İçeriğe atla

Kuluçka (epidemiyoloji)

Kuluçka süresi, canlının patojenik organizmaya, kimyasal maddeye ya da radyasyona maruz kalma ile belirgin belirtilerin ve bulguların ortaya çıkması arasında geçen süre. Tipik olarak enfeksiyon hastalıklarında, konakta belirtilerin ortaya çıkabilmesi için enfeksiyöz organizmanın çoğalması dönemidir.

Bazı hastalıklarda, bu diyagramda gösterildiği gibi, gizli dönem kuluçka süresinden daha kısadır. Bir kişi herhangi bir hastalık belirtisi göstermeden enfeksiyonu yayabilir. Böyle enfeksiyonlara subklinik enfeksiyon denir.

Gizli ya da gecikme süresi de denilebilmektedir. Gizli dönem ve kuluçka süresi arasındaki fark: kuluçka süresi, bulaş ve hastalığın klinik başlangıcı arasındaki süreyi ifade ederken; gizli dönem, bulaş ve bulaştıktan sonra hastalığın yayılım göstermesi arasındaki zamanı ifade eder. Bu dönemlerin süreleri hastalıktan hastalığa ve hastalığa maruz kalan canlıya göre değişiklik gösterir. Bir kişi hastalık taşıyıcı olabilir, tıpkı belirti göstermeksizin boğazda streptococcus bulunması gibi. Hastalığa bağlı olarak, hasta kişi kuluçka süresinde bulaştırıcı olabilir ya da olmayabilir.

Klinik gecikme sırasında enfeksiyon subkliniktir. Viral enfeksiyonlarda klinik gecikme süresinde virüs aktif olarak replike olur.[1] Uyku döneminde viral gecikme döneminden farklı olarak virüs replikasyonu olmaz. Örneğin HIV enfeksiyonunun klinik gecikmesinde. AIDS'in ilk başlarında HIV, hiçbir belirti göstermez ve hiçbir bulguya neden olmaz, buna rağmen lenf sisteminde çoğalır ve hızla birikerek geniş bir viral yüke neden olur. Bu kişiler hastalığı bulaştırabilirler.

İçsel ve dışsal kuluçka dönemi

"İçsel kuluçka dönemi" ve "dışsal kuluçka dönemi" terimleri vektör kaynaklı hastalıklarda kullanılır. İçsel kuluçka süresi etkenin kesin konak tarafından alınıp bu konaktaki gelişimini tamamladığı süredir. Dışsal kuluçka süresi ise etkenin ara konak tarafından alınıp bu konaktaki gelişimini tamamladığı süredir.

Faktörlerin belirlenmesi

Bir hastalığa özel kuluçka süresini aşağıdaki faktörler de dahil çeşitli faktörler etkiler:

  • Enfeksiyöz etkenin dozu ya da alınma bölgesi
  • Alınma yolu
  • Enfeksiyöz etkenin çoğalma oranı
  • Konakçı duyarlılığı ve bağışıklık sisteminin durumu

Örnekler

Bireyler arası farklar nedeniyle, kuluçka süresi her zaman bir aralık olarak ifade edilir. Bu bilgiler her zaman mevcut olmasa da mümkün olduğunda %10 ila %90'lık bir aralığı ifade etmek en iyisidir.

Birçok durum için yetişkinlerde kuluçka süresi çocuk ve bebeklerden daha uzun sürer. Grip

Hastalık asgari
azami
dönem
Pasteurella multocidanedenli Sellulit0 1 gün[2]
Suçiçeği9 21 gün[3]
Kolera0.5 4.5 gün[4]
Erythema infectiosum (Beşinci hastalık) 13 18 gün[5]
1 3 gün[6]
Nezle1 3 gün[7][8]
Deng humması 3 14 gün[9]
Ebola1 21 (95%), 42 (98%) gün[10]
Roseola5 15 gün[11]
HIV2 3 hafta, ay ya da daha fazlası[12]
Infectious mononucleosis (glandular fever) 28 42 gün[13]
Kuru hastalığı10.3 13.2 yıl [14]
Marburg5 10 gün[15]
Kızamık9 12 gün[16]
Kabakulak14 18 gün[17]
Norovirus1 2 gün[18]
Boğmaca

