İçeriğe atla

Kurşun(II) oksit

Kurşun(II) oksit
Adlandırmalar
IUPAC adı
Kurşun(II) oksit
Diğer adlar
Kurşun monoksit
Litarj
Massikot
Mürdesenk
Plumboz oksit
Tanımlayıcılar
CAS numarası
ChemSpider
ECHA InfoCard100.013.880 Bunu Vikiveri'de düzenleyin
RTECS numarası
  • OG1750000
UNII
UN numarası3288
CompTox Bilgi Panosu (EPA)
Özellikler
Molekül formülüPbO
Molekül kütlesi223.20 g/mol
Görünüm kırmızı veya sarı toz
Yoğunluk9.53 g/cm3
Erime noktası888 °C
Kaynama noktası1477 °C
Çözünürlük (su içinde) 0.017 g/L[1]
Çözünürlükseyreltik alkaliler, alkol’de çözünmez
derişik alkalilerde çözünür
HCl, amonyum klorür’de çözünür
4,20×10-5 cm3/mol
Yapı
Tetragonal, tP4
Tehlikeler
GHS etiketleme sistemi:
Piktogramlar GHS07: ZararlıGHS08: Sağlığa zararlıGHS09: Çevreye zararlı
İşaret sözcüğü Tehlike
R-ibareleriR61, R20/22, R33, R62, R50/53
G-ibareleriS53, S45, S60, S61
Tehlike ifadeleri H302+H332, H351, H360Df, H362, H372, H410
Önlem ifadeleri P201, P260, P263, P280, P301+P312+P330, P308+P313
NFPA 704
(yangın karosu)
NFPA 704 four-colored diamondSağlık 3: Kısa maruziyet ciddi geçici veya kalıcı hasara neden olabilir. Örnek: Klor gazıYanıcılık 0: Yanmaz. Örnek: SuKararsızlık 0: Genellikle yangın maruziyeti koşullarında dahi normalde kararlıdır ve su ile reaksiyona girmez. Örnek: Sıvı azotÖzel tehlikeler (beyaz): kod yok
3
0
0
Parlama noktasıYanıcı değil
Öldürücü doz veya konsantrasyon (LD, LC):
1400 mg/kg (köpek, oral)[2]
AB sınıflandırması Repr. Cat. 1/3
Zehirli (T)
Zararlı (Xn)
Çevre için tehlikeli (N)
Güvenlik bilgi formu (SDS) ICSC 0288
Benzeyen bileşikler
Diğer anyonlar
Kurşun sülfür
Kurşun selenid
Kurşun tellürid
Diğer katyonlar
Karbon monoksit
Silisyum monoksit
Kalay(II) oksit
Benzeyen
Kurşun(II,IV) oksit
Kurşun dioksit
Benzeyen bileşikler
Talyum(III) oksit
Bizmut(III) oksit
Aksi belirtilmediği sürece madde verileri, Standart sıcaklık ve basınç koşullarında belirtilir (25 °C [77 °F], 100 kPa).

Kurşun monoksit olarak da adlandırılan kurşun(II) oksit, PbO moleküler formülüne sahip inorganik bileşiktir. PbO iki polimorfda oluşur: tetragonal kristal yapıya sahip litarj ve ortorombik kristal yapıya sahip massikot. PbO için modern uygulamalar çoğunlukla kurşun bazlı endüstriyel cam ve, bilgisayar bileşenlerini de kapsayan endüstriyel seramiklerdir. Amfoterik bir oksittir.[3]

Yapımı

PbO, kurşun metalinin yaklaşık 600 °C'de havada ısıtılmasıyla hazırlanabilir . Bu sıcaklıkta, diğer kurşun oksitlerin havada oksidasyonunun da son ürünüdür:[4]

PbO2 293 °C→ Pb12O19 351 °C→ Pb12O17 375 °C→ Pb3O4 605 °C→ PbO

Kurşun(II) nitrat veya kurşun(II) karbonatın termal ayrışması da PbO oluşumuna neden olur:

