İçeriğe atla

Kumkapı halısı

Kumkapı halısı, İstanbul'un Kumkapı bölgesinde, saray çevresi ve yurt dışındaki alıcılar için ipek üzerine metal ipliklerle dokutulan, İran ve Osmanlı desen özellikleri taşıyan halılardır.

19. yüzyılın sonunda İstanbul saraylarının halı gereksinimini karşılamak için Feshane Fabrikası'na halı atölyeleri kuruldu. Orta Anadolu'dan gelen küçük bir grup Ermeni halı ustası, İstanbul'da bir Ermeni mahallesi olan Kumkapı semtine yerleştirildi ve saray çevresi ile yurt dışındaki alıcılar için ipek halı dokutuldu. Burada üretilen halılara Kumkapı halısı denilmektedir.

Hereke'ye yakın olması da halı üretimi için Kumkapı bölgesinin seçilmesinde belirleyici bir faktör olmuştu.[1] Kumkapı 19. yüzyılda Emperyal Hereke tezgahlarıyla yarışan, olağanüstü kalitede ipek halıların üretildiği önemli bir üretim merkezi haline geldi. Osmanlı İmparatorluğu'nun son yıllarında birçok Ermeni dokumacının Kumkapı'dan ayrılmak zorunda kalması ve Kumkapı halılarını gittikleri yerden dokumaya devam etmeleri sonucu halılar da yaratıcıları ile birlikte gezgin bir karaktere büründü.[1]

Kumkapı halıları Gördes ilmelidir. Halılar, İran ve Osmanlı desen özellikleri taşımaktadır. İran etkisi olanların orta kompozisyonunda Hatayi tezyinatı arasına natüralist stilde hayvan figürleri işlenmiştir. Osmanlı saray sanatı etkisinde olanlar ise Saz Yolu biçeminde dokunmuştur. Kompozisyon olarak sonsuz raport (tekrar) düzeninde orta halıları ve seccadeler olarak 2 gruba ayrılır.

Ermeni ustalar tarafından ipek üzerine metal ipliklerle dokunan halılar zengin ilmikleri ile dikkat çeker. Kumkapı halılarında atkı, çözgü ve ilme için ipek tercih edilirdi, nadiren de yün halı üretilirdi. Kumkapı halılarının en önemli özelliği dokumada yer yer gümüş iplik kullanılmasıdır. Kumkapı halılarından günümüze 200 kadar örnek ulaşabilmiştir. Kumkapı halılarından örnekler George F. Farrow, Victoria ve Albert Müzesi, Viyana Museum Angewandte Kunst, Lizbon Kalust Gülbenkyan Müzesi ve Arkas Holding koleksiyonlarında bulunmaktadır.[2]

Agop Kapucuyan, Zareh Penyamin, Tosunyan, Garabed Apelyan Kumkapı halılarının önemli ustalarındandır.[3]

Kalust Gülbenkyan müzesinde bulunan bir Agop Kapucuyan Kumkapı halısından detay
Kalust Gülbenkyan müzesinde bulunan bir Agop Kapucuyan Kumkapı halısından bir diğer detay

Başlıca Kumkapı Halı Atölyeleri[2]

  • Agop Kapucuyan (Şişman Agop) (ö.1946)
  • Zareh Penyamin (1890–1949)
  • Tosunyan
  • Garabed Apelian
  • Avedis Tamisçiyan
  • Mehmet Özcivelek (ö.1971)
  • Avak Şirinyan

Kaynakça

  1. ^ a b Akalın, Ekin. "Kumkapı halılarında saklı gezgin bir tarih". www.agos.com.tr. Agos gazetesi, 27 Temmuz 2016. 21 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ekim 2017. 
  2. ^ a b Çokay, M. Önder, Önder, Altuğ Arkas Koleksiyonu'nda Kumkapı Halıları Arkas Holding A.Ş. 2017 İzmir
  3. ^ "Dünyanın gözdesi Kumkapı halıları..." www.cumhuriyet.com.tr. Cumhuriyet gazetesi, 9 Ekim 2017. 21 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ekim 2017. 

