İçeriğe atla

Kumarcılar Hanı

Koordinatlar: 35°10′38″K 33°21′46″D / 35.17722°K 33.36278°D / 35.17722; 33.36278
Kumarcılar Hanı
Harita
Genel bilgiler
DurumAktif
Mimari tarzOsmanlı mimarisi
AdresAsmaaltı Sokak, Selimiye Mahallesi, Asmaaltı Sokak, No: 56
ŞehirKuzey Lefkoşa
ÜlkeKKTC
Koordinatlar35°10′38″K 33°21′46″D / 35.17722°K 33.36278°D / 35.17722; 33.36278
Tamamlanma15, - 16. yy arası
SahipTurizm ve Çevre Bakanlığı
İşletmeciTurizm ve Çevre Bakanlığı

Kumarcılar Hanı, halk arasında Seyyar Çalgıcılar Hanı ya da Kemaneciler Hanı olarak da bilinir,[1] Kuzey Lefkoşa, KKTC'de, Asmaaltı Meydanı'nın kuzeyinde yer alan tarihi bir handır. Osmanlı döneminde adada inşa edilen 18 handan birisidir.[2] Lefkoşa'daki hanlar içinde, Büyük Han'dan sonra gelen en büyük handır.[2]

Konumu

Selimiye Mahallesi'ndeki Asmaaltı Sokak'ta, 56 numaralı binadır.

İsim

Hanın adının kökeniyle ilgili tartışmalar yaşanmıştır. 2016 yılında KKTC Turizm Bakanlığı tarafından hanın esas adının "Hımarcılar Hanı" ("eşekçiler" anlamında) olduğu ve bu yönde değiştirileceğiyle ilgili bir açıklama gelmiştir. Bu konuyla ilgili araştırma yapan arkeolog Tuncer Bağışkan, bu iddiayı ilk kez 1980'de Mustafa Haşim Altan'dan işittiğini ve Altan'ın bu konuda herhangi bir kaynak olmadığını belirttiğini, kendisinin de şeriyye sicilleri incelemesi sonucu herhangi bir zaman hanın adının "Hımarcılar Hanı" olmadığını tespit ettiğini ifade etmiştir.[3] Hanın ismine ait en eski belge olan, 31 Mart 1748 tarihli Kılıç Ali Paşa Vakfı'na ait vesikalarda hanın ismi "Han-ı Kumarî" ("Kumarî Han") olarak geçmektedir.[3][4] Kıbrıs Vakıflar İdaresi Arşiv Müdürü Mustafa Kemal Kasapoğlu, buradaki "kumar"ın çağdaş Türkçedeki anlamını taşımadığını ve yine "semer" anlamında olduğunu dile getirmiş, bu doğrultuda hanın adını değiştirmeyi önermiştir.[4]

Tarihi

İlk inşa tarihi kesin olarak bilinmemektedir. Aynı mimari özelliklerin kullanıldığı Orta Çağ Venedik ya da Lüzinyan dönemine ait bir başka yapı, muhtemelen bir manastır üzerine 15.- 16. yüzyıllar arasında inşa edilmiş olabileceği tahmin edilmektedir.[1] Vakıflar arşivindeki 16 numaralı Şer'iyye Sicili'nde yer alan 31 Mart 1748 tarihli bir belgede handan "Kumari" adı ile bahsedildiği görülmektedir. Hanın bu dönemde Kılıç Ali Paşa Vakfı'na ait olduğu görülmektedir.[1] Yine, 1811 - 1836 yıllarına tarihlenen iki belgede han, "Kumarcı Hanı" adı ile anılmaktadır.[1] 1881 yılında Horatio Herbert Kitchener tarafından çizilen bir haritada adından "Küçük Han" diye bahsettiği görülmektedir.

1748 yılında Kılıç Ali Paşa Vakfı'na ait olan han, zamanla Derviş Paşa'nın kardeşi Fuat Tüccarbaşı'na ait bir özel mülk haline gelir. 1950'li yıllarda Tüccarbaşılardan Mehmet İzzetbey ile Mehmet Asım Bey'in adına kayıtlı olduğu görülür.

1937-1957 yılları arasında ilk restorasyonu tamamlanır. Bu dönemde Antikalar Dairesi tarafından eski eser olarak tescil edilir.

1958-1963 yılları arasında varislerine yıllık 70 Kıbrıs Lirası kira ödenir.