7 14 gün[19]
Çocuk felci7 14 gün[20]
Kuduz1 3 ay, ancak <1 hafta >1 yıl arasında değişebilir.[21]
Kayalık dağlar benekli ateşi 2 14 gün[22]
Kızamıkçık
14 21 gün
Kızıl (hastalık)1 4 gün[23]
SARS1 10 gün[24]
Çiçek hastalığı7 17 gün[25]
Tetanos7 21 gün[26]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Sharara, A. I. (1997). "Chronic hepatitis C". Southern Medical Journal. 90 (9). ss. 872-7. doi:10.1097/00007611-199709000-00002. PMID 9305294. 
  2. ^ Cellulitis 9 Aralık 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., kidshealth.org.
  3. ^ [1] 3 Temmuz 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Accessed 2012-05-28.
  4. ^ Azman, Andrew S.; Rudolph, Kara E.; Cummings, Derek A.T.; Lessler, Justin (2013). "The incubation period of cholera: A systematic review". Journal of Infection. 66 (5). ss. 432-8. doi:10.1016/j.jinf.2012.11.013. PMC 3677557 $2. PMID 23201968. 
  5. ^ Erythema Infectiosum 19 Nisan 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. at eMedicine
  6. ^ Seasonal Influenza (Flu) 21 Temmuz 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Centers for Disease Control and Prevention, cdc.gov.
  7. ^ Lessler, Justin; Reich, Nicholas G; Brookmeyer, Ron; Perl, Trish M; Nelson, Kenrad E; Cummings, Derek AT (2009). "Incubation periods of acute respiratory viral infections: A systematic review". The Lancet Infectious Diseases. 9 (5). ss. 291-300. doi:10.1016/S1473-3099(09)70069-6. PMC 4327893 $2. PMID 19393959. 
  8. ^ Common cold 23 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., The Mayo Clinic, mayoclinic.com.
  9. ^ Gubler, D. J. (1998). "Dengue and dengue hemorrhagic fever". Clinical Microbiology Reviews. 11 (3). ss. 480-96. PMC 88892 $2. PMID 9665979. []
  10. ^ Are the Ebola outbreaks in Nigeria and Senegal over? 14 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., World Health Organization, who.int.
  11. ^ Roseola Infantum 11 Temmuz 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. at eMedicine
  12. ^ Kahn, James O.; Walker, Bruce D. (1998). "Acute Human Immunodeficiency Virus Type 1 Infection". New England Journal of Medicine. 339 (1). ss. 33-9. doi:10.1056/NEJM199807023390107. PMID 9647878. 
  13. ^ Macnair, Trisha, Glandular fever 8 Mart 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., BBC, bbc.co.uk.
  14. ^ Huillard d'Aignaux, J. N.; Cousens, S. N.; MacCario, J; Costagliola, D; Alpers, M. P.; Smith, P. G.; Alpérovitch, A (2002). "The incubation period of kuru". Epidemiology. 13 (4). ss. 402-8. doi:10.1097/00001648-200207000-00007. PMID 12094094. 
  15. ^ Questions and Answers About Marburg Hemorrhagic Fever 29 Mart 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Centers for Disease Control and Prevention, cdc.gov.
  16. ^ Measles 4 Aralık 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., American Osteopathic College of Dermatology, aocd.org.
  17. ^ Mumps Disease, Questions & Answers 20 Kasım 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., vaccineinformation.org.
  18. ^ Norovirus 6 Temmuz 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Centers for Disease Control and Prevention, cdc.gov.
  19. ^ Pertussis 20 Ağustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., GPnotebook, gpnotebook.co.uk.
  20. ^ Polio 20 Ağustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., GPnotebook, gpnotebook.co.uk.
  21. ^ "WHO - Rabies". who.int. 18 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Haziran 2016. 
  22. ^ Rocky Mountain Spotted Fever 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., About.com.
  23. ^ Scarlet Fever 29 Haziran 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. at eMedicine
  24. ^ World Health Organization (WHO), Severe acute respiratory syndrome 16 Haziran 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., www.who.int.
  25. ^ Smallpox Disease Overview 2 Nisan 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Centers for Disease Control and Prevention, cdc.gov.
  26. ^ Tetanus 1 Temmuz 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. at eMedicine

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Bruselloz</span>

Bruselloz, Malta humması veya Akdeniz humması, da denilen Brucella spp. bakterileri yüzünden ortaya çıkan bulaşıcı bir hastalıktır.

