003). "'The Last Thrilling Wonder Story'? Intergeneric Operations". Attending Daedalus: Gene Wolfe, Artifice and the Reader (İngilizce). Oxford University Press. s. 102. ISBN 978-0-85323-818-8. 
  36. ^ Roberts, Adam (2016). "Gene Wolfe's The Book of the New Sun (1980–3) and Its Sequels". The History of Science Fiction. Palgrave Histories of Literature (İngilizce) (2nd bas.). Palgrave Macmillan. ss. 434-439. doi:10.1057/978-1-137-56957-8_14. ISBN 978-1-137-56957-8. OCLC 956382503. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Ursula K. Le Guin</span> Amerikalı yazar (1929-2018)

Ursula Kroeber Le Guin, aralarında kendi yarattığı Hain ve Yerdeniz kurgusal evrenlerinde geçen bilimkurgu ve fantezi eserlerinin de bulunduğu spekülatif kurgu çalışmaları ile tanınmış Amerikalı yazardır. İlk eseri 1959 yılında yayımlanan Le Guin'in edebiyat kariyeri neredeyse altmış yıl sürmüş ve bu süre zarfında yirmi roman ve yüzden fazla kısa öykünün yanı sıra çeviri, eleştiri, şiir, tiyatro, çocuk ve genç edebiyatı ürünleri de ortaya koymuştur. Genellikle bir bilimkurgu ve fantezi yazarı olarak tanımlanan Le Guin aynı zamanda "Amerikan Edebiyatının önemli bir sesi" olarak anılmıştır. Kendisi ise daha çok bir "Amerikan romancısı" olarak bilinmeyi tercih ettiğini söylemiştir.

<span class="mw-page-title-main">Edgar Allan Poe</span> 19. yüzyılda yaşamış Amerikalı yazar, şair, editör ve edebiyat eleştirmeni

Edgar Allan Poe, Amerikalı şair, yazar, editör ve edebiyat eleştirmeni. Çoğunlukla şiir ve kısa öykü yazdı. Özellikle gizem ve macabre öyküleri ile tanınır. ABD'de ve Amerikan edebiyatında Romantizm akımının önemli figürlerinden biri olmasının yanı sıra ülkesinde kısa öykünün ilk yazarlarından sayılır. Genellikle polisiye türünün mucidi olarak kabul edilmesinin yanında ayrıca yeni ortaya çıkmakta olan bilimkurgu türüne de katkıda bulunduğu öne sürülür. Yaşamını yalnızca yazdıkları ile sürdürmeye çabalayan ilk tanınmış Amerikan yazarı olan Poe'nun yaşamı ve kariyeri ekonomik güçlükler içinde geçmiştir.

Bilimkurgu, bilim kurgu ya da bilim-kurgu, yakın ya da uzak gelecek ile ilgili öykülerin bugün olası olmayan bilim ve teknoloji unsurlarını da kullanarak oluşturulmasıdır. Bilimkurgu bazen geçmişi de kurgulayabilir. Bilimkurgu kitap, sanat eserleri, televizyon, film, bilgisayar oyunları, tiyatro eserleri ve diğer kitle iletişim araçlarında bulunabilir. Yapısal ve pazarlama bağlamında bilimkurgu güncel gerçeklik içinde bulunmayacak kurgusal ögeler içeren yaratıcı çalışmaları tanımlamak için kullanılabilir. Bu tanımlama fantastik, korku ve ilgili türleri de içerir.

<span class="mw-page-title-main">Uzay operası</span> Bilimkurgu alt türü

Uzay operası, bilimkurgunun çoğunlukla uzayda geçen, heyecan verici maceraların yer aldığı ve romantizmin vurgulandığı bir alt türüdür. Uzay operasının muhtemelen en önemli özelliği karakterleri, mücadeleleri, güçleri ve temaları olağanüstü niteliğe taşımasıdır. İlk uzay operaları 1930'lu ve 1940'lı yıllarda ucuz dergilerde yayımlanıyordu. 1970'lerden önce uzay operası, kalitesiz ve ucuz bir bilimkurgu filmini ifade diyordu. Ancak George Lucas'ın çektiği Yıldız Savaşları: Bölüm IV - Yeni Bir Umut 1977 yılında gösterime girdiğinde hem eleştirel hem de finansal açıdan çok başarılı oldu ve türe olan olumsuz bakış açısını değiştirdi.

<span class="mw-page-title-main">Kurgusal ülke</span> kurgusal eserde kullanılmak üzere tasarlanmış ülke

Kurgusal ülke, gerçekte var olmayan, kurgusal öykülerde kullanılmak üzere tasarlanmış ülkedir. Yazın, film ve video oyunlarında sıkça kullanılan kurgusal ülkeler kendine gerçek yaşamda da yer bulabilmektedir. 978 ve 979 sayılı EAN "ülke" kodlarının ISBN, 977 sayılı kodun ISSN numaraları için kullanılmasına izin veren kurgusal Bookland ülkesi bu duruma örnek olarak gösterilebilir. "ZZ" adlı ISO 3166 ülke kodu da kurgusal amaçlı kullanım için ayrılmış olup İnternet alan adı olarak kullanılmamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Kurgusal evren</span>

Kurgusal evren, gerçekte var olmayan, kurgusal öykülerde kullanılmak üzere tasarlanmış bir evrendir. Edebiyat, film ve video oyunlarında sıkça kullanılan kurgusal evrenler kendine gerçek yaşamda da yer bulabilmektedir.