İlgili Araştırma Makaleleri

Dokuma, atkı ve çözgü ipliklerinin dikey açı yapacak şekilde, birbirinin altından, üstünden geçirilmesiyle ortaya çıkan düz yüzeyli üründür.

<span class="mw-page-title-main">Beypazarı</span> Ankara ilçesi

Beypazarı, Ankara'ya bağlı bir ilçedir.

<span class="mw-page-title-main">Hereke halısı</span>

Hereke halısı Türkiye'de Kocaeli'ne bağlı bir kıyı şehri olan Hereke'de üretilen halıdır. Çift düğüm tekniği kullanılması ve el yapımı olması onu diğer halılardan farklı kılar. Yapımı yıllar sürebilmektedir. Birinci sınıf İpek kullanılarak örülen halılar saraylarda dekorasyon olarak kullanıldı.

<span class="mw-page-title-main">Kilim</span> dokuma türü

Kilim, iki iplik sistemine dayanılarak yapılan, tersi ve düzü bulunmayan havsız bir dokuma.

<span class="mw-page-title-main">Halı</span>

Halı; atkılarının atılmasından sonra üzerine desene göre istenilen hav yüksekliğinde iplerin geçirilerek düğümlenmesi ile yapılan ev içinde ve genellikle yer örtüsü olarak kullanılan eşyadır. Bazı evlerde de duvarda görülür.

Yağcıbedir halıları, özellikle Balıkesir'in Sındırgı ve Bigadiç köylerinde, Yörükler tarafından dokunan ve önemli kültürel değere sahip motifleri olan bir halı türüdür.

<span class="mw-page-title-main">I. Abbas</span> 5. Safevi hükümdarı

I. Abbas veya Büyük Abbas, Safevi Hanedanlığının beşinci hükümdarı olan Şah Abbas, Safevi Hanedanı'nın en güçlü hükümdarı olarak gösterilir. Şah Muhammed Hüdabende'nin üçüncü oğludur. 3 Ekim 1587 tarihinde Türkmen şeflerinin desteklediği bir askerî darbe ile 17 yaşında tahta geçip 1629 yılına kadar 42 yıl hükümdar olarak kalmıştır. Hükümdar olduğu tarih Safevi Devleti açısından zorlu bir dönemdir. İçeride Türkmen aşiretleri arasındaki kanlı çatışmalar, doğuda Özbek akınları, batıda ise Osmanlı İmparatorluğu'nun baskısı altındaydı. Bu durumun kaçınılmaz sonucu olarak ülke ekonomik olarak da çözülmektedir. Tarımsal ve endüstüriyel üretim düşerken ticaret de çökmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Türkler</span> Türkî etnik grup

Türkler, çoğunlukla Türkiye ve Osmanlı İmparatorluğu'nun eski topraklarında yaşayan bir Türk halkıdır.

<span class="mw-page-title-main">Agop Ayvaz</span> Türkiye Ermenisi yazar ve oyuncu

Hagop Ayvaz,, Türkiye Ermenisi tiyatro sanatçısı, yazar ve yayımcı. Türkiye’deki ilk Ermenice tiyatro dergisi olan “Kulis”’i 50 yıl boyunca (1946-1996) aralıksız yayımlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Revan Hanlığı</span> 1747 ile 1828 yıllarında faaliyet gösteren Türk hanlığıdır. Kökeni Türk olan hanlığın bayrağında elinde kılıç tutan bir aslan sembolü vardır.

Revan Hanlığı, merkezi günümüzdeki Erivan şehrini başkent olarak seçen ve 1747 ile 1828 yıllarında faaliyet gösteren hanlıktır.

<span class="mw-page-title-main">Dantel</span>

Dantel, her türlü iplikle örülen veya bir kumaşın kenarına işlenen, türlü biçimde ince ve ağ görünümünde örgü çeşididir.

