İçeriğe atla

Kumandıca

Kumandıca
Алтай тили
TelaffuzAltay tili
BölgeAltay Cumhuriyeti
EtnisiteKumandılar
Konuşan sayısı8,000  (2010)
Dil ailesi
Ural Altay Dil Ailesi
Yazı sistemiKiril alfabesi
Resmî durumu
Resmî dil Altay Cumhuriyeti
Dil kodları
ISO 639-2alt
ISO 639-3Çeşitli:
atv – Northern Altai
alt – Southern Altai

Kumandıca veya Kumandı Türkçesi, çağdaş Türk yazı dillerinin Sibirya grubunda Kuzey Altay Türkçesinin içinde yer alan kollardan bir şivedir. Öbür varyantları: Kumandı (къуманды) / Kubandı (къубанды) / Kuvandı (къуўанды) / Kuvandıg (къувандыг).

Kumandı alfabesi

А а Б б В в Г г Ғ ғ Д д Е е Ё ё
Ж ж З з И и Й й К к Л л М м Н н
Ҥ ҥ Нь нь О о Ö ö П п Р р С с Т т
У у Ӱ ӱ Ф ф Х х Ц ц Ч ч Ш ш Щ щ
Ъ ъ Ы ы Ь ь Э э Ю ю Я я

Kaynakça

Faydalı eserler

  • Baskakov N. А. Altayskiy yazık (vvedenie v izuçenie altayskogo yazıka i ego dialektov). M., 1958.
  • Baskakov N. А. Dialekt kumandintsev (kumandı-kiji): grammatiçeskiy oçerk, tekstı, perevodı i slovar. M., 1972.
  • Satlaev F. А. Kumandintsev yazık // Krasnaya kniga yazıkov narodov Rossii: Entsiklopediçeskiy slovar-spravoçnik. M., 1994. S. 34-35.
  • Satlaev F. А. Kumandintsı: İstoriko-etnografiçeskiy oçerk XIX — pervoy çetverti XX veka. Gorno-Altaysk, 1974.
  • Selyutina İ. Ya. Kumandinskiy konsonantizm: Eksperimentalno-fonetiçeskoe issledovanie. Novosibirsk, 1983.
  • Selyutina İ. Ya. Kumandinskiy vokalizm: Eksperimentalno-fonetiçeskoe issledovanie. Novosibirsk, 1998.
Sözlükler
  • Kumandinsko-russkiy slovar. / Otv. red. L. M. Tukmaçev. (Sostaviteli: L. M. Tukmaçev, M. B. Petruşova i Е. İ. Tukmaçeva) — Biysk: İzd-vo. Biyskiy kotelşçik, 1995.
Öğrenim materyalleri
  • Kumandı-bukvar // Pod red. N. А. Kalanakova, K. İ. Fi­latova, 1933.
  • Tukmaçev L. M. Azbuka kumandan : [uçeb. posobie dlya 1 kl. naç. şk.] / L. M. Tukmaçev; [hudoj. S. N. Kislenko] ; Komitet administratsii Altayskogo kraya po obrazovaniyu. — Barnaul: Azbuka, 2005. — 101 s.

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kırgızca</span> Kırgızistanın resmî dili olan Türk dili

Kırgızca ya da Kırgız Türkçesi, Kırgızların ana ve Kırgızistan'nın resmî dili. Altay dillerinin içerisinde sınıflanan Türk dillerinin Kıpçak grubuna ait bir dildir. Kazakça ile yakın özellikler gösteren Kırgızca 4 milyondan fazla kişi tarafından konuşulmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Şorlar</span>

Şorlar Rusya'nın Kemerovo Oblastı'nda yerli bir Türk etnik grubudur. 1926 yılına kadar Şorların tüm boy gruplarının ortak adı Tadar-Kizhi idi. Güney Kuzbass'ın Türkçe konuşan nüfusunun "Şorlar" adı, Akademisyen V. Radlov'un sözde Mras ve Kondoma Tatarlarının etnokültürel birliği hakkındaki açıklamaları dikkate alınarak, yetkililer tarafından tüm resmi belgelerde yer aldı. Şor ülkesinde Rus egemenliği ve misyonerlik faaliyetleri</ref> sonucu anadilini bilenlerin sayısı azalmıştır. Ak Şor, Kızıl Şor, Kara Şor, Sarı Şor olarak ayrılırlar.

<span class="mw-page-title-main">Kıpçak grubu</span> Türk dillerinin bir kolu

Kıpçak dilleri, Ukrayna'dan Çin'e kadar uzanan Orta Asya ve Doğu Avrupa'nın çoğunda yaklaşık 28 milyon kişi tarafından konuşulan Türk dil ailesinin bir alt koludur. Bu grupta en çok konuşulan dillerden bazıları Kazakça, Kırgızca ve Tatarcadır.