Yaban Diyarlardaki Yabancı, Amerikalı yazar Robert A. Heinlein'ın 1961 tarihli bilimkurgu romanı. Kitap Mars'ta doğan ve Marslılar tarafından büyütülen bir insan olan Valentine Michael Smith'in erken yetişkinlik çağında Dünya'ya gelişini ve dünya kültürü ile etkileşimini anlatır. Kitabın ismi Exodus Kitabı'nda geçen bir deyime kinayedir. Daha sonra yazılan sürümleri ile kitap "şimdiye kadar yazılmış en ünlü bilimkurgu romanı olarak nitelendirilmektedir".

<span class="mw-page-title-main">Korku kurgu</span> korku ve gerilim temalı edebiyat türü

Korku kurgu, korku edebiyatı ve korku fantezi bir edebiyat türüdür ve okurlarına korku ve terör hissi vermeyi hedefler. Edebiyat tarihçisi J. A. Cuddon, korku hikâyelerini "farklı uzunluklarda bir kurgu... okurlarını şaşırtıyor ve hatta korkutuyor, ya da belki de onlara nefret ve tiksinme hislerini aşılıyor." sözleri ile tanımlar. Korku kurgu, genellikle tedirgin edici ve korkutucu bir atmosfer yaratır ve yine genellikle doğaüstüdür ancak bu onun her zaman doğaüstü olacağı anlamına da gelmez. Bir korku kurgu çalışması genellikle toplumun genelinin korktuğu bir benzetme olarak da tanımlanabilir.

<span class="mw-page-title-main">Jennifer Egan</span> Roman ve kısa hikaye yazarı

Jennifer Egan, Amerikalı roman ve öykü yazarı. İt Kopuk Takımı adlı yapıtıyla kurgu dalında Pulitzer ve National Book Critics Circle ödülüne değer görülmüştür. Pensilvanya Üniversitesi'nde İngilizce dilbilim eğitimi almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Kurguda Dünya dışı varlıklar</span>

Dünya dışı varlıklar, modern bilimkurgunun ortak bir teması. Samsatlı Lukianos'un ikinci yüzyıl parodisi Gerçek Tarih adlı eseri gibi birçok eserde de konu olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Ursula K. Le Guin bibliyografyası</span> Amerikan yazar ve eleştirmen

Ursula K. Le Guin (1929–2018) spekülatif kurgu, gerçekçi kurgu, kurgu dışı, senaryo, libretto, deneme, şiir, konuşma, çeviri, chapbook ve çocuk edebiyatı dallarında eser vermiş bir Amerikalı yazar ve edebiyat eleştirmenidir. Eserlerinin arasında kurgusal Yerdeniz dünyasında ve Hain Evreni'nde geçen kısa ve uzun öyküler ile romanların yanı sıra, diğer roman ve öyküler de sayılabilir. Her ne kadar genellikle bilimkurgu yazarı olarak sınıflandırılsa da eleştirmenler eserlerinin gerçekten sınıflandırılmasının zor olduğunu belirtmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Feminist bilimkurgu</span>

Feminist bilimkurgu cinsiyet eşitsizliği, cinsellik, ırk, ekonomi ve üreme gibi feminist temaları irdeleyen ama yalnızca bunlarla da sınırlı kalmayan bilimkurgunun bir alt alanıdır. Feminist bilimkurgu baskın kültürü eleştirme eğilimi nedeniyle politiktir. En tanınmış feminist bilimkurgu eserlerinden bazıları bu temaları cinsiyet eşitsizliklerinin ya da cinsiyet güç dengesizliklerinin olmadığı toplumları ütopyalar ya da cinsiyet eşitsizliğinin şiddetlendiği dünyaları anlatan distopyalar ile bu temaları açıklamış ve dolayısıyla feminist çalışmanın devam etmesi gerektiğini vurgulamışlardır.

Fantastik bilimkurgu, hem bilimkurgu hem de fantezinin unsurlarını eşzamanlı olarak kullanan veya birleştiren spekülatif kurgu şemsiyesi içindeki karma bir türdür. Bir bilimkurgu öyküsünde, dünya bilimsel olarak mümkün olarak sunulur, bilim fantezi dünyası ise gerçek dünyanın bilimsel yasalarını ihlal eden unsurlar içerir. Yine de, bilim fantezisi dünyası mantıklıdır ve genellikle bu ihlallerin bilim benzeri açıklamalarıyla sağlanır.

