Kurşunlu Han (Üsküp)

Куршумли ан Kurşumli An
Kurşunlu Han'ın avlusu
Genel bilgiler
Tür	Han, kervansaray
Mimari tarz	Osmanlı mimarisi
Adres	Üsküp Çarşısı
Şehir	Üsküp
Ülke	Kuzey Makedonya
Koordinatlar	42°00′11″K 21°26′13″D / 42.00306°K 21.43694°D / 42.00306; 21.43694
Mevcut kullanan	Müze, kültür merkezi
Adını aldığı	Kuzey Makedonya Cumhuriyeti
Açılış	1550'ler
Yenileme	1963
Teknik ayrıntılar
Kat sayısı	İki
Zemin alanı	2800 m²

Kurşunlu Han (Makedonca Куршумли ан-Kurşumli An), tarihî Üsküp Çarşısı içinde bulunan, 16. yüzyılda inşa edilmiş Osmanlı dönemine ait kervansaray.

İnşa kitabesi bulunmadığı için yapım tarihi tam olarak kestirilmeyen yapının, Hicri 957, (Miladi 1550) tarihli vakıf senedinden yola çıkılarak, Hoca el-Madeni adıyla bilinen Muslihuddin Abdülgani tarafından inşa ettirildiği anlaşılmaktadır.^[1]

Taş ve tuğladan inşa edilmiş iki katlı bir yapıdır. Giriş kapısı yapının güney tarafındadır ve Türk Çarşısı'na açılmaktadır. Hanın her iki katında kemerlerle birbirine bağlı birçok kare taşlı sütun bulunmaktadır. Handa bulunan iki avlunun ilkinin ortasında bir havuz yer alır. Bu avluya bakan zemin ve birinci kattaki odalar handa konaklayanlara ayrılmışken diğer avlu atların barınması, tacirlerin ve konukların eşyalarının saklanması için kullanılmaktaydı.^[2]

Dikdörtgen planlı ve iki avlulu yapı, toplam 2800 m²’lik bir alanı kaplamaktadır. 28'i zemin katta, 32'si ise üst katta olmak üzere 60 odaya sahiptir. Kurşunlu Han'ın inşaatında yapı malzemesi olarak tuğla ve taş kullanılmıştır. Duvar örgüsü bir sıra taş ve iki sıra tuğladan oluşmaktadır. Her sırada taşların arasına birer dikey tuğla yerleştirilmiştir.^[1] Yapının kuzey ve güney cephesinin üst kısmında onar adet pencere bulunmaktadır. Doğu cephesinin üst kısmında altı adet pencere vardır. Bunların yanı sıra güney cephesinin giriş bölümünün üst kısmında doğu, batı ve güney yönünde birer penceresi daha vardır. Pencerelerin tümü dikdörtgen biçimli ve düz lentoludur. Pencerelerin üstü demir parmaklıklarla kaplıdır.^[1]

Başlangıçta banisinin adı Müezzin Hoca Hanı adıyla anılmıştır. "Kurşunlu" adını, 21 yüzyılda, piramit şeklindeki kubbelerinin kurşun ile kaplanmasından sonra almıştır.^[1] Vakıf senedinde, aynı hayırsever tarafından, hanla beraber hemen yanına bir cami ve hamam yaptırıldığı anlaşılmaktadır. Ne var ki, 1689 yılındaki büyük yangında ve 1963 yılındaki depremde hasar görmüş olan bu yapılardan cami günümüze ulaşamamış, hamam ise harabeye dönmüş durumdadır ve sadece tek bir duvarı ayakta kalmıştır.

1787 yılına kadar han olarak kullanıldıktan sonra hapishaneye dönüştürülmüştür. Bir süre hapishane olarak kullanılan Kurşunlu Han, 1904-1912 tarihleri arasında yeniden han olarak kullanıldı.^[3]

Yazar Yahya Kemal Beyatlı Çocukluğum, Gençliğim, Siyâsı̂ ve Edebı̂ Hâtıralarım adlı eserinde, hapishaneden şu şekilde bahsetmektedir:

Ülkenin en büyük müzesi olan Makedonya Müzesi'nin bir bölümüne ev sahipliği yapan binada, M.Ö. 1. yüzyıldan, M.S. 4. yüzyıla kadar farklı dönemlere ait 130 adet taş heykel sergilenmektedir. Türkiye ve Kuzey Makedonya Kültür Bakanlıkları arasında 2006 yılında imzalanan protokol gereği, karşılıklı kültür merkezlerinin açılması karara bağlanmış, Kuzey Makedonya'ya İstanbul Taksim'de bir mekan tahsis edilirken, Üsküp'teki Türk Kültür Merkezi'ne mekan olarak Kurşunlu Han seçilmiştir. Tahsis işlemi 2016 yılında gerçekleşmiştir.^[4]

• 
  1963 Üsküp depremi
• 
  2014. İç görünümü
• 
  Avludan görünüm
• 
  Merdivenler
• 
  Sergilenen eserlerden biri
• 
  1963 depreminden önce
• 
  2008 yılındaki hali
• 
  1903 yılında mahkûmlar