2 Pb(NO3)2 → 2 PbO + 4 NO2 + O2
PbCO3 → PbO + CO2

PbO, ham kurşun cevherlerini metalik kurşun haline getirmek için büyük bir ara ürün olarak üretilir. Kurşun cevheri çoğunlukla galendir (kurşun(II) sülfür). Yaklaşık 1000 °C sıcaklıkta sülfür, oksite dönüştürülür:[5]

2 PbS + 3 O2 → 2 PbO + 2 SO2

Metalik kurşun, PbO'in karbon monoksit ile yaklaşık 1200 °C'de indirgenmesiyle elde edilir:[6]

PbO + CO → Pb + CO2

Yapısı

X ışını kristalografisi ile belirlendiği gibi, hem polimorflar hem de tetragonal ve ortorombik piramidal dört koordinatlı bir kurşun merkeze sahiptir. Tetragonal formda dört kurşun–oksijen bağı aynı uzunluğa sahiptir. Ancak, ortorombikte bağların ikisi daha kısa ve ikisi daha uzundur. Piramidal görünüş stereokimyasal olarak aktif yalın çift elektron varlığını gösterir.[7] PbO, tetragonal örgü yapısında meydana geldiğinde buna litarj; ve PbO, ortorombik örgü yapısına sahip olduğunda buna massikot denir. PbO kontrollü ısıtma ve soğutma ile massikottan litarja veya tersi olarak değiştirilebilir.[8] Tetragonal form genellikle kırmızı veya turuncu, ortorombik formda genellikle sarı veya turuncudur. Ancak, renk yapının çok güvenilir bir göstergesi değildir.[9] PbO'in tetragonal ve ortorombik formları doğal olarak nadir mineraller olarak bulunur.

Reaksiyonları

Bu maddenin kırmızı ve sarı formları entalpideki küçük bir değişikle ilişkilidir:

PbO(kırmızı) → PbO(sarı)   ΔH = 1.6 kJ/mol

PbO amfoteriktir, yani hem asitlerle hem de bazlarla reaksiyona girer. Asitlerle, [Pb6O(OH)6]+4 gibi okso kümelerinin aracılığıyla Pb+2 tuzları oluşturur. Kuvvetli bazlarla, PbO plumbit (plumbat(II) olarak da adlandırılır) tuzları oluşturmak için çözünür:[10]

PbO + H2O + OH− → [Pb(OH)]−3

Uygulama alanları

Kurşun camdaki kurşun türü normalde PbO'dir. Bu nedenle, PbO cam yapımında yaygın olarak kullanılır. Cama bağlı olarak, camda PbO kullanmanın faydası camın kırılma indisini artırmak, camın viskozitesini azaltmak, camın elektriksel özdirencini artırmak ve camın X ışınlarını absorbe etme kabiliyetini artırmak gibi bir veya daha fazla olabilir. PbO'in endüstriyel seramiklere eklenmesi (camda olduğu gibi), malzemeleri manyetik ve elektriksel olarak daha inert hâle getirir (Curie sıcaklığını arttırarak) ve genelliklede bu amaçla kullanılır.[11] Tarihsel olarak PbO, ev seramikleri için seramik sırlarında da yaygın olarak kullanılmıştır ve hâlen kullanılmaktadır, ancak artık yaygın olarak kullanılmamaktadır. Diğer daha az baskın uygulamalar, kauçuğun vulkanizasyonu ve belirli pigmentlerin ve boyaların üretimini içerir.[3] PbO, katot ışını tüpünün camında X ışını emisyonunu engellemek için kullanılır, ancak esas olarak boyun ve hunide kullanılır çünkü ön panelde kullanıldığında renk değişikliğine neden olabilir. Ön panel için stronsiyum oksit tercih edilir.