<span class="mw-page-title-main">Veba</span> Yersinia pestis adındaki bakterinin neden olduğu enfeksiyon hastalığına verilen genel isim

Veba, Yersinia pestis adındaki bakteri tarafından oluşturulan enfeksiyon hastalıklarına verilen genel isimdir.

<span class="mw-page-title-main">Suçiçeği</span> insan viral hastalığı

Varisella olarak da bilinen suçiçeği, herpesvirüs ailesinin bir üyesi olan varisella zoster virüsü (VZV) ile ilk enfeksiyonun neden olduğu oldukça bulaşıcı, aşıyla önlenebilir bir hastalıktır. Hastalık, sonunda kabuk bağlayan küçük, kaşıntılı kabarcıklar oluşturan karakteristik bir deri döküntüsü ile sonuçlanır. Genellikle göğüs, sırt ve yüzde başlar. Daha sonra vücudun geri kalanına yayılır. Döküntü ve ateş, yorgunluk ve baş ağrısı gibi diğer semptomlar genellikle beş ila yedi gün sürer. Komplikasyonlar bazen zatürre, beyin iltihabı ve bakteriyel cilt enfeksiyonlarını içerebilir. Hastalık genellikle yetişkinlerde çocuklardan daha ağır seyreder.

<span class="mw-page-title-main">Cinsel yolla bulaşan hastalık</span> insan cinsel davranışı yoluyla bulaşan enfeksiyon

Cinsel yolla bulaşan hastalık (CYBH) veya cinsel yolla bulaşan enfeksiyon (CYBE), daha eski adıyla zührevi hastalık, özellikle vajinal seks olmak üzere anal seks, oral seks, bazen de sürtünme yoluyla cinsel ilişkiyle bulaşabilen enfeksiyonların genel adıdır. CYBE'ler genellikle başlangıçta semptomlara neden olmadığından başkalarına bulaştırma riskleri fazladır. İngilizce literatürde Cinsel yolla bulaşan enfeksiyon terimi, semptomatik hastalığı olmayan vakaları da kapsadığından cinsel yolla bulaşan hastalık veya zührevi hastalık terimlerinin yerine tercih edilmektedir. CYBE'lerin belirti ve bulguları olarak vajinal akıntı, penis akıntısı, cinsel organların üzerinde veya çevresinde ülserler ve pelvik ağrı sayılabilir. Bazı CYBE'ler kısırlığa neden olabilmektedir.

Viral kanamalı ateşler, insan ve hayvanlarda görülen ve 4 farklı RNA virüsü'nün sebep olduğu hastalıklardır. Bu RNA virüsleri şunlardır; Arenaviridae, Filoviridae, Bunyaviridae, Flaviviridae. Tüm viral kanamalı ateş türleri, ateş ve kanama bozuklukları ile karakterizedir ve çoğu durumda yüksek ateş, şok ve ölüme kadar ilerleyebilir. Viral kanamalı ateşajanlarından bazıları, İskandinav nefropatisi epidemisi (hantavirüs) gibi nispeten hafif hastalıklara neden olurken, Ebola virüsü gibi diğerleri ciddi, yaşamı tehdit eden hastalıklara neden olabilir.

ICD-10, Bölüm 1 (A00-B99): Belirli enfeksiyöz ve parazitik hastalıklar, ICD-10'un güncel (2007) sürümünde Bölüm 1'i oluşturan bir hastalık kategorisidir. Bu kategoride, genellikle "bulaşıcı" olarak tanınan belirli enfeksiyöz ve parazitik hastalıklar, A00'dan B99'a kadar kodlanmış hastalık blokları içinde sınıflanır.

<span class="mw-page-title-main">Varisella zoster virüs</span>

Varisella zoster virüsü (VZV) insanları enfekte ettiği bilinen sekiz grup Herpes virüsünden birisidir. Genellikle çocuklarda suçiçeğine, yetişkinlerde Herpes zoster (zona) hastalığına neden olur. "Su çiçeği virüsü, zona virüsü, İnsan Herpes Virüsü tip 3 (HHV-3), Varisella-zoster virüsü" gibi birçok isimlendirmesi vardır.