<span class="mw-page-title-main">Tuvaca</span> Rusyada bir Türk dili

Tuvaca, Tuva Türkçesi, Tuva dili, Rusya'ya bağlı özerk Tuva Cumhuriyetinde Tuvalar tarafından konuşulan Sayan dilleri grubundan çağdaş Türk yazı dillerinden biridir. Tuva Cumhuriyeti'ndeki 250.000 civarındaki Tuva nüfusunun yanı sıra, kuzey-batı Moğolistan'da 27.000 kişi ve Çin'in adlandırmasıyla Sincan Uygur Özerk Bölgesi'ne Türk Dünyasındaki adlandırmayla Doğu Türkistan'a bağlı Altay İli'nde 2.400 kişi bu dili konuşmaktadır. Ayrıca Buryat Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nde ve Kazakistan'da az sayıda Tuvaca konuşanlar vardır.

Tubalar, Rusya'da Altay Cumhuriyetinde Altay Türkleri arasında bir Türk boyudur. Rusya'da 2002 yılında yapılan nüfus sayımına göre sayıları 2000'e yakın Tuba Türkleri yaşarlar. Tubaların en fazla yoğun nüfusu Artıbash, Iogach, Novotroitsk, Tuloi, Tondoshka, Kebezen, Ust-Pyzha, Biyka, Yailu, Chuyka, Torochak, Paspaul, Salganda, Karakoksha, Tunzha, Krasnoselskoye, Uskuch, Uimen ve Karasuk gibi kasaba ve köylerdir.

Vuk Stefanović Karadžić tarafından hazırlanmış alfabedir. Sırp Alfabesi'nde her ses için bir harf oluşturulduğundan yazıldığı gibi okunur. Okunduğu gibi yazılır. Sırpça hem Latin hem de Kiril harfleriyle yazılabilir.

Hakasça veya Hakas Türkçesi Hakas Türklerinin dili. çağdaş Türk yazı dillerinden Sibirya kesiminde konuşulup yazılan kollarından biridir. Hakas eski Kırgız devletinin ismidir. Hakas Türkleri tarafından konuşulmaktadır. Hakaslar Hakasya adı verilen ülkede yaşamakta olup, Güney Sibirya bölgesindedir. Hakas Cumhuriyeti veya Hakasya, Rusya'da yer alır. Hakasların nüfusu 78,500 olup, bunun 60,168 kadarı Hakasça konuşmayı bilmektedir.

Nikolay Aleksandroviç Baskakov, Rus Türkolog, dil bilimci ve etnolog. Türk dillerinin sınıflandırmasıyla öne çıkmıştır.

Saylıkmaa Kombu,, Tuva edebiyatçı, eleştirmen, çevirmen ve şair.

<i>Tıva dilinin etimolojik sözlüğü</i>

Tıva dilinin etimolojik sözlüğü — Tuva Cumhuriyetinde (1939—2011) yılları arası bulunan ünlü Türkolog Boris İsakoviç Tatarintsev'in 200-2008 yıllarında 4 ciltlik basımı yayınlanabilen Tuva Türkçesinin etimolojik sözlüğüdür.

Baykara Hövenmey — Tıvalı yazar ve şairdir. Tıva Edebiyatının kurucularından.

Dubo — Orta Asya'da eski zamanlarda yaşamış olan bir Türk boyu.

Kreşin Tatarcası, Kreşin Tatarlarının konuştuğu bir dizi Tatar şivesleri. Kreşence konuşanlar Rusya'da başta Tataristan, Başkurdistan, Udmurtya olmak üzere Samara, Kirov ve Çelyabinsk Oblastlarında yaşamaktadırlar.

Aşağı Çulım ağzı — Türk dillerinin Kuzey-Altay grubu içinde Çulım akarsuyunun aşağı taraflarında konuşulan bir ağızdır.

Orta Çulım ağzı — Türk dillerinin Hakas grubu içinde, Hakasça'nın bir ağzı olarak, Hakasça'nın Kızıl ağzı gibi bir yapıya sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Şira aymağı</span>

Şira aymağı — Rusya Federasyonu'na bağlı özerk Türk cumhuriyetlerinden Hakasyanın belediyeli olan bir aymağı. Aymak merkezi — 2009 yılından beri Şira köyüdür.

Kondom Şor ağzı — Türk dillerinin Sibirya grubu içinde konuşulan bir ağızdır.

Mras-su Şor ağzı — Türk dillerinin Sibirya grubu ve Hakasya grubu içinde konuşulan bir ağızdır. Hem Hakasçanın hem de Şorcanın bir ağzı konumundadır. Her iki Türk şivesinin bağlam noktasındadır.

<span class="mw-page-title-main">Vasili Bogoroditski</span>

Vasili Alekseyeviç Bogoroditski – SSCB Bilimler Akademisinin üyesi, Kazan üniversitesi profesörü, Kazan linguistik okulunun kurucularından biri. Slav, Hint-Avrupa ve Türkiyat dil araştırmacısı, ağız ve fonetik araştırmacısı, genel dilbilim araştırmacısı.