Kurşun tüketimi ve dolayısıyla PbO'nun işlenmesi otomobil sayısı ile ilişkilidir, çünkü otomobil kurşun asit akülerinin ana bileşeni olmaya devam etmektedir.[12]

Özelleşmiş veya azalan kullanımlar

Sert, su geçirmez bir çimento oluşturacak şekilde gliserin ile PbO karışımı, akvaryumların düz cam yanlarını ve tabanlarını birleştirmek için ve ayrıca bir zamanlar pencere çerçevelerindeki cam panellerin yalıtımı için kullanılmıştır. Kurşun boyaların bir bileşenidir.

PbO, bir tür Çin konserve yumurtası olan yüzyıl yumurtalarının kalitesini yapay olarak artırmak ve daha kısa sürede daha fazla kar elde etme sürecini hızlandırmak için kullanıldı. Bu, bazı küçük fabrikalarda vicdansız bir uygulamaydı, ancak Çin'de yaygınlaştı ve skandal 2013'te yaygınlaştıktan sonra birçok dürüst üreticiyi kutularına "kurşunsuz" olarak etiket basmaya zorladı.

Toz halinde litarj formunda, yaldız yapımında kullanılan hava şartlarına dayanıklı bir haşıl oluşturmak için bezir yağı ile karıştırılıp kaynatılabilir. Litarj, altın varağa sıcak ve parlak görünmesini sağlayan koyu kırmızı bir renk verirken, bezir yağı yapışma ve dayanıklı düz bir ciltleme yüzeyi sağlar.

PbO organik sentezde, belirli kondenzasyon reaksiyonlarında kullanılır.[13]

PbO, Plumbikon adı verilen bir video kamera tüpündeki giriş fotoiletkenidir.

Sağlık sorunları

Ana madde: Kurşun zehirlenmesi

Kurşun oksit solunduğunda veya yutulduğunda ölümcül olabilir. Deride, gözlerde ve solunum yolunda tahrişe neden olur. Diş eti dokusunu, merkezî sinir sistemini, böbrekleri, kanı ve üreme sistemini etkiler. Bitkilerde ve memelilerde biyolojik birikmeye uğrayabilir.[14]

Kaynakça

  1. ^ Blei(II)-oxid[]. Merck
  2. ^ "Kurşun bileşikleri (Pb olarak)". Immediately Dangerous to Life or Health Concentrations (IDLH). Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Enstitüsü (NIOSH). 
  3. ^ a b Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry. Weinheim: Wiley-VCH. doi:10.1002/14356007.a15_249. 
  4. ^ Greenwood, Norman N.; Earnshaw, Alan (1997). Chemistry of the Elements (2. bas.). Butterworth-Heinemann. ISBN 0080379419. []
  5. ^ Abdel-Rehim, A. M. (2006). "Thermal and XRD analysis of Egyptian galena". Journal of Thermal Analysis and Calorimetry. 86 (2): 393-401. doi:10.1007/s10973-005-6785-6. 
  6. ^ Lead Processing @ Universalium.academic.ru 24 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Alt address: Lead processing @ Enwiki.net 22 Şubat 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
  7. ^ Şablon:Wells5th[]
  8. ^ A simple example is given in Anil Kumar De (2007). "§9.2.6 Lead (Pb): Lead Monoxide PbO". A Textbook Of Inorganic Chemistry. New Age International. s. 383. ISBN 978-81-224-1384-7.  A more complex example is in Turova, N.Y. (2002). "§9.4 Germanium, tin, lead alkoxides". The Chemistry of Metal Alkoxides. Springer. s. 115. ISBN 978-0-7923-7521-0. 16 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2020. 
  9. ^ Rowe, David John (1983). Lead Manufacturing in Britain: A History. Croom Helm. s. 16. ISBN 978-0-7099-2250-6. 
  10. ^ Şablon:Holleman&Wiberg[]
  11. ^ Chapter 9, "Lead Compounds", in the book Ceramic and Glass Materials: Structure, Properties and Processing 2 Aralık 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., published by Springer, year 2008.
  12. ^ Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry. Weinheim: Wiley-VCH. doi:10.1002/14356007.a15_193.pub2. 
  13. ^ "Organic Syntheses". Organic Syntheses. ; Collective Volume, 2, s. 229 
  14. ^ "Lead(II) oxide". International Occupational Safety and Health Information Centre. 15 Aralık 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Haziran 2009. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Uranyum</span> radyoaktif element