<span class="mw-page-title-main">Ebola virüsü hastalığı</span> Virüs kaynaklı ölümcül, bulaşıcı hastalık

Ebola virüsü hastalığı (EVD) veya Ebola kanamalı ateşi (EHF) veya kısaca Ebola, Ebola virüsünün neden olduğu, insanlarda ve diğer primatlarda görülen bir hastalıktır. Belirtiler tipik olarak virüse yakalandıktan sonra ateş, boğaz ağrısı, kas ağrısı ve başağrısı ile iki gün ila üç hafta sonra başlar. Tipik olarak bulantı, kusma ve ishal, karaciğer ve böbrek fonksiyonlarında azalma ile birlikte takip eder. Bu noktada, bazı kişilerde kanama sorunları görülmeye başlar.

<i>Treponema pallidum</i> bakteri türü

Treponema pallidum, treponemal hastalıklar denilen frengi, benek hastalığı, frambezi ve ekvator frengisi gibi hastalıklara neden olan spiroket türü bir bakteridir. Treponemalar bir sitoplazmik ve bir dış membrana sahiptirler. Işık mikroskobu kullanılarak sadece karanlık alan mikroskopisi yöntemiyle görüntülenebilirler.

<span class="mw-page-title-main">Enfeksiyon hastalıkları (tıp uzmanlığı)</span> enfeksiyonların teşhisi, kontrolü ve tedavisi ile ilgilenen tıbbi uzmanlık dalı

Enfeksiyon hastalıkları, bulaşıcı hastalıklar ve intaniye olarak da bilinir, bulaşıcı hastalıkların tanısı, tedavisi ve kontrol altına alınması alanında uzmanlaşmış bir tıp dalı. Bir enfeksiyon hastalıkları uzmanı büyük ölçüde hastane kaynaklı enfeksiyonlarla ya da hastane dışında gelişen salgınlarla mücadele eder.

<i>Coccidioides immitis</i>

Coccidioides immitis, güneybatı Amerika Birleşik Devletlerinin, kuzey Meksika'nın ve Batı yarımkürede başka birkaç bölgede toprakta bulunan patojenik bir mantardır.

<span class="mw-page-title-main">Grip aşısı</span> Influenza virüsüne karşı uygulanan tıbbi aşı

Grip aşısı, grip virüslerinin neden olduğu hastalıklardan korunmak için uygulanan bir aşıdır. Bu aşının yeni türleri yılda iki kez uygulanmaktadır. Çünkü grip virüsü çok hızlı değişim göstermektedir. Etkinliği yıldan yıla değişse de, gribe karşı en etkili yöntemdir. ABD Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezleri, aşının hastalığı, doktora gitmeyi, hastaneye yatırılmayı ve ölümü azalttığını tahmin etmektedir. Grip olan aşılanmış işçiler ortalama yarım gün daha erken işe dönmektedir. Aşının 65 yaş üstü bireyler üzerindeki etkisi, kaliteli araştırma yapılmadığı için belirsizdir.

<span class="mw-page-title-main">Enfeksiyöz mononükleoz</span>

Glandüler ateş olarak da bilinen enfeksiyöz mononükleoz, genellikle Epstein-Barr virüsünün (EBV) neden olduğu bir enfeksiyondur. Çoğu insan, hastalık çok az semptom gösterdiğinde veya hiç semptom göstermediğinde, çocukken virüs tarafından enfekte olur. Genç erişkinlerde hastalık genellikle ateş, boğaz ağrısı, boyundaki lenf düğümlerinde büyüme ve yorgunluk ile sonuçlanır. Çoğu insan iki ila dört hafta içinde iyileşir; ancak, yorgun hissetmek aylarca sürebilir. Karaciğer veya dalak da şişebilir ve vakaların yüzde birinden daha azında dalak yırtılması meydana gelebilir.