Sürekli olarak el değiştiren hanın kullanım hakkı, 12 Temmuz 2011 tarihinde, Turizm ve Çevre Bakanlığı tarafından mal sahipleri Aziz Kent ve Behzat Azizbeyli'den[2] 15 yıl süre ile devralınır.[1]

Restorasyonun bütçesi Türkiye Cumhuriyeti Yardım Heyeti tarafından sağlanır.[2] Restorasyon Eski Eserler ve Müzeler Dairesi ile Planlama ve İnşaat Dairesi'nin kontrolörlüğünde gerçekleştirilir. Turizm Planlama Dairesi Müdürülüğü tarafından 2016 yılında tamamlanır ve han hizmete açılır.[2] Açılış törenine dönemin başbakanı Hüseyin Özgürgün, dönemin Turizm ve Çevre Bakanı Fikri Ataoğlu, mal sahibi Aziz Kent ve birçok yetkili katılır.[2] Restorasyon sırasında, Venedik dönemine ait olduğu düşünülen sahip bir duvar bulunur.[2] Restorasyon sırasında elde edilen diğer tarihî eserler Eski Eserler ve Müzeler Dairesi tarafından restore edilmiştir. Bu eserler hanın çeşitli bölümlerinde sergilenmektedir.

Mimarisi

Tipik Osmanlı mimarisi özelliklerini sergilemektedir. Dörtgen bir plan üzerine inşa edilmiştir. İki katlıdır. İnşa edildiği ilk günlerde 52 odası bulunmakta iken günümüzde 44 odası kullanılmaktadır. Alt odalar eşya konulması için depo ve hayvanların konaklaması için ahır amaçlı; üst odalar ise yolcuların konaklaması amaçlı yatakhane olarak kullanılmıştır. Üst odalar beşik tonozludur. Ahşap revakların üstü kiremitle kaplıdır. Odalar mermer döşemelidir.

Günümüzde sivri kemerli, Gotik mimariyi çağrıştıran bir giriş kapısına sahip olsa da, bu kapının Osmanlı döneminde Osmanlı mimarisine uygun bir tarzda inşa edildiği, sonrasında Britanya sömürge yönetiminin restorasyonu sırasında yıkılarak hatalı olarak Gotik tarzda inşa edildiği fotoğraflarla belgelenmiştir. 2010'lardaki restorasyonu sırasında orijinal Osmanlı kemerinin yeniden yapılmasına yönelik talepler gelse de, sivri kemerli hâli muhafaza edilmiştir.[3]

Kaynakça

Genel
  1. ^ a b c d e "OSMANLI DÖNEMİNE AİT KUMARCILAR HANI". Lefkoşa Belediyesi. 6 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mart 2019. 
  2. ^ a b c d e f g "KKTC'de Restore Edilen 500 Yıllık Kumarcılar Hanı Açıldı". Haberler. 24 Kasım 2016. 6 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mart 2019. 
  3. ^ a b c Bağışkan, Tuncer (23 Şubat 2016). "İşgüzarlık!". Yenidüzen. 24 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2020. 
  4. ^ a b "Kasapoğlu: "Kumarcılar Hanı, 'Kumari Han' olarak değiştirilebilir"". Kıbrıs Postası. 4 Mart 2018. 6 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mart 2019. 
Özel
  • HAVVA ARSLANGAZİ (2007). Lefkoşa kent dokusunda mimari üsluplar. İstanbul: MARMARA ÜNİVERSİTESİ TÜRKİYAT ARAŞTIRMALARI ENSTİTÜSÜ. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Lefkoşa</span> Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ve Kıbrıs Cumhuriyetinin başkenti

Lefkoşa, Kıbrıs adasının ortasında yer alan, Kıbrıs Cumhuriyeti ile Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin başkenti. Kıbrıs'ın en kalabalık kenti ve en önemli kültür, sanayi, ticaret ve ulaşım merkezidir. Lefkoşa, 35°10' kuzey, 33°21' doğuda bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Sadberk Hanım Müzesi</span>

Sadberk Hanım Müzesi, Sarıyer, İstanbul'un Sarıyer ilçesindeki Büyükdere semtinde bir müzedir.

<span class="mw-page-title-main">Büyük Han</span> Kuzey Lefkoşada yer alan bir han

Büyük Han, Lefkoşa'nın kuzey kesiminde yer alan bir handır. Tarihsel olarak Kıbrıs'ın en büyük hanı olup kendisi gibi Asmaaltı Meydanı'nda yer alan Kumarcılar Hanı'yla birlikte Lefkoşa'da Osmanlı döneminden günümüze ulaşan iki handan biridir.