Uranyum, radyoaktif bir kimyasal elementtir. Simgesi "U"dur. 1789 yılında Martin Heinrich Klaaproth tarafından keşfedilmiş ve 1841 yılında Eugene-Melchior Peligot tarafından izole edilmiştir. Uranyum ilk zamanda radyoaktivite ile ilgili fazla bilgi sahibi olunmadığından diğer elementler gibi zannedilse de, 1896 yılında bilim tarihinin önemli isimlerinden olan Dimitri Mendeleyev’in çalışmalarıyla radyoaktif bir element olduğu ispatlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Seramik</span> ısı etkisiyle hazırlanan inorganik, metalik olmayan katı

Seramik iyonik veya kovalent bağlara sahip metal ve metal olmayan inorganik bileşik içeren katı bir malzemedir. Yaygın kullanım örnekleri çanak-çömlek, porselen ve tuğladır.

<span class="mw-page-title-main">Cam</span>

Cam ya da sırça, saydam veya yarı saydam, genellikle sert, kırılgan olan ve sıvıların muhafazasına imkân veren, inorganik amorf yapıda katı bir malzeme. Antik çağlardan beri gerek inşaat malzemesi, gerekse süs eşyası olarak camdan faydalanılmaktadır. Günümüzde hâlen basit araç gereçlerden iletişime ve uzay teknolojilerine kadar çok yaygın bir kullanım alanı vardır. Örneğin pencere camları, cam ambalaj, ayna, lamba, sofra takımı ve optiklerde yaygın pratik, teknolojik ve dekoratif kullanıma sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Kurşun</span> atom numarası 82 ve atom kütlesi 207,19 olan mavi-gümüş rengi karışımı bir element

Kurşun (Pb) atom numarası 82, atom kütlesi 207,19 olan mavi-gümüş rengi karışımı bir elementtir. 327,5 °C'ta erir ve 1740 °C'ta kaynar. Doğada, kütle numaraları 208, 206, 207 ve 204 olmak üzere 4 kararlı izotopu vardır.

<span class="mw-page-title-main">Tetraetilkurşun</span>

Tetraetilkurşun, Pb(C2H5)4 formülüne sahip bir organokurşun bileşiğidir. Tetraetilkurşun, tatlı bir kokuya sahip renksiz, viskoz bir sıvıdır. Yüksüz olduğundan ve bir dış alkil grubu içerdiğinden, oldukça lipofiliktir ve benzinde çözünür. Motor yakıtında bu kadar eşit ve etkili bir şekilde çözünmesine izin veren bu özellik, aynı zamanda sıvı ve katı yağları iyi çözmesine ve dolayısıyla kan-beyin bariyerini geçerek limbik ön beyin, frontal korteks ve hipokampus içinde birikmesine izin verir. Benzinin oktan sayısını ayarlamak ve benzinli motorların vuruntu yapmasını engellemek için kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Zirkonyum</span>

Zirkonyum metali ilk olarak 1789 yılında Martin Heinrich Klaproth tarafından keşfedilmiştir. 1824 yılında ise Jons Jakob Berzelius tarafından izole edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Tulyum</span> Atom numarası 69 olan element

Tulyum, atom numarası 69, atom ağırlığı 168,9, yoğunluğu 9,3 olan, yaklaşık 1500 °C'de eriyen nadir element.

Amfoter, oksit ve hidroksitleri asidik ve bazik karakterleri bir arada taşıyan element veya bileşikler. Amfoter maddeler hem asitlerle hem de bazlarla tepkimeye girerler. Metal ve yarı metallerin bir kısmı, aminoasitler ve proteinler amfoterik özellik gösterirler.