Q humması veya Q ateşi, insanları ve diğer hayvanları etkileyen bir bakteri olan Coxiella burnetii'nin, neden olduğu bir hastalıktır. Bu organizma doğada yaygın değildir ancak sığır, koyun, keçi, kedi ve köpekler dahil diğer evcil memelilerde bulunabilir. Enfeksiyon, spor benzeri küçük hücreli bir varyantın solunmasından ve enfekte hayvanların süt, idrar, dışkı, vajinal mukus veya meni ile temastan kaynaklanır. Nadiren hastalık kene kaynaklıdır. Kuluçka süresi 9-40 gündür. İnsanlar Q hummasına karşı savunmasızdır. Ateş ve enfeksiyon birkaç organizmadan bile kaynaklanabilir. Bakteri zorunlu hücre içi bir patojendir.

Chikungunya, Chikungunya virüsünün (CHIKV) neden olduğu bir enfeksiyondur. Semptomlar ateş ve eklem ağrılarını içerir. Bunlar tipik olarak maruziyetten iki ila on iki gün sonra ortaya çıkar. Diğer semptomlar arasında baş ağrısı, kas ağrısı, eklem şişmesi ve kızarıklık sayılabilir. Semptomlar genellikle bir hafta içinde düzelir; ancak bazen eklem ağrısı aylarca veya yıllarca sürebilir. Ölüm riski 1000'de 1 civarındadır. Çok genç, yaşlı ve diğer sağlık sorunları olanlar daha ciddi hastalık riski altındadır.

<span class="mw-page-title-main">Viral uyku</span>

Viral uyku, patojenik bir virüsün, viral yaşam döngüsünün lizojenik kısmı olarak belirtilen, bir hücre içinde uykuda kalma yeteneğidir. Gizli bir viral enfeksiyon, kronik bir viral enfeksiyondan ayrılan bir tür kalıcı viral enfeksiyondur. Gecikme, belirli virüslerin yaşam döngülerinde, ilk enfeksiyondan sonra virüs parçacıklarının çoğalmasının durduğu aşamadır. Bununla birlikte, viral genom ortadan kaldırılmamıştır. Virüs, konakçının dışarıdan yeni bir virüs ile tekrar enfekte olmasına gerek duymadan yeniden aktifleşebilir ve büyük miktarlarda viral nesil üretmeye başlayabilir ve süresiz olarak konakçı içinde kalabilir.

Yavaş virüs, etiyolojik olarak yavaş virüs hastalığıyla ilişkili bir virüs veya virüs benzeri bir ajandır. Yavaş bir virüs hastalığı, uzun bir gecikme döneminden sonra, aylar ila yıllara yayılan yavaş, ilerleyici bir seyir izleyen, sıklıkla merkezi sinir sistemini tutan ve çoğu durumda hastayı ölüme götüren bir hastalıktır. Yavaş virüs hastalıklarına örnek olarak HIV virüsünün neden olduğu HIV/AIDS, kızamık virüsü enfeksiyonunun nadir bir sonucu olan subakut sklerozan panensefalit ve kemikte Paget hastalığı sayılabilir. paramiksovirüsler, özellikle kızamık virüsü ve insan solunum sinsityal virüsü.

Tıpta, belirli bir hastalığı tespit etmek için tasarlanmış bir test için pencere dönemi, ilk enfeksiyon ile testin bu enfeksiyonu güvenilir bir şekilde tespit edebildiği an arasındaki süredir. Antikora dayalı testte, pencere periyodu serokonversiyon için geçen süreye bağlıdır.

<span class="mw-page-title-main">Temas öncesi profilaksi</span>

Temas öncesi profilaksi (PrEP), hastalığa neden olan bir ajana, genellikle bir virüse henüz maruz kalmamış kişilerde hastalığın yayılmasını önlemek amacıyla ilaçların kullanılmasıdır. Terim tipik olarak HIV/AIDS'in önlenmesi için bir strateji olarak bazı antiviral ilaçların kullanımına atıfta bulunur. PrEP, HIV negatif olan ancak HIV bulaşma riski yüksek olan cinsel yönden aktif yetişkinler, intravenöz uyuşturucu kullanan kişiler ve sero-uyumsuz cinsel olarak aktif çiftlere uygulanır.

Ankilostomiyaz, Ancylostoma duodenale adı verilen bir çeşit yuvarlak solucanın neden olduğu bir paraziter enfeksiyondur.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.