Sert bilimkurgu ya da saltık bilimkurgu, bilimsel doğruluk ve mantık kaygısıyla karakterize edilen bir bilimkurgu kategorisidir. Terim ilk olarak 1957'de P. Schuyler Miller tarafından Astounding Science Fiction dergisinin Kasım sayısında John W. Campbell'ın Uzay Adaları romanının bir incelemesinde kullanıldı. Sert bilimkurguya benzetilerek oluşturulan tamamlayıcı hafif bilimkurgu terimi ilk olarak 1970'lerin sonlarında ortaya çıktı. Bu terim, Isaac Asimov'un matematiksel sosyoloji üzerine kurulu Vakıf serisi gibi genellikle "sert" bilimkurgu olarak kabul edilen örnekler olmasına rağmen, "sert" (doğal) ve "hafif" (sosyal) bilimler arasındaki popüler ayrıma benzetilerek oluşturulmuştur. Bilimkurgu eleştirmeni Gary Westfahl, her iki terimin de katı bir sınıflandırmanın parçası olmadığını ve bunun yerine, yorumcuların ve yorumcuların faydalı bulduğu hikâyeleri karakterize etmenin yaklaşık yolları olduğunu savunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Uzay westerni</span>

Uzay western, bilimkurgu öykülerinde Western temalarını ve mecazlarını kullanan bir bilimkurgu alt türüdür. İnce etkiler, yeni sınırların keşfini içerebilirken, daha açık etkiler, uzayda ışın tabancası kullanan ve robotik atlara binen gerçek kovboyları içerebilir. Başlangıçta popüler olmasına rağmen, algılanan hack yazımına karşı güçlü bir tepki, türün yeniden popülerlik kazandığı 1980'lere kadar daha ince bir etki haline gelmesine neden oldu. Firefly ve Cowboy Bebop serilerini çevreleyen beğeni sayesinde 2000'lerde bir başka kritik yeniden değerlendirme gerçekleşti.

<span class="mw-page-title-main">Ray Cummings</span> Amerikalı yazar (1887 – 1957)

Ray Cummings ya da tam adıyla Raymond King Cummings, Amerikan bilimkurgu ve çizgi roman yazarı. Cummings bilimkurgu türünün kurucuları arasında gösterilir.

Kurgusal dünya inşası veya dünya kurma, genellikle kurgusal evrenler içerisinde, hayali dünyalar ve ortamlar yaratma sürecidir. Kurgusal bir dünya inşa etme sürecinde tarih, coğrafya, ekoloji disiplinlerinin tutarlı, temel fizik kurallarına uygun ve gerçekçi olmasına büyük önem verilir. Dünya kurma için coğrafi arkaplan, yaratılacak dünyanın tarihi, flora ve faunası, farklı kurgusal ırkları ve eğer içeriyorsa onların konuştukları farklı dillerin yaratılmasını içerir. Kurgusal evren senaryolarında yaratılan dünyada hikâye; komün, kasaba, şehir, ülke veya gezegenin tamamında geçebilir. Dünya kurma romanlarda, video oyunlarında, filmlerde veya çizgi romanlarda bulunabilir.

Ortakyaşam (mutualizm), kurguda, özellikle bilimkurguda bir olay örgüsü aracı olarak görünür. Benzer bir tema olan kurgudaki asalaklıktan şu şekilde ayrılır; mutualizmde dahil olan organizmalar karşılıklı yarar sağlarken, asalaklıkta parazit ev sahibine zarar verir.

<span class="mw-page-title-main">Kurguda evrim</span>

Evrim, Charles Darwin'in zamanından önce başlamasına ve Darwin'in olduğu kadar ilerlemeci ve Lamarckist görüşleri de yansıtmasına rağmen, 19. yüzyılın sonlarınan itibaren bilimkurgudaki spekülatif evrim de dahil olmak üzere kurguda önemli bir tema olmuştur. İster insanlığın mükemmelliğe doğru nasıl evrimleşebileceği açısından iyimser olarak, ister insan doğası etkileşiminin ve hayatta kalma mücadelesinin korkunç sonuçları açısından kötümser olarak alındığında, Darwinci evrim edebiyatta yaygındır. Diğer temalar, insanlığın başka türler veya akıllı makineler tarafından değiştirilmesini içerir.

Psionik, 1950'li ve 60'lı yılların Amerikan bilimkurgusunda, mühendislik ilkelerini duyular dışı algılama, telepati ve psikokinezi gibi paranormal veya psişik olayların incelenmesini uygulayan, önerilen bir disiplindi. Psi ile elektronikteki -onik sözcüklerinin karışımından oluşan bir terimdir. "Psionik" kelimesi, bilimkurgu camiasında bir sanat terimi olarak oluşmuş ve her zaman öyle kalmıştı ve -editör John W. Campbell, Jr.'ın tanıtım çabalarına rağmen- akademik parapsikologlar arasında bile hiçbir zaman genel bir geçerliliğe ulaşamamıştı. Terimin 1951'de icat edilmesinden sonraki yıllarda, hiçbir bilimsel kanıtın "psiyonik" yeteneklerin varlığını desteklemediği giderek daha belirgin hale geldi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.