<span class="mw-page-title-main">Florit</span>

Fluorit veya florit; CaF2 bileşiminde, saydam veya yarı saydam olan, sarı, yeşil, mavi, mor, kırmızı veya renksiz olabilen bir mineraldir. Doğada en fazla renk çeşitliliğine sahip minerallerden birisidir. Yoğunluğu 3,2 g/cm³, sertliği ise Mohs sertlik cetveline göre 4'tür. Kristal yapısı genelde kübik olmakla beraber oktahedral yapılara da rastlanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Yüksek sıcaklık süperiletkenliği</span> alışılmadık derecede yüksek sıcaklıklarda süper iletkenler gibi davranan malzeme

Yüksek sıcaklık süperiletkenleri, normalin üzerinde sıcaklıklarda süperiletken olarak davranan materyallerdir. İlk yüksek sıcaklık süperiletkeni, 1986’da IBM araştırmacıları Georg Bednorz ve K. Alex Müller tarafından keşfedilmiştir ve 1987’de seramik materyalindeki yüksek iletkenlik keşfinde önemli atılımlarından dolayı Nobel Fizik Ödülü ile ödüllendirilmişlerdir. Sıradan ya da metalik süperiletkenler genellikle 30 Kelvin (-243,15 °C) altında geçiş sıcaklıklarına sahipken yüksek sıcaklık süperiletkenleri 138 K (-135,15 °C) kadar iletkenlik sıcaklıklarıyla gözlemlenir. 2008’e kadar sadece belirli bakır ve oksijen bileşiklerinin (kupratlar) yüksek sıcaklık süperiletkenlik özelliklerine sahip olduğuna inanılıyordu ve yüksek sıcaklık süperiletkenlik terimi bizmut, stronsiyum, kalsiyum, itriyum, baryum gibi bileşikler için bakır oksijen süperiletkenleri yerine kullanılıyordu; fakat şu an birçok demir bileşiğinin yüksek sıcaklıklarda süperiletkenliği biliniyor.

<span class="mw-page-title-main">Kalay(II) klorür</span> kimyasal bileşik

Kalay(II) klorür ya da stanit klorür, SnCl2 formülüne sahip, beyaz kristal halinde bir katıdır. Kararlı bir dihidrat oluşturur, ancak sulu çözeltileri, özellikle sıcaksa, hidrolize uğrama eğilimindedir. SnCl2 yaygın bir şekilde indirgeyici madde (bir asit çözeltisi içinde) olarak ve kalay kaplamada elektrolitik banyolarda kullanılır. Kalay (II) klorür, diğer kalay klorür (kalay(IV) klorür (SnCl4) ile karıştırılmamalıdır.

<span class="mw-page-title-main">Kloröz asit</span> Kimyasal bileşik

Kloröz asit, HClO2 formülüne sahip bir inorganik bileşiktir. Zayıf bir asittir. Klor, bu asitte +3 oksidasyon durumuna sahiptir. Saf madde dengesiz, hipokloröz aside (Cl oksidasyon hali + 1) ve klorik aside (Cl oksidasyon hali + 5) orantısızdır:

<span class="mw-page-title-main">Kurşun(IV) sülfür</span> kimyasal birleşik

Kurşun(IV) sülfür PbS2 formülüne sahip bir kimyasal bileşiktir. Bu madde daha yaygın, kurşun(II) sülfür (PbS)’ün, >600 °C’de ve yüksek basınçlarda kükürt ile reaksiyonu sonucu üretilir. PbS2, ilgili kalay(IV) sülfür SnS2 gibi, kadmiyum iyodür motifinde kristalleşir, bu da Pb’nin 4+ resmi yükseltgenme basamağı olarak atanması gerektiğini gösterir.