<span class="mw-page-title-main">Gördes düğümü</span>

Gördes düğümü, çift düğüm, simetrik düğüm ya da kapalı ilme, adını Manisa'nın Gördes kazasından alan, Türk halılarında kullanılan düğüm çeşidi. Türk düğümü de denir.

<span class="mw-page-title-main">Kasımuşağı halıları</span>

Kasımuşağı halıları, Azerbaycan'ın halıcılık okullarından biri olan Karabağ halıcılık okulunun Cebrayıl grubuna ait hovlı halılardır. Karabağ tipi Cebrayıl grubuna ait "Kasımuşağı halıları" Zengezur bölgesinin Hacışamlı idari toprak biriminde bulunan bulunan Kasımuşağı obasının yanı sıra çevre köylerin de adıyla ilgilidir.

Arkas Holding A.Ş., Türkiye'de kurulu uluslararası piyasada faaliyet gösteren holding kuruluşu.

<span class="mw-page-title-main">Türk halısı</span>

Türk halıları, Orta Asya'dan Anadolu'ya göç eden Türkler'in anayurtlarından beraberlerinde getirdikleri dokuma geleneğine dayanan, el tezgahlarında üretilmiş düğümlü, havlı dokuma yaygı ve örtülerdir. Anadolu'nun Türkler tarafından fethinden sonra gelişimi Anadolu'da sürmüştür ve "Anadolu halısı" olarak da bilinir. "Kilim, sumak, cicim, zili" gibi düz dokumalar ile birlikte dünyada en çok bilinen ve en eski el sanat ürünlerindendir. Anadolu'da dokunan tüm halılara Türk halısı denir ancak genel olarak "Türk Halısı" diye şöhret kazanan klasik Türk halıları Anadolu'nun batısında ve büyük kısmı Ege Bölgesi ile civarı vilayetlerde dokunan halılardır.

<span class="mw-page-title-main">Kızderbent, Karamürsel</span> Karamürsel, Kocaeli, Türkiyede mahalle

Kızderbent, Kocaeli ilinin Karamürsel ilçesine bağlı 19 km uzaklıkta bir mahalledir.

<span class="mw-page-title-main">Azerbaycan halısı</span>

Azerbaycan halısı, Azerbaycan'da yapılan geleneksel bir halıdır. Azerbaycan halısı, çeşitli boyutlarda, yoğun bir dokuya ve havlı veya havsız bir yüzeye sahip, desenleri Azerbaycan'ın birçok halı yapım bölgesinin karakteristiği olan el yapımı bir tekstildir. Geleneksel olarak, halılar Azerbaycan'da zeminleri kaplamak, iç duvarları, kanepeleri, sandalyeleri, yatakları ve masaları süslemek için kullanılırdı.

<span class="mw-page-title-main">Bizans ipeği</span> Bizans İmparatorluğunda ipek dokuması

Bizans ipeği, Bizans İmparatorluğu'nda (Byzantium) dördüncü yüzyıldan 1453'teki İstanbul'un Fethi'ne kadar dokunan ipektir.

<span class="mw-page-title-main">Seccade</span>

Seccade, İslamiyet'te ibadete yardımcı olmak için kullanılan, üzerinde namaz kılmak üzere kumaş, halı, hayvan postu, hasır gibi malzemelerden yapılmış özel yer yaygısı.

<span class="mw-page-title-main">Kaiser II. Wilhelm Köşkü</span> Kocaelinin Körfez ilçesinde bulunan köşk

Kaiser II. Wilhelm Köşkü (Çivisiz Köşk olarak da bilinir), Kocaeli'nin Körfez ilçesinde bulunan ve 1898 yılında dönemin Almanya İmparatoru olan Kaiser II. Wilhelm’in Osmanlı İmparatorluğu'nu ziyaret etmesi dolayısıyla yaptırılan bir köşktür.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.