Kuledeki Prensler

Kuledeki Prensler (Princes in the Tower) terimi, Prens Edward ve York Dükü Richard'ın 1480'li yıllarda Londra'da ortadan kaybolmalarını ifade eden bir terimdir. Babaları IV. Edward, anneleri Kraliçe Elizabeth Woodville'dir. Bu iki erkek kardeş, Kral IV. Edward öldüğü sırada çiftin hayatta kalan tek erkek çocuklarıydı. Babalarının ölümünün ardından bu iki kardeşin naipliğine atanan amcaları Gloucester Dükü tarafından taç giyme törenine kadar Londra Kulesi'ne yerleştirilmişlerdi ancak Prens Edward'ın taç giyme töreninden önce amcası parlamentoyu toplayarak prensleri gayrimeşru ilan ettirdi ve III. Richard olarak tahta çıktı.^[1]

Prensler kuleye kapatıldıktan sonra ne olduğu bilinmemekle beraber genellikle öldürüldükleri rivayet edilir. Yaygın bir hipoteze göre tahttaki hakimiyetini sağlamlaştırmak isteyen amcaları Kral III. Richard tarafından öldürülmüşlerdir. 1483 yılında kuleye kapatıldıktan kısa bir süre sonra öldürülmüş oldukları düşünülse de bu yönde herhangi bir kanıt yoktur. Prenslerin kaybolmalarından yola çıkılarak ortaya atılan hipotezler tamamen dönemin koşulları kapsamında ortaya atılmaktadır. Bir başka hipoteze göre prensler dayıları Buckingham Dükü veya Henry Tudor (sonradan VII. Henry) tarafından katledilmişlerdir. Ayrıca prenslerden birinin kaçıp hayatta kalmış olduğunu iddia eden tezler de bulunmaktadır.

Bu tez halk arasında da yaygın hale gelmiş bir dedikodu olmalıdır ki zaman zaman bazı düzmece prens vakaları yaşanmıştır. Örneğin, 1487 yılında Lambert Simnel adında biri ilk önce bu prenslerden biri olduğunu, yani York Dükü olduğunu, ardından İngiliz taht adayları arasındaki bir diğer önemli isim olan Warwick Kontu olduğunu iddia etmişti. 1491 yılında Perkin Warbeck adındaki bir başka düzmece ise kendisinin Flanders'a kaçan York Dükü olduğunu iddia ediyordu ki çok geçmeden 1497 yılında yakalanmıştı. Ancak Warbeck'in iddiası sadece avam bir dedikodu olmakla kalmadı, örneğin York Dükü'nün teyzesi olan Burgundy Düşesi gibi bir asil tarafından da destek bulmuştu.

1674 yılında kuledeki işçiler merdivenin altından iki küçük insan iskeleti içeren ahşap bir kutu çıkarmışlardı. Bulunan bu kemikler o zamanlar prenslerin kemikleri olarak kabul ediliyordu ancak bu hala kanıtlanamadığından ötürü kesin bir buluntu olarak değerlendirilmemektedir. Kral II. Charles devrinde bu kemikler Westminster Abbey'e nakledilip gömülmüştür.

9 Nisan 1483 tarihinde İngiltere Kralı IV. Edward, yaklaşık üç hafta devam eden bir hastalıktan kurtulamayarak vefat etmişti.^[2] Kralın bu beklenmeyen ölümü esnasında oğlu ve tahtın varisi olan Prens Edward Ludlow Kalesi'nde, kardeşi Gloucester Dükü Richard ise Yorkshire'daki Middleham Kalesi'ndeydi . Kralın vefat haberi Gloucester'a 15 Nisan civarında ulaşmış olsa da Dük kralın hastalığı konusunda önceden uyarılmış olabilir.^[3] Kayıtlara göre haberi alan Gloucester Dükü kamuoyu önünde yeni krala sadakatini bildirmek için York Minster'a gitmişti.^[3] Croyland Chronicle'a göre Kral IV. Edward henüz hasta yatağındayken, ölmeden kısa bir süre önce kardeşi Gloucester Dükü'nü Lord Protector yani Saltanat Naibi olarak atamıştır.^[4] Ancak V. Henry örneğinde olduğu gibi, Danışma Meclisi ölü bir kralın isteklerini yerine getirmek zorunda değildi.^[3]

Prens ve Gloucster Dükü, Gloucester, 29 Nisan günü Stony Stratford'da buluşarak batı ve kuzey istikametlerinden Londra'ya doğru hareket etmişlerdi. Ertesi sabah Gloucester Dükü prensin amcası Anthony Woodville ve Sör Richard Grey'in de içinde bulunduğu maiyeti tutuklattı.^[5] Daha sonra bu kişiler Yorkshire'daki Pontefract Kalesi'ne gönderildiler ve 25 Haziran günü kafaları kesilerek idam edildiler.^[3] Gloucester Dükü ilerleyen günlerde prensin kendisini ele geçirdikten sonra Elizabeth Woodville'in diğer oğlu York Dükü Richard ile kızlarını da alarak Westminster Abbey'deki sığınağa gitmelerini istemişti.^[3]