<span class="mw-page-title-main">Lefkoşa Mevlevihanesi</span> Kuzey Lefkoşada yer alan bir müze

Lefkoşa Mevlevihanesi veya Mevlevi Tekkesi, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin başkenti Kuzey Lefkoşa'da 1593 yılında Kıbrıs fatihlerinden Arap Ahmet Paşa tarafından kurulan mevlevihanedir. Semahane ve türbe kısmı günümüze kadar gelebilmiştir ve Mevlevi-Tekke Kültürü müzesi olarak kullanılmaktadır. Girne Kapısı yakınlarındaki Mevlevihane, Kıbrıs'ın Osmanlı döneminde en önemli yapılarından birisidir. Tarihi boyunca gemi ile hacca gidenlerin uğrak yeri olan mevlevihane, yetiştirdiği insanlar ve verdiği hizmetlerle Kıbrıs Türk tarihinin önemli kurumlardan birisi olmuştur. Dânişî ve İlmî mahlaslarıyla şiirleri olan Dânişî Ali Dede, Siyahi Mustafa Dede, Hızır Handi Dede, Siyahi Mustafa Dede'nin oğlu Arif Dede, Sadri Dede, Danişi Ali Dede'nin oğlu Muhammed Mukim Dede, Talib Dede, Nesib Dede, Müneccimbaşı Ahmed Dede, Derviş Lebib Lefkoşa Mevlevihanesi'nde yetişmiş şairler arasındadır. 17. yüzyılda bina bakımsızlıktan harap olunca Rumeli Beylerbeyi Ferhad Paşa Mevlevihane'yi yeniden inşa ettirmiş ve tekke kendi adıyla anılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Sarayönü Camii</span> Kuzey Lefkoşada yer alan bir cami

Sarayönü Camii, Lefkoşa'nın kuzey kesiminde yer alan bir camidir. Mevcut cami 1902 yılında tamamlanmış olup, daha önce aynı yerde bulunan bina kiliseden camiye çevrilmişti. Tarihsel olarak Lefkoşa'nın idari merkezi niteliğindeki Sarayönü Meydanı'nda yer almış olan caminin meydanla bağlantısı 1960'larda kesildi.

<span class="mw-page-title-main">Turunçlu Camii</span> Camii

Turunçlu Camii, Turunçlu Fethiye Camii olarak da bilinir, Lefkoşa'nın kuzey kesiminde, İplikpazarı Mahallesi'nde yer alan bir camidir. Osmanlı dönemine tarihlenir. Beliğ Paşa Caddesi'nde yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Bedesten (Lefkoşa)</span>

Bedesten, Lefkoşa'nın kuzeyinde, Selimiye Camii'nin hemen yanında yer alan tarihi bir yapıdır. Yapının bin yıldan uzun bir geçmişi vardır. Aslen 6. yüzyıl civarında arazisine bir kilise yapılmış, bunun yerine daha büyük bir kilise olarak günümüzdeki Bedesten binası 12.-16. yüzyıllar arasında inşa edilmiştir. Osmanlı döneminde bedesten olarak kullanılmaya başlanmıştır. Şu anda kültür merkezi olarak kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Kadı Menteş Konağı</span>

Kadı Menteş Konağı, Kuzey Lefkoşa'nın Selimiye semtinde mahallesinde bir konaktır. Selimiye Meydanı ve İdadi Sokağı'nın kesiştiği noktada yer almaktadır ve günümüzde Kıbrıs Türk Belediyeler Birliği'nin merkezidir.

Saçaklı Ev, Kuzey Lefkoşa'nın Selimiye semtinde yer alan bir konak. 2 katlı yapı, Selimiye Camii'nin güneydoğusunda yer almaktadır. Adını, sokağa çıkıntılı köşk odasını destekleyen geniş saçaklarından almıştır.