<span class="mw-page-title-main">Kurşun(II) tiyosiyanat</span>

Kurşun(II) tiyosiyanat,Pb(SCN)2 formülüne sahip bir bileşik daha doğrusu bir tuzdur. Beyaz kristalimsi bir katıdır, ancak ışığa maruz kaldığında sararır. Suda az çözünür ve kaynatıldığında bazik bir tuz olan (Pb(CNS)2*Pb(OH)2'ye dönüştürülebilir. Soğutulduğunda tuz kristalleri oluşabilir. Kurşun tiyosiyanat, yutulması halinde kurşun zehirlenmesine neden olabilir ve birçok madde ile olumsuz reaksiyona girebilir. Küçük patlayıcılar, kibritler ve boyamalarda kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Kurşun(II,IV) oksit</span>

Sülyen, kırmızı kurşun veya minyum olarak da adlandırılan, Kurşun(II,IV) oksit Pb3O4 formülüne sahip inorganik bileşiktir. Parlak kırmızı veya turuncu renkli bir katı olan kurşun tetraoksit, akülerin üretiminde ve pas önleyici astar boyalarda pigment olarak kullanılır. Hem Pb(II) hem de Pb(IV)'den ikiye bir oranında oluşan bir karışık değerlikli bileşik örneğidir.

<span class="mw-page-title-main">Kurşun dioksit</span> Kimyasal bileşik

Kurşun(IV) oksit, PbO2 formülüne sahip inorganik bileşiktir. Kurşunun +4 yükseltgenme durumunda olduğu bir oksittir. Suda çözünmeyen koyu kahverengi bir katıdır. İki kristal formda bulunur. Elektrokimyada, özellikle kurşun asit akülerin pozitif plakası olmak üzere birçok önemli uygulamaya sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Cam-seramik</span>

Cam-seramikler (CS'ler), bir camın kristalleştirilmesiyle elde edilmektedir. Camların özellikleriyle kristallerin faydalarının birleşiminin sonucu olarak ortaya camdan daha verimli bir yapı çıkar. Cam-seramikler, uygun bileşimdeki camların ısıl işlem uygulanmasıyla oluşur. Bu nedenle daha düşük enerjiye sahip kristalli yapı oluşur. Kontrollü kristalizasyona tabi tutulduğunda oluşan ince taneli polikristal malzemeler cam- seramik malzemeler olarak adlandırılmaktadır. Holand ve Beall (2012) cam-seramik malzemeleri kimyasal bileşimlerine göre sınıflandırmaktadır. Bu sınıflandırma ; alkali ve toprak alkali silikatlar, alümino-silikatlar, florosilikatlar, silikofosfatlar, demir silikatlar ve fosfatları kapsamaktadır. Cam-seramiklerin bir başka sınıflandırması ise cam-seramikleri oksit ve oksit olmayan kategorilere ayırmaktadır.. Oksit cam seramikler, silikat, fosfat, borat ve GeO2 bazlı malzemeleri içermektedir.

<span class="mw-page-title-main">Kristal cam</span>

Kristal cam, nispeten yüksek kırılma indisine ve düşük Abbe sayısına sahip optik camdır. Kristal camlar keyfi olarak 50 ila 55 veya daha az Abbe sayısına sahip olarak tanımlanır. Halihazırda bilinen çakmaktaşı camların kırılma indeksleri 1.45 ile 2.00 arasında değişmektedir. Kristal camdan içbükey bir mercek, renk sapmalarını azaltan dengeleyici optik özelliklerinden dolayı akromatik bir çift mercek üretmek için genellikle mercek camıyla dışbükey bir mercekle birleştirilir.

Simya çalışmaları sayesinde daha sonra belirli kimyasal bileşikler veya bileşik karışımları olarak sınıflandırılan birçok kimyasal madde üretilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Germanyum tetraklorür</span>

Germanyum tetraklorür, asidik bir kokuya sahip, renksiz, dumanlı bir sıvıdır. Saflaştırılmış germanyum metalinin üretiminde ara madde olarak kullanılır. Son yıllarda fiber optik üretiminde reaktif olarak kullanılması nedeniyle GeCl4 kullanımı önemli ölçüde arttı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.