Prens Edward ve Gloucester Dükü Londra'ya geldikten sonra Edward'ın taç giyme töreni için hazırlıklar yapılmaya başlanmış, gün olarak da 4 Mayıs belirlenmişti ancak bu tarih daha sonra 25 Haziran gününe ertelenmişti.^[2] 19 Mayıs 1483 tarihinde Prens Edward, hükümdarların taç giyme töreninden önceki geleneksel ikametgâhı olan Londra Kulesi'ne yerleştirildi.^[6] 16 Haziran günü, daha önce annesi ve kardeşleriyle beraber Westminster'e sığınan kardeşi Prens Richard'da kuleye nakledildi.^[6] Bu tarihten sonra Prens Edward'ın taç giyme töreni Gloucester Dükü tarafından süresiz olarak ertelendi.

22 Haziran Pazar günü, Londra Belediye Başkanı'nın kardeşi Dr. Ralph Shaa, Saint Paul's Cross'ta Gloucester Dükü'nün York Hanedanı'nın tek meşru varisi olduğunu iddia eden bir vaaz vermişti.^[7][8] Üç gün sonra, 25 Haziran günü, "bir grup lord, şövalye ve beyefendi" Gloucester Dükü Richard'a tahta geçmesi için bir dilekçe verdi.^[3] Takip eden süreçte kuledeki her iki prens de parlamento tarafından gayrimeşru ilan edildi ki bu ilan ertesi yıl çıkarılan Titulus Regius adındaki bir yasa ile de tasdik edildi.

Kanuna göre IV. Edward ve Elizabeth Woodville'in evliliği, Edward'ın Lady Eleanor Butler ile yaptığı evlilik öncesi sözleşmesi nedeniyle geçersizdi^[3] Dolayısıyla sözde gayrimeşru olan bu evlilikten olma çocuklar da kralın daha önce başka kaıdnlardan yaptığı diğer çocuklar gibi gayrimeşru sayıldı ve taht sıralamasından çıkarıldı. Nihayet Gloucester Dükü 6 Temmuz günü İngiltere Kralı III. Richard olarak taç giydi.^[9] Prenslerin gayrimeşru olduklarının beyanı, Rosemary Horrox tarafından Richard'ın tahta çıkabilmesi için için ex post facto bir meşrulaştırma adımı olarak tanımlandı.^[2]

1480'li yıllarda İngiltere'yi ziyaret eden ve 1483 yılının ilkbahar ve yazında Londra'da bulunan İtalyan rahip Dominic Mancini III. Richard'ın tahta çıkışının ardından Prens kardeşler Edward ve Richard'ın Londra Kulesi'nin iç dairelerine alındığını ve daha sonra tamamen ortadan kayboldukları tarihe kadar daha az görülmeye başladıklarını kaydetmektedir. Mancini ayrıca bu dönemde Edward'ın düzenli olarak bir hekim tarafından ziyaret edildiğini ve Edward'ın "kurban töreni için hazırlanan bir kurban gibi, ölümün yakında kendisini ziyaret edeceğine inandığı için günlük itiraf ve kefaretle günahlarının bağışlanmasını istediğini" kaydetmektedir.^[10]

Mancini'nin belirttiği "hekim" konusunda da çeşitli kafa karışıklıkları bulunmaktadır. Latince yazılan bu eserde Argentinus Medicus olarak ifade edilen bu terim İngilizceye Strazburg Hekimi olarak tercüme edilse de farklı teoriler de bulunmaktadır. Örneğin, D.E. Rhodes, bu hekimin aslında Doctor Argentine, yani daha sonra King's College'ın dekanı ve VII. Henry'nin oğlu Galler Prensi Arthur'un hekimi olarak hizmet eden John Argentine olduğunu belirtmektedir.^[6]

Prens Richard'ın kardeşi Edward'ın yanın naklinden sonra iki kardeşin kulenin arazisinde görüldüğüne dair raporlar olsa da 1483 yılının yaz aylarından sonrasını işaret eden bir delil bulunmamaktadır.^[11] Bu sırada Temmuz ayının sonunda onları kurtarmaya yönelik yapılan bir girişim de başarısızlıkla sonuçlanmıştı.^[2] Bu iki kardeşe ne olduğuna dair günümüze ulaşan bir belge olmadığından kaderleri kalıcı bir gizem olmaya devam ediyor.