Tandi’nin Hamamı, Lefkoşa, KKTC'de, Lefkoşa Surları içinde Barbaros ve Atilla sokaklarının kesiştiği köşenin karşısında yer almaktadır. Kesme taştan yapılmış bir yapıdır. Kitabesi bulunmamaktadır. 1900'lü yılların başında Gosti Giryagu Tandi tarafından yaptırılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">İttik Dede Türbesi</span> Kuzey Lefkoşada yer alan bir türbe

İttik Dede Türbesi, Yitik Dede Türbesi veya İsmail Çavuş Türbesi, Lefkoşa'nın kuzey kesiminde yer alan bir türbedir. Selimiye Mahallesi'nde, Selimiye Meydanı'nın güney tarafında yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Bandabuliya (Lefkoşa)</span> Kuzey Lefkoşada bir sebze çarşısı

Bandabuliya, bir diğer adıyla Belediye Çarşısı, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin başkenti Lefkoşa'da kurulan ilk kapalı sebze çarşısıdır. Mevcut binanın yapılmasından önce açık bir pazar alanı olarak Bandabuliya'nın tarihi Lüzinyanlar dönemine kadar gitmektedir. Bandabuliya'da ticaret için dükkânlar ve tezgahlar bulunurdu. Ayrıca, konaklama için odalar da bulunurdu. Bu odalarda, dükkân ve tezgah sahipleri konaklardı. İlk inşa edildiğinde üstü tamamen açık olan çarşı 1932'de Arasta'nın ucuna bugün olduğu şekli ile kurulmuştur. Günümüzde Kıbrıs'a özgü yiyecek, içecek, baharat, sebze ve meyvelerin satıldığı tarihi bir mekandır. Ayrıca, Bandabuliya'da kafe, lokanta, kulüp ve eğlence mekanı olarak kullanılan dükkânlar yer almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Derviş Paşa Konağı</span> Lefkoşada konak ve müze

Derviş Paşa Konağı, Lefkoşa'nın Arabahmet Mahallesi'ndeki tarihi bir konak ve etnografya müzesidir. Günümüzde Kuzey Lefkoşa'da yer alan konak, Beliğ Paşa Caddesi üzerinde bulunmaktadır ve iki katlıdır. Kıbrıs'taki Osmanlı mimarisinin en güzel örneklerinden biri olarak kabul edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Deveciler Hanı (Lefkoşa)</span> Lefkoşanın en eski ve büyük hanlarından biri

Deveciler Hanı, Lefkoşa'nın en eski ve büyük hanlarından biriydi. Osmanlı döneminden kalan han, adını develerin hana yüklerini indirmesinden almıştır ve günümüzde Kuzey Lefkoşa'da yer almaktadır. Ayasofya Camii ile Belediye Pazarı'nın toptancılar bölümü arasındaki alanda develer için ahırlar ve sahiplerinin konakladıkları han, iki katlı bir yapıydı. Osmanlı belgelerinde Araplar Hanı olarak geçmekteydi. Ayrıca Selimiye Hanı ile Ayasofya Hanı adlarıyla da bilinmekteydi. 1960'larda yıkılan Deveciler Hanı, günümüzde park etme yeri olarak kullanılmaktadır. Bundan önce de özellikle köylerden kasaba pazarına gelen otobüsler için otobüs terminali olarak kullanılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Haydarpaşa Camii</span>

Haydarpaşa Camii veya eskiden Azize Katerina Kilisesi, Lefkoşa'nın kuzey kesiminde yer alan bir camidir. Kirlizade Sokağı'nda yer almaktadır. Lefkoşa'daki eski Frenk (Latin) katedrali olan Ayasofya'dan sonra en önemli Gotik yapıdır. Harry Charles Luke tarafından adadaki en güzel Gotik yapı örneklerinden birisi olarak tanımlanmıştır.

Ali Ruhi Efendi, Kıbrıslı devlet adamı, hayırsever.

<span class="mw-page-title-main">Arabahmet Camii</span> camii

Arabahmet Camii, diğer isimleriyle Arap Ahmed Paşa Camii veya Ahmed Paşa Camii, Lefkoşa'nın kuzey kesiminde yer alan bir camidir. Arabahmet Mahallesi'nde yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Asmaaltı Meydanı</span>

Asmaaltı Meydanı, Lefkoşa'da, ticaret ve konaklama merkezi olarak işlev görmüş tarihi bir meydandır. Meydanın çevresinde üç han bulunmaktaydı; bunlardan ikisi, Büyük Han ve Kumarcılar Hanı günümüze sağlam bir şekilde gelebilmiştir. Tarihi bir türbe olan Kurt Baba Türbesi, meydanın köşesinde yer almaktadır.

Halk Sanatları Derneği Binası, Kuzey Lefkoşa, KKTC'de yer alan ve Halk Sanatları Vakfı tarafından kullanılan dernek binası.

Selimiye veya eski adıyla Ayasofya, Lefkoşa'nın kuzey kesiminde, Surlariçi bölgesinde, adını Selimiye Camii'den alan mahalle.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.