Pek çok tarihçi prenslerin öldürüldüğüne inanıyor; bazıları, olayın 1483 yazının sonuna doğru gerçekleşmiş olabileceğini öne sürmektedir. Maurice Keen, 1483 yılında Richard'a karşı çıkan bir isyanın aslında "V. Edward ve erkek kardeşini çok geç olmadan kuleden kurtarmayı amaçladığını", ancak daha sonra Buckingham Dükü'nün dahil olmasıyla Henry Tudor'un taht adaylığını destekleyen bir isyana dönüştüğünü belirtmektedir. Keen bu olayı şöyle ifade etmektedir: "Buckingham Dükü, Kule'deki prenslerin öldüğünü neredeyse kesinlikle biliyordu."^[12] Alison Weir, prenslerin katli için olası bir gün olarak 3 Eylül 1483 tarihini önermektedir;^[13] bununla birlikte, Weir'in çalışması "yanıltıcı bir şekilde aktardığı belirsiz kanıtlardan yola çıkarak kendi hayal gücüne dayanan bir sonuca varması" nedeniyle eleştirilmektedir.^[14]

Clements Markham, III. Richard'ın saray çalışanları tarafından hazırlanan bir düzenlemedeki "çocuklar kahvaltıda beraber olmalılar" maddesine dayanarak prenslerin Temmuz 1484 gibi geç bir tarihte hayatta olabileceğini öne sürmektedir.^[15] Ancak James Gairdner "çocuklar" ifadesinin kime atıfta bulunduğunun belirsiz olduğunu, dolayısıyla prenslere atıfta bulunmayabileceğini belirtmektedir.^[16] Buradaki ifadeyle, III. Richard'ın gözetimi altında Sheriff Hutton'da yaşayan Warwick Dükü Edward (Clarence Dükü'nün oğlu) ve IV. Edward'ın en küçük iki kızı Catherine ve Bridget kastedilmiş olabilir.^[3]

Kaybolmaları dışında prenslerin öldürüldüğüne dair doğrudan bir kanıt olmadığı gibi bu olayla bağlantılı olan hadiselerle alakalı "güvenilir, iyi araştırılmış, bağımsız veya tarafsız kaynaklar" yoktur.^[3] Ancak her ne kadar böyle olsa da presnlerin ortadan kaybolmalarının ardından hızla öldürüldükleri söylentileri yayıldı. Prenslerin burada geçirdikleri zamana ait olan tek çağdaş kaynak yukarıda da belirtilen Mancini'nin eseridir ki bu eser 1934 yılına kadar Lille'deki Belediye Kütüphanesi'nde keşfedilmeyi bekledi. Henry Tudor'un tahta çıkmasından sonra tutulan kayıtların genellikle önyargılı olduğu veya Tudor propagandasından etkilendiği iddia edilmektedir.^[3]

Bu dönemin olaylarıyla bağlantılı olduğu düşünülen dört kimliği belirsiz ceset bulunmuştur. Bunlardan ikisi Londra Kulesi'nde, diğer ikisi de Saint George Şapeli'ndedir. Kulede bulunan cesetler daha sonra Westminster Manastırı'na gömüldü, ancak yetkililer her iki kalıntının da prenslerin kalıntıları olarak olarak tanımlanması için DNA analizine tabi tutulmasına yönelik talepleri reddetti.^[17]

Çeşitli kaynaklar prenslerin ortadan kaybolmalarının ardından öldüğüne dair söylentiler çıktığını belirtmektedir. Cinayet söylentileri ilerleyen günlerde İngiltere'yle sınırlı kalmayıp Fransa'ya da yayılmıştı. 1484 yılının Ocak ayında Fransa Adalet Bakanı Guillaume de Rochefort meclisi kendi kralları on üç yaşındaki VIII. Charles hakkında dikkatli olmaları hakkında uyarmıştı.^[16] Rochefort, Philippe de Commines (Fransız politikacı), Caspar Weinreich (çağdaş Alman tarihçi) ve Jan Allertz de dahil olmak üzere tutulan ilk kayıtların tümü, III. Richard'ın tahtı ele geçirmeden önce prensleri öldürdüğünü belirtir ki bu da Haziran 1483'ten önceki bir tarihe tekabül etmektedir.^[3] Ancak De Commines Anılar (c. 1500) adlı eserinde, Buckingham Dükü'nü "onları ölüme gönderen" kişi olarak tanımlamaktadır.^[18]

Kasım 1483 tarihinden önce önce Londra'da tutulmuş kayıtlar arasında yalnızca Mancini'nin anlatımı çağdaştır.^[3] Croyland Chronicle ve de Commines'in kayıtları sırasıyla üç ve on yedi yıl sonra (ve dolayısıyla III. Richard'ın ölümünden ve VII. Henry'nin tahta çıkmasından sonra) yazılmıştır. Mancini'nin kayıtları keşfedilmeden çok önce Markham, Croyland Chronicle da dahil olmak üzere bazı kayıtların, III. Richard'ı suçlamak için Canterbury Başpiskoposu John Morton tarafından bizzat yazılmış veya oldukça etkilenmiş olabileceğini belirtmektedir.^[15]